Tải Phân tích hình tượng người lái đò trong tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân - 13 bài cảm nhận về hình tượng người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Phân tích hình tượng người lái đị trong tùy bút Người lái đị sơng Đà của</b>
<b>Nguyễn Tn - Ngữ văn 12</b>

<b>I. Mở bài </b>

Nguyễn Tuân là cây bút tài hoa, uyên bác, cả đời say mê tìm kiếm vẻ đẹp của cuộc
sống. Ơng có sở trường về thể loại tuỳ bút. Một trong những sáng tác tiêu biểu của
ơng là tuỳ bút Người lái đị sơng Đà Tác phẩm đã khắc hoạ vẻ đẹp đa dạng vừa
hung bạo vừa trữ tình của con sơng Đà và ca ngợi người lái đị giản dị mà kì vĩ
trên dịng sông.

<b>II. Thân bài </b>

1. Giới thiệu chung.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

đồng bào các dân tộc. Thực tiễn xây dựng cuộc sống mới ở vùng cao đã đem đến
cho nhà văn nguồn cảm hứng sáng tạo.

Ngoài phong cảnh Tây Bắc uy nghiêm, hùng vỹ và tuyệt vời thơ mộng, NT còn
phát hiện những điểm quý báu trong tâm hồn con người mà ông gọi là thứ vàng
mười đã được thử lửa, là chất vàng mười của tâm hồn Tây Bắc.

Qua Người lái đị sơng Đà Nguyễn Tn với lịng tự hào của mình đã khắc hoạ
những nét thơ mộng, hùng vỹ nhưng khắc nghiệt của thiên nhiên đất nước qua
hình ảnh con sơng Đà hung bạo và trữ tình. Đồng thời, nhà văn cũng phát hiện và
ca ngợi chất nghệ sĩ, sự tài ba trí dũng của con người lao động mới: chất vàng
mười của đất nước trong xây dựng CNXH qua hình ảnh người lái đị sơng Đà.Từ
đó nhà văn ca ngợi sông Đà, núi rừng Tây Bắc vừa hùng vĩ vừa thơ mộng, đồng
bào Tây Bắc cần cù, dũng cảm, rất tài tử, tài hoa.

2. Phân tích nhân vật người lái đò.

Người lái đò hiện lên trước hết là một người lao động từng trải, có nhiều kinh
nghiệm đị giang, có lịng dũng cảm, gan dạ, mưu trí, nhanh nhẹn và cả sự quyết
đoán nữa. Nguyễn Tuân đưa nhân vật của mình vào ngay hồn cảnh khốc liệt mà ở
đó, tất cả những phẩm chất ấy được bộc lộ, nếu khơng phải trả giá bằng chính
mạng sống của mình. nhà văn gọi đây là cuộc chiến đấu gian lao của người lái đị
trên chiến trường sơng Đà, trên một qng thuỷ chiến ở mặt trận sơng Đà. Đó
chính là cuộc vựơt thác đầy nguy hiểm chết người, diễn ra nhiều hồi, nhiều đợt
như một trận đánh mà đối phương đã hiện ra diện mạo và tâm địa của kẻ thù số
một :

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<i>tránh một cuộc giáp lá cà có đá dàn trận địa sẵn...”</i>

Trong thạch trận ấy, người lái đò hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi
sóng trận địa phóng thẳng vào mình. Khi sơng Đà tung ra miếng địn hiểm độc
nhất là nước bám lấy thuyền như đô vật túm thắt lưng đặng lật ngửa mình ra giữa
trận nước vang trời thanh la não bạt, ơng lão vẫn khơng hề nao núng, bình tĩnh,
đầy mưu trí như một vị chỉ huy, lái con thuyền vượt qua ghềnh thác. Ngay cả khi
bị thương, người lái đò vẫn cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái,
mặt méo bệch như cái luồng sóng đánh hồi lùng, đánh địn tỉa, đánh địn âm vào
chỗ hiểm. Phá xong cái trùng vi thạch trận thứ nhất người lái đị phá ln vịng
vây thứ hai Ơng lái đị đã nắm chắc binh pháp của thần sơng thần đá. Đến vịng
thứ bà, ít cửa hơn, bên phải bên trái đều là luồng chết cả, nhưng người lái đã chủ
động tấn cơng Cứ phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa đó. Thuyền vút qua
cổng đá cánh mở khép. Vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền
như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được
lượn được. Trong cuộc chiến khơng cân sức ấy, người lái đị chỉ có một cán chèo,
một con thuyền khơng có đường lùi cịn dịng sơng dường như mang sức mạnh
siêu nhiên của lồi thuỷ quái. Tuy nhiên, kết cục cuối cùng, người lái đò vẫn chiến
thắng, khiến cho bọn đá tướng tiu nghỉu bộ mặt xanh lè vì phải chịu thua một con

thuyền nhỏ bé.

Người lái đò trong tác phẩm là một người lao động vô danh, làm lụng âm
thầm, giản dị, nhờ lao động mà chinh phục được dịng sơng dữ, trở nên lớn lao, kì
vĩ, trở thành đại diện của CON NGƯỜI. Người lao động nhờ ý chí kiên cường,
bền bỉ, quyết tâm mà chiến thắng sức mạnh thần thánh của thiên nhiên. Đó chính
là yếu tố làm nên chất vàng mười của nhân dân Tây Bắc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

đã xây dựng một hình tượng người lái đị nghệ sĩ mà nhà văn trân trọng gọi là tay
lái ra hoa. Nghệ thuật ở đây là nắm chắc các quy luật tất yếu của sơng Đà và vì
làm chủ được nó nên có tự do.

Quy luật ở trên con sơng Đà là thứ quy luật khắc nghiệt. Một chút thiếu bình
tĩnh, thiếu chính xác, hay lỡ tay, quá đà đều phải trả giá bằng mạng sống. Mà ngay
ở những khúc sông không có thác lại dễ dại tay dại chân mà buồn ngủ. Chung quy
lại, nơi nào cũng hiểm nguy. Ông lão lái đị vừa thuộc dịng sơng, thuộc quy luật
của lũ đá nơi ải nước hiểm trở này, vừa nắm chắc binh pháp của thần sơng thần đá.
Vì thế, vào trận mạc, ơng thật khơn khéo, bình tĩnh như vị chỉ huy cầm quân tài ba.
Mọi giác quan của ông lão đều hoạt động trong sự phối hợp nhịp nhàng, chính xác.
Xong trận, lúc nào cũng ung dung, thanh thản như chưa từng vượt thác: sóng thác
xèo xèo tan ra trong trí nhớ. Sơng nước lại thanh bình. Đêm ấy nhà đò đốt lửa
trong hang đá, nướng ống cơm lam và toàn bàn về cá anh vũ, cá dầm xanh, về
những cái hầm cá hang ca mùa khô nổ những tiếng to như mìn bộc phá rồi túa ra
đầy tràn ruộng. Cũng chả thấy ai bàn thêm một lời nào về cuộc chiến thắng vừa
qua nơi ải nước đủ tướng dữ quân tợn vừa rồi. Như những nghệ sĩ chân chính, sau
khi vắt kiệt sức mình để thai nghén nên tác phẩm không mấy ai tự tán dương về
công sức của mình. nhà văn Nguyễn Tuân đưa ra một lời nhận xét: Cuộc sống của
họ là ngày nào cũng chiến đấu với sông Đà dữ dội, ngày nào cũng giành lấy sự
sống từ tay những cái thác, nên nó cũng khơng có gì là hồi hộp, đáng nhớ … Họ
nghĩ thế, lúc ngừng chèo. Phải chăng người lái đò anh hùng có lẽ dễ thấy, nhưng

nhìn người lái đị tài hoa, chỉ có Nguyễn Tuân.

<b>III . Kết bài </b>

Tuỳ bút Người lái đị sơng Đà là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật tài
hoa uyên bác của nhà văn Nguyễn Tuân. Tác phẩm không chỉ ngợi ca vẻ đẹp kì vĩ
thơ mộng của thiên nhiên Tây bắc mà cịn ca ngợi vẻ đẹp bình dị, anh hùng mà tài
hoa của người dân lao động nơi đây. Qua đó, nhà văn Nguyễn Tn bộc lộ tình
u đất nước, niềm tự hào hứng khởi, gắn bó tha thiết với non sông Việt.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Thiên nhiên và con người Việt Nam vốn tươi đẹp, thân thương và đáng yêu. Có rất
nhiều tác giả lấy thiên nhiên và con người làm chủ đề chính cho tác phẩm của
mình. Một trong số các tác giả thành công ở đề tài này không thể không nhắc đến
Nguyễn Tuân cùng tùy bút Người lái đị sơng Đà. Với thể loại tùy bút đặc trưng,
tác giả đã khắc họa thành cơng hình tượng con sông Đà hung bạo, dữ tợn nhưng
cũng rất thơ mộng, trữ tình, bên cạnh đó là hình ảnh ơng lái đò đại diện cho con
người lao động nơi đây đầy đáng kính, đáng yêu.

Nguyễn Tuân là nhà văn theo chủ nghĩa xê dịch có rất nhiều tác phẩm thành cơng
dù ở bất cứ giai đoạn nào và gây ấn tượng sâu sắc với người đọc. Trước cách
mạng tháng Tám Năm 1945, phong cách sáng tác của ơng được gói gọn trọng một
chữ "Ngông". Ở giai đoạn này, do xã hội lúc bấy giờ chìm trong kiếp lầm than, nơ
lệ thối nát nên Nguyễn Tuân đắm chìm trong những vẻ đẹp của q khứ. Ơng ln
sống với những hồi niệm, những cái đẹp “vang bóng” của một thời đã xa để quên
đi thực tại. Sau cách mạng tháng Tám năm 1945, khi miền Bắc dành lại được độc
lập và di lên xây dựng CNXH thì phong cách sáng tác của Nguyễn Tuân đã có
nhiều chuyển biến quan trọng. Các tác phẩm của ông giai đoạn này mang giá trị
nghệ thuật cao, ông viết nhiều về đề tài quê hương đất nước, nhân dân lao động
trong chiến đấu, sản xuất. Ơng tìm tịi, khám phá vẻ đẹp của con người ngay trong
chính cuộc sống đời thường, trong những cơng việc bình dị nhất. Tâm hồn của tác

giả hòa cùng thiên nhiên và sự phát triển của đất nước tạo nên những tác phẩm
tươi mới khác hẳn giai đoạn trước. Tùy bút “Người lái đị sơng Đà” ra đời ở giai
đoạn này, là kết quả của chuyến đi thực tế của nhà văn đến vùng núi Tây Bắc để
tìm kiếm “chất vàng mười đã qua thử lửa”. Vẻ đẹp của Người lái đò khơng chỉ ở
hình tượng con sơng Đà hùng vĩ, dữ dội, thơ mộng, trữ tình mà cịn ở hình ảnh
người lái đò giản dị, tài hoa ở nơi đây.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

trên sông, ông phải dùng hết công lực của mình để đối phó với bọn chúng mà
khơng hề nao núng. Khi bọn đá bày ra trùng vi thạch trận thứ nhất đầy hiểm nguy,
người lái đò hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sóng trận địa phóng thẳng
vào mình; ơng khơng hề nao núng mà bình tĩnh, đầy mưu trí như một vị chỉ huy,
lái con thuyền vượt qua ghềnh thác. Ngay cả khi bị thương, người lái đò vẫn cố
nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái để vượt qua trùng vi thạch trận
thứ nhất.

Sau khi phá xong vòng một, người lái đị khơng được nghỉ ngơi mà phá ln trùng
vi thạch trận thứ hai, thứ ba. Ơng lái đị đã nắm chắc binh pháp của thần sông thần
đá; ông đã thuộc quy luật phục kích của lũ đá nơi ải nước hiểm trở này. Trong
cuộc chiến không cân sức ấy, người lái đị chỉ có một cán chèo, một con thuyền
khơng có đường lùi cịn dịng sơng dường như mang sức mạnh siêu nhiên của loài
thuỷ quái. Tuy nhiên, kết cục cuối cùng, người lái đò vẫn chiến thắng, khiến cho
bọn đá tướng tiu nghỉu bộ mặt xanh lè vì phải chịu thua một con thuyền nhỏ bé.
Nguyễn Tuân vô cùng khéo léo và tài tình khi đã lột tả trọn vẹn một con sơng Đà
hùng vĩ, dữ dội. Có thể nói chính sự hung dữ của con sơng Đà càng lam tơn lên sự
huy hồng và lịng dũng cảm của người lái đị. Từ đó, ta thấy rõ hơn vẻ đẹp của
con người nơi đây: họ có thể là những con người vô danh, những người lao động
nhiều tuổi nhưng vẫn đủ dẻo dai và mưu trí để chiến thắng thiên nhiên hung bạo.
Và không chỉ cuộc chiến này, những cuộc chiến khác họ cũng sẽ sẵn sàng chiến
đấu và chiến thắng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

những người nông dân cần cù, chăm chỉ lao động kiến thiết nước nhà.

Dưới ngịi bút tài tình của Nguyễn Tn, hình ảnh người lái đò hiện ra mang đầy
đủ phẩm chất tốt đẹp đại diện cho con người lao động Việt Nam: dù trải qua
những cuộc chiến khó khăn để giành sự sống nhưng khi vượt qua chúng họ lại coi
đó là những điều bình thường chẳng có gì đáng nhớ, đáng tự hào. Họ lại quay về
với cuộc sống đời thường giản dị và bình tâm, lại lo làm ăn sản xuất để xây dựng
một cuộc sống tốt đẹp hơn. Chính sự đơn giản, không phô trương này lại càng ta
thêm yêu quý và mến mộ họ hơn.

Qua những miêu tả, liên tưởng thú vị ta thêm ấn tượng với vẻ đẹp anh hùng của
người lái đò và hiểu hơn về cuộc sống cũng như vẻ đẹp của họ từ đó thêm trân quý
cuộc sống và những con người âm thầm cống hiến cho đất nước. Nhiều năm tháng
qua đi nhưng bài tùy bút và hình ảnh ơng lái đị vẫn giữ nguyên vẹn những giá trị
tốt đẹp và để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bao thế hệ độc giả.

<b>Bài tham khảo 1</b>

Một tác phẩm văn học lớn, có giá trị sống mãi trong lịn người đọc thì tác
phẩm đó phải xây dựng được những nhân vật điển hình trong hồn cảnh điển hình
hội tụ đầy đủ tài năng và tâm huyết của người nghệ sĩ. Nhân vật ông lái đị trong
tùy bút “Người lái đị sơng Đà” của Nguyễn Tuân là một nhân vật như thế.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

khắc hình tượng ơng lái đị như là một anh hùng trên sông nước, vĩnh viễn đọng lại
vào trái tim bạn đọc để dự báo về nhân vật cả cuộc đời gắn với nghề lái đò và mức
độ tay nghề đã đạt đến mức nghệ sĩ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

Tuân đã rộng mở sự uyên bác tài hoa của mình để kho ngôn từ phong phú sinh
động đầy ắp trong mọi lĩnh vực của sự sống, tuôn chảy không ngừng cả các ngôn
ngữ quân sự thể thao, quân sự cũng được huy động với tần số đậm đặc để cực tả

đá nước sơng Đà. Đây chính là nghệ thuật vẽ mây đẩy trăng để gián tiếp ca ngợi
chí dũng song tồn của ông lái đò. Ở chặng này, nhà văn ca ngợi ơng lái đị có sức
chịu đựng phi thường “ơng đị cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt cuống
lái”…chỉ huy ngắn gọn kín đáo và ơng đã chiến thắng “phá song trùng vi thạch
trận thứ nhất”.

Ở trùng vi thạch trận thứ hai, đá nước sóng tăng thêm nhiều cửa tử “dòng thác
hùm beo đang hồng hộc tế mạnh”, “bốn năm thủy quân không ngớt khiêu
khích”…Những động từ mạnh vẫn tiếp tục tn chảy không ngớt trên những trang
văn cộng hưởng với phép tu từ so sánh nhân hóa rất độc đáo giúp nhà văn biến
sóng nước thành hùm thiêng, sơng nước tăng thêm sức mạnh đến đỉnh điểm của
Đà giang để tiếp tục tơn lên tư thế hào hùng của ơng lái đị.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

mạnh vừa cam nhận được độ khéo léo của con thuyền trong hướng đi luồn lách
tránh đội quân đá đông đúc. Nghệ thuật lái thuyền đến đây khiến người đọc hồn
tồn tâm phục, khẩu phục. Đúng là ơng lái đò đã đạt đến mức nghệ sĩ trong nghề
nghiệp của mình.

Nguyễn Tn đích thực là một nghệ sĩ tài hoa bậc thầy trong việc ngợi ca
những con người lao động trong gian lao nguy hiểm nhưng đầy vinh quang, điển
hình là hình tượng ơng lái đị trong tùy bút “Người lái đị sơng Đà” với nhiều nét
đẹp và cả chất nghệ sĩ trong nghề.

<b>Bài tham khảo 2</b>

Với mười lăm bài tùy bút và một bài thơ phác thảo sau chuyến thực tế ngược
miền Tây Bắc điệp trùng mà đầy kỳ thú, tập “Tùy bút sông Đà” của nhà văn
Nguyễn Tuân ra đời (1960) đã góp cho văn học nước nhà một tác phẩm giá trị
khẳng định cuộc sống và con người Tây Bắc trong sự nghiệp dựng xây đất nước
“Người lái đị sơng Đà” là một thiên tùy bút đặc sắc trong tập tùy bút của Nguyễn

Tuân. Đặc biệt hình ảnh ơng lái đị dũng cảm và tài ba đã để lại ấn tượng khó phai
mờ trong tâm trí người đọc. Cùng với hình tượng này, phong cách nghệ thuật độc
đáo của Nguyễn Tuân càng rõ thêm, ấn tượng thêm.

Nhân vật ông lái chắc chắn sẽ bị mờ nhạt nếu như tác giả chỉ miêu tả ông
trong cuộc mưu sinh phẳng lặng trên sơng nước hiền hịa. Người lái đị trong tác
phẩm thực sự trở thành hình tượng chân thật và sông động là sự ký thác ý tưởng
thẩm mỹ của Nguyễn Tuân, văn sĩ suốt một đời say mê kiếm tìm và khẳng định cái
đẹp. Hình tượng ơng lái đò đẹp một cách kiêu hãnh trong mối tương quan đồng
hiện với nhân vật sông Đà dữ dằn mà kỳ vĩ ! Đấy cũng chính là dụng ý tư tưởng và
nghệ thuật của Nguyễn Tuân, khi ông muốn “ghi” ở đoạn này cái hình ảnh chiến
đấu gian lao của người lái đị trên chiến trường sơng Đà, trên một quãng thủy
chiến ở mặt trận sông Đà

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

mới dữ dội và kỳ quái làm sao: “Nó bầy thạch trận trên sơng. Đám tảng, đám hịn
chia làm ba hàng chặn ngang trên sơng địi ăn chết cái thuyền một cái thuyền đơn
độc...”. Trong trận đồ bát quái đó “với đá, nước thác reo hò làm thanh viện...
những hòn đá bệ vệ oai phong lẫm liệt”, sông nước mà dữ dằn như quỷ dữ. Nhưng
cũng chính từ cảnh tượng dữ dội mà kỳ vĩ ấy, hình tượng ơng lái hiện lên rõ ràng
trong vẻ đẹp của sức mạnh và bản lĩnh cao cường.

Thiên nhiên muốn lấn át, muốn nuốt sống, ơng lái đị bình tĩnh và quả cảm
vượt lên sóng dữ: “Ơng lái đị hai tay giữ mái chèo khỏi bị hắt lên khỏi sóng trận
địa phóng thẳng vào mình”. Bao nhiêu thử thách của sông nước ông lái phải vượt
qua. Khơng có nghị lực phi thường và sự bình tĩnh chủ động làm sao ông qua được
con quỷ dữ sóng nước: “có lúc chúng muốn đội cả thuyền lên. Nước bám lấy
thuyền như đồ vật túm thắt lưng ông lái đị địi lật ngửa mình ra giữa trận nước
vang trời thanh la não bạt...”.

Quả là nhà văn Nguyễn Tuân đã huy động một binh chủng ngôn ngữ thật đa

dạng, ở nhiều lĩnh vực để miêu tả đầy kịch tính, đầy ấn tượng về cuộc giao tranh
giữa con người (ông lái đị) và thiên nhiên (sơng Đà). Những cảm giác mạnh luôn
đến với ta đấy là cái dữ dội mà kỳ vĩ của dịng nước ấy là cái bình tĩnh chủ động
đầy quả cảm, đầy bản lĩnh của ông lái đò. Con người dũng cảm tài ba và thiên
nhiên dữ tợn kỳ quái cùng lao vào trong cuộc quyết chiến. Và hình tượng ơng lái
đị càng về sau càng trở nên kiêu dũng, quyết liệt đến tận cùng trong cuộc giao
đấu. Ơng lái vượt lên sóng dữ bằng dũng khí tuyệt vời bởi ông “cưỡi lên thác sông
Đà, phải cưỡi đến cùng như cưỡi hổ... Ơng lái đị ghì cương lái bám chắc lấy luồng
nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh, mà miết một đường chèo về phía cửa đá
ấy”.

Một đặc điểm của phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân là “thiên nhiên hay
con người đều được chú ý khám phá ở phướng diện văn hóa, mĩ thuật của nó”. Vì
thế, ta cịn bắt gặp ở đây hình ảnh một ông lái đò rất mực tài hoa, nghệ sĩ bên cạnh
vẻ đẹp của lòng dũng cảm và bản lĩnh cao cường trước thử thách của thiên nhiên.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

sinh” cho ta thấy ấn tượng về một chàng kỵ sĩ dũng mãnh và rất đỗi hào hoa. Một
phong thái bình thản, tự tin khi ơng lái ứng chiến với sóng dữ”... đè sắn lên mà
chặt đôi ra để mở đường tiến”. Và hình ảnh con thuyền vượt lên “như một mũi tên
tre xuyên nhanh qua hơi nước...” đem đến cho ta một cảm giác vừa sảng khoái,
vừa hả hê trước sự chiến thắng của ông lái - nghệ sĩ. Và đây - hình ảnh cuối của
người lái đị cũng là hình ảnh tập trung của sự ký thác tâm tình và nghệ thuật của
Nguyễn Tuân.

“...Trên thác hiên ngang một người lái đị sơng Đà có tư do, vì người lái đò ấy
đã nắm được cái quy luật tất yếu của dịng nước sơng Đà. Hình tượng ơng lái đị
một con người lao động bình dị mà phi thường được Nguyễn Tuân khắc họa như
một biểu tượng đẹp của con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng đất nước.
Đây là một cách nhìn, cách khám phá và khẳng định con người Việt Nam trong
thời đại mới ! Chính vì thế tùy bút “Người lái đị sơng Đà” nói riêng và mười lăm

thiên tùy bút về sông Đà của Nguyễn Tuân nói chung đã góp phần khẳng định vẻ
đẹp của cuộc sống mới và con người mới trên đất nước Việt Nam chúng ta.

Bài tùy bút “Người lái đị sơng Đà” mà ấn tượng mạnh mẽ là cuộc vượt thác
sông Đà của ơng lái đị giúp chúng ta nhận ra một điều lý thú: vẻ đẹp hào hùng tài
hoa của những người lao động bình thường nơi có dịng sơng ngọn thác hoang vu
kia là có thật. Chủ nghĩa anh hùng cách mạng đâu chì có ở nơi chiến trường với
tiếng súng tiếng bom gầm.

Đọc hết “Người lái đị sơng Đà” mà tâm trí ta vẫn như hiển hiện hình ảnh ông
lái đò dũng mãnh và hào hoa với con thuyền nhỏ cưỡi lên sóng dữ mà đi tới mà
chiến thẳng, vẻ đẹp ấy huy hoàng và tráng lệ làm sao!

<b>Bài tham khảo 3</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

được những nét tiêu biểu về phong cách đó.

Người lái đị Sơng Đà trước hết là một tác phẩm viết về một con người và một
con sơng. Nhưng dưới ngịi bút đầy hứng thú và tài hoa của ông mọi cảnh vật thiên
nhiên đều trở thành những cơng trình mĩ thuật, con người đều trở thành những
nghệ sĩ điêu luyện. Bằng sự tiếp cận quan sát và khả năng mô tả cùng với một kho
chữ nghĩa vơ cùng giàu có, chuẩn xác, Nguyễn Tn đã dựng lên những bức tranh
hết sức sống động, những hình tượng kì vĩ giàu sức hấp dẫn trong thiên tùy bút
độc đáo này.

Người lái đị trên sơng Đà trong tác phẩm, trước hết là một ông già bảy mươi
tuổi, đã giành một phần lớn đời mình cho nghề lái đị dọc trên sơng Đà. Đó là một
người lái đị lão luyện: “Trên dịng sơng Đà, ơng xi, ơng ngược hơn một trăm
lần rồi, chính tay giữ lái độ sáu chục lần..." trong thời gian hơn chục năm làm cái
nghề đầy nguy hiểm và gian khổ này. Đây là một con người từng trải, hiểu biết, rất

thành thạo trong nghề lái đị, và đã đạt đến trình độ “bằng cách lấy mắt và nhớ tỉ
mỉ như đóng đanh vào lịng tất cả những luồng nước của tất cả những con thác
hiểm trở”. Nguyễn Tuân tiếp tục bày tò sự khâm phục đối với con người này.
"Sông Đà, đối với ông lái đò ấy, như một trường thiên anh hùng ca mà ông đã
thuộc đến cả những dấu chấm than, chấm câu và cả những đoạn xuống dòng".
Thật là một cách so sánh “rất văn chương" đầy thú vị và cũng "rất Nguyễn Tn".

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

phóng thẳng vào mình. Mặt nước hò la vang dậy quanh minh, ùa vào mà bè gẫy
cán chèo, vũ khí trên cánh tay mình”, và sóng nước “thúc vào gối bụng và hơng
thuyền. Có lúc chúng đội cả thuyền lên. Nước bám lấy thuyền như đô vật túm thắt
lưng ơng đị, địi lật ngửa mình ra giữa trận nước vang trời thanh la não bạt. Có lúc
tưởng như ơng lái đị bị nhấn chìm dưới dịng sông... Cách miêu tả chân thực và
táo bạo này cho thấy sức mạnh ghê gớm của dòng thác hung dữ, con người chỉ cần
lóa mắt, lỡ tay một chút là phải trả giá bằng sinh mạng của mình.

Nhưng dũng cảm và gan dạ chưa đủ, mà cái quan trọng hơn là tài nghệ của
người cầm lái để lái con đò đến mức điêu luyện và nghệ thuật. Tác giả so sánh
người lái đị sơng Đà với người lái xe lao xuống dốc đèo, tuy rất nguy hiểm nhưng
người lái xe cịn có phanh chân, phanh tay, có tiến lên, lùi lại, "cịn như cái thuyền
mà lao xuống thác thì chả có cái phanh nào cả, chỉ có lao đi chứ khơng lùi lại,
khơng lao trúng tim luồng nước thì thuyền quay ngang mà ụp, chứ khơng có lùi gì
cả..”, vẫn bằng phương pháp so sánh, nhưng với những hình ảnh táo bảo, khơi gợi
lạ lùng, tác giả đã tả sông Đả thiên biến vạn hóa, mỗi chỗ như có một bầy nguy
hiểm riêng, địi hỏi người lái đị phải có một cách ứng phó riêng. Có chỗ thì nước
sơng "reo lên như đun sôi lên một trăm độ muốn hất tung đi một cái thuyền đang
phải đóng vai một cái nắp ấm nước đang sơi khổng lồ". “Có luồng nước đi lầm
vào thì chết ngay". Lại có những “hút nước" xốy sâu như lịng giếng “cái hút nó
hút xuống, thuyền trồng ngay cây chuối ngược rồi vụt biến đi"...

Thật là một dịng sơng Đà đầy hiểm trờ, đầy nguy nan cho con người. Thế

nhưng, “ơng lái đị cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cải cuống lái..."
Mặc dù mặt “méo bệch đi" vì những địn hiểm, nhưng trên cái thuyền sáu bơi
chèo, vẫn nghe rõ tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm lái”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

nhiên thật ghê gớm, căng thẳng, đầy sáng tạo và con người đã chiến thắng, trở về
cuộc sống thanh bình: "Thế là hết thác. Dịng sơng vặn mình vào một cái bến cát
có hang lạnh (...). Sơng nước lại thanh bình. Đêm ấy nhà đị đốt lửa trong hang đá,
nướng ống cơm lam...".

Cảm hứng lãng mạn đậm đà trong sáng, lan tỏa trong từng câu văn tả thực, tạo
cho đoạn văn một sức lôi cuốn không thể cưỡng nổi. Đó là một bài ca về lao động,
về con người lao động. Sau mười năm làm nghề lái đò, cả sau khi đã thôi nghề vài
chục năm, trên ngực người lái đò vẫn còn "bầm tụ” một “củ khoai nâu", với
Nguyễn Tn, “đó cũng là cái hình ảnh q giá của một thứ huân chương lao động
siêu hạng".

Cảm ơn nhà văn Nguyễn Tuân đã cho chúng ta thưởng thức một cơng trình
nghệ thuật đầy sáng tạo. Ngồi việc cung cấp cho chúng ta những kiến thức và tri
thức về cuộc sống, về văn hóa và lịch sử địa lí, về ngơn ngữ..., tác phẩm cịn là
một khối kiến trúc thẩm mĩ độc đáo, giúp ta cảm thụ được cái đẹp một cách sâu
sắc, cái đẹp của con người cụ thể, con người lao động Người lái đị Sơng Đà.
Nguyễn Tn đích thực là một nghệ sĩ tài hoa bậc thầy trong việc ngợi ca những
con người lao động gian lao nguy hiểm nhưng đầy vinh quang.

<b>Bài tham khảo 4</b>

Nguyễn Tuân, một tâm hồn yêu cái đẹp, một ngòi bút nhạy cảm, yêu thiên
nhiên, đất nước, con người. Sự nghiệp văn chương của ông vô cùng đồ sộ, để lại
cho thế hệ sau những tuyệt bút quý giá. Nhắc về thiên nhiên trong văn Nguyễn
Tuân, người ta không thể bỏ qua “Người lái đị Sơng Đà” rút trong tập “tùy bút

Sơng Đà”. Tùy bút cho người đọc thấy được sự hùng vĩ của thiên nhiên, khung
cảnh tuyệt vời của tổ quốc vùng Tây Bắc, và hơn cả là hình tượng con người chế
ngự thiên nhiên qua hình tượng người lái đị sông Đà, một vẻ đẹp lao động giản dị,
một chiến binh trên sóng nước Sơng Đà và người nghệ sĩ lành nghề trong nghệ
thuật vượt thác.

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

như, sự tài hoa điêu luyện ấy đã lên đến bậc nghệ sĩ. Người lái đị gan dạ, thơng
minh, hiểu rõ từng ngóc ngách, từng tảng đá trên thác sơng Đà dữ dội. Dụng ý
nghệ thuật của Nguyễn Tuân khi miêu tả sự ác nghiệt của thác nước cũng là lời
khẳng định sức mạnh chế ngự, điều khiển thiên nhiên của con người và vẻ đẹp của
người dân lao động

Ngay từ nhan đề, tác giả đã dành cho người lái đò một ví trí trung tâm, vị trí
trọng yếu. “Người lái đị Sơng Đà” miêu tả con sơng Đà kì vĩ, hung bạo một mặt
ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên Tây Bắc, mặt khác nhằm khẳng định hình ảnh con
người làm chủ thiên nhiên. Tuy xuất hiện không nhiều, nhưng vị thế của nhân vật
được thể hiện rất rõ. Hình ảnh con người làm chủ sông nước, chinh phục thiên
nhiên, một con người nhỏ bé về hình thể nhưng vĩ đại trước thiên nhiên rộng lớn.

Nói về quan điểm của Nguyễn Tuân trước và sau Cách mạng để hiểu được vì
sao con người trong “Người lái đị Sơng Đà” lại đẹp đến thế. Trước Cách mạng,
ơng đi tìm cái đẹp trong q khứ, cái đẹp nổi loạn, phi thường. Ơng tìm đến những
bậc nho sĩ tài hoa, những vị anh hùng hào kiệt vang bóng một thời. Sau cách
mạng, cái đẹp Nguyễn Tuân hướng tới là sự bình dị, được tìm thấy ở những con
người rất đời, rất thường. Từ bác lái đị, đến anh bộ đội, cơ dân qn, những nhân
vật khơng tên, bình dị mà cao q. Ở góc nhìn này, người lái đị Sơng Đà là một
con người đẹp, một nhân vật đẹp với cuộc sống lao động bình dị, đời thường.
Miêu tả hình ảnh người lái đị, tác giả tập trung vào con người đấu tranh với thạch
trận Sơng Đà để làm nổi bật rõ những khía cạnh của hình tượng này: Một vẻ đẹp
của người lao động bình thường, một người anh hùng trên sóng nước Sơng Đà và

một người nghệ sĩ trong nghệ thuật vượt thác leo ghềnh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

Thạch trận với đá hòn, đá tảng, với luồng nước con sóng. Thạch trận Sơng Đà “lúc
nào cũng đòi ăn chết cái thuyền” với người lái đị “tỏ rõ khí phách, bản lĩnh, dũng
khí của người anh hùng”. Trận chiến sinh tử, giằng co dữ dội. Khơng phải lúc nào
người lái đị cũng thắng, đã có những lúc tưởng như bị nuốt chửng trên thạch trận.
Chiến thắng có được khơng hề giản đơn. Trong cuộc chiến này, người lái đị trở
thành người chỉ huy tài tình, bản lĩnh, dũng khí gan dạ. Ơng nắm chắc từng luồng
nước, từng con sóng, binh pháp của thần sơng thần đá. Ơng thuộc lịng từng cửa
sinh, cửa tử, từng đá hòn đá tảng, từng cái hút nước trên thạch trận. Thậm chí, ơng
cịn hình dung ra bộ mặt dữ tợn của nước, đá, sóng, gió, cảm nhận được thái độ
giận dữ, tâm trạng cáu kỉnh của nó để rồi có những sách lược chiến thắng từng con
thác, từng tảng đá. Ông chủ động tiến, lùi, sang trái, sang phải để vượt thạch trận.
Người ta gọi ông là người chỉ huy tài năng cũng bởi vậy.

Tinh thần dũng cảm, ý chí dũng mãnh của ơng lái đị được thể hiện qua từng
hành động: “khi thì kẹp chặt lấy cuống lái, khi thì chủ động sải bơi chèo lên, khi
cưỡi thác vượt ghềnh, khi chặt đơi con sóng”. Trên thạch trận, có bao nhiêu trùng
vi là bấy nhiêu nguy hiểm mà người lái đị phải đối mặt. Nếu khơng có tinh thần
dũng cảm, ý chí dũng mãnh thì khơng thể nào làm được việc đó. Giữa thiên nhiên
kì vĩ và hung bạo, người lái đò thể hiện một tư thế làm chủ, hiên ngang chế ngự
những con sóng dữ. Hình ảnh người lái đị chính là hình ảnh một người anh hùng
trên sông nước, một người lao động chế ngự được thiên nhiên.

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

cùng. “Thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự
động lái được, lượn được”. Câu văn miêu tả rất tinh tế. Phải có sự khéo léo, thuần
thục trong nghề nghiệp thì người lái đị mới điều khiển phương tiện của mình được
như vậy. Người ta coi ông là nghệ sĩ trong nghệ thuật vượt thác, con thuyền vượt
sóng dữ, đá lớn để tô đậm thêm tài nghệ sĩ càng đọc càng ca ngợi, tơn vinh của
người lái đị.

Người lái đị không chỉ là anh hùng sông nước, một nghệ sĩ vượt thác mà cịn
là một người lao động bình dị giữa đời thường, những con người đã cống hiến
thầm lặng mà cao cả. Những con người say mê với công việc, tình yêu với nghề
nghiệp mà bất chấp hiểm nguy, vất vả. Nguyễn Tuân không gọi nhân vật với cái
tên cụ thể, chỉ đơn giản là “ơng lái đị”, tên gọi gắn liền với nghề nghiệp để khắc
họa hình ảnh người lao động bình dị giống bao người khác. Sau bao gian khổ,
khốc liệt dữ dội, ông cũng chỉ muốn trở về nhà, trở về với cuộc sống bình thường,
thư thái và lạc quan. Tâm thế này không phải ai cũng có được, nhất là những
người trở về từ cõi chết. Một tâm hồn đẹp đẽ, bình dị mà cao q, linh thiêng.

Hình tượng nhân vật người lái đị hiện lên với ba khía cạnh nổi bật: người anh
hùng sống nước, người nghệ sĩ tài hoa và người lao động chân chất. Bằng cái tài
miêu tả, quan sát, cách lựa chọn góc nhìn trần thuật và đặc biệt là cách vận dụng
ngôn từ đúng, đắt và đẹp. Tài năng nghệ thuật của Nguyễn Tuân là không thể chối
cãi, nhưng để xây dựng một hình tượng nhân vật kiệt xuất đến vậy phải cần cả cái
tâm, cái tâm yêu quý, kính trọng con người.

<b>Bài tham khảo 5</b>

Nguyễn Tuân là một cây bút xuất sắc của nền văn xuôi Việt Nam hiện đại.
"Người lái đị Sơng Đà" trích trong "Tùy bút Sơng Đà" (1960). Đây là kết quả
chuyến đi thực tế đến với Tây Bắc năm 1958 để kiếm tìm "chất vàng" của thiên
nhiên và chất vàng mười trong tâm hồn con người. Đọc tác phẩm, ta bắt gặp hình
ảnh Sơng Đà với hai nét tính cách hung bạo và trữ tình. Và nổi bật bên hình tượng
ấy là người lái đị dũng cảm tài hoa trên sông nước.

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

tên của ông gắn liền với nghề nghiệp, địa danh: "ông lái đị Lai Châu". Điều này
thể hiện, ơng là đại diện cho vẻ đẹp người lái đị trên sơng nước, cần mẫn. Người
lái đị là một ơng lão 70 tuổi. Ông đã dành một phần lớn cuộc đời của mình để lái

đị dọc trên Sơng Đà. Bây giờ ơng đã thôi nghề khoảng mười năm." Trên sông ông
xuôi ông ngược trên 100 lần, giữ tau lái chính khoảng 60 lần". Chỉ bằng vài câu
ngắn gọn giới thiệu về người lái đị, độc giả phần nào đã hình dung ra ngoại hình
và tố chất của ơng. Đọc tiếp tác phẩm, ta có thể thấy được điều đó.

Ơng lái đị hiện lên là người khỏe mạnh, từng trải, ngoại hình và tố chất được
tạo nên bởi nét đặc thù của môi trường lao động là trên sông nước. "Tay ông lêu
nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng khuỳnh ra như kẹp lấy một cuống lái
tưởng tượng. Giọng ông ào ào, nhỡn giới cao vòi vọi". Nguyễn Tuân gọi con
người này là "thứ vàng mười" bởi ông đã đứng trước thử thách và chiến thắng
Sông Đà. Trước hết ở ông lái đị Lai Châu là người tài hoa trí dũng, có phong thái
ung dung của người nghệ sĩ. Ơng tài trí, từng trải, lão luyện trong nghề, đạt đến
trình độ "lấy mắt mà nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào lịng tất cả những luồng nước
của những con thác hiểm trở". Nguyễn Tn đã bày tỏ lịng khâm phục của mình
đối với người lái đò bằng cách so sánh, liên tưởng độc đáo "sơng Đà đối với ơng
lái đị như một trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc cả dấu câu chấm than và
cả đoạn xuống dịng". Ơng thuộc rõ quy luật phục kích của đá, biết rõ cửa tử cửa
sinh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

Đà lúc này mở ra nhiều cửa tử hơn, chỉ có một cửa sinh nằm lập lờ phía tả ngạn.
Dịng thác hùm beo hồng hộc thế mạnh. Bọn thủy qn cửa ải xơ ra níu thuyền vào
cửa tử. Ơng lái đị cùng chiếc thuyền cưỡi trên con sơng như cưỡi trên lưng hổ.
Ơng nắm chắc bờm sóng, ghì cương lái miết vào cửa sinh. Bốn năm bọn thủy qn
cứ ào nước xơ ra níu thuyền vào cửa tử. Dịng sơng như con thú hoang lồng lên
địi ăn chết con thuyền. Nhưng ông già dằn mặt từng đứa nắm chắc quy luật của
thần sông thần đá không hề nao núng, tỉnh táo, sáng tạo thay đổi chiến thuật chiến
thắng Sơng Đà. Bị thua ơng lái đị ở hai vòng trước, trùng vi thứ ba, dòng thác
càng trở nên điên cuồng dữ dội hơn. Ít cửa ra vào, bên phải bên trái đều là cửa tử,
luồng sống ở giữa ngay cạnh voi đá vọng về xong ông lái đị vẫn bình tĩnh dũng
cảm phóng thẳng thuyền. Thuyền vút vút qua cánh cổng đá để rồi chiến thắng đi

qua.

Không chỉ dũng cảm tài ba, người lái đị yển sơng còn mang phong thái nghệ
sĩ. Sau cuộc vượt thác mọi nguy hiểm như tan biến "sóng nước xèo xèo tan trong
trí nhớ". Họ lại đốt lửa nướng ống cơm lam bàn chuyện cá anh vũ, cá rồng xanh
như khơng có gì xảy ra". Mặc dù ngày ngày họ phải vật lộn đối mặt với hiểm nguy
rình rập. Đó là vẻ đẹp của một tâm hồn nghệ sĩ.

Trong xây dựng nhân vật ơng lái đị, Nguyễn Tn chú ý khắc họa nét tài hoa
của nghệ sĩ "nhân vật phải là người nghệ sĩ trong nghề nghiệp". Nhà văn chú ý tạo
tình huống thử thách để nhân vật bộc lộ bản chất của mình. Sơng Đà càng hung
bạo bao nhiêu, người lái đò càng tài hoa dũng cảm bấy nhiêu. Nhà văn am hiểu
nhiều ngành nghệ thuật quân sự, thể thao kết hợp với nghệ thuật miêu tả so sánh
liên tưởng độc đáo qua ngôn ngữ phong phú để làm nổi bật sơng Đà và người lái
đị Sơng Đà. Tóm lại, thành cơng trong xây dựng nhân vật ơng lái đị Lai Châu đã
trở thành sức hút riêng của tác phẩm trong nền văn học nước nhà.

<b>Bài tham khảo 6</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

Tuân, để rồi năm 1960 ông xuất bản tập tùy bút Sơng Đà trong đó có tùy bút
Người lái đị sơng Đà . Hình tượng nghệ thuật xun suốt tác phẩm là hình ảnh
ơng lái đị Lai Châu được nhà văn tiếp cận tài hoa - nghệ sĩ.

Ơng lái đị năm nay khoảng chừng bảy mươi tuổi, ông sinh ra và lớn lên
ngay bên bờ sông Đà “quê ông ở ngay chỗ ngã tư sơng sát tỉnh”. Ơng có một ngoại
hình đặc biệt, mang đậm dấu ấn nghề nghiệp : thân hình ơng cao lớn “gọn quánh
như chất sừng, chất mun”, “tay dài lêu nghêu như cái sào”, “chân lúc nào cũng
khuỳnh khuỳnh như gò lại kẹp lấy một cái cuống lái tưởng tượng” rồi “giọng ông
ào ào như tiếng nước thác”. Mọi thứ của ơng giờ đây như đã hịa nhịp với con
sơng lúc hung hãn lúc lại dịu êm này, họ hòa vào nhau theo năm tháng , hòa vào

nhau trong từng hơi thở nhịp nhàng, ăn ý một cách đến lạ lùng.

Đối với ơng lái đị thì sông Đà như một bản trường thiên anh hùng ca mà
ông đã thuộc đến cả những cái chấm than, chấm câu và cả những đoạn xuống
dịng. Ơng “nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào trong lịng tất cả những luồng nước của
tất cả những con thác hiểm trở”, “nắm chắc binh pháp của thần sông, thần đá”, làm
chủ được dịng sơng. Đó là tư thế và sự hiểu biết của con người làm chủ thiên
nhiên, làm chủ hoàn cảnh. Ơng hiểu về con sơng cặn kẽ như hiểu chính bản thân
mình vậy, có hiểu ơng mới ngự trị, mới làm bạn được với nó. Thật đúng là “thứ
vàng mười đã qua thử lửa” giống như cách mà nhà văn Nguyễn Tuân vẫn nói.

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

Trận thủy chiến diễn ra căng thẳng đến nghẹt thở với ba “hiệp đấu”. Ở vịng
vây thứ nhất thác Sơng Đà mở ra “năm cửa trận”, có bốn “cửa tử”, một “cửa sinh”.
Cửa sinh nằm “lập lờ ở phía tả ngạn”. Khi con thuyền xuất hiện, phối hợp với đá,
nước thác reo hò làm “thanh viện” cho đá, những hòn đá bệ vệ oai phong lẫm liệt.
Có hịn đá trơng nghiêng thì y như là đang hỏi cái thuyền “phải xưng tên tuổi trước
khi giao chiến”. Hịn đá khác thì lùi lại một chút và “thách thức” cái thuyền có giỏi
thì tiến gần vào. Khơng một chút nao núng, ơng đò hai tay giữ mái chèo để khỏi bị
hất lên khi sóng trận địa phóng thẳng vào mình. Nhìn thấy con thuyền và người lái
đò, mặt nước “hò la vang dậy”, ùa vào mà “bẻ gãy cán chèo”. Sóng nước thì như
thể quân liều mạng, vào sát nách mà “đá trái mà thúc gối” vào bụng và hơng
thuyền, có lúc chúng “đội cả thuyền lên”. Nước bám lấy thuyền như đơ vật “túm
lấy thắt lưng ơng đị địi lật ngửa mình ra”. Ơng đị đã bị thương, nhưng ơng “cố
nén vết thương”, hai chân vẫn “kẹp chặt lấy cuống lái”. Cuộc chiến đã đến hồi
quyết liệt, sóng nước “đánh hồi lùng, đánh đòn tỉa, đánh đòn âm” vào chỗ hiểm.
Nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo, vẫn nghe rõ tiếng chỉ huy “ngắn gọn tỉnh táo”
của người cầm lái. Và ông lái đò đã phá xong cái “trùng vi thạch trận” vịng thứ
nhất của thác Sơng Đà.

</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>

bơi chèo lên”, đứa thì ơng “đè sấn lên mà chặt đôi ra” để mở đường tiến. Những

luồng tử đã bỏ hết lại sau thuyền, chỉ còn vẳng tiếng reo hò của của sóng thác
luồng sinh. Tuy vậy, bọn chúng vẫn “khơng ngớt khiêu khích”, dù cái thằng đá
tướng đứng ở cửa vào đã “tiu nghỉu cái mặt xanh lè” vì bị thua cái thuyền du kích
nhỏ bé.

Vượt qua vịng thứ hai, ơng lái đị còn phải vượt qua vòng thứ ba nữa. Ở
vòng vây thứ ba này, thác Sơng Đà ít cửa hơn nhưng bên phải bên trái đều là
“luồng chết” cả. Cái “luồng sống” ở chặng thứ ba này lại ở ngay giữa bọn đá hậu
vệ. Ơng lái đị đã hiểu điều đó. Ông cứ “phóng thẳng thuyền” chọc thủng cửa giữa
đó. Thuyền của ơng đị “vút qua” cổng đá cánh mở cánh khép với ba tầng cửa: cửa
ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng. Con thuyền của ơng đị “như một mũi tên tre
xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái lượn được”. Vượt qua vòng
vây thứ ba cũng là vượt qua hết thác Sơng Đà. Ơng lái đị như một người chỉ huy
lão luyện, đầy bản lĩnh và kinh nghiệm. Ông là một nghệ sĩ tài hoa với nghề vượt
thác leo ghềnh.

Ông lái đò quả thật là một chiến tướng nhưng cũng là một tay lái tài hoa.
Mỗi đường chèo của ông đều là nghệ thuật làm đẹp cho đời và trong lao động. Sau
chiến thắng ơng lái đị lại trở về với cuộc sống đời thường bình dị. Ơng cùng với
nhà đị “đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và toàn bàn tán về cá anh vũ cá
dầm xanh…, cũng chả thấy ai bàn thêm lời nào về cuộc chiến thắng vừa qua nơi
cửa ải nước đủ tướng dữ quân tợn vừa rồi”. Bởi lẽ với họ những trận chiến như
vừa rồi đã trở thành một phần trong cuộc sống của họ, có gì mà phải bàn tán, phải
suy ngẫm, tất cả đã trở thành máu thịt, là sợi dây kết nối và gắn bó họ với nơi này.

</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>

kịch tính, đầy sơi động và khơng hề kém phần hấp dẫn.

Để viết về dòng Đà giang và ơng lái đị một cách cặn kẽ và chi tiết đến vậy
thì khơng phải ai cũng có thể viết được, phải yêu, phải hiểu và gắn bó lắm mới viết
được kĩ đến vậy. Điều này như một minh chứng chân thực cho sự hi sinh vì nghệ

thuật của tác giả Nguyễn Tuân. Ông đã dành cả cuộc đời mình để đi tìm cái đẹp,
cái thật trong con người và cuộc đời. Ông quan niệm rằng vẻ đẹp tài hoa của người
nghệ sỹ không chỉ thể hiện trong lĩnh vực nghệ thuật mà nó cịn được thể hiện
trong tất cả mọi lĩnh vực của đời sống con người. Khi con người đạt đến trình độ
điêu luyện trong cơng việc của mình thì khi đó vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ sẽ tỏa sáng.

Bài tùy bút của tác giả Nguyễn Tuân đã đưa người đọc đi từ ngạc nhiên này
đến ngạc nhiên khác một cách tự nhiên đến lạ kì. Hình ảnh gợi ra xuyên suốt bài
tùy bút là hình ảnh ơng lái đị gạo cội và dịng sơng Đà giang hung hãn nhưng
cũng đồng thời gửi vào tâm trí độc giả một liên tưởng về một ơng lái đị Nguyễn
Tn như một ơng lái bậc thầy, ông lái con thuyền ngôn từ trên một dải sông văn
chương không kém những thác ghềnh chông gai. Ông đã tạo nên một khúc khải
hoàn ca về những con người lao động chân chính trong thời kì mới.

<b>Bài tham khảo 7</b>

Nguyễn Tuân là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền văn học Việt
Nam hiện đại. Mỗi tác phẩm của ông là một bài ca về cái đẹp của con người, của
cuộc sống với tư tưởng, tình cảm gắn bó quê hương. Nguyễn Tuân được người đọc
đặc biệt chú ý về phong cách nghệ thuật rất riêng và rất độc đáo của ơng. "Người
lái đị Sơng Đà", đó là một bài tùy bút, cũng là một bài thơ bằng văn xuôi thể hiện
rõ nhất những nét tiêu biểu về phong cách đó.

"Người lái đị sơng Đà" trước hết là một tác phẩm viết về một con người
và con sông. Nhưng dưới ngòi bút đầy hứng thú và tài hoa của ông thì mọi cảnh
vật thiên nhiên đều trở thành những cơng trình mĩ thuật, con người đều trở thành
những nghệ sĩ điêu luyện của mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(25)</span><div class='page_container' data-page=25>

sức sống động, những hình tượng kì vĩ giàu sức hấp dẫn trong thiên tùy bút rất độc
đáo này.

Người lái đị trên sơng Đà được Nguyễn Tn nói đến trong tác phẩm là
một ơng già 70 tuổi đã giành một phần lớn đời mình cho nghề lái đị dọc sơng Đà.
Đó là một người lái đị lão luyện: “Trên dịng sơng Đà, ơng xi, ơng ngược hơn
một trăm lần rồi chỉnh tay giữ lái độ sáu chục lần...” trong thời gian hơn chục năm
làm cái nghề đầy nguy hiểm và gian khổ này.

Đây là một con người từng trải, hiểu biết, rất thành thạo trong nghề lái đò,
và đã đạt đến trình độ “bằng cách lấy mắt và nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào lịng đất
tất cả những luồng nước của tất cả những con thác hiểm trở”. Nguyễn Tuân tiếp
tục bày tỏ sự khâm phục của mình đối với con người này: “Sơng Đà, với ơng lái
đị ấy, như một trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc đến cả những dấu chấm
than, chấm câu và cả những đoạn xuống dòng”. Thật là một cách so sánh “rất văn
chương” đầy thú vị và cũng “rất là Nguyền Tn”.

Hình tượng người lái đị với “cái đầu bạc quắc thước ấy đặt trên một thân
hình cao to gọn quánh như chất sừng, chất mun” và những cánh tay vẫn là cánh
tay của một “chàng trai”, “trẻ tráng quá”, Nguyễn Tuân đã gọi đó là một thứ “vàng
mười”. Ồng đã đứng trước những thách thức của con sông Đà với thế lực của
những bãi đá ghê gớm, những cạm bẫy đầy kinh hồng: khúc sơng lượn, thấy sóng
bọt đã trắng xóa của một chân trời đá. Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết
trong lịng sơng, hình như mỗi lần có chiếc thuyền nào xuất hiện ở quãng ầm ầm
mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhỡ vào đường ngoặt sóng là một số hòn
bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(26)</span><div class='page_container' data-page=26>

dưới dịng sơng... Các miêu tả chân thực và táo bạo này cho thấy sức mạnh ghê
gớm của dòng thác hung dữ đối với con người, chỉ cần lóa mắt, lỡ tay một chút là
phải trả giá bằng sinh mạng của mình.

Nhưng chỉ dũng cảm và gan dạ chưa đủ, mà cái quan trọng hơn là tài nghệ

cùa người cầm lái để lái con đò đến mức điêu luyện và nghệ thuật. Tác giả đã so
sánh người lái đị sơng Đà với người lái xe lao xuống dốc đèo tuy rất nguy hiểm
nhưng người lái xe còn có phanh chân, phanh tay, có tiến lên, lùi lại “cịn như cái
thuyền mà lao xuống thác thì chả có cái phanh nào cả, chỉ có lao đi chứ khơng lùi
lại, khơng lao trúng tim luồng nước thì thuyền quay ngang mà ụp, chứ khơng có
lùi gì cả...” vẫn bằng phương pháp so sánh, nhưng với những hình ảnh rất táo bạo,
tác giả đã tả sông Đà thiên biến vạn hóa, mỗi chỗ như có một cái bẫy nguy hiểm
riêng, địi hỏi người lái đị phải có một cách ứng phó riêng. Có chỗ thì nước sơng
“reo lên như đun sôi một trăm độ muốn hất tung cả một cái thuyền đang phải đóng
vào một cái nắp ấm nước đang sơi khổng lồ”. “Có luồng nước đi lầm vào thì chết
ngay”. Lại có những “hút nước" xốy sâu như lịng giếng “cái hút nó lút xuống,
thuyền trồng ngay cây chuối ngược rồi vụt biến đi”...

Thật là một dịng sơng Đà đầy hiểm trở, đầy gian nan cho con người. Thế
nhưng, “ơng lái đị cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cái cuống lái.. ”.
Mặc dù mặt “méo bệch đi” vì những địn hiểm, “nhưng trên cái thuyền sáu bơi
chèo, vẫn nghe rõ tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm lái”.

Rõ ràng qua cách miêu tả đến tột cùng sự dữ dội của con sông, Nguyễn Tuân
nhắm đến một mục đích lớn: ca ngợi sự dũng cảm, tài trí của con người, ca ngợi sự
chiến thắng vĩ đại của ông lái đị, đã vượt bao thác ghềnh, sóng to gió cả đưa con
đị về đến bến bình n, khơng phải chỉ một lần, mà hàng trăm lần, suốt 15 năm
làm người lái thuyền vượt sông Đà. Cuộc đọ sức giữa con người đã chiến thắng;
trở về cuộc sống thanh bình: “thế là hết thác. Dịng sơng vặn mình vào một cái bến
cát có hang lạnh (...). Sơng nước lại thanh bình. Đêm ấy nhà đị đốt lửa trong hang
đá, nướng ống cơm lam...”

</div>
<span class='text_page_counter'>(27)</span><div class='page_container' data-page=27>

tạo cho đoạn văn một sức lơi cuốn khơng thể cưỡng nổi. Đó là một bài ca về lao
động, về con người lao động.

Sau mười năm làm nghề lái đị, kể cả sau khi đã thơi nghề vài chục năm,
trên ngực người lái đò vẫn còn “bầm tụ” một “củ khoai nâu”, với Nguyễn Tn, đó
cũng là cái hình ảnh quý giá của một thứ huân chương lao động siêu hạng”.

Cảm ơn nhà văn Nguyễn Tn đã cho chúng ta thưởng thức một cơng trình
nghệ thuật đầy sáng tạo. Ngoài việc cung cấp cho chúng ta những kiến thức về
thức về cuộc sống, về văn hóa và lịch sử địa lí, về ngơn ngữ... tác phẩm đích thực
ấy cịn là một khối kiến trúc thẩm mĩ độc đáo, giúp ta cảm thụ được cái đẹp một
cách sâu sắc. Cái đẹp hùng vĩ của thiên nhiên của tạo hóa và đặc biệt là cái đẹp
của con người cụ thể, con người lao động: Người lái đò sơng Đà.

Nguyễn Tn đích thực là một nghệ sĩ tài hoa bậc thầy trong việc ngợi ca
những con người lao động gian lao nguy hiểm, nhưng đầy vinh quang.

<b>Bài tham khảo 8</b>

Người lái đị sơng Đà ra đời trong những năm toàn dân ta bước vào công cuộc
xây dựng Xã hội chủ nghĩa đầy sôi động, khẩn trường, khi đó cảm hứng ngợi ca,
tơn vinh cuộc sống mới, con người mới ngập tràn trong các tác phẩm văn học.
Khơng nằm ngồi xu thế chung đó, Người lái đị sơng Đà với hình tượng người lái
đị là một trong những hình ảnh nổi bật. Nguyễn Tuân ca ngợi người lao động bình
dị, vơ danh nhưng hàng ngày, hàng giờ đang cống hiến, dựng xây đất nước.

Hình tượng người lái đị sơng Đà được đặt trong quan hệ với sơng Đà, để
qua đó tơ đậm, làm nổi bật hình tượng người lái đị. Bởi vậy sơng Đà hung dữ, bạo
ngược bao nhiêu thì khi vượt qua nó, chiến thắng sức mạnh của nó người lái đò
càng thể hiện rõ nét hơn sức mạnh của mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(28)</span><div class='page_container' data-page=28>

Để làm nổi bật vẻ đẹp của người lái đò, Nguyễn Tuân đã giới thiệu chân
dung của nhân vật: “tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng khuỳnh

khuỳnh gò lại như kẹp lấy một cái cuống lái tưởng tượng, giọng ông ào ào như
tiếng nước trước mặt ghềnh sơng, nhỡn giới ơng vịi vọi như lúc nào cũng mong
một cái bến xa nào đó trong sương mù”, “cái đầu bạc quắc thước… đặt lên thân
hình gọn quánh chất sừng chất mun”. Ở diện mạo của ông lái đị chỉ có một điểm
duy nhất chứng tỏ tuổi ơng đã cao đó là mái tóc bạc, khi dùng tay che mái tóc này
đi, người ta lầm tưởng “mình đang đứng trước một chàng trai đang ngồi ngồi bến
chính bờ sơng”. Diện mạo, ngoại hình của ơng lái đị gây ấn tượng manh với người
đọc, bởi nó trái ngược hồn tồn với cái tuổi bảy mươi của ơng, đó là diện mạo,
ngoại hình của một chàng thanh niên lực lưỡng, dẻo dai, cường tráng. Sức khỏe,
thể chất của ông lái đò in đậm dấu ấn nghề nghiệp, do suốt đời vật lộn với sơng
nước nên cần phải có một thể lực phi thường để chiến đấu lại với những con thác
dữ.

Phẩm chất nổi bật và có ý nghĩa quyết định đến sự thành công của ông lái
trong nghề vượt thác này chính là kinh nghiệm dày dặn. Khơng cần bất cứ bản hồ
nào nhưng lại có thể nhớ một cách chính xác luồng lạch trên sơng. Để ngợi ca bản
lĩnh của ông Nguyễn Tuân đã sử dụng hình ảnh so sánh độc đáo, giàu chất thơ
“Sơng Đà đối với ơng lái đị ấy, như một trường thiên anh hùng ca mà ông đã
thuộc đến cả dấu chấm than, chấm câu và những đoạn xuống dịng”. Khơng chỉ
dày dặn kinh nghiệm, ơng lái đị cịn nâng nghề nghiệp của mình – cơng cụ mưa
sinh thành một niềm đam mê mãnh liệt trong đời. Bởi đối mặt với thác dữ, tức là
đối mặt với cái chết song ông khơng hề sợ hãi mà cảm thấy đó là sự thú vị trong
nghề nghiệp của mình. Với ơng lái đị thì sơng Đà chỉ thực sự đậm đà ở đoạn
nhiều ghềnh thác, nếu phải chèo đò ở những đoạn bằng phẳng thì ơng thấy chân
mình như dại đi và buồn ngủ như người mèo đi bộ ở đồng bằng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(29)</span><div class='page_container' data-page=29>

trá và một bên là ơng lái đị tuy dẻo dai, cường tráng nhưng đơn độc trong cuộc
chiến gay go, quyết liệt này để có thể giành được chiến thắng, ơng lái đị đã bộc lộ
tất cả những phẩm chất tốt đẹp của mình.

Ở trùng vi thạch trận thứ nhất, sông Đà đã phô ra sức mạnh thể chất của nó
với sự phối hợp giữa đá, sóng, nước. Chúng vừa đánh trực diện vừa tung địn đánh
tỉa, để dồn ơng lái đị vào thế yếu. Dù cảm hứng lãng mạn là cảm hứng chủ đạo
trong tác phẩm song cái nhìn và cách miêu tả của Nguyễn Tuân về cuộc thủy chiến
không hề hời hợt dễ dàng, ông ghi lại thời điểm mà tưởng như ông lái đị ngã gục
trước những địn đánh chí mạng của sông Đà. Nhưng bằng sức chịu đựng phi
thường, thể chất dẻo dai, cường tráng vẫn cố gắng kẹp chặt cuống lái, trên thuyền
vẫn vang lên sự chỉ đạo ngắn gọn, dứt khốt. Và bằng lịng dũng ảm, sức khỏe phi
thường, bình tĩnh ơng lái đị đã vượt qua những trùng vi thạch trận thứ nhất. Ở
trùng vi thạch trận thứ hai với sự thay đổi bất ngờ, biến hóa khơn lường trong việc
bố trí các cửa sinh, cửa tử. Nhưng bằng kinh nghiệm dày dạn, bằng sự linh hoạt
ông lái đị đã nhanh chóng đưa thuyền đi vào đúng cửa sinh. Với đoạn qn sóng
nước, cách đánh của ơng cũng biến hóa linh hoạt, để phù hợp với những trùng vi
thạch trận khác nhau. Ở trùng vi thạch trận cuối cùng tác giả miêu tả không nhiều
song vẫn làm bật lên được tài nghệ trong việc lái đị của ơng lão. Bằng sức khỏe và
sự dẻo dai, sức chịu đựng, đặc biệt là lòng dũng cảm, chủ động, quyết đoạn, ông
đã vượt qua tất cả nhưng cái bẫy mà sông Đà đã tung ra. Cuộc chiến không cân
sức giữa một bên là thiên nhiên dữ dội với một bên là ơng lão đơn độc chỉ có mái
chèo là vũ khí duy nhất, song chiến thắng đã thuộc về con người.

</div>
<span class='text_page_counter'>(30)</span><div class='page_container' data-page=30>

những người lao động nơi đây càng trở nên trân trọng, đáng quý.

Hình tượng ơng lái đị in đậm dấu ấn phong cách Nguyễn Tn. Bởi ơng
chính là kiểu người tài hoa, nghệ sĩ, biết nâng nghề nghiệp của mình lên mức nghệ
thuật. Song ở hình tượng ơng lão thể hiện rất rõ sự chuyển biến trong tư tưởng
Nguyễn Tuân khi những con người tài hoa, nghệ sĩ được miêu tả không phải là
những con người phi thường mà là những con người bình dị, thậm chí vơ danh.
Đây chính là cách Nguyễn Tuân ngợi ca, tôn vinh nững người lao động thầm lặng
trong công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa.

<b>Bài tham khảo 9</b>

Tây Bắc đã trở thành vùng đất hứa của thi ca nghệ thuật những năm 58-60 khi
miền Bắc tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, các nhà văn nhà thơ đến nơi đây để
tìm cho mình những nguồn cảm hứng mới. Như ta từng biết đến Tô Hoài với tập
“truyện Tây Bắc” mà nổi bật là truyện ngắn “Vợ Chồng A Phủ” còn Nguyễn Tuân
lại thăng hoa trên mảnh đất này với tập “Tùy bút Sông Đà” với linh hồn là bài kí
“Người lái đị Sơng Đà”. Tùy bút cho người đọc thấy được sự hùng vĩ của thiên
nhiên, khung cảnh tuyệt vời của tổ quốc vùng Tây Bắc. Và giữa thiên nhiên bao la
rộng lớn của núi rừng ấy, nối bật lên là hình ảnh người lái đị sơng Đà can trường,
dũng cảm, độc hành đưa con đị mưu sinh chiến đấu với con sơng Đà.

</div>
<span class='text_page_counter'>(31)</span><div class='page_container' data-page=31>

vàng của thiên nhiên Tây Bắc và nhất là chất vàng mười -chất vàng đã qua thử lửa
ở tâm hồn những con người lao động, chiến đấu trên vùng núi sơng hùng vĩ và thơ
mộng ấy.

Người lái đị có ngoại hình khá đặc biệt "thân hình cao to, gọn quánh như chất
sừng chất mun, tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông khuỳnh khuỳnh như kẹp
lấy một cuống lái trong tưởng tượng, giọng nói ào ào như thác lũ sơng Đà, nhãn
giới vịi vọi như nhìn về một bến xa nào đó,…”. Ơng lái đị hiện lên là một người
giàu trải nghiệm, ông hiểu sông Đà như hiểu chính mình, nhớ tỉ mỉ như đóng đanh
vào tất cả những luồng nước của những con thác hiểm trở. Hai vẻ đẹp nổi bật của
người lái đị chính là vẻ đẹp của một người nghệ sĩ tài hoa hăng say trong lao
động, là bậc thầy trong nghệ thuật chèo đò ngày ngày viết nên những bản trường
ca bất tận về cơng cuộc lao động khơng ngừng nghỉ. Song cịn được coi là một
chiến binh dũng cảm trên chiến trường sông nước, ngày ngày chiến đấu giành giật
miếng cơm manh áo. Dù công việc vất vả và nguy hiểm như thế nhưng ông vẫn
luôn hăng say, vẫn đam mê công việc lao động, đam mê mạo hiểm, thích được thử
cảm giác mạnh. Bên cạnh đó, ơng cịn là người rất dũng cảm, có tâm hồn tươi trẻ,
sơi động, bản tính hiếu chiến, đam mê khám phá, chinh phục gian nan thử thách,

chẳng bao giờ lùi bước.

</div>
<span class='text_page_counter'>(32)</span><div class='page_container' data-page=32>

mình...", "Nước bám lấy thuyền như đô vật túm thắt lưng ông đị địi lật ngửa mình
ra giữa trận nước vang trời thanh la não bạt". Nén chịu nỗi đau thể xác, người lái
đị vẫn bình tĩnh, tỉnh táo chỉ huy cái thuyền sáu bơi chèo lần lượt vượt qua trùng
vi thạch trận, chiến thắng thác dữ bằng những động tác điêu luyện, táo bạo và hết
sức chuẩn xác "Dòng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh trên sông đá". Để làm
nổi bật hình tượng và vẻ đẹp của người lái đị, nhà văn đã sáng tạo một đoạn văn
đầy khơng khí trận mạc, đã tưởng tượng ra cuộc chiến đấu ác liệt giữa người lái đị
với "bầy thủy qi sơng Đà" nham hiểm và xảo quyệt.

Vượt qua trùng vây thứ nhất, ơng lái đị phải đương đầu với trùng vây thứ hai
"Tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào, và cửa sinh lại bố trí lệch
qua phía bờ hữu ngạn. Dòng thác hùm beo hồng hộc tế mạnh trên sông đá đánh
khuýp quật vu hồi chiếc thuyền". Tại trận chiến đánh giáp lá cà này, chúng quyết
sinh quyết tử với ơng lái đị. Khi chiếc thuyền đã vượt qua, bọn sóng nước cửa tử
"vẫn khơng ngớt khiêu khích, mặc dầu cái thằng đá tướng đứng chiến ở cửa vào đã
tiu nghỉu cái mặt xanh lè thất vọng". Đúng là bọn đá sóng nước hiểm độc! Như
vậy người lái đị đã vượt qua thác dữ đã có một chiến thắng thật ngoạn mục. Có
được chiến thắng đó là nhờ sự dũng cảm, ý chí quyết tâm vượt qua những thử
thách khốc liệt của cuộc sống và thứ hai là chiến thắng của tài trí con người, của
sự hiểu biết và kinh nghiệm của những người đã nhiều năm gắn bó với nghề sơng
nước.

</div>
<span class='text_page_counter'>(33)</span><div class='page_container' data-page=33>

sau chiến thắng, có thể thấy Nguyễn Tuân đã khẳng định ngợi ca về vẽ đẹp của
những người lao động bình thường, âm thầm giản dị nhưng đã và đang làm nên
những kì tích lớn lao trong cuộc chiến với thiên nhiên hung dữ.

Hình ảnh người lao động anh hùng, hằng ngày chiến đấu vật lộn với thiên
nhiên trong nguy hiểm trùng trùng đã làm nổi bật lên vẻ đẹp và sức mạnh của con

người trước thiên nhiên hùng vĩ và kiêu ngạo. Đây là một cuộc chiến không cân
sức, nhưng bằng sự thông minh, gan dạ, kiên cường bất khuất, con người lao động
đã chế ngự, vượt lên trên cái sự khiêu khích, hằn học của thiên nhiên. Hình tượng
ơng lái đị được tác giả xây dựng trên hai vai trò, vừa là người chiến sĩ anh hùng,
quả cảm, vừa là người nghệ sĩ tài ba đã viết nên một bản hùng ca tuyệt đẹp về
cuộc sống lao động, về nghệ thuật chèo lái trên con sơng Đà rộng lớn. Nguyễn
Tn có một quan điểm nghệ thuật đầy mới mẻ, ông cho rằng nghệ thuật không
phải chỉ là những người nghệ sĩ với những hình tượng thơ mộng, mơ hồ cao xa
như mây-trăng, gió-núi, mà người làm nghệ thuật cịn là những người lao động,
vốn đã nhuần nhuyễn, đạt đỉnh cao điêu luyện trong chính nghề nghiệp của mình
thì cũng là người làm nghệ thuật chân chính, thứ nghệ thuật ấy chính là nghệ thuật
trong lao động.

Người lái đị sơng Đà là một áng văn đẹp thể hiện những nét đặc sắc nhất
trong phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân, một nhà văn tài hoa uyên bác luôn
sát cánh, khám phá, diễn tả thế giới ở phương diện văn hóa, thẩm mĩ, miêu tả con
người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ. Tác phẩm khơng chỉ ngợi ca vẻ đẹp kì vĩ thơ
mộng của thiên nhiên Tây bắc mà còn ca ngợi vẻ đẹp bình dị, anh hùng mà tài hoa
của người dân lao động nơi đây. Qua đó, nhà văn Nguyễn Tuân bộc lộ tình yêu đất
nước, niềm tự hào hứng khởi, gắn bó tha thiết với non sơng Việt.

<b>Bài tham khảo 10</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(34)</span><div class='page_container' data-page=34>

"mười phân vẹn mười".

Từ "Vang bóng một thời" đến "Sơng Đà", một hành trình 20 năm có lẻ, cụ
Nguyễn đã "xê dịch" để đi tìm thứ "vàng mười" cịn tiềm ẩn trong lịng người đó
đây. Và một trong hàng triệu độc giả, ta càng cảm thấy sâu sắc hơn bao giờ hết
"một trong những nét phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân là con người ở
phương diện tài hoa nghệ sĩ". Ấn tượng ấy càng rõ nét khi ta tiếp cận tùy bút

"Người lái đị Sơng Đà".

Thế giới nhân vật trên trang văn của Nguyễn Tuân thật đáng yêu vô cùng. Một
cụ Kép, lông mày bạc, tóc bạc, râu bạc, thấp thống giữa vườn lan "nguyện đem
cái quãng đời xế chiều của một nhà nho để phụng sự hoa thơm cỏ quý" (Hương
Cuội). Một cụ Ấm thức dậy lúc mờ sáng, mang phong thái "một triết nhân ngồi
tính bước đi của thời gian".

Trong ấm trà pha ngon, cụ đã "nhận thấy có mùi và một vị triết lí" (Chén trà
sương). Một Huấn Cao tử tù chân vướng xiềng, cổ mang gông, vung bút viết lên
tấm lụa bạch những chữ như rồng bay phượng múa, thể hiện "những cái hoài bão
tung hoành của một đời con người" (Chữ người tử tù)... Và hình ảnh ơng lái đị
người Thái (Tây Bắc) có "tay lái ra hoa". Đó là những con người cực kì tài hoa
mang cốt cách nghệ sĩ.

Dưới ngịi bút của Nguyễn Tn, ơng lái đị sơng Đà hiện lên trong tầm vóc
một người lao động bình dị mà phi thường, tâm hồn và phong thái mang cốt cách
tài hoa nghệ sĩ. Cũng như trăm nghìn người lái đị khác, ơng lái đị sơng Đà này có
"tay lái ra hoa"đã từng vượt qua bao trùng vây thạch trận, giao phong sinh tử với
"lũ đá nơi ải nước".

</div>
<span class='text_page_counter'>(35)</span><div class='page_container' data-page=35>

lên một số thương tích trên "chiến trường Sông Đà" mà Nguyễn Tuân ngưỡng mộ
gọi là "thứ Huân chương lao động siêu hạng".

Vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ của ơng lái đị là sự tài ba dũng mãnh của một vị thuyền
trưởng dày dạn thủy chiến. Chất tài hoa nghệ sĩ của ơng lái đị là ở bản lĩnh chiến
đấu và tinh thần dũng cảm phi thường. Cảnh vượt thác của ơng lái đị đã thể hiện
rõ vẻ đẹp và cốt cách ấy. Ớ trùng vây thứ nhất, ơng lái đị xung trận với khí thế
nghênh chiến quyết thắng: "Thạch trận dàn bày vừa xong thì thuyền vụt tới". Cảnh
hỗn chiến ác liệt diễn ra.

Những hòn đá "bệ vệ oai phong lẫm liệt" được nước thác "reo hò làm thanh
viện" liều mạng xông vào "đá trái mà thúc gối vào bụng và hơng thuyền". Ơng đã
bình tĩnh "hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sóng". Lúc bị sóng thác đánh
miếng địn hiểm độc "bóp chặt lấy hạ bộ" đau điếng, nhưng vị thuyền trưởng "hai
chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái", tiếng chỉ huy của ông vẫn "gọn ngắn tỉnh táo"
đưa con thuyền thoát hiểm. Thật là cao cường biết bao!

Trùng vây thứ hai vô cùng hiểm trở, có nhiều cửa tử: "Dịng thác hùm beo
đang hồng hộc tế mạnh trên sơng đá". Ơng lái đị tấn cơng ngay "nắm chặt được
bờm sóng" cho con thuyền "phóng nhanh vào cửa sinh". Bọn tướng đá, đứa thì
"ơng tránh mà rảo bơi chèo lên", đứa thì bị "ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở
đường tiến". Thằng đá tướng thất bại thảm hại "tiu nghỉu cái mặt xanh lè thất
vọng".

Trùng vây thứ ba, bên phải bên trái đều là "luồng chết". Thần sơng cịn bố trí
"bọn đá hậu vệ" của con thác hịng "bắt chết" cái thuyền. Ơng lái đị mưu trí
"phóng thẳng con thuyền", "chọc thủng" trùng vây rồi "vút qua cổng đá cánh mở
cánh khép". Chiếc thuyền như một mũi tên tre "vút, vút" xuyên nhanh qua hơi
nước. Thế là hết thác. Sông nước lại thanh bình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(36)</span><div class='page_container' data-page=36>

Cảnh vượt thác là bài ca chiến trận hào hùng. Vói niềm hào hứng bốc cao, cụ
Nguyễn đã tung vào cuộc đọ trí đua tài của ơng lái đị với thần sơng, thần đá nơi
thác ghềnh Đà Giang cả cái kho ngôn từ giàu có của mình, và vận dụng con mắt và
kĩ thuật của nhiều ngành nghệ thuật khác nhau, đặc biệt là hội hoạ, điện ảnh, âm
nhạc, và cả khoa học quân sự, kiến thức võ thuật v.v... Câu văn co duỗi, dài ngắn,
biến hóa... hấp dẫn lạ thường.

Vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ của ơng lái đị cịn được thể hiện trong những lúc ngừng
chèo nghỉ ngơi. Sau một ngày giao tranh dữ dội với thần sông, thần đá, ông lái đò

cùng các bạn chèo nghỉ trong hang đá. Lúc ngừng chèo, họ chẳng bàn tán một lời
nào về cuộc chiến thắng vừa qua nơi "cửa ải nước tướng dữ quân tợn" vừa rồi. Rất
ung dung và thanh thản, ông lái đò vừa nướng ống cơm lam, vừa kể chuyện về cá
anh vũ, về cá dầm xanh, về những hang cá mùa khơ nổ những tiếng to như mìn
bộc phá rồi cá túa ra đầy tràn ruộng. Những câu chuyện rất đời thường nhưng phản
ánh một đời sống tâm hồn gắn liền với sông nước rất dung dị mà tài hoa, cần lao
mà nghệ sĩ.

Tùy bút "Người lái đị Sơng Đà" đích thực là trang hoa, tờ hoa. Nguyên Tuân
đã khám phá ra bao vẻ đẹp kì thú trong thiên nhiên và con người, đã nhìn sự vật ở
phương diện văn hóa nghệ thuật, nhìn con người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ.
Mạch văn tự do theo dòng cảm xúc lai láng. Ơng lái đị trong bài tùy bút là một
sáng tạo nghệ thuật sáng bừng lên vẻ đẹp nhân vãn.

Trên cái mênh mang của "Dải sông Đà bọt nước lênh bênh", và giữa lớp lớp
trùng vây thạch trận "nước xơ đá, đá xơ sóng, sóng xơ gió, cuộn luồng gió gùn
ghè", ta thấy ơng lái đị người Thái quắc thước và con thuyền 6 tay chèo đang
dũng mãnh băng băng lướt qua. Ơng lái đị là một bài ca về lao động và sự sống.
Hình ảnh ơng đẹp q; một vẻ đẹp Tây Bắc như đang "đề thơ vào sông nước" Đà
Giang.

<b>Bài tham khảo 11</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(37)</span><div class='page_container' data-page=37>

khám phá và chiêm nghiệm sâu sắc. Người lái đị sơng Đà rút ra từ tập tùy bút
Sơng Đà được hồn thành năm 1960. Đây chính là trái ngọt của một chuyến thực
tế rong ruổi khắp miền Tây Bắc để tìm kiếm thư vàng mười trong thiên nhiên và
con người của tác giả. Có thể nói ngồi hình tượng sơng Đà hung dữ, trữ tình thì
tác giả cịn làm nổi bật hình ảnh người lái đò dũng cảm tài hoa đạp lên từng lớp
sóng cuộn.

Nguyễn Tuân là một trong những nhà văn ưa “xê dịch” chất ngông của ông
thấm nhuần vào trong từng câu chữ từng hơi thở mang đến cho độc giả một cảm
nhận vô cùng mới mẻ. Thứ “vàng mười” đó như được chắt lọc một cách tỉ mỉ qua
ngịi bút qua lăng kính của nhà thơ. Sơng Đà mang một vẻ đẹp trìu mến trữ tình
nên thơ. Hình tượng người lái đị sơng Đà hiện lên qua ngịi bút của Nguyễn Tn
vốn khơng có tên gọi cụ thể, đó chỉ là một con người với cái tên gắn liền với nghề
nghiệp “Ơng lái đị Lai Châu”. Tác giả như cố tình khơng chỉ mặt đặt tên cho bất
cứ ai mà ông muốn chỉ chung, muốn đại diện cho vẻ đẹp của những người lái đị
cần mẫn trên sơng nước.

Đó là một người lái đò tầm 70 tuổi một người đã dành gần như hết cuộc đời
mình để lái đồ trên sông Đà. Bây giờ ông đã thôi nghề khoảng mười năm. Trên
sông đã xuôi ngược cả trăm lần giữ tàu lái chính khoảng 60 lần.... Chỉ với vài câu
văn ngắn gọn hàm xúc độc giả phần nào đã tưởng tượng lên dáng vẻ của ông một
người rắn rỏi và rất kinh nghiệm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(38)</span><div class='page_container' data-page=38>

biện pháp so sánh “ Sơng Đà đối với ơng lái đị như một trường thiên anh hùng ca
mà ông đã thuộc cả dấu câu chấm than và cả đoạn xuống dòng”

Để thuyết phục hơn đối với người đọc Nguyễn Tuân đã miêu tả lòng dũng cảm
của ơng lái đị khi dũng cảm vượt qua cả ba thạch trận. Vịng một sơng Đà như
một kẻ thù nham hiểm xảo quyệt khơng chỉ có sóng gió mênh mơng hút nước mà
nó cịn bày binh bố trận “bọt tung trắng xóa cả một chân trời đá”, đá mai phục
ngàn năm bày binh bố trận như binh pháp tơn tử. Vịng vây này gồm có 5 cửa trận
bốn cửa tử một cửa sinh chia thành ba tuyến tiền vệ, trung vệ và hậu vệ. Đá oai
phong lẫm liệt tiến lùi thách thức cịn sóng nước như qn liều mạng. Thế nhưng
mặc cho sóng cho đá có mạnh thế nào nó cũng khơng thể đầy lùi mái chèo của
người đàn ơng kiên cường này. Ơng cố nén vết thương kẹp chặt cuống lái kiên
cường vượt qua cơn võ chiến.

Đến vịng hai sơng Đà lại càng trở nên hiểm ác với nhiều cửa tử và chỉ có duy
nhất một cửa sinh nằm ở phía tả ngạn. dịng thác hùm beo hồng hộc thế mạnh. Bọn
thủy quân cửa ải xô ra níu thuyền vào cửa tử, ơng lái đị cùng chiếc thuyền như
cưỡi trên lưng hổ, ơng nắm chắc bờm sóng ghì cương lái miết vào cửa sinh. Dịng
sơng trở nên như con thú hoang lồng lên đòi ăn hết con thuyền. Nhưng ông già dằn
mặt từng đứa nắm chắc quy luật của thần đá không hề nao núng tỉnh táo và sáng
tạo thay đổi chiến thuật để chiến thắng sông Đà một cách ngoạn mục.

Dường như những màn thua ở 2 trận trước càng khiến sông Đà trở nên điên
cuồng và dữ tợn hơn bao giờ hết. Vòng thứ ba ít cửa ra vào bên phải bên trái đều
là cửa tử luồng sống ở giữa ngay cạnh voi đá vọng về xong ơng lái đị vẫn bình
tình dũng cảm đưa con thuyền vượt qua một cách an tồn.

Khơng chỉ hiện lên là một con người với khí phách kiên cường rắn rỏi mà ơng
lái đị cón là một người có tố chất nghệ sĩ. Sau khi đã chinh chiến hết dịng sơng
Đà ơng lại đốt lửa nướng ống cơm lam bàn chuyện cá anh vũ cá rồng xanh như
khơng có gì xảy ra. Tất cả khó khăn nguy hiểm dường như khơng cịn là vấn đề
với người đàn ơng này nó trở nên vơ cùng quen thuộc và bình thường.

</div>
<span class='text_page_counter'>(39)</span><div class='page_container' data-page=39>

tình của sơng Đà mà ngược lại nó như một đòn bẩy để thể hiện sức mạnh sự tài trí
thao lược của con người. Thiên nhiên dù có hiểm trở đến đâu cũng không thể nào
thắng được con người. Sơng càng nguy hiểm thì con người càng giỏi giang và tài
ba. Có thể nói bằng câu văn sắc bén, nghệ thuật so sánh miêu tả kết hợp cùng xây
dựng tình huống đã làm nổi bật vẻ đẹp của người lái đò trở thành một sức hút
mãnh liệt cho tác phẩm.

</div>

<!--links-->