Sáng kiến kinh nghiệm, SKKN - GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (227.31 KB, 48 trang )
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
MỤC LỤC
Nội dung
A. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng
B. Nội dung
Phần 1: Đặt vấn đề
I. Lý do chọn đề tài
II. Mục đích nghiên cứu
III. Đối tượng nghiên cứu
VI. Phương pháp nghiên cứu
Phần 2: Giải quyết vấn đề
I. Giải pháp cũ thường làm
1. Thực trạng
2. Nguyên nhân
3. Kết quả
II. Giải pháp mới cải tiến
1. Ý nghĩa của việc giáo dục sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên
2. Mục tiêu của việc giáo dục sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên
3. Thế nào là kiến thức giáo dục sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên
4. Một số nguyên tắc khi đưa kiến thức giáo dục sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài
nguyên vào bài học
5. Hình thức và phương pháp dạy học sử dụng tiết kiệm và hợp lí TNTN
6. Một số nội dung cụ thể trong giáo dục sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên
Phần 3: Kết quả thực nghiệm
C. Hiệu quả của sáng kiến
1. Hiệu quả kinh tế
2. Hiệu quả xã hội
D. Khả năng áp dụng
Phụ lục
Một số hình ảnh minh họa
Tài liệu tham khảo
Trang
2
3
3
3
3
4
4
5
5
5
6
6
7
7
7
8
8
9
15
24
35
35
35
36
37- 48
49- 62
63
A. TÊN SÁNG KIẾN, LĨNH VỰC ÁP DỤNG
I. Tên sáng kiến: “GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI
NGUYÊN THIÊN NHIÊN CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ”
Năm học 2015 - 2016
1
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MƠN ĐỊA LÝ
II. Lĩnh vực áp dụng: Giảng dạy mơn Địa lí phần tích hợp nội dung sử dụng tiết kiệm và
hợp lí tài nguyên thiên nhiên cho học sinh. Thơng qua kiến thức thực tế giúp học sinh có
thái độ, hành vi đúng mực trong sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên
B. NỘI DUNG
PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài:
Năm học 2015 - 2016
2
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
Tài nguyên thiên nhiên là một trong những yếu tố cơ bản của các quá trình sản xuất
xã hội và có tác động sâu sắc đến đời sống của con người. Hiện nay, q trình cơng nghiệp
hóa ở các nước trên thế giới đang diễn ra mạnh, nhu cầu sử dụng tài nguyên của con người
ngày càng cao vì vậy sự tác động của con người, của các ngành kinh tế đến tài nguyên thiên
nhiên ngày càng lớn. Điều đó đã làm cho tài nguyên thiên nhiên trên thế giới hiện nay đang
bị suy giảm và cạn kiệt một cách nhanh chóng. Từ thực trạng nói trên, việc sử dụng tài
nguyên sao cho hợp lí, tiết kiệm đang đặt ra một cách cấp bách.
Vấn đề sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài ngun thiên nhiên khơng chỉ là trách nhiệm
của từng cá nhân mà đòi hỏi sự phối hợp của toàn xã hội. Muốn làm tốt điều đó, một mặt
phải dựa vào hệ thống chính sách, pháp luật của nhà nước, mặt khác phải giáo dục cho con
người thấy được ý nghĩa và sự cần thiết của việc tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên trong giai
đoạn hiện nay đặc biệt là trong thời gian tới.
Việc giáo dục ý thức sử dụng tài nguyên thiên nhiên có thể thơng qua nhiều hình
thức khác nhau: các phương tiện thơng tin đại chúng (truyền hình, đài phát thanh, báo chí,
treo băng rơn, khẩu hiệu ...), các hình thức văn hóa nghệ thuật (phim, ca nhạc, hội hoạ...), và
qua việc giảng dạy ở các trường học.
Trong các hình thức nói trên, việc giáo dục sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên
thiên nhiên qua giảng dạy trong các trường học, nhất là trong các trường phổ thơng có vị trí
đặc biệt quan trọng. Hiện nay, nhà trường là nơi đào tạo thế hệ trẻ, giúp cho các chủ nhân
tương lai của đất nước nhận thức đầy đủ và có những hành động đúng đắn trong việc sử
dụng tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, các nhà trường cần lựa chọn phương pháp giảng
dạy sao cho phù hợp với nội dung, với đối tượng học sinh để đạt được kết quả cao trong vấn
đề này.
II. Mục đích nghiên cứu:
- Thấy được hiện trạng sử dụng tài nguyên thiên nhiên ở nước ta và thực tế về giáo dục sử
dụng tiết kiệm, hợp lí tài ngun thiên nhiên ở các trường phổ thơng
- Thấy được mức độ vận dụng về việc giáo dục ý thức sử dụng tài nguyên thiên nhiên cho
học sinh trong mơn Địa lí hiện nay.
- Đề xuất một số phương pháp trong việc giáo dục sử dụng tiết kiệm hợp lí tài ngun thiên
nhiên qua mơn địa lí.
III. Đối tượng nghiên cứu:
Năm học 2015 - 2016
3
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
- Các loại tài nguyên đang được khai thác và sử dụng hiện nay.
- Học sinh trường trung học phổ thơng
- Các tiết dạy có nội dung liên quan đến sử dụng tài nguyên thiên nhiên
IV. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp thu thập, phân tích tài liệu
- Phương pháp nêu vấn đề
- Phương pháp liên hệ thực tế
PHẦN 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Giải pháp cũ thường làm:
1. Thực trạng về việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên hiện nay:
Năm học 2015 - 2016
4
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MƠN ĐỊA LÝ
Trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng, việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên
sao cho hợp lí và có hiệu quả đang được đặt ra một cách cấp bách. Nhiều vấn đề có tính chất
nghiêm trọng không chỉ trước mắt mà cả lâu dài, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của
các ngành kinh tế.
Vấn đề nghiêm trọng đầu tiên đó là sự thu hẹp diện tích rừng và suy giảm chất lượng
rừng, kéo theo sự suy thoái đất đai, sự bất điều hịa dịng chảy của sơng ngịi... dẫn đến một
hậu quả chung đó là mất cân bằng sinh thái - một kết cục dễ xảy ra đối với hệ sinh thái nhiệt
đới ẩm gió mùa như ở Việt Nam.
Thời gian qua, do nhu cầu sử dụng nguyên liệu của các ngành kinh tế và nhu cầu của
con người ngày càng tăng, việc khai thác các lồi động vật cũng có xu hướng tăng đáng kể.
Điều đó đã làm cho nhiều lồi có nguy cơ mất dần và rất nhiều lồi động vật q hiếm đang
có nguy cơ tuyệt chủng.
Tình trạng sử dụng nước khơng hợp lí cũng đang xảy ra rất lãng phí. Hiện nay, việc
khai thác nước ngầm bừa bãi, cùng với việc khai thác quá mức, thiếu kiểm soát đã khiến cho
mực nước ngầm hạ thấp, thậm chí bị ô nhiễm một cách nghiêm trọng. Ở Việt Nam, tình
trạng này cũng đang được báo động rất mạnh mẽ (Tại Hà Nội và TP.HCM mực nước ngầm
đã giảm 30m so với mực nước tự nhiên). Trên thế giới, nhiều quốc gia đang phải đối mặt
với việc thiếu nước sạch, nguồn nước ngầm đã bị ô nhiễm nặng nề, không thể phục hồi.
Theo dự báo đến năm 2025, 2/3 số người trên thế giới có thể sẽ phải sống trong những vùng
thiếu nước trầm trọng.
Sự tiêu thụ nguồn nhiên liệu như than, dầu khí cũng tăng khoảng 700%. Việc quản lý
tài nguyên thiên nhiên và tiết kiệm năng lượng như thế nào cho hiệu quả ln là vấn đề
“nóng” của nhiều quốc gia.
2. Nguyên nhân:
- Do con người khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên
- Phương tiện khai thác còn lạc hậu nên cịn xuất hiện sự lãng phí tài nguyên, sử dụng tài
nguyên chưa hiệu quả
- Nhận thức của con người về việc sử dụng tiết kiệm, hợp lí tài nguyên chưa thật đầy đủ
3. Kết quả:
- Giáo viên truyền thụ kiến thức cho học sinh về vai trò, đặc điểm tài nguyên thiên nhiên,
phân loại tài nguyên thiên nhiên.
Năm học 2015 - 2016
5
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
- Học sinh tiếp thu kiến thức thụ động
- Học sinh chưa có thái độ và nhận thức đúng đắn về sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên
thiên nhiên.
- Học sinh chưa làm việc nhóm, chưa liên hệ với thực tế.
- Chưa phát huy được khả năng sử dụng công nghệ thông tin của học sinh trong nghiên cứu,
tìm hiểu vấn đề.
- Chưa gây được hứng thú trong q trình học tập, nên các em khó ghi nhớ kiến thức.
II. Giải pháp mới cải tiến:
1. Ý nghĩa của giáo dục sử dụng tiết kiệm, hợp lí TNTN
- Trang bị cho học sinh những kiến thức về tài nguyên thiên nhiên
- Giúp học sinh có nhận thức đúng đắn về việc cần thiết phải sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài
nguyên thiên nhiên trong giai đoạn hiện nay. Từ đó học sinh có những hành động thiết thực,
đúng đắn trong khi sử dụng tài nguyên.
- Góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước
2. Mục tiêu của việc giáo dục sử dụng tiết kiệm, hợp lí TNTN
2.1. Kiến thức:
- Học sinh nắm được khái niệm tài nguyên, các cách phân loại tài nguyên, vai trò của tài
nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển của xã hội loài người
- Mối quan hệ giữa dân cư, sự phát triển của nền kinh tế đối với việc sử dụng tài nguyên
thiên nhiên.
- Hiện trạng sử dụng tài nguyên ở Việt Nam nói riêng và trên tồn thế giới nói chung.
- Nguồn tài ngun thiên nhiên không phải là vô hạn, cần phải khai thác, sử dụng hợp lí tài
nguyên để đảm bảo sự phát triển bền vững.
2.2. Kỹ năng:
- Học sinh có hành động sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên thiên nhiên
- Tham gia tích cực vào các hoạt động góp phần bảo vệ tài nguyên ở địa phương
2.3. Thái độ - tình cảm:
- Có ý thức sử dụng tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên
- Ủng hộ các chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước về khai thác và sử dụng tài
nguyên thiên nhiên
- Có thái độ phê phán các hành vi sử dụng lãng phí tài nguyên.
Năm học 2015 - 2016
6
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
2.4. Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực chung:
+ Giải quyết vấn đề
+ Giao tiếp
+ Tự học
- Năng lực chuyên biệt:
+ Học tập tại thực địa
+ Sử dụng tranh ảnh, băng hình
+ Sử lí số liệu để rút ra nhận xét.
3. Thế nào là kiến thức giáo dục về tài nguyên thiên nhiên:
Kiến thức giáo dục về tài nguyên thiên nhiên là tất cả các nội dung có liên quan đến
nguồn tài nguyên thiên nhiên, có thể phân loại như sau:
Nhóm 1: Các kiến thức nói về khái niệm, vai trò, phân loại các nguồn tài nguyên
thiên nhiên: Địa hình, nước, khí hậu, đất đai, khống sản, động vật, thực vật...
Nhóm 2: Các kiến thức về hiện trạng sử dụng tài nguyên, thực trạng các nguồn tài
nguyên, về các biện pháp bảo vệ
+ Hiện trạng sử dụng tài nguyên: Hiện nay tài nguyên thiên nhiên được sử dụng ở mức độ
như thế nào :
- Sử dụng hợp lí
- Lãng phí
- Tiết kiệm
+ Về thực trạng các nguồn tài nguyên:
- Bị khai thác quá mức
- Suy giảm, cạn kiệt
- Đang có xu hướng phát triển phong phú thêm
+ Về các biện pháp bảo vệ:
- Bảo vệ
- Tổ chức khai thác
- Biện pháp để tái tạo tài nguyên thiên nhiên
Trong các loại kiến thức trên, kiến thức trong nhóm thứ nhất chính là nội dung đã
được giáo viên giới thiệu trong các bài dạy ở tất cả các lớp trong trường phổ thơng. Nhóm
kiến thức thứ hai phản ánh các vấn đề thực tế về tài nguyên thiên nhiên hiện nay. Các kiến
Năm học 2015 - 2016
7
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MƠN ĐỊA LÝ
thức của nhóm này mới có một bộ phận được đưa vào chương trình theo hình thức lồng
ghép cịn đại bộ phận chưa được sử dụng. Vì vậy trong quá trình giảng dạy giáo viên cần lựa
chọn để đưa vào bài theo hình thức liên hệ trên cơ sở nội dung bài học cho phép.
4. Một số nguyên tắc khi đưa kiến thức giáo dục việc sử dụng tiết kiệm, hợp lí tài nguyên
thiên nhiên vào bài học:
4.1. Tại sao phải xác định các nguyên tắc:
Giáo dục việc sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên trong các tiết học chỉ là một hình
thức tích hợp hoặc liên hệ tuỳ theo sự lựa chọn của giáo viên. Vì vậy việc đưa kiến thức đó
vào bài học khơng thể bừa bãi mà phải dựa trên cơ sở rõ ràng nhằm đảm bảo được mục tiêu
bài học và đạt được hiệu quả cao nhất trong việc giáo dục ý thức cho học sinh
4.2. Một số nguyên tắc cụ thể:
- Các nội dung giáo dục ý thức tiết kiệm, hợp lí tài nguyên thiên nhiên phải có mối qua hệ
chặt chẽ với bài học, tránh hiện tượng nội dung đưa ra khơng liên quan đến nội dung bài
học, khi đó học sinh khó tiếp thu, tác dụng giáo dục khơng lớn.
Ví dụ: Trong bài "Sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên"- SGK Địa lí 12, giáo
viên có thể đưa ra vấn đề khai thác hợp lí tài nguyên rừng và sử dụng một cách có hiệu quả
các nguồn lâm sản ở nước ta hiện nay.
- Các nội dung liên hệ cần sắp xếp một cách lơgic, có hệ thống, phù hợp với tiến trình bài
giảng và tránh sự trùng lặp.
Ví dụ: Trong bài " Vấn đề khai thác thế mạnh ở Trung du miền núi Bắc Bộ"- SGK
Địa lí 12, giáo viên cần đưa ra vấn đề sử dụng hợp lí các tài ngun theo đúng tiến trình bài
giảng như sau:
- Phần 2: Khai thác, chế biến khoáng sản và thủy điện: Nêu vấn đề khoáng sản
- Phần 3: Trồng và chế biến cây công nghiệp, cây dược liệu, rau quả cận nhiệt và ôn
đới: Nêu vấn đề tài nguyên đất
- Phần 5: Kinh tế biển: Nêu vấn đề tài nguyên biển
- Kiến thức đưa ra phải thích hợp với trình độ học sinh, khơng gây q tải, sao cho học sinh
tiếp thu dễ dàng và dễ vận dụng vào thực tiễn.
- Kiến thức về tài nguyên phải thể hiện rõ nhất những vấn đề cấp bách hiện nay đang diễn ra
trong thực tế ( có thể tại địa phương nơi học sinh đang sinh sống hoặc phạm vi rộng hơn)
Ví dụ: Trong bài " Địa lí các ngành giao thơng vận tải"- SGK Địa lí lớp 10: Trước
hiện trạng phát triển của các ngành GTVT trên thế giới, giáo viên chỉ cần nêu ra cho học
Năm học 2015 - 2016
8
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
sinh thấy sự cần thiết phải sử dụng tiết kiệm nguồn nhiên liệu vì hiện nay các ngành GTVT
tiêu tốn nguồn nhiên liệu rất lớn, ngồi ra cịn một số lí do khác như: sự cố đắm tàu, tràn
dầu trên biển của ngành vận tải đường biển gây nên.
5. Hình thức và phương pháp dạy học sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên thiên nhiên:
5.1. Một số dạng bài học về sử dụng tiết kiệm, hợp lí tài ngun thiên nhiên:
Có hai dạng bài học cần lưu ý trong việc vận dụng phương pháp dạy học giáo dục sử
dụng tiết kiêm, hợp lí tài nguyên thiên nhiên:
- Bài học có kiến thức tồn bài là giáo dục tài nguyên thiên nhiên.
- Bài có một phần kiến thức liên quan tới giáo dục tài nguyên thiên nhiên.
5.2. Hình thức và phương pháp dạy học
Có hai hình thức dạy học chính:
- Hình thức dạy học nội khố:
+ Hình thức dạy học trên lớp.
+ Hình thức dạy học ngồi trời.
- Hình thức dạy học ngoại khố
Tuỳ theo nội dung từng loại bài và mức độ tích hợp mà có thể sử dụng các hình thức,
phương pháp dạy học khác nhau.
a. Hình thức dạy học nội khố:
a1. Phương pháp dạy học loại bài có kiến thức tồn bài là giáo dục tài nguyên thiên nhiên:
Loại bài này có thể sử dụng cả 2 hình thức dạy học: Trên lớp hoặc ngồi trời
* Hình thức dạy học ngồi trời:
- Đặc điểm:
+ Ưu điểm: Thường áp dụng đối với các bài có nội dung gắn liền với điều kiện tự nhiên
hoặc các hoạt động thực tiễn. Đây là hình thức này có nhiều cơ hội để học sinh dễ tiếp thu
được nội dung bài học một cách sống động, vừa có điều kiện để rèn luyện kỹ năng quan sát,
phân tích các hiện tượng trên thực địa. Hơn nữa học sinh có thể nhìn nhận vấn đề một cách
tồn diện hơn.
+ Nhược điểm:
- Giáo viên cần phải sắp xếp thời gian, lựa chọn địa điểm ngoài thực địa thật chu đáo,
phù hợp với nội dung bài giảng mới có khả năng đạt hiệu quả cao.
- Việc quản lí học sinh khó khăn hơn.
- Cách tiến hành:
Năm học 2015 - 2016
9
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
+ Giáo viên chuẩn bị thời gian, thực địa để chuẩn bị địa điểm cho phù hợp với nội dung bài
học
+ Học sinh đến địa điểm học cần chuẩn bị sách vở để ghi chép và các đồ dùng có liên quan
+ Tại địa điểm học giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát các hiện tượng, học sinh mô tả rồi
ghi chép đặc điểm của các hiện tượng
+ Sau khi quan sát xong, giáo viên cho học sinh tập trung ở một nơi thuận lợi để phân tích,
so sánh các kết quả đạt được rồi rút ra kết luận
* Hình thức dạy học trên lớp:
- Đặc điểm:
+ Ưu điểm: Giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp khác nhau (Nêu vấn đề, đàm thoại
gợi mở, sử dụng tranh ảnh, băng hình…)
+ Nhược điểm: Học sinh ít có khả năng quan sát thực địa.
a2. Phương pháp dạy học loại bài chỉ có một phần kiến thức có nội dung giáo dục mơi
trường hoặc có khả năng liên hệ kiến thức giáo dục môi trường
Đối với loại bài này thường tổ chức dạy học trên lớp; phương pháp chủ yếu vẫn là
phương pháp dạy học địa lí, có thể sử dụng cả phương pháp truyền thống cũng như hiện đại
song có một số phương pháp có thể vận dụng được là:
* Phương pháp dùng lời:
Phương pháp này có thể dùng trong 2 trường hợp:
- Giáo viên diễn tả các hiện tượng về tài nguyên thiên nhiên đang trong tình trạng như thế
nào ở các khu vực, địa điểm khác nhau.
Ví dụ: "Chưa bao giờ tài nguyên nước lại trở nên quý hiếm như mấy năm gần đây
khi nhiều dịng sơng bị suy thối, nước trong các ao, hồ cạn kiệt vào mùa khô; nhiều con
sông, đoạn sông đang “chết” dần vì ơ nhiễm; sự cạn kiệt ở hạ lưu sơng do các cơng trình
thủy điện, thủy lợi; nguồn nước ngầm ngày càng suy giảm do khai thác quá mức.
- Giảng giải về các vấn đề hiện trạng tài ngun thiên nhiên hiện nay
Ví dụ: Khi nói về hiện tượng ơ nhiễm nước phải giải thích nước sạch là nước như thế
nào? Thế nào là nước bị ô nhiễm? nguyên nhân, tác hại của nước bị ô nhiễm
+ Nước sạch là nước đáp ứng các chỉ tiêu theo quy định của Quy chuẩn Kỹ thuật
Quốc gia về chất lượng nước sinh hoạt – QCVN 02:2009/BYT do Bộ y tế ban hành ngày
17/6/2009.
Năm học 2015 - 2016
10
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
+ Nước hợp vệ sinh là nguồn nước sử dụng trực tiếp hoặc sau lọc thỏa mãn các yêu
cầu chất lượng: không màu, không mùi, không vị lạ, khơng chứa thành phần có thể gây ảnh
hưởng đến sức khỏe con người, có thể dùng để ăn uống sâu khi đun sôi.
+ Nước bị ô nhiễm: Là nước chứa những loại vật chất có hại, kim loại nặng, chất
hóa học, vi sinh gây bệnh, các loại dầu mỡ, các loại phế thải những chất phóng xạ chảy vào
nguồn nước khiến cho nguồn nước bị ô nhiễm.
+ Nguyên nhân khiến nguồn nước bị ô nhiễm: do sản xuất công nghiệp, do nước
thải, rác thải sinh hoạt khơng có hệ thống xử lý tập trung mà trực tiếp xả ra nguồn tiếp
nhận (sông, hồ, kênh, mương); sự gia tăng dân số q nhanh, mặt trái của q trình cơng
nghiệp hố, hiện đại hoá, cơ sở hạ tầng yếu kém, lạc hậu, nhận thức của người dân về vấn
đề mơi trường cịn chưa cao…
+ Hậu quả chung của tình trạng ơ nhiễm nước là: Tỉ lệ người mắc các bệnh cấp và
mãn tính liên quan đến ơ nhiễm nước như viêm màng kết, tiêu chảy, ung thư… ngày càng
tăng.
* Phương pháp đàm thoại:
Phương pháp này có nhiều ưu điểm nhằm gợi mở khả năng tư duy của học sinh, giúp
học sinh có thể hiểu biết một đầy đủ và sâu sắc hơn về một vấn đề nào đó.
Ví dụ: Về vấn đề suy thối tài ngun rừng hiện nay, giáo viên có thể nêu ra hệ thống
các câu hỏi sau:
+ Nêu hiện trạng tài nguyên rừng của nước ta?
+ Nêu nguyên nhân dẫn đến suy thoái rừng?
+ Rừng bị suy giảm cả về chất lượng và số lượng sẽ ảnh hưởng đến các ngành kinh
tế và đời sống của con người như thế nào?
- Thiếu nguyên liệu cho các ngành kinh tế: gỗ, các lâm sản khác
- Con người: thiếu củi đun, mất các nguồn thực phẩm…)
+ Mất rừng ở vùng núi đất đai có bị xói mịn khơng? Đất có giảm độ phì khơng?
- Mất rừng thì mất lớp che phủ, nên khi nước mưa rơi xuống không giữ lại được để ngấm
xuống đất mà chảy trực tiếp trên mặt với cường độ lớn gây ra xói mịn, rửa trơi đất.
+ Diện tích rừng bị suy giảm, nước mưa khơng giữ lại để ngấm xuống đất , vậy có ảnh
hưởng như thế nào đến nguồn nước, đến chế độ dòng chảy của sơng ngịi?
- Làm mực nước ngầm hạ thấp, mất tác dụng điều hồ chế độ dịng chảy của sơng ngòi)
Năm học 2015 - 2016
11
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MƠN ĐỊA LÝ
+ Khi mất rừng thì các lồi động vật sẽ sinh sống ở đâu?
- Động vật mất nơi sinh sống.
Như vậy qua phân tích hiện tượng mất rừng giáo viên đã làm cho học sinh thấy được
những hậu quả xấu sẽ đến với con người và các tài nguyên thiên nhiên khác.
* Phương pháp sử dụng các phương tiện trực quan:
Các phương tiện trực quan bao gồm: bản đồ, lược đồ, biểu đồ, tranh ảnh, băng
hình…
+ Bản đồ, lược đồ: Giúp học sinh thấy được hiện trạng của các loại tài ngun thiên nhiên
Ví dụ:
- Thơng qua bản đồ học sinh sẽ nhận thấy các khu vực cụ thể có mức độ tập trung tài
nguyên như thế nào? Giàu có hay nghèo nàn ?.....
- Một số bản đồ, lược đồ minh họa: Lược đồ " Trữ lượng dầu mỏ và sản lượng khai thác
dầu mỏ trên thế giới", ....
+ Biểu đồ: Là công cụ thể hiện rõ nhất sự biến động của tài nguyên thiên nhiên qua các thời
kỳ khác nhau: tài nguyên bị suy giảm, cạn kiệt ở mức độ như thế nào?, tốc độ nhanh hay
chậm?
+ Tranh ảnh: Giúp học sinh thấy được các hiện trạng cụ thể về từng loại tài nguyên: nguồn
nước bị ô nhiễm, rừng bị khai thác quá mức, khoáng sản đang khai thác bừa bãi với công
nghệ thô sơ, lạc hậu.
+ Video, clip: Là phương tiện thể hiện rất, trực quan, sinh động về đặc điểm, hiện trạng của
các loại tài nguyên thiên nhiên hiện nay. Phương tiện này dễ thu hút được sự chú ý của học
sinh.
b. Hình thức tổ chức các hoạt động ngoại khố:
* Mục đích của các hoạt động ngoại khố:
- Thơng qua thực tế địa phương, giúp học sinh hiểu biết về hiện trạng tài nguyên một cách
cụ thể
- Hình thành cho học sinh tinh thần yêu quê hương, đất nước, từ đó có ý thức bảo vệ tài
nguyên thiên nhiên
- Rèn luyện cho học sinh kỹ năng, phương pháp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
* Các hình thức hoạt động ngoại khố chủ yếu:
- Tổ chức hội thảo để trao đổi, nói chuyện về các vấn đề tài nguyên thiên nhiên:
Năm học 2015 - 2016
12
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MƠN ĐỊA LÝ
Hình thức này có thể tổ chức cho đông đảo học sinh tham gia (cho cả trường hoặc
một khối lớp). Hình thức này tạo điều kiện cho các em học sinh bộc lộ những hiểu biết của
mình hoặc bày tỏ những vấn đề mà các em chưa hiểu rõ, từ đó nhằm mục đích mở rộng kiến
thức lý thuyết cũng như thực hành cho học sinh.
Người báo cáo có thể là các thầy cơ giáo hoặc nhà trường có thể phối hợp với các cơ
quan quản lí tài nguyên tại địa phương. Sau khi nghe báo cáo học sinh có thể thảo luận, nêu
ra các vấn đề mình còn thắc mắc; hoặc người báo cáo đưa ra hệ thống các câu hỏi kiểm tra
sự tiếp thu của các em. Ngồi ra, học sinh có thể về nhà viết báo cáo thu hoạch bày tỏ về
nhận thức, thái độ, hành động và đề xuất một số giải pháp của mình đối với vấn đề được
nghe.
- Nghiên cứu về hiện trạng tài nguyên thiên nhiên ở một địa phương cụ thể:
Căn cứ vào khả năng của học sinh và tuỳ theo tình hình thực tế của địa phương, giáo
viên có thể đưa ra một số vấn đề cụ thể, định hướng cho học sinh nghiên cứu theo một bố
cục nhất định
+ Đối với học sinh ở nông thôn: Giáo viên có thể đưa ra các vấn đề sau:
Nghiên cứu về hiện tượng suy thối tài ngun đất
Hiện tượng sơng ngịi bị ô nhiễm
+ Đối với học sinh ở khu vực miền núi:
Quan sát hiện tượng xói mịn đất.
Tìm hiểu về thực trạng khai thác rừng, tình hình cháy rừng.
Hiện trạng khai thác và chế biến khoáng sản
+ Đối với học sinh ở thành phố:
Quan sát tình hình ơ nhiễm nước sông, ô nhiễm nguồn nước ngọt.
- Tổ chức tham quan dã ngoại:
Hình thức này địi hỏi phải tổ chức quy mơ, đầu tư lớn về kinh phí và phải có kế
hoạch cụ thể để đảm bảo an toàn cho học sinh. Đây là hình thức rất hấp dẫn đối với học
sinh.
Việc tổ chức tham quan ở đâu? Vào thời điểm nào? ...cần phải tính tốn sao cho phù
hợp với kiến thức về tài nguyên mà học sinh đã được học trên lớp. Nên tiến hành cho học
sinh tham quan sau khi đã trang bị cho học sinh một số kiến thức nhất định, khi đó việc
quan sát thực tế của học sinh sẽ có nhiều thuận lợi và đạt hiệu quả cao.
Năm học 2015 - 2016
13
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MƠN ĐỊA LÝ
Một số ví dụ cụ thể về địa điểm tham quan:
+ Nghiên cứu về tài nguyên khoáng sản: Quảng Ninh (Tìm hiểu vấn đề khai thác than và
một số tài nguyên khác)
+ Nghiên cứu về tài nguyên rừng: Vườn quốc gia Cúc Phương (Ninh Bình), Ba Vì (Hà Nội),
Cát Bà (Hải Phòng)...
+ Nghiên cứu về tài nguyên nước, tài nguyên biển: Sầm Sơn, Đồ Sơn...
- Một số hoạt động khác:
+ Tổ chức cho học sinh sưu tầm tranh ảnh về hiện trạng khai thác và sử dụng tài nguyên
thiên nhiên hiện nay
+ Phối hợp với Đoàn thanh niên, tổ chức cho học sinh viết, làm thơ về vấn đề tài nguyên
của địa phương, của đất nước; phát động các phong trào thi đua giữa các lớp về vấn đề sử
dụng tiết kiệm nước, tiết kiệm điện....
+ Tổ chức cho học sinh trồng và chăm sóc cây xanh trong trường học hoặc tại địa phương
6. Một số nội dung cụ thể trong giáo dục sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên:
Nội dung giáo dục sử
Lớp
10
Tên bài
Địa chỉ tích hợp
dụng tiết kiệm & hợp lí
Phương pháp
dạy học
TNTN
Bài 15: Thủy - Phần II.2.b Thực - Vai trò của thực vật - Giảng giải
quyển. Một số vật
nhân
tố
trong điều tiêt dòng chảy
ảnh
- Sử dụng các
phương
hưởng tới chế
tiện
trực quan
độ nước sông.
Một số sông
lớn trên Trái
10
Đất
Bài 17: Thổ - Phần II.6 Con - Vai trò của con người - Phương pháp
nhưỡng quyển. người
trong quá trình hình thành đàm thoại.
Các
đất
nhân
tố
hình thành thổ
10
nhưỡng quyển
Bài 18: Sinh - Phần II.5 Con - Vai trò của con người - Phương pháp
quyển.
nhân
tố
Các người
đối với sự phân bố sinh đàm thoại
ảnh
vật.
Năm học 2015 - 2016
14
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
hưởng tới sự
phát triển và
phân bố sinh
10
vật
Bài 20: Lớp vỏ - Phần II.2,3
- Trong tự nhiên bất kì - Nêu vấn đề
địa lí. Quy luật
một lãnh thổ nào cũng
thống nhất và
gồm nhiều thành phần
hoàn chỉnh của
ảnh hưởng qua lại phụ
lớp vỏ địa lí
thuộc vào nhau. Một
thành phần thay đổi sẽ
dẫn đến sự thay đổi của
các thành phần còn lại và
10
toàn bộ lãnh thổ.
Bài 22: Dân số - Phần II.1.d Hậu - Hậu quả của sự gia tăng - Nêu vấn đề.
và sự gia tăng quả
10
dân số quá nhanh
- Phương tiện
dân số
trực quan
Bài 27: Vai trò, - Phần II.2.a Đất - Trong quá trình sử dụng - Đàm thoại
đặc điểm, các trồng là tư liệu sản đất đai, nếu con người - Liên hệ thực
nhân
10
tố
ảnh xuất chủ yếu và biết sử dụng hợp lí, biết tế
hưởng tới phân khơng thể thay thế
duy trì, nâng cao độ phì
bố nơng nghiệp
trong đất, thì sẽ sử dụng
Chương
được lâu dài và tốt hơn
- Vấn đề môi trường
X. Chương X
- Phương pháp
Môi trường và
- Vấn đề tài nguyên thiên nêu vấn đề
sự phát triển
nhiên
bền vững
- Vấn đề môi trường và thảo
- Phương pháp
luận
sự phát triển ở các nhóm nhóm
nước
- Các phương
- Vấn đề mơi trường và tiện trực quan
11
sự phát triển bền vững
Bài 5: Một số - Mục 1: Vấn đề tự - Khai thác quá mức Đàm thoại
vấn
đề
châu Phi
của nhiên.
TNTN ở các nước đang
- Mục 2: Vấn đề phát triển.
dân cư xã hội.
Năm học 2015 - 2016
15
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
- Giải pháp khai thức
11
TNTN hợp lý.
Bài 5: Một số - Mục 1: Vấn đề tự - Khai thác quá mức Đàm thoại
vấn đề của Mỹ nhiên.
La tinh
TNTN ở các nước đang
- Mục 2: Vấn đề phát triển.
dân cư xã hội.
- Giải pháp khai thức
11
TNTN hợp lý.
Bài 5: Một số - Mục 1: Đặc điểm - Khai thác quá mức Đàm thoại
vấn đề của Tây của khu vực Tây TNTN ở các nước đang
Nam Á, Trung Nam Á, Trung Á
Á
phát triển.
- Mục 2: Một số
vấn đề của khu
vực Tây Nam Á, - Giải pháp khai thức
11
Bài 6: Hoa Kỳ
Trung Á
TNTN hợp lý.
- Tiết 1: Mục II. - TNTN có nhiều thuận Thảo luận
Điều kiện tự nhiên
lợi cho phát triển kinh tế.
- Tiết 2: Mục II.
Các ngành kinh tế.
- Khai thác quá mức
TNTN.
- Giải pháp khai thức
11
Bài
8:
Bang Nga
TNTN hợp lý.
Liên - Tiết 1: Mục II. - Những thuận lợi và khó Thảo luận
Điều
kiện
tự khăn của TNTN đối với
nhiên.
phát triển kinh tế
- Tiết 2: Mục II. - Khai thác quá mức
Các ngành kinh tế.
TNTN.
- Giải pháp khai thức
11
Bài
Bản
9:
TNTN hợp lý.
Nhật - Tiết 1: Mục II. - Những khó khăn do Thảo luận
Điều
kiện
tự TNTN nghèo nàn đối với
nhiên.
phát triển kinh tế Nhật
- Tiết 2: Mục I. Bản.
Các ngành kinh tế.
- Bài học từ việc sử dụng
Năm học 2015 - 2016
16
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MƠN ĐỊA LÝ
hợp lí, có hiệu quả của
11
Nhật Bản.
Bài 10: CHND - Tiết 1: Mục II. - Những thuận lợi, khó Thảo luận
Trung Hoa
Điều
kiện
tự khăn của TNTN đối với
nhiên.
phát triển kinh tế.
- Tiết 2: Mục II. - Khai thác quá mức
Các ngành kinh tế
TNTN.
- Giải pháp khai thức
11
TNTN hợp lý.
Bài 11: Khu - Tiết 1: Mục I. Tự - Những thuận lợi, khó Thảo luận
vực Đơng Nam nhiên
Á (tiết 1,2 )
khăn của TNTN đối với
- Tiết 2: Mục II. phát triển kinh tế.
Công nghiệp, Mục - Khai thác quá mức
III. Dịch vụ, Mục TNTN.
IV. Nông nghiệp.
- Tiết 5. Mục III.
Thách thức đối với
ASEAN.
- Khai thác quá mức
TNTN.
- Giải pháp khai thức
12
TNTN hợp lý.
Bài 7 - Đất Phần 3: Thế mạnh - Tài nguyên khoáng sản, - Dùng lời
nước nhiều đồi và hạn chế về tự rừng và đất trồng ở MN - Giảng giải
núi
nhiên của khu vực rất giàu có và phong phú.
đồi núi và đồng - Tuy
nhiên
các
tài
bằng đối với sự nguyên đều là những tài
phát triển KT- XH
nguyên có thể bị hao kiệt
trong quá trình sử dụng vì
vậy phải có các biện pháp
12
Bài 8 - Thiên Phần
2c:
sử dụng tiết kiệm, hợplí.
Tài - Sự giàu có của tài - Giảng giải
nhiên chịu ảnh nguyên thiên nhiên nguyên khoáng sản và hải hưởng sâu sắc vùng biển
sản ở vùng biển nước ta.
Năm học 2015 - 2016
Sử
dụng
tranh ảnh minh
17
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MƠN ĐỊA LÝ
của biển
- Vai trị của các nguồn tài họa
nguyên biển đối với sự
phát triển KT nước ta.
- Các biện pháp sử dụng
hợp lí nguồn tài nguyên
12
biển
Bài 12 - Thiên Phần 4: Các miền - Đặc điểm về tài ngun - Đàm thoại
nhiên phân hóa địa lí tự nhiên.
của các miền địa lí tự - Giảng giải
đa dạng
nhiên: Khống sản, rừng,
( Tiếp theo)
biển.
- Vấn
đề sử dụng các
nguồn tài nguyên trên ở
12
Bài 14 - Sử Cả bài
mỗi miền
- Hiểu rõ tình hình suy - Giảng giải
dụng và bảo vệ
giảm tài nguyên rừng và - Dùng lời
tài
đa dạng sinh học, tình - Đàm thoại
nguyên
thiên nhiên
trạng suy thoái và hiện - Sử dụng các
trạng sử dụng tài nguyên phương
tiện
đất, và một số tài nguyên trực quan
khác ở nước ta.
- Phân tích được nguyên
nhân và hậu quả của sự
suy thoái tài nguyên sinh
vật, sự suy thoái tài
nguyên đất và một số tài
nguyên khác.
- Biết được các biện pháp
của nhà nước nhằm bảo
vệ tài nguyên rừng, đa
dạng sinh học.
-
Phân tích được các
bảng số liệu về biến động
rừng, suy giảm số lượng
Năm học 2015 - 2016
18
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MƠN ĐỊA LÝ
lồi, động thực vật, từ đó
nhận xét sự suy giảm tài
nguyên rừng và đa dạng
về sinh vật ở nước ta
- Liên hệ thực tế địa
phương về các biểu hiện
12
suy thối trên
Bài 21 - Đặc Phần 1: Nền nơng - Sự thuận lợi của tài - Giảng giải
điểm nền nơng nghiệp nhiệt đới
ngun: Đất, nước, khí - Đàm thoại
nghiệp nước ta
hậu đến việc phát triển
nền NN nước ta
- Tình hình sử các tài
ngun nói trên trong nền
NN nước ta hiện nay
- Những vấn đề cần lưu ý
đối với việc sử dụng đất
trong sản xuất NN nước
12
Bài 24 - Vấn Phần
1:
ta.
Ngành - Thấy được sự đa dạng, - Dùng lời
đề phát triển thuỷ sản
phong phú của tài nguyên - Giảng giải
ngành thuỷ sản
sinh vật biển ở nước ta.
và lâm nghiệp
- Đây là nguồn tài nguyên
đang bị cạn kiệt rất nhanh
do nhu cầu sử dụng của
con người ngày càng
tăng.
- Một số biện pháp khai
thác và sử dụng hợp lí
- Phần 2: Lâm
nghiệp
- Hiện trạng phát triển
ngành lâm nghiệp ở nước
ta hiện nay (Đặc biệt là
ngành khai thác và chế
Năm học 2015 - 2016
19
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
biến gỗ)
- Biện pháp bảo vệ tài
12
nguyên rừng.
Bài 27 - Vấn - Phần 1: CN Năng - Hiện trạng phát triển - Dùng lời
đề phát triển lượng
CNNL và mức độ sử - Giảng giải
một số ngành
dụng
công
ngành CN này
nghiệp
trọng điểm
tài
nguyên
của - Sử dụng các
phương
tiện
- Tác động của ngành trực quan
CNNL đến một số tài
nguyên: Than, dầu khí,
nước.
- Biện pháp bảo vệ tài
nguyên: Than, dầu khí,
nước và một số giải pháp
khác.
12
Bài 30 - Vấn - Phần 1: GTVT
- Sự phát triển và nhu cầu
đề phát triển
sử dụng nhiên liệu ngày - Dùng lời
ngành
càng cao của hệ thống các - Đàm thoại
GTVT
và TTLL
ngành GTVT ở nước ta.
- Một số giải pháp để tiết
kiệm nhiên liệu đối với
12
ngành GTVT
Bài 32 - Vấn - Phần 2: Khai - Tiềm năng
đề khai thác thế thác,
chế
mạnh ở vùng khoáng
TDMNBB
sản
về
tài - Dùng lời
biến nguyên: khoáng sản, đất, - Giảng giải
và biển ở TDMNBB
thủy điện
- Tình trạng khai thác
- Phần 3: Trồng và khoáng sản bừa bãi, sử
chế biến cây CN, dụng khơng hợp lí; đất
cây dược liệu, rau đai bị xói mịn, rửa trơi...
quả cận nhiệt và - Biện pháp sử dụng hợp
ơn đới
lí các tài nguyên trên
- Phần 5: Kinh tế
Năm học 2015 - 2016
20
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
12
biển
Bài 33 - Vấn - Phần 2: Các hạn - Vấn đề sử dụng không - Giảng giải
đề chuyển dịch chế của vùng
hợp lí một số tài nguyên: - Đàm thoại
cơ cấu kinh tế
Đất, nước ở ĐBSH
theo ngành ở
- Sự suy thối đất, ơ
ĐBSH
nhiễm nguồn nước đã ảnh
hưởng lớn đối với sự phát
triển KT của vùng
- Biện pháp cải tạo đất và
sử dụng nguồn nước ở
12
ĐBSH
Bài 35 - Vấn - Phần 2: Hình - Sự suy giảm diện tích -
Sử
dụng
đề phát triển thành cơ cấu nơng rừng, nguồn lợi hải sản có phương
tiện
KT- XH ở Bắc lâm ngư nghiệp
Trung Bộ
xu hướng cạn kiệt
trực quan
- Phần 3: Hình - Tài nguyên khoáng sản - Dùng lời
thành cơ cấu CN chưa đáp ứng nhu cầu
và
phát
CSHT GTVT
triển phát triển CN
- Biện pháp bảo vệ rừng
và khai thác tài nguyên
12
biển hợp lí
Bài 26 - Vấn Phần 2: Phát triển - Sự phong phú của - Dùng lời
đề phát triển tổng hợp kinh tế nguồn hải sản ở DHNTB
kinh tế xã hội ở biển
- Vấn đề khai thác hợp lí
Duyên
và bảo vệ nguồn lợi hải
hải
Nam Trung Bộ
- Giảng giải
sản
- Tài nguyên khoáng sản
và nhiên liệu trong vùng
rất hạn chế, chưa đáp ứng
cho nhu cầu phát triển
cơng nghiệp, cần có các
biện pháp phù hợp trong
việc sử dụng nguồn tài
nguyên này.
Năm học 2015 - 2016
21
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
12
Bài 37 - Vấn - Phần 2: Phát - Vấn đề xói mịn đất ở - Dùng lời
đề khai thác thế triển cây CN lâu Tây Nguyên vào mùa khô - Đàm thoại
mạnh
ở Tây năm
- Biện pháp khắc phục
Nguyên
hiện tượng trên
- Phần 3: Khai - Sự suy giảm tài nguyên
thác và chế biến rừng ở TN hiện nay
lâm sản
- Các biện pháp nâng cao
hiệu quả khai thác và bảo
12
vệ tài nguyên rừng
Bài 39 - Vấn Phần 2- Phát triển - Tình hình phát triển - Dùng lời
đề phát triển tổng hợp kinh tế mạnh mẽ của CN và DV - Giảng giải
kinh
tế
chiều
theo biển
sâu
ở ĐNB và nhu cầu sử - Đàm thoại
ở
dụng năng lượng ngày
Đông Nam Bộ
càng tăng.
- Hiện trạng khai thác dầu
khí ở thềm lục địa.
- Vấn đề sử dụng hợp lí
nguồn năng lượng
- Phương hướng khai thác
tài ngun dầu khí một
12
cách có hiệu quả
Bài 41 - Vấn - Phần 2: Các thế - Đặc điểm tự nhiên của - Dùng lời
đề sử dụng hợp mạnh, hạn chế.
ĐBSCL với những thế - Giảng giải
lí và cải tạo tự - Phần 3: Sử dụng mạnh và hạn chế của nó nhiên
ĐBSCL
Sử
dụng
ở hợp lí và cải tạo tự trong việc phát triển KT- phương
tiện
nhiên ở ĐBSCL
XH.
trực quan
- Vấn đề cấp thiết và
những biện pháp hàng
đầu trong việc sử dụng
hợp lí và cải tạo tự nhiên
nhằm biến ĐBSCL thành
một khu vực kinh tế quan
trọng của cả nước.
Năm học 2015 - 2016
22
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
12
Bài 42 - Vấn - Phần 1b: Điều - Sự phong phú của tài - Dùng lời
đề phát triển kiện
phát
triển nguyên vùng biển nước ta - Giảng giải
kinh tế, an ninh tổng hợp kinh tế - Các vấn đề chủ yếu
quốc phòng ở biển
trong khai thác tổng hợp
biển Đông, các - Phần 3: Khai các tài nguyên vùng biển
đảo và quần thác tổng hợp tài và hải đảo.
đảo
nguyên biển và hải
đảo
Phần 3. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM: (Qua 1 giáo án dạy có nội dung giáo dục vấn đề
sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên thiên nhiên)
A. GIỚI THIỆU CHUNG:
A.1. Tên chủ đề: Môi trường và sự phát triển bền vững (Chương trình địa lí lớp 10)
A.2. Lớp triển khai thực hiện: Lớp 10B3.
A.3. Thời gian thực hiện: Tháng 12 năm 2015.
A.4. Nội dung chính của chủ đề:
Nội dung 1: Vấn đề môi trường.
Nội dung 2: Tài nguyên thiên nhiên.
Nội dung 3: Vấn đề môi trường và phát triển ở các nhóm nước .
Nội dung 4: Sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường là điều kiện phát
triển bền vững.
A.5. Mục tiêu của chủ đề:
Sau khi học xong chủ đề, học sinh đạt được:
a. Về kiến thức:
- Hiểu và trình bày được quan niệm, cách phân loại, vai trò, chức năng của môi trường; khái
niệm, cách phân loại tài nguyên thiên nhiên
- Trình bày được một số vấn đề về mơi trường và phát triển bền vững trên phạm vi toàn cầu
và ở các nhóm nước.
Năm học 2015 - 2016
23
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MƠN ĐỊA LÝ
- Phân tích được ngun nhân của một số vấn đề mơi trường trên phạm vi tồn cầu và ở các
nhóm nước. Giải pháp.
b. Về kỹ năng:
- Phân tích bảng số liệu, tranh ảnh về các vấn đề môi trường và sử dụng tài nguyên thiên
nhiên.
- Biết cách tìm hiểu một vấn đề mơi trường ở địa phương, thu thập, xử lí và phân tích số liệu
thống kê về tài nguyên, môi trường.
- Kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin trong học tập và nghiên cứu
c. Về thái độ:
- Tích cực ủng hộ các chủ trương của Đảng và nhà nước trong việc giải quyết các vấn đề ơ
nhiễm mơi trường.
- Tích cực tham gia các hoạt động góp phần giải quyết các vấn đề mơi trường do địa phương
và nhà trường tổ chức.
- Hình thành ý thức bảo vệ môi trường, sử dụng tiết kiệm tài nguyên, thiên nhiên.
- Thấy được trách nhiệm của công dân và học sinh trong việc tham gia giải quyết các vấn đề
của nhân loại: ơ nhiễm mơi trường, suy thối tài nguyên thiên nhiên.
- Tham gia vào việc tuyên truyền, giáo dục, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho người
dân tại địa phương mình sinh sống..
d. Về các năng lực được hình thành:
- Năng lực sử dụng cơng nghệ thông tin trong học tập.
- Năng lực giao tiếp.
- Năng lực hợp tác trong học tập và làm việc.
- Năng lực giải quyết vấn đề.
- Năng lực tự học.
- Năng lực sử dụng số liệu thống kê, biểu đồ, bản đồ, tranh ảnh.
A.6. Bảng mô tả mức độ nhận thức và các năng lực được hình thành:
Nội dung của
chủ đề
Mơi trường
Nhận biết
Thơng hiểu
Vận dụng
Vận dụng
- Trình bày được - Hiểu được vai - Phân tích được - Vận dụng các
khái niệm mơi trị, chức năng tranh ảnh về các kiến thức đã học
trường và cách của môi trường
vấn đề của mơi để tìm hiểu vấn
phân loại mơi
trường.
Năm học 2015 - 2016
đề môi trường ở
24
GIÁO DỤC VẤN ĐỀ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM VÀ HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUA MÔN ĐỊA LÝ
trường.
- Nêu được sự địa phương.
khác nhau giữa
MTTN
và
MTNT
- Trình bày được - Phân tích được - Nhận xét số - Liên hệ được
khái
Tài nguyên
thiên nhiên
niệm
nguyên
tài hiện
trạng
sử liệu thống kê về với vấn đề khai
thiên dụng tài nguyên tài nguyên thiên thác và bảo vệ
nhiên và cách thiên nhiên trên nhiên.
tài nguyên thiên
phân
nhiên
loại
tài thế giới. Giải
nguyên.
pháp sử dụng
ở
địa
phương.
hợp lí
- Trình bày được - Phân tích được - Phân tích được - Hiểu được các
một số biểu hiện nguyên
nhân các hình ảnh và giải
pháp
để
cụ thể về vấn đề dẫn đến việc ô số liệu thống kê khắc phục hiện
môi trường và nhiễm
Vấn đề môi
môi về vấn đề môi tượng ô nhiễm
phát triển ở hai trường và suy trường
trường và phát nhóm nước.
triển ở các
nhóm nước
và
tài mơi trường ở hai
thối tài nguyên nguyên của hai nhóm nước.
ở nhóm nước nhóm nước
- Phân tích được
phát
mối quan hệ về
triển
và
đang phát triển.
vấn
đề
mơi
trường và phát
triển giữa hai
- Trình bày được Sử dụng hợp lí
tài ngun
thiên nhiên và
bảo vệ mơi
trường là điều
Giải
nhóm nước.
thích - Hiểu và có các - Hiểu các giải
khái niệm phát được tại sao cần hành động cụ pháp
triển bền vững.
phải
sử
hợp
lí
dụng thể
về
để
phát
trách triển bền vững
tài nhiệm của công - Liên hệ các
nguyên và bảo dân trong vấn đề biện
vệ môi trường
kiện phát triển
bảo
trường
bền vững
vệ
và
pháp
để
mơi phát triển bền
sử vững
ở
địa
dụng hợp lí tài phương.
ngun
Định hướng phát triển năng lực: Như phần mục tiêu
Năm học 2015 - 2016
25
