Các khái niệm và phương pháp nghiên cứu động vật không xương sống thủy sinh

Chương mở đầu: Các khái niệm và phương pháp nghiên
cứu động vật không xương sống thủy sinh
 Thủy vực:
 Tầng mặt
 Tầng đáy
 Tầng nước
Thủy sinh vật
 Sinh vật đáy (benthos)
 Sinh vật bơi lội
(nekton)
 Sinh vật nổi (plankton)
 Động vật nổi
Thực vật nổi
 Sinh vật bán trú (lưỡng
thê, bò sát, chim và động
vật có vú)
ĐỘNG VẬT NỔI
 Định nghĩa: Bơi lội thụ động hoặc trôi nổi trong nước, không vận động hoặc
vận động rất yếu, không có khả năng bơi ngược dòng nước.
 Các dạng
 Theo kích thước
 Megaloplankton (sv nổi cực lớn) >1 m: sứa lớn
 Macroplankton (sv nổi lớn): 1-100 cm: sứa nhỏ
 Mesoplankton (sv nổi lớn vừa): 1-10 mm: copepoda, cladocera
 Microplankton (sv nổi nhỏ): 0.05-1 mm
 Nanoplankton (sv nổi cực nhỏ) vai mươi micro (2-63µm): protozoa,
vi khuẩn
Chân
Chân
đ
đ

ầ
ầ
u
u
, GX
, GX
h
h
ì
ì
nh
nh
tôm
tôm
20
20
-
-
200 mm
200 mm
Microneckton
Microneckton
S
S
ứ
ứ
a
a
(
(

scyphozoa
scyphozoa
),
),
thaliacean
thaliacean
>20 mm
>20 mm
Megaloplankton
Megaloplankton
Chân
Chân
ch
ch
è
è
o
o
(copepod), GX
(copepod), GX
h
h
ì
ì
nh
nh
tôm
tôm
(
(

ephausiid
ephausiid
),
),
h
h
à
à
m
m
tơ
tơ
(
(
chaetognath
chaetognath
)
)
2
2
-
-
20 mm
20 mm
Macroplankton
Macroplankton
Râu
Râu
ng
ng

à
à
nh
nh
(
(
cladocera
cladocera
),
),
chân
chân
ch
ch
è
è
o
o
(copepod)
(copepod)
200
200
µ
µ
m
m
-
-
2 mm
2 mm

Mesoplankton
Mesoplankton
Tr
Tr
ù
ù
ng
ng
tiêm
tiêm
mao
mao
(ciliates),
(ciliates),
tr
tr
ù
ù
ng
ng
b
b
á
á
nh
nh
xe
xe
(rotifer),
(rotifer),

ấ
ấ
u
u
tr
tr
ù
ù
ng
ng
chân
chân
ch
ch
è
è
o
o
(copepod
(copepod
nauplii
nauplii
)
)
20
20
-
-
200
200

µ
µ
m
m
Microplankton
Microplankton
Tr
Tr
ù
ù
ng
ng
roi
roi
nh
nh
ỏ
ỏ
Flagellates),
Flagellates),
t
t
ả
ả
o
o
khuê
khuê
nh
nh

ỏ
ỏ
(diatoms)
(diatoms)
2
2
-
-
20
20
µ
µ
m
m
Nanoplankton
Nanoplankton
Vi
Vi
khu
khu
ẩ
ẩ
n
n
s
s
ố
ố
ng
ng

t
t
ự
ự
do (free
do (free
bacteria)
bacteria)
<2
<2
µ
µ
m
m
Ultrananoplankton
Ultrananoplankton
Đ
Đ
ạ
ạ
i
i
di
di
ệ
ệ
n
n
K
K

í
í
ch
ch
thư
thư
ớ
ớ
c
c
Nh
Nh
ó
ó
m
m
Theo vùng sinh sống
Sinh vật nổi biển (haliplankton)
Sinh vật nổi đại dương: vùng sinh sống nằm bên ngoài thềm lục địa
 Sinh vật nổi ven bờ: vùng sinh sống nằm trải trên thềm lục địa
Sinh vật nổi nước lợ
 Sinh vật nổi nước ngọt (limnoplankton)
 Phân bố theo độ sâu
 Pleuston: sống ở bề mặt nước, một phần cơ thể nhô khỏi nước vào trong
không khí
 Neuston: sống ở tầng trên cùng từ vài mm đến 10 mm của tầng nước mặt
 Epipelagic plankton: sống ở tầng nước cạn hơn khoảng 300 m
 Mesopelagic plankton: sống ở tầng nước từ 300-1000 m
 Bathypelagic plankton: sống ở tầng nước từ 1000-3000 m
 Abyssopelagic plankton: sống ở tầng nước sâu hơn 3000-4000 m

 Epibenthic plankton (sinh vật nổi sống đáy): sống gần bề mặt đáy hoặc
tạm thời ở nền đáy
 Theo chu kỳ sống
Sv nổi hoàn toàn (Holoplankton): sống trôi nổi suốt đời
 Sv nổi không hoàn toàn (Meroplankton): sống trôi nổi chỉ một giai đoạn
của chu kỳ sống nổi
ĐỘNG VẬT ĐÁY
Sinh vật sống trên nền đáy (epifauna)
hoặc trong tầng đáy (infauna)
 Dựa vào loại hình thủy vực:
 Sv đáy biển
 Sv đáy ao
 Sv đáy hồ
 Dựa vào kích thước:
 SV đáy cỡ lớn (Macrobenthos): > 2 mm
 SV đáy vừa (Mesobenthos): 0.1-2 mm
 SV đáy cỡ nhỏ (Microbenthos): <0.1 mm
Dựa vào cấu trúc nền đáy: sv ưa đáy bùn, sv ưa đáy
cát, sv ưa cát bùn