Sáng kiến kinh nghiệm, SKKN - Rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4

Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”
I. TÁC GIẢ SÁNG KIẾN:

Họ và tên: Nguyễn Thị Quế
Chức vụ: Giáo viên
Trình độ chun mơn: Cao đẳng Sư phạm
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Khánh Nhạc B.
E-mail:
Số điện thoại: 0983812399
II. TÊN SÁNG KIẾN, LĨNH VỰC ÁP DỤNG:
-Tên sáng kiến: "Rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4"
- Lĩnh vực áp dụng: Môn Tiếng Việt
III. NỘI DUNG SÁNG KIẾN:
A. Đặt vấn đề.
1. Lý do chọn đề tài:
Sự phát triển của kinh tế xã hội đã thực sự đặt Giáo dục - Đào tạo trước
những cơ hội mới và thách thức mới. Văn kiện đại hội XI của Đảng đã khẳng
định; “ GD-ĐT là một trong những lĩnh vực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp
CNH-HĐH đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người, là yếu tố cơ
bản để phát triển xã hội.”
Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện, có
đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm
chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc.
Mục tiêu giáo dục Tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở
ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm
mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở.
Xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ của mỗi giáo viên, xuất phát từ mong
muốn của bản thân, tôi chọn và viết lên kinh nghiệm này và còn bởi lẽ việc rèn
đọc diễn cảm cho học sinh là công việc mà bản thân tôi rất tâm huyết trong q

trình cơng tác và sự nghiệp giáo dục của mình. Qua thực hiện nhiệm vụ tơi có
1
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

rút ra chút ít kinh nghiệm nhỏ trong quá trình dạy rèn kỹ năng đọc cho học sinh.
Từ những lý do trên tôi chọn vấn đề : “ Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh
lớp 4” Để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện học sinh, thực hiện
được mục tiêu phát triển GD Tiểu học.
2. Mục đích nghiên cứu:
Tìm ra giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy
phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4.
3. Phạm vi nghiên cứu:
Môn Tiếng Việt.
4. Đối tượng nghiên cứu:
-Học sinh lớp 4, Trường Tiểu học Khánh Nhạc B
5. Phương pháp nghiên cứu:
-Tổng hợp lý luận và kinh nghiệm thực tiễn.
-Điều tra, khảo sát, thống kê.
-Phương pháp thử nghiệm.
B . Giải quyết vấn đề
1. Cơ sở lý luận vấn đề nghiên cứu:
Đất nước ta đang trong thời kì đổi mới và phát triển. Xã hội đang đặt ra một
số yêu cầu ngày càng cao đối với hệ thống giáo dục đào tạo. Mà bậc Tiểu học
được coi là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân. Chất lượng giáo
dục phổ thông phụ thuộc rất nhiều vào kết quả giáo dục của bậc Tiểu học. Do đó
yêu cầu của giáo dục Tiểu học là phải làm thế nào để giảng dạy có kết quả tốt
nhất.

2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:
Tiếng Việt là một trong những môn học quan trọng đối với học sinh Tiểu
học, nó có vai trị hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh.
Tập đọc là phân mơn có vị trí quan trọng hàng đầu trong chương trình Tiếng
Việt ở tiểu học. Dạy tốt phân mơn này không những rèn luyện cho học sinh kỹ
năng đọc mà còn phát triển cho các em vốn từ ngữ phong phú, tạo điều kiện để
các em học tốt các phân môn khác. Qua việc đọc, học sinh chiếm lĩnh được văn
2
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

hoá của dân tộc, tiếp thu được nền văn minh của lồi người thơng qua sách vở.
Qua việc đọc, học sinh biết đánh giá cuộc sống xã hội, tư duy. Cũng qua hoạt
động đọc, tình cảm, thẩm mỹ của các em được nâng lên cao, tầm hiểu biết của
các em nhìn ra thế giới xung quanh và quá trình nhận thức cũng có chiều sâu
hơn.
Phân mơn Tập đọc ở Tiểu học nói chung và ở lớp 4 nói riêng đặt ra một
nhiệm vụ quan trọng: đọc rành mạch, lưu loát văn bản hoặc đoạn văn bản dài
(khoảng 100 - 120 tiếng/ phút), bước đầu đọc có biểu cảm bài văn, bài thơ ngắn,
hiểu nội dung, ý nghĩa bài đọc. Song thực tế, chất lượng đọc của học sinh chưa
đáp ứng được những yêu cầu trên, nhất là yêu cầu đọc diễn cảm.
Qua tìm hiểu thực trạng tình hình đọc và đọc diễn cảm của học sinh lớp 4
trường tiểu học Khánh Nhạc B, tôi thấy đa số các em biết đọc trơn văn bản,
bước đầu nắm được nội dung toàn bài. Một số em bước đầu biết đọc phân biệt
lời nhân vật, biết thể hiện ngữ điệu song chưa được hay.Còn lại da số các em
giọng đọc đều đều, chưa tìm đúng giọng đọc cho tồn bài, chưa biết thay đổi
giọng đọc để phù hợp với nội dung, với tâm trạng nhân vật. Việc nhấn mạnh các
từ ngữ quan trọng còn hạn chế, đặc biệt là đọc diễn cảm.

Nhận thức được các vấn đề trên, là một giáo viên đang đứng trên bục giảng
tôi luôn tâm niệm không ngừng nâng cao trình độ kiến thức chun mơn và đổi
mới phương pháp giảng dạy, sao cho đạt hiệu quả nhất. Xuất phát từ đó trước
đây tơi đã từng rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 trường tiểu học Khánh Nhạc
B như sau:
3. Các biện pháp cũ thường làm:
3.1.Các bước rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4:
3.1.1. Hướng dẫn học sinh đọc đúng ngữ điệu.
- Đọc đúng ngữ điệu bao gồm lên giọng, xuống giọng, nhấn giọng, chuyển
giọng, ngắt hơi, cường độ và cả trường độ của giọng đọc... Như vậy đọc đúng
ngữ điệu là đúng về ý nghĩa, nội dung của từ, câu, đoạn... đúng phong cách và
chức năng của văn bản các em đọc thế nào để người nghe thấy được cái hay, cái
đẹp của nội dung và nghệ thuật của bài đọc. Đọc đúng ngữ điệu là thể hiện hài
3
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

hịa về âm hưởng của bài đọc. Nó có giá trị lớn để bộc lộ cảm xúc, và vậy đọc
đúng ngữ điệu rất quan trọng, giúp học sinh bước đầu thâm nhập vào văn bản,
làm việc với văn bản.
Chính vì thế để rèn kỹ năng đọc “Diễn cảm” cho học sinh, giáo viên cần
chú ý rèn luyện cho học sinh đọc đúng ngữ điệu. Chẳng hạn khi học sinh đọc
giáo viên hướng dẫn cụ thể, từng thể loại như sau:
+ Hướng dẫn đọc các câu đối thoại, lời nhận vật.
Ví dụ: Khi dạy bài: “Những hạt thóc giống” - Tiếng Việt 4 - Phần 1.
- Tôi hướng dẫn cụ thể như sau: để học sinh biết đọc lời của nhân vật, cho
học sinh đọc thầm 1 lượt.
Hỏi: - Bài có mấy nhận vật? Đó là những nhận vật nào?

- Lời của từng nhân vật đọc như thế nào?
- Giáo viên đọc mẫu đúng lời của các nhân vật.
Lời của Chôm : Ngây thơ, lo lắng: “Tâu bệ hạ! con khơng làm sao cho hạt
thóc của Người nảy mầm được ạ.''
Lời của Nhà vua:
- Khiêm tốn (lúc giải thích thóc giống đã được luộc).
- Khi dõng dạc (Lúc ca ngợi chú bé Chơm):
“Trung thực là đức tính q nhất của con người. Ta sẽ truyền ngôi cho chú
bé trung thực và dũng cảm này”
Sau khi hướng dẫn và đọc mẫu, giáo viên cho học sinh đọc phân vai
(người dẫn chuyện, Nhà vua, chú bé).
Hướng dẫn đọc nhấn giọng các từ ngữ hình ảnh quan trọng.
Ví dụ: Khi dạy bài “Đôi giày ba ta màu xanh” - Tiếng Việt lớp 4- Phần 1
Bài có 2 đoạn:
Đoạn 1: Tả vẻ đẹp của đôi giày cần đọc giọng thế nào.
Đoạn 2: Đọc giọng thế nào để thấy được tâm trạng của cậu bé.
- Đoạn 1: Đọc giọng hồi tưởng, nhẹ nhàng nhấn giọng một số từ :
Chao ôi!/ đôi giày mới đẹp làm sao!/ cổ giày cao,/ ôm sát chân,/ thân giày
làm bằng vải cứng,/ dáng thon thả,/ màu vàng như màu da trời....
4
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

- Đoạn 2: Nhấn giọng từ ngữ tả sự xúc động niềm vui sướng của cậu bé.
Hôm nhận giày, tay Lái run run,/ môi cậu mấp máy,/ mắt hết nhìn đơi
giày,/ lại nhìn xuống đơi chân,/ Lái cột hai chiếc giày vào với nhau,/ đeo vào cổ,/
nhảy tưng tưng...
Ví dụ 1: Khi dạy bài “Truyện cổ nước mình”

(Tác giả: Lâm Thị Mỹ Dạ - Tiếng Việt 4 - Phần 1)
Thơ lục bát: Thể thơ lục bát cần đọc giọng thong thả, trầm tĩnh, sâu lắng.
Sự ngắt nhịp của câu thơ rất đa dạng, phù hợp với nội dung của từng câu thơ
như:
-Tôi yêu/ truyện cổ nước tôi//
Vừa nhân hậu/ lại tuyệt vời sâu xa//
Thương người/ rồi mới thương ta//
Yêu nhau/ dù mấy cách xa/ cũng tìm//
-Vàng cơn nắng, trắng cơn mưa//
Con sơng chảy/ có rặng dừa nghiêng soi//
Câu thì nhịp 3/5, câu thì 2/4, câu lại nhịp 2/2/2 và câu nhịp 3/3. Khi dạy,
chúng ta cho học sinh thấy được sự ngắt nhịp cũng như sự gieo vần của các
dòng thơ. Thơ lục bát thường tiếng 6 của câu 6 gieo vần với tiếng thứ 6 của câu
thứ 8 (Vần “ơi” của tiếng tôi gieo với vần “ơi” của tiếng vời..)
Ví dụ 2: Khi dạy bài “Dịng sơng mặc áo”
(Tiếng Việt lớp 4- phần II - Tác giả: Nguyễn Trọng Tạo).
Để thấy được niềm vui bất ngờ của tác giả khi phát hiện ra những vẻ đẹp
đổi thay mn màu của dịng sơng qua sự ngắt nhịp của câu thơ.
Sáng ra/ thơm đến ngẩn ngơ/
Dịng dơng đã mặc bao giờ/ áo hoa/
Ngước lên/ bỗng gặp la đà/
Ngàn hoa bưởi đã nở nhòa/ áo ai/
Thơ tự do : Khi dạy bài “Tuổi ngựa” của tác giả: Xuân Quỳnh
(Tiếng Việt lớp 4 - Phần 1).
Bài thơ mỗi dòng gồm 5 tiếng. Yêu cầu học sinh đọc ngắt nhịp khác với
5
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

bài thơ lục bát. Để miêu tả được ước vọng lãng mạn của đứa con. Lắng lại đầy
trìu mến của tình cảm mẹ con, thể hiện rõ sự ngắt nhịp, nhấn giọng như:
Mẹ ơi/con sẽ phi/

nhịp 2/3

Qua bao nhiêu/ngọn gió/

nhịp 3/2

Gió xanh/miền Trung du/

nhịp 2/3

Gió lộng/vùng đất đỏ

nhịp 2/3

Gió xanh hút/đại ngàn/....

nhịp 3/2

Con/mang về/ cho mẹ/

nhịp 1/2/2

Ngọn gió của/ trăm miền.//

nhịp 3/2

Như vậy, để rèn luyện kỹ năng đọc “diễn cảm” cho học sinh, chúng ta
ngoài việc rèn đọc đúng âm, vần và đọc cần đúng ngữ điệu... của các bài văn,
thơ. Bên cạnh đó, chúng ta cần rèn cho học sinh biết đọc hiểu.
3.1.2. Hướng dẫn học sinh đọc hiểu
Đọc hiểu là thông qua đọc, người đọc hiểu được nội dung tư tưởng chủ đề
đơn giản của bài. Nhận biết được đề tài, chủ đề đơn giản của bài. Nắm được dàn ý
sơ lược, tóm tắt được nội dung chính của bài, của đoạn, phát hiện được giá trị của
tác phẩm trong việc biểu đạt nội dung. Hiểu được ý nghĩa của bài. Hình thành kỹ
năng đọc lướt nắm ý chính hoặc lựa chọn thơng tin. Biết ghi các thơng tin cần
thiết. Chính vì thế để rèn kỹ năng đọc cho học sinh, tôi đã chú ý rèn kỹ năng đọc
hiểu.
* Rèn luyện kỹ năng tìm hiểu nội dung của đoạn bài.
Rèn luyện kỹ năng tìm hiểu nội dung của bài, đoạn. Tôi đã cho học sinh
dựa vào các câu hỏi trong sách giáo khoa để tìm hiểu như:
Ví dụ 1: Khi dạy bài “Trung thu độc lập”.
(Tác giả: Thép Mới - Tiếng việt 4 - phần 1)
Học sinh đọc đoạn 1 và các em thấy được cảnh đẹp của đất nước qua các
câu văn miêu tả Trung thu độc lập đầu tiên của đất nước.
“... Trăng ngàn và gió núi bao la khiến lịng anh...”
Đoạn 2: Đây chính là mơ tưởng của anh chiến sĩ - Mơ ước của anh rất đẹp
và ước mơ đó đã thành sự thực.
6
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

“... Mươi mười lăm năm... dòng thác nước chảy xuống làm chạy máy phát
điện”.

Đoạn 3: Học sinh đọc và thấy được niềm tin của anh chiến sĩ về những tết
Trung thu sau là niềm tin vào tương lai.
“Anh mừng cho các em... Tết Trung thu sau còn tươi đẹp hơn”
Ví dụ 2: Khi dạy bài “Chợ tết”
(Tác giả: Đoàn Văn Cừ - Tiếng Việt lớp 4 - phần II)
Thông qua đọc, học sinh hiểu và thấy được vẻ đẹp của bài thơ là một bức
tranh giàu mầu sắc và vơ cùng sinh động dưới ngịi bút của tác giả. Bức tranh ấy
nói lên cuộc sống vui vẻ, hạnh phúc của người dân quê: Mặt trời lên làm đỏ dần
những dải mây trắng và những làn sương sớm. Núi đồi cũng làm duyên, núi uốn
mình trong chiếc áo the xanh; đồi thoa son. Những tia nắng nghịch ngợm nhảy
hoài trong ruộng lúa... Bức tranh giàu màu sắc của chợ tết được tạo bởi các màu:
Trắng, đỏ, hồng, lam, xanh, biếc, thắm, vàng, tím, son. Ngay cả màu đỏ cũng có
nhiều cung bậc: (hồng, đỏ, tía, thắm, son...) Học sinh hiểu được như vậy là do
đọc từng đoạn, bài thông qua các câu hỏi gợi ý của sách giáo khoa và giáo viên
đưa ra.
Ví dụ 3: Khi dạy bài “Hoa học trò”
(Tác giả: Xuân Diệu - Tiếng việt lớp 4 - Phần II)
Để học sinh cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của hoa phượng qua ngòi bút
miêu tả tài tình của tác giả. Tơi đã cho học sinh đọc đoạn, đọc bài và gợi ý bằng
hệ thống câu hỏi để học sinh tìm hiểu nội dung như:
+ Tại sao tác giả gọi hoa phượng là hoa học trị?
Vì: Phượng là loại cây gần gũi, quen thuộc với học trò. Phượng thường
được trồng nhiều ở sân trường và nở vào mùa thi của học trò. Hoa phượng nở là
nghĩ đến kỳ thi và những ngày hè.
+ Vẻ đẹp của hoa phượng có gì đặc biệt:
Hoa phượng đỏ rực, đẹp khơng phải ở một đóa mà cả một loạt, cả một
vùng, cả một góc trời đỏ rực; sắc màu như mn ngàn con bướm thắm ...
+ Màu hoa phượng thay đổi như thế nào theo thời gian?
7
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B

Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

Lúc đầu đỏ nhạt, gặp mưa hoa càng tươi. Dần dần số hoa tăng, màu đỏ đậm
dần theo thời gian.
+ Em nêu cảm nhận của mình khi đọc bài văn đó (Học sinh tự do nói cảm
nghĩ của mình).
Như vậy, thơng qua đọc học sinh khơng những thấy được, hiểu được, cảm
nhận được nội dung, ý nghĩa của văn bản mà còn thấy được giá trị nghệ thuật của
từng văn bản, có thể đưa ra nhận xét, đánh giá về chúng. Đây là những giải pháp
để hướng dẫn học sinh lớp 4 đọc diễn cảm tốt. Tôi thấy vơ cùng cần thiết, để góp
một phần khơng nhỏ vào việc cảm thụ văn học của mình. Đọc diễn cảm tốt là
truyền được nội dung và cảm xúc của bài văn, thơ tới người nghe mà chưa cần
phải giảng.
3.2. Khảo sát chất lượng của học sinh trong hai năm liền thực hiên:
Năm học

Năm học

Đánh giá
- Đọc đúng tiếng, đúng từ, ngắt

2013 - 2014

2014 - 2015

nghỉ đúng dấu câu. Tốc độ đọc đạt

85%

90%

30%

45%

yêu cầu.
- Đọc đúng, ngắt nghỉ đúng. Đọc
có biểu cảm, tốc độ đọc đạt yêu
cầu.
3.3. Ưu điểm của giải pháp cũ:
Dạy đọc diễn cảm của giải pháp này tương đối tốt. Học sinh được rèn đọc
đúng âm vần và đọc đúng ngữ điệu các bài văn , thơ, bước đầu nắm được nội
dung toàn bài. Một số em bước đầu biết đọc phân biệt lời nhân vật ,biết thể hiện
ngữ điệu .Một số em bước đầu có khả năng đọc to, rõ ràng, lưu lốt, diễn cảm,
có sức hấp dẫn với người nghe, tạo điều kiện tốt cho khă năng giao tiếp, thương
lượng, hùng biện sau này,...Từ đó góp phần tạo ra những người cơng dân có
trình độ học vấn, có trí tuệ, có năng lực sáng tạo, có khả năng áp dụng những
điều đã học vào thực tế cuộc sống
Thông qua đọc học sinh không những thấy được, hiểu được, cảm nhận
được nội dung, ý nghĩa của văn bản mà còn thấy được giá trị nghệ thuật của từng
8
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

văn bản, có thể đưa ra nhận xét, đánh giá về chúng.
3.4. Tồn tại của giải pháp cũ:

Mặc dù kết quả dạy đọc diễn cảm của giải pháp này tương đối tốt, song vì
chưa vận dụng hết mục tiêu của giải pháp nên kết quả chưa cao.Vẫn còn có
những hạn chế :
a. Việc dạy của giáo viên :
- Đối với đa số giáo viên, vì chưa nhận thức hết được tầm quan trọng
của phân môn Tập đọc nên chưa thực sự cố gắng trong việc tìm tịi phương
pháp, nghiên cứu nội dung, học hỏi kinh nghiệm, đặc biệt là việc đổi mới
phương pháp giảng dạy “lấy học sinh làm trung tâm”. Bên cạnh đó, do yếu tố
khách quan, một số giáo viên khơng có chất giọng tốt để đọc hay bài đọc nên kết
quả cho thấy học sinh chưa đọc được hay (đọc diễn cảm) bài đọc.
- Một số giáo viên dạy Tập đọc như dạy Văn trước đây nên thời lượng
dành cho phần luyện đọc cịn ít (quá đi sâu vào việc tìm hiểu bài). Ngược lại,
một số giáo viên cho học sinh hiểu và cảm thụ văn bản còn rất hạn chế nên việc
đọc diễn cảm chưa có hiệu quả cao.
- Chưa coi trọng việc luyện đọc theo cặp nên việc học sinh hỗ trợ nhau
còn hạn chế.
- Việc rèn kỹ năng đọc cho học sinh (nhấn giọng từ ngữ; cách ngắt,
nghỉ, cách lên giọng, xuống giọng,...) một số giáo viên làm rất sơ sài, hình thức,
mang tính áp đặt chứ khơng có cơ sở khoa học
- Những em đọc chậm, đọc yếu chưa được quan tâm thích đáng, thời
gian cho các em luyện đọc khơng nhiều vì sợ gọi các em đọc “mất nhiều thời
gian”, ảnh hưởng đến giờ học.
- Nhiều giáo viên khi dạy tập đọc mới chỉ coi trọng việc sửa cho học
sinh cách phát âm sao cho học sinh phát âm to, rõ ràng, lưu loát một văn bản cụ
thể chứ chưa quan tâm nhiều đến kỹ thuật đọc, giọng đọc, cách đọc diễn cảm
của học sinh hay việc đọc mẫu của giáo viên.
Nhìn chung phương pháp dạy cịn mang tính áp đặt, xem nhẹ phần
luyện đọc, đặc biệt là luyện đọc diễn cảm.
9
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B

Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

b. Về phía học sinh:
Học sinh khơng quan tâm đến phương pháp đọc của mình, do đó các
em rất yếu về năng lực di chuyển kĩ năng đọc đã được hình thành ở các lớp
trước, các bài trước để giải quyết những vấn đề đặt ra trong bài mới. Các em đã
đọc thành tiếng, phát âm đúng và rõ các tiếng có vần khó. Nhưng đọc để thể
hiện nội dung bài đọc thì cịn thấp. Khi đọc, nhiều em chưa hiểu ý của từng
đoạn, từng bài, các em ngắt nghỉ câu văn, ngắt nhịp câu thơ chưa chính xác,
chưa thể hiện được nội dung và tình cảm bài đọc bằng sắc thái giọng đọc vui,
buồn, trầm, bổng, gợi cảm... Kĩ năng đọc lướt để dung bài chưa tìm hiểu nội tốt
ở đa số các em, ảnh hưởng của phương ngữ: tình trạng phát âm lẫn lộn giữa các
phụ âm, giữa thanh ngã và thanh sắc,... còn nặng nề. Phần đông chưa chú trọng
đến việc đọc, các em chỉ quan tâm đến làm các bài tập. Một số học sinh ngại học
Tiếng Việt mà chỉ thích học Tốn.
Xuất phát từ đó tơi quyết định tìm giải pháp mới rèn đọc diễn cảm cho
học sinh lớp 4.
4. Các biện pháp mới cải tiến:
4.1.Các bước rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4:
4.1. 1. Rèn kỹ năng đọc đúng:
- Những tiếng, những từ có phụ âm đầu hay nhầm lẫn: l-n, s-x, ch-tr, d-rgi,... âm hay nhầm lẫn: thanh ngã, thanh sắc thường là những từ khó đối với học
sinh. Cho nên, trong bước rèn đọc đúng cho học sinh, tơi cho các em đọc thầm
tồn bài rồi đọc cá nhân.

10
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B

Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

Đọc cá nhân
Trong thực tế, nhiều khi giáo viên quá phụ thuộc vào sách hướng dẫn mà ép
học sinh phải chỉ ra những từ khó - giống như trong sách nêu ra là khơng nên
bởi những từ đó với học sinh có thể chưa phải là khó. Song từ, tiếng khó đọc mà
tự các em phát hiện ra có thể là rất nhiều. Do vậy, giáo viên cần kết hợp với việc
11
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

quan sát theo dõi của mình trong tất cả các giờ học để thấy học sinh lớp mình
hay nhầm lẫn nhất ở những cặp phụ âm nào, vần nào để tập trung rèn cho các
em những tiếng khó, từ khó ở các loại đó.
Ví dụ: ở lớp tơi ngay từ khi mới nhận lớp, qua theo dõi trong các tiết học
và trong khi giao tiếp với học sinh tơi thấy các em cịn hay nhầm lẫn khi phát
âm:
Các lỗi
Tỷ lệ mắc lỗi

l/ n
24,4%

x/ s
29,6%

ch/ tr
37%

d/ r/ gi
40,7%

Thanh ngã/Thanh sắc
22,3%

- Tôi thấy đây không chỉ là những lỗi của các em học sinh khi đọc, khi nói
mà cả nhân dân địa phương nơi đây cũng hay nhầm lẫn như vậy. Do vậy, trong
một giờ học, một tuần học, thậm chí cả tháng ta cũng khơng thể sửa ngay cho
các em tất cả các loại lỗi. Những lỗi mà tỷ lệ học sinh mắc ít hơn và cũng dễ sửa
hơn tơi đặt ra cho mình kế hoạch sẽ tiến hành rèn cho các em liên tục trong 8
tuần đầu (Đó là những cặp phụ âm l / n, s/ x, ch/ tr, thanh ngã/ thanh sắc). Cịn
những lỗi khó sửa hơn (d/ r/ gi) tỷ lệ học sinh mắc lỗi nhiều hơn, tơi đặt ra cho
mình kế hoạch rèn cho các em liên tục trong 3 tháng nhưng sau đó phải thường
xuyên rèn trong khi nói và khi đọc, khi viết, có như thế mới trở thành thói quen
nói đúng, viết đúng được.
- Cách tiến hành rèn đọc đúng cho học sinh của tơi như sau:
Ví dụ: + Mục đích phần rèn đọc của bài “Dế Mèn bênh vực kẻ yếu (TV4, tập 1,
tr.15) tôi sẽ tập trung rèn học sinh đọc đúng những tiếng có phụ âm đầu l / n.
+ Sau khi nghe học sinh đọc mẫu lần 1, tơi u cầu cả lớp đọc thầm tồn
bài (kết hợp với việc dặn học sinh chuẩn bị bài ở nhà) tìm ra những từ, tiếng khó
đọc có trong bài, sau đó cho học sinh nêu ra, tơi lần lượt ghi lên bảng theo các dòng
riêng biệt như: học sinh tìm được các từ khó: nọ, lối đi, lủng củng, nặc nô,...
Tôi sẽ ghi lên bảng như sau:
l: lối đi, lủng củng,...
n: nọ, nặc nô,...
12
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B

Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

Hỏi: trong dòng 1, em thấy những từ đó khó đọc ở phần nào? (khó đọc ở
phần phụ âm đầu: l); giáo viên ghi âm l trước dòng 1 bằng phấn màu.
Với dịng 2 tơi cũng hỏi như vậy và ghi âm n trước dòng 2.
Đối với những âm này, với học sinh của tôi, tôi phải hướng dẫn học sinh cách
phát âm thật cụ thể, chi tiết:
+ Tơi cho các em hiểu nghĩa của các từ khó trước, Ví dụ: nặc nơ: (đàn bà)
hung dữ, táo tợn. Nếu các em đọc là: lặc lơ thì từ đó sẽ khơng có nghĩa như trên
nữa. Khi hiểu nghĩa của từ rồi thì các em sẽ đọc đúng hơn.
+ Bên cạnh đó, tơi hướng dẫn các em cách phát âm phụ âm l như sau:
Phụ âm l là phụ âm tắc, khi phát âm phụ âm này, đầu lưỡi cong lên tiếp giáp
với vòm lợi trên, luồng hơi bị cản lại nên phải len qua hai cạnh lưỡi để thoát ra
ngoài, do vậy luồng hơi bật ra mạnh.
Giáo viên làm mẫu hai lần, sau đó cho học sinh phát âm, gọi học sinh hay nhầm lẫn
về phụ âm này tập phát âm lại. Lưu ý nên cho các em phát âm cá nhân để dễ phát hiện
những em phát âm sai để sửa; Tiếp theo cho học sinh đọc tiếng khó có chứa phụ âm n.
Phụ âm n là phụ âm xát, khi phát âm phụ âm này mặt lưỡi tiếp giáp với
vịm lợi trên, luồng hơi khơng bị lưỡi cản lại nên thoát ra nhẹ nhàng hơn. Cách
tiến hành cũng như hướng dẫn phát âm phụ âm l. Để học sinh có được thói quen
phát âm đúng, tơi u cầu học sinh phát âm và đọc theo kiểu đối nhau l-n: loáng
thoáng / mảng nắng; lần lượt / nung nấu;..... Đưa ra cách rèn như vậy là tôi
muốn cho học sinh có phản ứng nhanh nhậy để tìm ngay ra được cách đọc đúng
những từ có chứa các cặp phụ âm hay nhầm lẫn.
Nếu chỉ rèn như vậy thì cũng chưa đủ mà việc luyện đọc từ khó cần phải
được đặt trong văn cảnh, trong môi trường ngôn ngữ thì học sinh đọc những từ
đó mới đúng hơn. Bởi nhiều khi đọc riêng từ, học sinh có thể đọc đúng nhưng
khi đặt từ đó vào trong câu văn, đoạn văn thì chưa chắc học sinh đã đọc đúng.
Chính vì thế, sau khi rèn phát âm luyện đọc từ khó có chứa âm khó, tơi lại phải

u cầu học sinh tìm những câu văn, câu thơ thậm chí đoạn văn, đoạn thơ có
chứa từ khó đó cho học sinh đọc vì mục đích của rèn đọc đúng là rèn phát âm
đúng để đọc đúng văn bản.
13
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

Một số đồng chí giáo viên có hỏi: Trong một giờ tập đọc nếu chỉ tập trung
hướng dẫn đọc những từ có chứa phụ âm l - n thì những tiếng khó khác rèn vào
lúc nào?
Tơi cho rằng: Một cặp phụ âm hay nhầm lẫn l / n và nó đã trở thành cố tật khơng
chỉ ở học sinh mà cả nhân dân địa phương. Nếu trong một tiết tập đọc có chủ định
rèn cho học sinh về cặp phụ âm đó mà khơng thực hiện kĩ càng như vậy thì khơng
thể đạt được cái đích đã đặt ra. Cịn những từ khó khác ta có thể hướng dẫn các em
đọc từ đó theo trình tự: giáo viên hoặc học sinh đọc mẫu sau đó gọi học sinh khác
đọc lại.
Cách thức rèn cho học sinh đọc đúng các tiếng có thanh ngã và các tiếng có
thanh sắc cũng tương tự như trên.
Rèn cho học thói quen đọc đúng những từ có các phụ âm mà học sinh hay
nhầm lẫn là một việc làm không đơn giản. Bản thân một mình phân mơn Tập
đọc cũng khó có thể giải quyết được. Do vậy, theo tôi trong tất cả các giờ học và
trong bất kỳ hoàn cảnh giao tiếp nào tơi và lực lượng nịng cốt của tơi gồm
những học sinh không mắc lỗi sẽ giúp các em sửa ngay. Có như thế mới giải
quyết được vấn đề. Với những cặp phụ âm cịn lại, tơi cũng tiến hành rèn cho
học sinh lần lượt theo từng bước như vậy. Đến giữa học kì I thì mức độ sai
những từ có phụ âm hay nhầm lẫn như đã nêu ra ở trên đã giảm rõ rệt:
Các lỗi
l/ n

x/ s
ch/ tr
d/ r/ gi Thanh ngã/Thanh sắc
Tỷ lệ mắc lỗi 12,2% 11,1% 11,1%
14,8%
22,3%
Từ kinh nghiệm của những năm học trước và thời gian cịn lại tơi tin tưởng
rằng mình sẽ giải quyết triệt để các lỗi còn lại.
4.1.2. Rèn kỹ năng đọc ngắt, nghỉ hơi cho học sinh:
Khi đọc, thông thường học sinh chỉ biết ngắt hơi khi gặp dấu phảy, dấu
chấm phảy và nghỉ hơi khi gặp dấu chấm. Nhưng khi gặp những câu văn dài
khơng có dấu câu, học sinh thường rất lúng túng, không biết ngắt nghỉ hơi như
thế nào. Vì vậy trong trường hợp này tơi đã hướng dẫn học sinh ngắt nghỉ theo
cụm từ.

14
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

Ví dụ: Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm không trông thấy
cuống, như những chuỗi tràng hạt bồ đề treo lơ lửng.
Nếu tính về mặt âm tiết thì câu văn trên có 24 âm tiết, 19 từ, 7 cụm từ.
Khi học sinh tập đọc không để các em đọc rời rạc từng âm tiết như kiểu đọc nhát
gừng. Nếu để học sinh đọc theo từng từ thì vẫn chưa diễn đạt được ý của câu
văn nên tôi phải hướng dẫn học sinh đọc theo cụm từ.
Trong vườn,/ lắc lư /những chùm quả xoan vàng lịm / không trông thấy
cuống,/ như những chuỗi tràng hạt bồ đề / treo lơ lửng //.
Cách hướng dẫn học sinh đọc theo cụm từ của tôi như sau:

+ Tôi viết câu văn đó ra bảng phụ (đã chuẩn bị từ trước).
+ Tôi hướng dẫn học sinh theo cụm chủ ngữ, cụm vị ngữ hoặc cụm động từ,
cụm tính từ, cụm danh từ. Căn cứ vào đó học sinh có thể biết cách ngắt nghỉ
những câu văn, câu thơ dài khác.
+ Với những câu văn khó, tơi đọc mẫu theo cách nghỉ như trên sao cho
thật chuẩn. Sau đó tơi cho học sinh phát hiện những chỗ ngắt nghỉ của cô, nếu
đúng tôi sẽ dùng phấn màu gạch chéo sau những từ cần ngắt. Nếu học sinh chưa
phát hiện ra tôi có thể đọc mẫu lần thứ 2 những câu đó để học sinh có thể nhận
ra. Đồng thời tơi ln củng cố kỹ năng đọc khi gặp dấu chấm (phải nghỉ hơi),
gặp dấu phẩy phải ngắt hơi. Khi đã nhận ra cách ngắt nghỉ sau cụm từ, sau dấu
phẩy, sau dấu chấm tôi gọi một số học sinh khá đọc, sau đó mới gọi những em
hay đọc ê a ngắc ngứ lên đọc. Có thể là một lần, cũng có thể là hai lần và nhiều
lần trong một thời gian. Đồng thời phải sửa một cách triệt để hết cụm từ này rồi
mới chuyển sang cụm từ khác và cũng theo trình tự đúng như vậy. Cuối cùng
cho học sinh đọc lại cả đoạn văn đó.

15
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

Giáo viên đọc mẫu
+ Khi đọc những câu văn dài, học sinh đã biết ngắt hơi, nhưng ngắt hơi
trong thời gian bao lâu thì cũng là điều cần phải hướng dẫn các em. Thông
thường, tôi hướng dẫn các em ngắt hơi sau cụm từ bằng thời gian ngắt hơi khi
gặp dấu phẩy hoặc dấu chấm phẩy và đương nhiên thời gian đó phải ít hơn thời
gian nghỉ khi đọc gặp dấu chấm. Tránh tình trạng học sinh ngắt nghỉ quá lâu
làm cho người nghe cảm thấy rời rạc.
+ Một số người lầm tưởng hướng dẫn đọc ngắt nhịp trong thơ là hướng

dẫn đọc diễn cảm. Không phải như vậy, mà đó mới chỉ là cách đọc đúng trong
thơ mà thôi. Vậy muốn hướng dẫn học sinh đọc ngắt nhịp thơ đúng thì giáo viên
16
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

phải nắm vững cách đọc các thể thơ. Các bài thơ trong sách Tiếng Việt 4 thường
được viết theo thể thơ tự do. Vì vậy, ngắt nhịp thơ còn phụ thuộc vào cách cảm
nhận của mỗi cá nhân. Tuy nhiên, giáo viên cần hướng học sinh cảm nhận theo
cách khai thác được giá trị nội dung và giá trị thẩm mĩ cao nhất.
Do vậy, tơi muốn nói khi hướng dẫn học sinh ngắt nhịp thơ thì giáo viên
cần phải cho học sinh nhận biết bài thơ đó được viết ở thể thơ nào? Cách ngắt
nhịp chung của toàn bài ra sao? Song cũng cần phải phát hiện những câu, những
đoạn có cách ngắt nhịp khác biệt trong bài để hướng dẫn học sinh. Thực chất
ngắt nhịp thơ cũng được dựa trên cơ sở ngắt nhịp theo cụm từ. Do vậy, ngắt nhịp
thơ không đúng câu thơ sẽ trở nên tối nghĩa khó có thể cảm nhận được nội dung
của bài.
Khi đọc văn bản văn xuôi cũng cần chú ý tới ngắt nhịp, chú ý nghỉ hơi
ngắn ở những câu ngắn (ví dụ: Gió thơm. Cây cỏ thơm. Đất trời thơm.) nhằm
thể hiện nhịp thở của người đang hít vào để cảm nhận mùi hương lan trong
không gian.Tôi tổ chức cho học sinh đọc theo nhóm đơi để các em giúp đỡ nhau
tiến bộ.

17
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

Học sinh đọc nhóm đơi
Số học sinh mắc lỗi đọc ê a, ngắc ngứ không nhiều nên chỉ sau 3 tuần kiên
trì rèn đọc cho các em thì loại lỗi này khơng cịn trong lớp tơi nữa. Các em đọc
đã khá trơi chảy, lưu lốt và tự mình có khả năng xác định đúng những chỗ
ngắt, nghỉ trong các câu văn dài.
4.1.3. Rèn kỹ năng đọc diễn cảm:
Chúng ta đều biết đọc diễn cảm không hề dễ. Đọc diễn cảm khơng chỉ
địi hỏi phát âm đúng; đọc lưu lốt; biết ngắt, nghỉ đúng mà cịn phải biết lên,
xuống giọng sao cho đúng.
Thực tế nhiều học sinh khơng có kỹ năng đọc diễn cảm nhưng cứ cố đọc
nên xảy ra tình trạng các em đọc nâng cao, hạ thấp hay nhấn giọng một cách tùy
tiện khiến cho bài đọc nghe rất khó chịu. Theo tơi muốn khắc phục tình trạng
này thì giáo viên phải hướng dẫn học sinh:
+ Ta thường hay nhấn giọng ở những từ ngữ gợi tả, gợi cảm (cũng có thể
là những từ láy, từ ghép)
18
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

Ví dụ, trong bài “Tre Việt Nam” (TV4- tập I/41), hướng dẫn học sinh nhấn
giọng ở một số từ ngữ trong một đoạn của bài như sau:
Nòi tre đâu chịu mọc cong
Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường.
Lưng trần phơi nắng phơi sương
Có manh áo cộc, tre nhường cho con.
Măng non là búp măng non
Đã mang dáng thẳng thân tròn của tre.

Năm qua đi, tháng qua đi
Tre già măng mọc có gì lạ đâu.
+ Cách đọc các kiểu câu:
Câu kể: ở cuối câu có dấu chấm khi đọc thường xuống giọng ở cuối câu.
Câu hỏi: ở cuối câu có dấu chấm hỏi, khi đọc ta phải lên giọng ở cuối câu.
Câu kể có dấu chấm lửng: khi đọc phải kéo dài giọng.
Câu cảm, cầu cầu khiến: ở cuối câu có dấu chấm than khi đọc cần phải lên giọng ở cuối
câu.
Ví dụ: Trong bài "Ơng Trạng thả diều” (TV4, tập 1, tr.104) tôi hướng dẫn học
sinh cách đọc các loại câu này như sau:
-

Chép đoạn văn đó lên bảng phụ.

- Hỏi học sinh trong đoạn văn đó có những câu văn nào là câu hỏi, câu kể,

câu cảm, câu cầu khiến và cách đọc của từng loại câu này, giáo viên dùng phấn
mầu ghi ký hiệu lên giọng & , xuống giọng & ở cuối mỗi loại câu.
Sau đó tơi hoặc học sinh đọc mẫu theo cách đọc đó rồi cho học sinh nhất là
những em đọc chưa tốt luyện đọc. Việc làm này phải được tiến hành thường
xuyên khi gặp những bài tập đọc có các kiểu câu như vậy, có như thế mới hình
thành được thói quen đọc đúng. Sau khoảng thời gian 1 tháng số học sinh mắc
lỗi này đã giảm chỉ còn 2/22 em.
Ngồi những yếu tố trên ra, đọc diễn cảm cịn đòi hỏi người đọc phải nắm
chắc nội dung từng đoạn, từng bài, tâm tình và lời nói của từng nhân vật để diễn
tả cho đúng tinh thần của câu văn, bài văn. Cho nên, mục đích đọc diễn cảm là
19
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B

Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

bộc lộ ra được cái bản chất của nội dung và trên cơ sở đó muốn truyền đạt đúng
những ý nghĩ và tình cảm của tác giả. Muốn đọc diễn cảm tốt phải hiểu kỹ nội
dung của bài tập đọc và phải truyền đạt tốt sự hiểu biết của mình tới người nghe.
Học sinh đọc diễn cảm chưa tốt là có một phần nguyên nhân: giáo viên chưa
giúp học sinh cảm thụ tốt nội dung bài tập đọc. Giúp học sinh hiểu rõ bài văn,
bài thơ hoặc văn bản phải đọc là cái gốc để giúp học sinh đọc diễn cảm tốt hơn.
Điều đó cho thấy việc đọc hiểu và phần đọc diễn cảm có quan hệ mật thiết với
nhau. Học sinh có khả năng đọc hiểu tốt sẽ tạo điều kiện cho học sinh đó đọc
diễn cảm tốt hơn.
Song học sinh có thể đọc diễn cảm tốt hơn nếu như học sinh được
nghe cơ giáo mình đọc hay, đọc truyền cảm. Giọng đọc hấp dẫn của cô chính là
một thứ phương tiện trực quan có hiệu quả nhất giúp trị đọc tốt hơn. Để rèn cho
mình khả năng đọc diễn cảm, tôi thường soạn bài thật kỹ. Bài soạn của tôi không
chỉ dựa trên những gợi ý của sách giáo viên mà chủ yếu căn cứ vào tình hình
thực tế của lớp mình (về trình độ nhận thức cũng như khả năng đọc của học
sinh) để có một bài soạn phù hợp nhất, cân đối nhất giữa phần rèn đọc và cảm
thụ. Xem lại toàn bộ nội dung bài soạn trước khi lên lớp để nắm chắc nội dung
bài, thẩm thấu toàn bộ nội dung của bài và nắm được suy nghĩ, tình cảm của tác
giả được gửi gắm trong bài văn, đặt mình vào hồn cảnh của tác giả. Từ đó
giọng đọc của cơ mới là cầu nối giữa tác giả và người nghe. Với các bước tiến
hành rèn luyện như vậy cùng với sự kiên trì luyện đọc mà mỗi lần tơi đọc mẫu
đã thực sự cuốn hút các em chú ý vào nội dung của bài, học sinh thấy thích thú
với bài đọc và cung muốn đọc hay như cơ. Từ đó các em sẽ cố gắng luyện đọc
cho hay hơn, tốt hơn.
Ngoài ra trong giờ tập đọc, tôi thường xuyên quan tâm đến những em rụt rè,
nhút nhát, kịp thời khuyến khích động viên để các em có khả năng đọc tốt hơn.
Tơi hướng dẫn học sinh khi đọc bài ở tư thể đứng thì phải đứng thẳng. Nếu đọc ở
tư thế ngồi thì phải ngồi ngay ngắn, đầu ngẩng hơi cao một chút, phát âm to tương

ứng với nốt La trong âm nhạc. Kết hợp với việc đọc mẫu của giáo viên, cho
những em đọc tốt khác đọc mẫu để các em học tập lẫn nhau. Đặc biệt trong giờ
20
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

Tập đọc, tôi luôn tạo cho lớp học một khơng khí thoải mái để các em phấn khởi
học tập. Trong việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh tơi khơng sử dụng sự
gị ép, áp đặt, mà thường xuyên sử dụng phương pháp gợi mở để phát huy tính
chủ động, tích cực, sự sáng tạo ở mỗi học sinh, có thi đua, khen thưởng để khích
lệ. Từ đó các em có điều kiện thể hiện giọng đọc của mình một cách tốt nhất.
4.1. Tích hợp rèn đọc qua những hoạt động khác:
a. Rèn đọc qua các môn học khác:
Tất cả các môn học đều liên quan tới phân mơn đọc.
VD: khi ra một đề Tốn u cầu các em phải đọc đúng thì mới hiểu được
nội dung bài tốn cho gì, hỏi gì. Hay một đề tập làm văn cũng thế yêu cầu các
em đọc đúng mới hiểu được bài u cầu gì. Từ đó các em mới có thể làm đúng
yêu cầu bài ra.
Hay các môn học như Khoa, Sử, Địa... khi học sinh đọc phát âm sai, đọc chưa
đúng, đọc ngắc ngứ làm cho nội dung, ý nghĩa bài không liên kết bắt buộc giáo
viên phải sửa cho các em để các em hiểu được nội dung bài....
b. Học đọc qua các hoạt động ngoại khóa:
VD: Qua các trị chơi hái hoa dân chủ nếu học sinh đọc sai, đọc chậm bắt
buộc GV phải hướng dẫn các em khắc phục tình trạng để kịp với tốc độ mà trò
chơi yêu cầu.
- Khi tham gia sinh hoạt chủ điểm, các em cũng phải nói to, nói rõ ràng, có
sức truyền cảm thì mới hấp dẫn người nghe.

21
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

Học sinh đọc nhóm 4
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho
học sinh lớp 4 do tôi chủ nhiệm, với phương pháp dạy học này sẽ giúp các em
lớp 4 học tốt phân môn Tập đọc. Các em có phương pháp để sửa chữa những lỗi
mà mình thường mắc phải.
4.2. Kết quả:
Với những biện pháp nêu trên cùng với sự nỗ lực cố gắng của các em học
sinh từ năm học 2013- 2014 cho đến học kì I của năm học 2015- 2016 tôi đã thu
được kết quả đọc thành tiếng của lớp 4 như sau:
Năm học

Năm học

Năm học

Đánh giá

2013 -

2014 - 2015

2015- 2016

- Đọc đúng tiếng, đúng từ, ngắt

2014
85%

95%

100%

nghỉ đúng dấu câu. Tốc độ đọc
22
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

đạt yêu cầu.
- Đọc đúng, ngắt nghỉ đúng. Đọc
có biểu cảm, tốc độ đọc đạt yêu

30%

40%

50%

cầu.
Từ kết quả trên tôi thấy việc rèn kỹ năng đọc cho học sinh đã góp phần từng
bước nâng cao chất lượng học mơn Tiếng Việt nói riêng và chất lượng học các
mơn khác nói chung. Với cách rèn như vậy tơi hi vọng và tin rằng chất lượng
dạy và học môn Tiếng Việt ngày một khả quan hơn!

Bằng thực tế giảng dạy, để đạt được kết quả như trên về "Rèn đọc diễn
cảm cho học sinh lớp 4” tôi tự rút ra một số kinh nghiệm sư phạm sau:
- Muốn rèn cho học sinh đọc diễn cảm tốt, trước hết việc đọc mẫu của thầy
phải chuẩn mực, bởi thầy luôn là tấm gương sáng, mẫu mực trong cách đọc diễn
cảm để học sinh soi vào. Chính vì vậy, thầy phải có sự chuẩn bị chu đáo, mỗi từ
ngữ thầy nói, đọc phải chính xác và chuẩn mực.
- Thầy cần phải nghiên cứu, tìm tịi, học hỏi để nắm chắc nội dung cơ bản của
chương trình sách giáo khoa... để giúp học sinh hiểu và cảm thụ bài đọc. Thực tế
cho thấy sách dùng cho học sinh, cho giáo viên có nhiều ưu điểm nổi bật và đa
số giáo viên nắm được phương pháp giảng dạy, song đi vào từng bài cụ thể thì
vẫn cịn lúng túng khơng ít. Do vậy, nắm vững sách, hiểu ý đồ của người biên
sọan là quan trọng, song chưa đủ, còn đòi hỏi đến vai trò chủ động sáng tạo và
tài ứng xử linh hoạt trong giảng dạy.
- Phải nắm chắc đối tượng học sinh để có biện pháp phù hợp với từng đối
tượng, nhằm phát huy tính tích cực trong học tập, nâng cao ý thức tự giác để từ
đó các em sẽ “Học vui, vui học” và hiệu quả học tập sẽ cao hơn.
- Người giáo viên phải có tâm huyết trong nghề, nhiệt tình trong soạn, giảng,
quan tâm đến mọi đối tượng học sinh nhất là học sinh học yếu, đọc sai, đọc
ngọng để kịp thời uốn nắn, sửa chữa cho học sinh thật tận tình, chu đáo để các
em khắc phục.
- Ln động viên, khích lệ những em có kĩ năng đọc diễn cảm tốt để các em
23
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B


Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

ngày càng đọc tốt hơn. Động viên các em chép những câu văn, câu thơ, bài văn,
bài thơ hay vào sổ tay của mình; khuyến khích các em nói, đọc trước đám đơng.
Tổ chức cho các em thi kể chuyện, ngâm thơ, đọc diễn cảm trong lớp vào những

giờ ngoại khố.
- Bên cạnh đó, muốn rèn đọc cho học sinh có hiệu quả thì người giáo viên
phải
nắm chắc phương pháp dạy đọc bao gồm:
a, Phương pháp đọc rõ văn xi: Hướng dẫn học sinh đọc chính xác (phát âm
đúng, đọc đúng những tiếng có vần khó, những tiếng có dấu thanh học sinh hay
nhầm lẫn, hướng dẫn học sinh biết đọc ngắt theo cụm từ, đọc đúng các kiểu
câu).
b, Phương pháp dạy đọc rõ văn vần (đó là cách ngắt nhịp các thể thơ).
c, Phương pháp dạy đọc to và đọc thầm: Cần phải lưu ý có đọc to đúng thì
đọc thầm mới đúng được. Do đó, khâu hướng dẫn đọc đúng phải được tiến hành
trước và phải làm thật tốt. Trong giờ tập đọc, một em được chỉ định đọc to thì
đồng thời giáo viên cũng yêu cầu các em khác luyện đọc thầm theo bạn. Như
vậy trong một giờ tập đọc có khoảng 15 em đọc thì cả lớp cũng được luyện đọc
thầm 15 lần.
d, Phương pháp dạy đọc diễn cảm: Cơ sở để giúp học sinh luyện đọc tốt là
phải hiểu và cảm thụ được nội dung của bài. Đồng thời phải tạo cho các em một
tâm trạng bình tình, tự nhiên và thoải mái khi đọc. Các em không thể đọc diễn
cảm được nếu như trong một trạng thái sợ sệt, hồi hộp, lo lắng. Vận dụng tốt
những phương pháp đã dạy đọc như đã nêu ở trên là nhằm mục đích đạt được 4
u cầu về đọc đó là: đọc chính xác, đọc lưu lốt, đọc thầm, đọc diễn cảm.
Bốn u cầu đó phải được thâm nhập vào nhau, hỗ trợ nhau mà khơng nên
tách rời thì mới có thể nâng cao hiệu quả của giờ tập đọc
- Trong một giờ tập đọc, giáo viên cần khéo léo tổ chức để thu hút tất cả học
sinh đều làm việc với sách giáo khoa, chú ý vào nội dung bài tập đọc.
Muốn làm được điều đó, tơi nghĩ chúng ta cần:
a, Phải xây dựng cho lớp một nề nếp học tập nghiêm túc, có tính kỉ luật cao
24
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B

Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”

b, Giáo viên phải luyện cho mình khả năng đọc mẫu thật tốt để cuốn hút học
sinh chú ý vào nội dung bài.
c, Trong một giờ tập đọc, giáo viên cần phải coi trọng cả hai yêu cầu đó là rèn
đọc cho học sinh và giúp các em cảm thụ tốt nội dung bài tập đọc. Hai yêu cầu này
cần phải được bổ sung, hỗ trợ lẫn nhau nên khơng thể tách bạch từng phần riêng lẻ.
Vì thế, khi soạn bài, giáo viên cần lựa chọn và đưa ra hệ thống câu hỏi sao cho phù
hợp với mọi đối tượng học sinh trong lớp. Có câu hỏi khó dành cho học sinh có
năng khiếu, có câu hỏi dễ dành cho học sinh yếu hơn để mọi học sinh đều có cơ hội
thể hiện
khả năng của mình mà khơng cảm thấy nhàm chán hoặc quá sức.
d, Cần sử dụng có hiệu quả nhiều hình thức đọc khác nhau: đọc to, đọc thầm,
đọc mấp máy môi, đọc nối tiếp, đọc phân vai… để thay đổi khơng khí của lớp
học, thu hút học sinh vào bài.
e, Để tạo khơng khí vui tươi, hồn nhiên, nhẹ nhàng, sinh động trong các giờ
học tơi thường tổ chức cho học sinh chơi trị chơi “Thả thơ” được dùng khi dạy
các bài tập đọc là bài thơ; trò chơi “Ai tinh, ai nhanh” được dùng khi dạy các bài
tập đọc là văn xi.
Những trị chơi này tuy chỉ tiến hành trong khoảng thời gian từ 3- 4 phút
nhưng rất hấp dẫn đối với học sinh và mang lại kết quả tốt cho bài dạy.
Rèn luyện kĩ năng cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 4 nói
riêng quả là một cơng việc khó khăn. Giáo viên phải có kiến thức vững, phải đọc
mẫu hay và phải kiên trì, bền bỉ, tâm huyết với nghề thì mới thành cơng được.
4.3. Ưu điểm của giải pháp mới :
Với cách tổ chức dạy học theo các biện pháp nêu trên hiệu quả giờ dạy
được nâng lên rõ rệt .Học sinh hứng thú học tập, học động tích cực hơn, mạnh
dạn tự tin hơn khi đọc bài.Học sinh được rèn đọc đúng âm vần và đọc đúng ngữ
điệu các bài văn , thơ, bước đầu nắm được nội dung toàn bài. Học sinh biết đọc

phân biệt lời nhân vật ,biết thể hiện ngữ điệu Học sinh có khả năng đọc to, rõ
ràng, lưu lốt, diễn cảm, có sức hấp dẫn với người nghe, tạo điều kiện tốt cho
khă năng giao tiếp, thương lượng, hùng biện sau này,...Từ đó góp phần tạo ra
25
Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B