Đĩa quang

Đĩa quang
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Bước tới: menu, tìm kiếm
Bề mặt làm việc của một đĩa quang
Mô hình nguyên lý đọc dữ liệu ở đĩa quang: Tia lade từ nguồn phát chiếu qua lăng kính đến bề
mặt đĩa, nếu gặp điểm sáng chúng phản xạ ngược lại và đổi hướng tại lăng kính đến bộ cảm
biến (trong thực tế các thiết bị không sắp xếp như vậy)
Ảnh chụp phóng đại bề mặt ghi dữ liệu của một đĩa quang
Đĩa quang và bài viết liên quan
• Đĩa quang
• Ổ đĩa quang
• Tia lade
Các kiểu, loại đĩa quang
• Đĩa lade
• Đĩa CD : CD-DA 5.1 Music
Disc, SACD, PhotoCD, CD-R,
CD-ROM, CD-RW, Video
CD, SVCD, CD+G, CD-Text,
CD-ROM XA, CD-Extra, CD-
i Bridge, CD-i, MiniCD
• Đĩa DVD : DVD-R, DVD±R,
DVD-D, DVD-R DL,
DVD+R, DVD+R DL, DVD-
RW, DVD+RW, DVD±RW,
DVD-RW DL, DVD+RW DL,
DVD-RAM, DVD±R/W,
DVD±R/RW, DVD±R/±RW,
DVD+/-RW, MiniDVD
• MiniDisc
• HD DVD : HD DVD-R, HD
DVD-RW, HD DVD-RAM

• Đĩa Blu-ray : BD-R, BD-RE
• UDO
• UMD
Đĩa quang (tiếng Anh: optical disc) là thuật ngữ dùng để chỉ chung các loại đĩa mà dữ liệu
được ghi/đọc bằng tia ánh sáng hội tụ. Tuỳ thuộc vào từng loại đĩa quang (CD, DVD...) mà
chúng có các khả năng chứa dữ liệu với dung lượng khác nhau.
Đĩa quang là dạng lưu trữ dữ liệu không mất dữ liệu khi ngừng cung cấp điện (non-volatile).
Bài này có nội dung về các loại đĩa quang nói chung, chi tiết từng loại đĩa quang cụ
thể xem từng bài riêng về chúng
Mục lục
[ẩn]
• 1 Tổng quan
• 2 Lịch sử phát triển
• 3 Nguyên lý lưu trữ dữ liệu
• 4 Cấu tạo và thông số
o 4.1 Cấu tạo
o 4.2 Kích thước
• 5 Một số khái niệm
• 6 Phân loại
• 7 Ghi dữ liệu
o 7.1 Sản xuất trong công nghiệp
o 7.2 Ghi đĩa ở người sử dụng
• 8 Xem thêm
• 9 Tài liệu tham khảo
• 10 Liên kết ngoài
[sửa] Tổng quan
Về cơ bản lưu trữ dữ liệu dạng đĩa trên máy tính được chia thành hai loại: ghi nhớ dữ liệu theo
nguyên lý sử dụng từ tính và quang học. Với nguyên lý từ tính, chúng gồm các loại đĩa cứng,
đĩa mềm. Với nguyên lý quang học, đại diện cho chúng là các đĩa CD, DVD và với các chuẩn
mới ngày nay. Lưu trữ dựa trên từ tính rất thông dụng và xuất hiện trên hầu hết các máy tính

(xem thêm bài ổ đĩa cứng) với đặc điểm là dung lượng lớn, việc ghi dữ liệu thuận tiện. Với các
đĩa quang học việc ghi dữ liệu khó khăn hơn, phải thực hiện trên các đĩa quang riêng và ổ đĩa
quang có tính năng ghi dữ liệu.
[sửa] Lịch sử phát triển
Được phát triển vào khoảng cuối thập niên 1960, đĩa quang đầu tiên được phát minh bởi James
Russell.
[sửa] Nguyên lý lưu trữ dữ liệu
Không giống như các đĩa cứng được ghi dữ liệu lên bề mặt bằng từ, đĩa quang (theo đúng như
ý nghĩa của tên gọi) sử dụng các tính chất quang học để lưu trữ dữ liệu. Khái niệm track trên
đĩa quang cũng giống như ổ đĩa cứng, mỗi track là một vòng tròn, tuy nhiên ở đĩa quang các
track là các vòng tròn hở nối tiếp nhau.
Trên đĩa quang có các rãnh theo hình xoắn chôn ốc từ trong ra ngoài (không giống như các
track đồng tâm ở ổ đĩa cứng) chứa các chấm (dot) sáng (có khả năng phản xạ tia sáng đến) và
tối (không phải xạ hoặc phản xạ yếu đối với tia sáng chiếu vào), tia ánh sáng (thường là tia lade
(laser) có công suất thấp) đọc các chấm và chuyển sang tín hiệu nhị phân.
Tia sáng khi chiếu vào bề mặt đĩa quang nếu gặp một điểm sáng, tia sáng sẽ được phản xạ
ngược lạ nguồn phát sáng, khi gặp một điểm tối, tia lade không phản xạ ngược lại bởi điểm tối
đã hấp thụ tia sáng (chuyển hoá chúng thành nhiệt năng nên đĩa quang thường nóng lên khi làm
việc).
Tại ổ đĩa quang, trên đường chiếu của tia sáng có hệ lăng kính để phản xạ tia sáng truyền
ngược lại (khi chiếu vào điểm sáng) để không chuyển tia sáng này về nguồn phát, mà đổi
hướng chúng đến một bộ cảm biến để nhận tín hiệu (thường là các điốt cảm quang).
Tín hiệu nhận được dạng nhị phân, tương ứng với điểm sáng và tối sẽ cho kết quả 0 và 1.
[sửa] Cấu tạo và thông số
Đĩa quang có nhiều loại khác nhau (CD, DVD,...), ghi dữ liệu một mặt đĩa hoặc ghi cả ở hai
mặt dĩa, do đó chúng có cấu tạo rất khác nhau. Ở các loại đĩa quang khác nhau, xem cụ thể cấu
tạo của chúng tại từng bài cụ thể.
[sửa] Cấu tạo
Một cách chung nhất, đĩa quang có cấu tạo gồm:
• Lớp nhãn đĩa (chỉ có ở loại đĩa quang một mặt)

• Lớp phủ chống xước (chỉ có ở loại đĩa quang một mặt).
• Lớp bảo vệ tia tử ngoại.
• Lớp chứa dữ liệu.
• Lớp polycarbonat trong suốt (phía bề mặt làm việc)
Đối với loại đĩa quang ghi dữ liệu ở cả hai mặt, các lớp được bố trí đối xứng nhau để đảm bảo
ghi dữ liệu ở cả hai mặt đĩa.
[sửa] Kích thước
Tuỳ từng loại đĩa quang khác nhau mà chúng có các kích thước khác nhau (xem từng bài riêng
biệt theo bảng). Chúng thường được chia thành các loại chính sau:
• Đĩa lade có kích thước lớn nhất: đường kính ngoài đến 300 mm.
• Đĩa CD/DVD có cùng kích thước: đường kính ngoài đên 120 mm.
• Một số loại đĩa quang có hình dáng thiết kế mỹ thuật: hình dáng bên ngoài có thể gần
giống hình tròn (đảm bảo chống rung lệch khi đọc đĩa) như quả bóng, trái tim...như một
sự độc đáo.
[sửa] Một số khái niệm
• Track là những vòng tròn (hở) đồng tâm nhau trên mặt làm việc của đĩa quang. Các
track được nối liền nhau thành một đường xoắn chôn ốc.
• Sector là những khoảng chứa dữ lệu nhỏ trên track (tương tự trên ổ đĩa cứng).
Tuỳ từng loại đĩa quang mà số lượng track và khoảng sector là khác nhau.
[sửa] Phân loại
Đĩa quang được chia thành nhiều loại khác nhau (xem bảng bên phải). Về dạng thức dữ liệu
tồn tại: Đĩa quang thường được chia thành các loại sau:
• Đĩa đã ghi dữ liệu: Loại đĩa ca nhạc, phim, phần mềm...ngay từ khi bán ra thị trường.
Loại này người sử dụng không thể ghi thêm dữ liệu vào được (trừ một số trường hợp
đặc biệt).
• Đĩa chưa ghi dữ liệu - Loại ghi một lần: Đĩa được sản xuất chưa được ghi dữ liệu
nhưng chỉ cho phép người sử dụng ghi dữ liệu lần đầu tiên. Đây cũng chỉ là khái niệm
tương đối, người sử dụng có thể có cách thức ghi dữ liệu sao cho một đĩa có thể ghi
nhiều lần liên tiếp nhau cho đến khi đĩa được ghi hết chỗ trống. Loại đĩa này thường có
ký hiệu “R”

• Đĩa chưa ghi dữ liệu - Loại ghi nhiều lần: Đĩa được sản xuất chưa ghi dữ liệu nhưng
cho phép người sử dụng có thể ghi dữ liệu và sau đó có thể xoá đi để ghi lại dữ liệu
khác (hoàn toàn khác nội dung trước đó). Loại này thường có ký hiệu: “RW”
Với dạng thức: Số mặt chứa dữ liệu, đĩa quang có hai dạng sau:
• Đĩa chỉ có một mặt chứa dữ liệu: Là loại đĩa thông dụng nhất: Dữ liệu chỉ chứa trên
một mặt của đĩa, mặt còn lại thường là nhãn đĩa và các lớp bảo vệ.
• Đĩa có cả hai mặt chứa dữ liệu: (kiểu tương tự các đĩa nhựa của các máy hát cổ điển)
Cả hai mặt đĩa đều được ghi dữ liệu do đó loại đĩa này thường không có lớp nhãn đĩa
hoặc các lớp bảo vệ phần dữ liệu. Người sử dụng có thể lật mặt đĩa để đọc dữ liệu tại
mặt còn lại. Dung lượng đĩa hai mặt lớn nhất (tất nhiên) gấp đôi đĩa một mặt.
[sửa] Ghi dữ liệu
Tuỳ theo nguồn gốc ghi chứa dữ liệu mà đĩa quang có thể được ghi dữ liệu bằng các thiết bị
công nghiệp (sản xuất hàng loạt) hoặc do người sử dụng tự ghi dữ liệu của họ.
[sửa] Sản xuất trong công nghiệp
Ghi dữ liệu trong công nghiệp hoàn toàn khác với cách thức ghi dữ liệu ở người sử dụng: Ghi
theo một quy trình sản xuất từng lớp đĩa riêng biệt theo dạng tạo khuôn mẫu, do đó các đĩa ghi
công nghiệp thường bền hơn. Để phân biệt, sự dễ nhận thấy nhất là các đĩa quang ghi trong
công nghiệp có bề mặt làm việc màu ánh kim (trắng).
Các đĩa quang ghi công nghiệp thường thực hiện với số lượng lớn, khi đó chúng có giá
thành/chiếc thấp hơn so với các đĩa được ghi do người sử dụng (so sánh cùng chất lượng đĩa).
[sửa] Ghi đĩa ở người sử dụng
Ngoài các thiết bị ghi dữ liệu chuyên dụng, người sử dụng chỉ có thể ghi dữ liệu vào đĩa quang
bởi các ổ đĩa quang có chức năng ghi được sản xuất dưới dạng phôi trắng (không chứa dữ liệu,
có khả năng ghi).
Khi ghi dữ liệu, ổ đĩa quang phát ra một tia lade (khác với tia để đọc dữ liệu) vào bề mặt đĩa.
Tuỳ theo loại đĩa quang là ghi một lần hoặc nhiều lần mà cơ chế làm việc ở đây khác nhau:
• Với loại đĩa quang ghi một lần: Lớp chứa dữ liệu là lớp màu polymer hữu cơ: Tia lade
sẽ đốt lớp màu này tại từng điểm khác nhau (theo yêu cầu ghi dữ liệu) để tạo thành các
điểm tối, các điểm còn lại không được đốt là các điểm sáng.
• Với loại đĩa quang ghi lại nhiều lần: Lớp chứa dữ liệu là lớp kim loại có thể chuyển

biến trạng thái: trạng thái tinh thể (phản xạ với ánh sáng) và trạng thái vô định hình
(không phản xạ ánh sáng chiếu vào). Khi ghi dữ liệu vào loại đĩa này, ổ đĩa quang cần
thực hiện hai công đoạn: dùng tia lade để xoá dữ liệu và ghi dữ liệu mới.
Kính gửi Ban vi tính,
Tôi không hiểu mmột số thuật ngữ vẫn sử dụng hàng ngày, và hiện nay nó làm tôi nhầm lẫn
khi mua một đầu máy CD. Xin quý ban giải thích cho tôi:
- Đĩa CD có phải là đĩa tiếng (không có hình): Compact Disk.
- Đĩa VCD là gì? Khác gì với đĩa CD? Theo tiếng Anh là gì?
- Đĩa DVD là gì? Có phải là đĩa hình không? Theo tiếng Anh là gì?
- Chữ R, RW ghi sau CD hay DVD nghĩa là gì? Ví dụ CD-R /RW, DVD-R/RW?
Tôi mua 1 đầu máy có ghi như trên, tôi tưởng là nó có thể Read (đọc) va rewrite tức là ghi
được. Nhưng khi đem về, đọc hướng dẫn, tôi không thấy có mục hướng dẫn cách ghi.