Tải Soạn bài Luyện tập về hiện tượng tách từ - Soạn bài môn Ngữ văn lớp 11 học kì I

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Soạn bài lớp 11: Luyện tập về hiện tượng tách từ</b>

<b>LUYỆN TẬP VỀ HIỆN TƯỢNG TÁCH TỪ</b>

<b>1. Soạn bài Luyện tập về hiện tượng tách từ mẫu 1</b>

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

Từ thường có cấu tạo ổn định, các tiếng trong một từ kết hợp chặt chẽ với nhau. Nhưng
khi sử dụng, đối với một số từ đa âm tiết, các tiếng có thể được tách ra theo lối đan xen từ
khác vào. Cách tách từ như vậy tạo nhạc điệu cho câu đồng thời nhấn mạnh được nội
dung cần làm rõ.

II. RÈN KĨ NĂNG

1. Mặt sao dày gió dạn sương

Thân sao bướm chán ong chường bấy thân

a. Các từ dày dạn, chán chường được tách ra theo cách đan xen từ ngữ. Hình thức ban đầu
của chúng là: dày dạn gió sương, bướm ong chán chường.

b. Hiện tượng tách từ như trên tạo nên hai nhịp đơi, đối xứng hài hồ để nhấn mạnh điều
muốn nói. Trong câu thơ này nó tạo ra khả năng thể hiện tâm trạng day dứt, đau khổ dằn
vặt của nàng Kiều khi phải sống trong cảnh nhục nhã ê chề ở chốn lầu xanh.

c. Một số ví dụ về hiện tượng tách từ: cay đắng, sa sẩy, đắn đo.

Quán rằng ghét việc tầm phào

Ghét cay ghét đắng, ghét vào tận tâm

Ghét đời Kiệt Trụ mê dâm

Để dân đến nỗi sa hầm sẩy hang.

(Nguyễn Đình Chiểu - Truyện Lục Vân Tiên)

Làm người phải đắn phải đo

Phải cân nặng nhẹ, phải dò nơng sâu

2. Có thể tách các cụm từ lạc xiêu hồn phách, đi về lẻ loi thành hồn xiêu phách lạc, hồn
lạc phách xiêu, đi lẻ về loi, về lẻ đi loi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

- Bóng ma lại hiện lên làm nó sợ đến hồn xiêu phách lạc.

- Kể từ khi người chồng lên ngựa ra chiến trường thực hiện mộng công hầu, người chinh
phụ sống trong cảnh đi lẻ về loi, cô đơn chờ đợi.

3. Đặt câu với các thành ngữ sử dụng hiện tượng tách từ:

- Người dân q tơi vẫn phải dãi gió dầm sương để làm ra hạt gạo.

- Mẹ tôi là người biết đối nhân xử thế.

4.

Đi đâu mà vội mà vàng

Mà vấp phải đá, mà quàng phải dây.

(Ca dao)

a. Trong câu trên, từ vội vàng đã được tách bằng cách xen thêm từ mà.

b. Hiện tượng tách từ trong câu trên tạo nhịp điệu cho câu ca dao, nhấn mạnh điều muốn
nói: khơng nên làm việc vội vàng cẩu thả.

c. Ví dụ tương tự:

Dù ai nói ngả nói nghiêng

Lịng ta vẫn vững như kiềng ba chân

(Ca dao)

Cánh đồng nào cũng chôn vàng giấu bạc

Bờ biển nào cũng chói ngọc ngời châu.

(Nguyễn Bính - Bài thơ quê hương)

Những là rày ước mai ao

Mười lăm năm ấy biết bao nhiêu tình

(Truyện Kiều – Nguyễn Du)

5. Hiệu quả diễn đạt của hiện tượng tách từ đối với các từ láy và từ ghép: AB tách thành:
A với/với chả B.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- Đi với chả đứng

- Xinh với chả đẹp

- Chồng với chả con, ...

Hiện tượng tách từ như trên tạo nên khả năng nhấn mạnh, khắc sâu điều muốn nói, hàm ý
chê bai. Chẳng hạn:

+ Trong bữa ăn, nếu em hậu đậu đánh đổ cơm canh, mẹ em , nếu đang bực dọc, nói: " Ăn
với chả uống như thế à?

+ Một đứa trẻ đi không cẩn thận nên bị ngã, người lớn sẽ trách mắng: Đi với chả đứng
như thế à?

+ Sau khi thoa một chút son lên môi, mặc chiếc váy mới, cô con gái hỏi mẹ: "Mẹ thấy
con gái mẹ có xinh khơng?" Người mẹ nói: "Xinh với chả đẹp, cơ tập trung vào việc học
cho tôi nhờ."

<b>2. Soạn bài Luyện tập về hiện tượng tách từ mẫu 2</b>

1. Mặt sao dày dạn gió dạn sương, thân sao bướm chán ong chường bấy thân.

– Đây là một hiện tượng tách từ trong câu, các từ dày dạn, chán chường được tách ra
trong câu theo cách đan xen thêm từ ngữ vào, câu ban đầu của nó là dày dạn gió sương,
bướm ong chán chường, cách tách từ và xen từ có tác dụng làm cho câu thơ thêm sinh
động và hấp dẫn hơn.

b) Tác dụng của việc tách từ là tăng thêm ý cho câu nó tạo nên nhịp điệu và cách đối

xứng, trong bài trên nó làm tăng thêm tâm trạng day dứt chán chường của sự vật và cũng
làm tăng thêm tâm trạng buồn rầu của con người.

c) Ví dụ về hiện tượng tách từ: bài lẽ ghét thương của Nguyễn Đình Chiểu: Quán rằng
ghét việc tầm phào ghét cay ghét đắng ghét vào tận tâm ghét đời kiệt trụ mê dâm để dân
đến nỗi sa hẩm sảy hang, trong bài trên các từ được tách đó là cay đắng, sa sẩy, đắn đo..

2. Các câu có các cụm từ có thể tách ra: lạc siêu hồn phách, đi về lẻ loi, thành hồn xiêu
phách lạc hồn lạc phách xiêu…, ta có thể đặt câu:

Bóng ma tơi qua đã làm cho nó hồn xiêu phách lạc, kể từ khi người chồng lên ngựa ra
chiến trường… người chinh phụ sống trong cảnh đi lẻ về lôi cô đơn chờ đợi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

– Dãi gió đầm sương: Cha mẹ tơi quanh năm phải dãi nắng dầm sương kiếm tiền để nuôi
tôi ăn học.

– Đối nhân xử thế: Cô ấy là người biết cách đối nhân xử thế.

– Mà vội mà vàng: Cô ấy đi đâu mà vội mà vàng thế, kiểu mắc phải đá mà quàng phải
dây.

+ Hiện tượng tách từ làm tăng thêm ý nghĩa biểu đạt cho câu làm cho câu tăng thêm phần
nội dung ý nghĩa và tư tưởng trong một tác phẩm mỗi một hiện tượng để lại trong bài làm
tăng thêm nghệ thuật sử dụng từ ngữ trong câu.

4. Hiệu quả diễn đạt của hiện tượng tách từ đối với từ láy và từ ghép:

– Ăn với chả uống: đây là một hiện tượng tách từ, làm tăng ý nghĩa cho câu ăn uống
không được đàng hoàng, đây là câu thể hiện ý chê bai: VD: Con ăn với trả uống như thế
à.

– Đi với trả đứng: biểu hiện đi khơng được đàng hồng, khơng cẩn thân hấp tấp ví dụ:
con đi với chả đứng như thế à ngã ra rồi đây này.

– Xinh với chả đẹp: Nói về việc khơng nên chú trọng đến nhan sắc q nhiều, ví dụ: con
mẹ ơi hơm nay con mặc cái này có đẹp khơng ạ thơi xinh với trả đẹp gì đi ăn đi cho mẹ
nhờ.

– Chồng với chả con: Nói về việc chồng khơng nhờ vả được việc gì, ví dụ chồng bế con
này, anh đang bận lắm , chồng với chả con không nhờ được việc gì cả

</div>

<!--links-->