(Luận văn thạc sĩ) định hướng phát triển ngành chăn nuôi heo TP hồ chí minh đến năm 2010

BQ GIAO DT)C VA DAO T~O
TRUCJNG D~I HQC KINH TE TP. HO CHi MINH

~~

LAM SINH THu'
'

DINJI
JllfDN' PJiiT TRIEN
•
N'iiNJI tJiiiN NUOI JIEO TP.

JIO tHi MINH

DEN NiiM 20f0
CHUYEN NGANH : QUAN TRJ KINH DOANH

-

"' : 5.02.05
MA SO

LU!N VAN TH!C si KINH TE

NGu'i1I Hu'ONG DAN KHOA HOC : TS.

vu ANH TUAN

BO GIAO ol,JC VA 8_~0 TAO
TAUbNG f)H KINH T__E TP.HCM

THUVI~N

\OJ

Tp. HU Chi Minh, niim -e0!!!:03!.---I----


MUCLUC
•
•
.,

~

~

PHAN 1 : MO E>AU
, h cap
,(' th'tet
,(' cua d)te tat
' . .......................................................................... .. 1
1. T tn
?

2.
3.
4.
5.

Do'i tuqng, ph~m vi va gidi h~n nghien cll'u cua de tai ............................. 1

." y, ngh-1a ngh'"
'9 cua d)te t'a1. ................................................. .. 2
M \lC tteu,
ten cuu
?

Phuong phap nghien cll'u ........................................................................... 2
~
K
d.k '•
.
Ketcaucua
etat ......................................................................................
3
?

PHAN 2 : NQI DUNG
A'

'

""

"

"

,...,

,.

'

CHU'ONG 1 : TONG QUAN NGANH CHAN NUOI HEO TREN THE GIOI VA
VIETNAM
1.1. Gidi thi~u nganh chan nuoi ...................................................................... .4
"'heo tr"en th-<
' h chvan nuot
12
. . N gan
e gt'o''1 .......................................................... .. 4
1.2.1. San lu<;1ng va nhu c~u tieu th\1 ........................................................ .4
1.2.2. D~c di~m nganh chan nuoi heo ...................................................... 5
1.3. Nganh chan nuoi heo Vi~t Nam .............................................................. 6
1.3.1. S\1' phat tri~n nong nghi~p Vi~t Nam ................... ;........................... 6
' h chvan nu01
"'V'"
.
132s
. . . \1' p h a'ttr·-:?
ten ngan
H(t N am ....................................
~ .. 7
- Tlnh hlnh phat tri~n
- Dinh hudng, m\lc tieu phat tri~n nganh chan nuoi nude ta nam
2000-2010
1.3.3. Tlnh hlnh phat tri~n chan nuoi heo Vi~t Nam 1890- 2000 ........... 11
- To'c d9 phat tri~n t6ng dan heo va san luqng thit heo
- Nang sua't dan heo va co ca'u gio'ng heo

CHU'ONG 2: THVC T~NG PHAT TRIEN NGANH CHAN NUOI HEO TP.
;::
,
HO CHIMINH
2.1. Khai quat m9t so' d~c di~m, bo'i canh chung cua TP. H6 Chi Minh ...... 14
2.1.1. D~c di~m TP. H6 Chi Minh .......................................................... 14
- D~c di~m T\1' nhien ...................................................................... 14
- Dv~c d'-:l
tern x-a h"'
Qt .......................................................................... . 14
- Dv~c d'-:l
tern Kin h te,(' ........................................................................ .. 15
2.1.2. To'c d9 va co ca'u ph at tri~n nong nghi~p TP. HC~ ..................... 16


2.2. Tdng dan heo TP. H6 Chi Minh va san 1l1<;1ng heo thit.. .......................... 17
2.2.1. Di€n bie'n ................................................................ ." ....................... 17
"' t'lCh d•"A'
2 .2 .2 . Phan
uvl t,ac d"'Qng cua g1a ca th'l tr•";;,
uvng .............................. . 18
?

• ,

?

2.3. Vi tri dan heo TP. H6 Chi Minh .............................................................. 21
2.3.1. So sanh v~ 1l1<;1ng ............................................................................ 21
2.3.2. So sanh v~ cha't ............................... ~ ...................... ;....................... 22

- Dan heo c6 nang sua't cao nha't nu'oc
- Dan heo thu()c doanh nghi~p nha nu'oc chie'm ty 1~ cao so voi
tdng dan ciia thanh pho'
2.4. H~ tho'ng cac khu vf/c chan nuoi heo t~i TP. H6 Chi Minh .................... 26
2.4.1. Khu vf/c cac xi nghi~p chan nuoi heo t~p trung ciia nha nu'oc ..... 26
2.4.2. Khu Vf/C cac trang tr~i chan nuoi san xua't thu'dng phim
(J

h9 gia dinh ................................................................................. 30

2.4.3. Khu vf/c chan nuoi nho h9 gia dinh .............................................. 31

CHUONG 3 : DfNH mfONG PHA T TRIEN NGANH CHAN NUOI
~

,

HEO TP. HO CHI MINH
3.1. Cung, c~u san phim chan nuoi heo TP. H6 Chi Minh ............................ 34
~ san ph;?
' d"'
am chwan nuo1 h eo, n h-ung nh"'an to-< tac
Qng· .............. .. 34
3. 1. 1. C au
?

A

•

- Gia ca
- Xu huong tieu dung
- Tinh thC1i V\1
- Quy mo thi tru'C1ng
3.1.2. Cung san phim chan nuoi heo- nhfi'ng nhan to' tac· d()ng ............ .41
- Gia ca
- ThC1i gian
- Dich binh, 1fi 1vt
- Cac ye'u to' d~u vao
3.2. Nhfi'ng ap 1f/c c~nh tranh ciia nganh chan nuoi heo TP. HCM ................ .46
3.2.1. .Ap 1f/c c~nh tranh trong n()i b() nganh .......................................... 46
3.2.2. .Ap 1f/c c~nh tranh (J nganh san xua't d~u vao TAGS .................... .49
3.2.3 . .Ap 1f/c c~nh tranh (J nganh tieu thv d~u ra san phim ................... 54


3.3. Dtnh httong phat tri~n nganh chan nuoi heo TP. H6 Chi Minh
de'n nam 2010 ............................................................................................ 59
3.2.1. Dtnh hu'ong quan di~m ................................................................... 59
3.3.2. Dtnh httong mvc tieu phat tri~n .................................................... 60
- Ke' ho~ch tdng dan heo va san ltt<;1ng heo thtt .............................. 60
- Chuy~n httong chie'n lu'TP. H6 Chi Minh theo httong t~ p trung san xua't con gi6ng
co nang sua""t, ch""t
a uyng cao ........................................................ .62
"

}rlrl

v

- Phat tri~n m~nh kinh te' trang tr~i chan nuoi heo tren cd sCi
quy ho~ch vung chan nuoi heo t~i TP. H6 Chi Minh ................... 65
- Phat tri~n tht trttong tieu th\1 san ph£m chan nuoi heo theo
httong san xua't cong nghi~p. quy mo IOn dam bao v~ sinh
th\fc phim qua cac h~

A#

PHAN 3 : KET

A

LU~N

............................................................................... 70

PHV Ll)C
TAl LIIJ;U THAM KHAO


Pill!. Mlf BAU
1.

Tinh ca'p thie't ciia d~ tai :
Gffn day da c6 nhi~u cong trlnh nghit~n cuu va lu~n van vie't v~ d~ t:H phat

tri~n nganh nong nghi<$p, nganh chan nuoi cua TP. H6 Chi Minh. Tuy nhien, chua

c6 d~ ad nao nghien cuu, d~ xua't djnh huong phat tri~n nganh chan nuoi heo d TP.

H6 Chi Minh m9t each toan di<$n. B~ tai duchan nuoi heo nh~m c6 du di~u ki<$n di sau phan tich m9t mi;it hang quan trQng
trong doi so'ng hang ngay cua nglioi dan, d6ng thoi l::ti md fQng ra d cac nganh dQC
c6 lien quan C1 dffu vao va dffu ra cua nganh chan nuoi heo. Bo'i canh chung phat
tri~n kinh te' da't nuoc, ddi moi xay dlfng n~n kinh te' thi tru'ong dinh huong xa hQi

chu nghia, trong d6 TP. H6 Chi Minh dang phai do'i mi;it voi nhi~u co h<)i va thach
thuc trong phat tri~n va h9i nh~p. Ra't nhi~u h9 chan nuoi heo C1 day c6 tay ngh~
truy~n tho'ng da bo ngh~. tru'oc ap llfc cua xa h9i v~ va'n d~ moi sinh, moi trliong,

gia tri dtlt dai ngay cang tang. V~y dau la huong di tOi va phat tri~n cua nganh
chan nuoi heo cua thanh pho' trong thoi gian toi, noi tieu thv thit heo nhi~u nha't
trong ca nlioc Va cfing la ndi dffu tien trong ca nliOC di tru'oc trong linh VlfC chan
nuoi heo cong nghi<$p. B~ giai dap cau hoi nay, d~ tai "Binh huong phat tri~n
nganh chan nuoi heo TP. H6 Chi Minh de'n nam 2010" la cffn thie't.

2.

Do'i ttifjng, ph~m vi va gi6'i h~n nghien CUll ciia d~ tai
Bo'i tli
Trong khuon khd cua ban lu~n van, d~ tai t~p trung di sau phan tich tlnh hlnh phat
tri~n thoi gian qua, d6ng thoi mC1 r<)ng 'cac va'n d~ chung c6 lien quan de'n phat
tri~n nong nghi<$p, chan nuoi heo ca nuoc d~ tu d6 c6 cai nhln tdng h
lich sii' va C\1 th~. N9i dung chu ye'u cua d~ tai dunguoi lam cong tac quan ly kinh te' cua m9t nganh san xua't nong nghi<$p thanh
phQ', nganh chan nuoi heo trong d6 Slf phat tri~n CUa nganh CO Slf dong gop cua
nhi~u thanh phffn kinh te'. Ben c::tnh d6, de tai cfing d~ c~p toi tlnh hlnh phat tri~n

cua nganh chan nuoi heo cac vung Bong Nam BQ, d6ng b~ng song CiYu Long d
muc d9 khai quat cho tha'y mo'i lien h<$ trao ddi thi trliong giua cac vung trong nu'oc
CO tac dvng h(} trcanh ddi moi hi<$n nay. f)~ tai cfing danh nhi~u trang cho vi<$c nghien cuu cac ye'u
to' san xua't (j dffu vao cua nganh chan nuoi heo nhung chi giOi h::tn (j nganh san
xua't che' bie'n thuc an gia sue va nganh tieu thv san phftm chan nuoi heo (j dffu ra,
1


la nhfi'ng ye"u tO' he"t sac quan tn;mg trong vi~c thuc d~y ho~c klm ham slf phat trign
nganh chan nuoi heo, cfing nhu' cac ca'u true q.nh tranh n<)i t~i ben trong ciia chinh
nganh chan nuoi heo.
v€ thoi gian d€ tai d€ xua't dinh huong phat trign nganh de"n nam 2010. v€
khong gian d€ tai t~p trung nghien cltu dia ban TP. H6 Chi Minh.

3.

MQC ti~ll, y nghia nghi~n CUll cua d~ tai

D€ tai xac dinh mt;tc tieu co ban la dem l~i cho ngu'oi dQC m<)t cai nhln
ro rang, d~y du v€ thlfc t~ng phat trign nganh chan nuoi heo thanh phd', cac ye"u tO'
tac d<)ng de"n n6 trong qua trlnh phat trign dg tu d6 d€ ra du'dung d~n trong bO'i d.nh phat trign moi ciia TP. H6 Chi Minh. D6ng thoi giup cho
cac nha qmin ly kinh te" dang cong tac trong nganh, cac nha chan nuoi heo (j cac
thanh ph~n kinh te" thanh phd' cfing nhu' cac nha quan ly kinh te" (j nganh nong
nghi~p, chan nuoi khac, cac nha tr6ng tr9t, chan nuoi d linh vlfc khac c6 cd sd ly

lu~n, each nhln, nhfi'ng quan digm khoa h9c dg v~n dt;tng tuy theo d~c digm, tinh

cha't rieng bi~t cua san ph~m nong nghi~p, chan nuoi trong vi~c ho~ch dinh chie"n

lu'4. Phtidng phap nghi~n cull
Voi kie"n thltc du'sd ly lu~n dg soi rQi, kie"n giai thlfc ti~n da va dang xay ra va d6ng thoi cO' g~ng
trong kha nang du'a ra hu'ong di chie"n lu'chan nuoi heo thanh phd trong thoi gian toi. Tren n€n tang the" gioi quan va
phu'dng phap lu~n ciia chii nghia duy v~t bi~n chltng va duy v~t lich su, h9c vien
ltng dt;tng cac ly thuye"t CUa nhi€u mon hQC trong qua trlnh thlfc hi~n Va hoan thanh
d€ tai lu~n van. V~n dt;tng ly thuye"t h~ thO'ng, tren quan digm nghien cltu toan
di~n, lu~n van se di tu va'n d€ chung nha't, nganh chan nuoi heo the" gioi, de"n
nganh chan nuoi heo d Vi~t Nam, va cuO'i cung la nganh chan nuoi heo TP. H6 Chi
Minh. Cung vOi tung bu'oc di tu cai chung de"n cai rieng le, cac d~c di€m chung
va rieng CUa n6 se d~n du'chan nuoi heo TP. H6 Chi Minh la m<)t h~ thO'ng, lu~n van di sau phan tich cac b<)
ph~n, ph~n tu ciia n6 lam ro vi tri va mO'i quan h~ gifi'a cac b<) ph~n d6. V~n dt;tng
ly thuye"t thO'ng ke, lu~n van thu th~p cac sO'li~u thlt ca'p tu cac tai li~u lien quan
dg phan tich d<)ng thai phat trign ciia dO'i tu'xu hu'ong phat tri€n ciia n6 trong tu'ong lai. V~n dt;tng ly thuye"t cung c~u, su dt;tng
phu'ong phap mo hlnh h6a trong kinh te" hQC Vi mo, lu~n Van giai thich nhfi'ng bie"n
d<)ng ciia nganh chan nuoi heo thanh phd' nhfi'ng ye"u tO' tac d<)ng de"n cung c~ u san
2


ph«m nganh chan nuoi heo. V~n dt.mg ly thuye't quan tri chie'n luqc , lu~n van di
sau lam ro cac ap h;tc c~nh tranh trong nganh, dlng nhu' d cac nganh san xufft ye'u
tO' d~u vao, tieu thv d d~u ra cua dO'i tu'qng nghien cuu, d6 cling chinh cac ye'u tO'
co ban cua m()t h~ thO'ng, la sl;( tac d()ng cua moi tru'ong vao h~ thO'ng, nganh chan
nuoi heo va ngu'QC l~i.
5.

K@'t ca'u ciia d~ tai
Ngoai ph~n md d~u va ph~n ke't lu~n, phvlvc, danh mvc tai li~u tham khao,

n()i dung cua lu~n van g6m c6 3 chu'ong nhu' sau :
-

Chu'ong 1 : T6ng quan nganh chan nuoi heo tren the' giOi va Vi~t Nam

-

Chu'ong 2: Thl;lc tr~ng phat tri~n nganh chan nuoi heo t~i TP. HCM.

-

Chuong 3: E>inh huong phat tri~n nganh chan nuoi TP. H6 Chi Minh.

v oi thoi gian va

trlnh d() c6 h~n. tac gia lu~n van khong tranh khoi sl;( thie'u
SOt, mong du'QC S\f dong gop chan tlnh CUa quy th~y, CO Va cac b~n d~ cong trlnh
nghien cuu du'qc hoan thi~n hon.

3


Plill01 DUll
CIIU'ONG1

TONG QUAN NGANH CHAN NUOI HEO TREN THE GIOI VA VI~T NAM
1.1. GIOI TH~U NGANH CHAN NU(H

Nhu c~u so'ng hang ngay cua con ngu'oi ph\1 thuqc vao hai ngu6n cung ca'p
chinh la nang lu'cung ca'p dao d6i nha't tu cac san phffm cua nganh chan nuoi nhu' thit, trung, sua, ...
Do d6 chan nuoi la mqt nganh quan tn;mg trong san xua't nong nghi~p (J h~u he't
cac quo'c gia tren th€ gioi. Cac nu'oc phat tri~n tren th€ gioi, ty trc,mg thu nh~p
nganh chan nuoi thu'ong chi€'m khoang 50% ty tn;mg thu nh~p nganh nong nghi~p.
d Vi~t Nam, ty trc.mg nganh chan nuoi chi moi d~t du'Mvc tieu hu'ong toi cua da't nu'oc ta hi~n nay la phffn da'u nang ty tn,mg nay len
cao hdn nhAm dap ung nhu c~u xa h{)i ngay cang phat tri~n, nang cao thu nh~p
ngu'oi dan, chuy~n d6i cd ca'u bua an gia dlnh, g6p ph~n nang cao sue kho~, dan tri
va van minh xa h{)i. Ben c~nh d6, chan nuoi la nganh c6 kha nang san xua't tham
canh cao, n6 chinh la nganh san xua't theo hu'ong cong nghi~p, cd giOi h6a, t\1' d{)ng
h6a trong vi~c san xua't con gio'ng, thuc an, ch€ bi€'n, tieu th\1 thi tru'ong; tu d6 g6p
ph~n vao qua trlnh cong nghi~p h6a, hi~n d~i h6a nong nghi~p. nong thon; t~o
them cong an vi~c lam, giam di dan, ap llfc do thi h6a trong qua trlnh phat tri~n
kinh t€ dfft nu'oc hi~n nay.
1.2. NGANH CHAN NUOI HEO TREN THE GIOI
1.2.1. San llif!ng va nhu cdu ti~u thl}
San phffm chan nuoi heo la ngu6n cung ca'p thit IOn nha't hi~n nay tren the'
giOi. Trong khi san phffm chan nuoi Ia ngu6n cung ca'p d~m quan trQng cho bua an
hang ngay cua tung gia dlnh, thl thit heo la ngu6n san phffm thit du'tieu th\1 nhi~u nhfft so voi cac lo~i san phffm thit khac tren toan th€ gioi. Muc tieu
thv thit heo blnh quan ngu'oi trong nam 1993 (J 26 nu'oc tren the' gioi Ia
24,2kg/ngu'oi/nam trong khi thit bo la 19,12 kg/ngu'oi nam va thit ga
12kg/ngu'oilnam (1). Nhu c~u thit heo la nhu c~u v~ thit IOn nha't tren th€' gioi: thit
heo da du'th€' gioi la 73,89 tri~u ta'n chi€'m ty tr~mg 41,4%, trong khi d6 thit bo la 50,24 tri~u
ta'n (28,2% ), thit cuu 6,9 tri~u ta'n (3,9% ), thit trau 2,5 tri~u ta'n (1 ,4% ), thit ga

(I)

Stastical Profile of livestock Development in Asia. Pacific region Bangkok, Thailand, 1994.

4


41,94 tri~u ta'n (23,5%), thit de 2,96 tri~u ta'n (1,6%)(1). Nam 1998, trong t6ng s6
thit san xua't tren toan the' gioi 202,65 tri~u ta'n, thit heo la 83,60 tri~u ta'n chie'm ty
trQng 41,25%, trong khi d6 thit trau bo 67,51 tri~u ta'n (33,31 %), thit gia c~m 51,54
tri~u ta'n (25,44%)<2>. Nhu v~y voi ty trQng san llllllC6 nhu c~u tieu thv, thit heo moi dllkinh te' ngay cang phat tri~n doi s6ng ngay m9t nang cao, thit heo la lo~i thit dusan xua't va tieu thv ngay cang cao han so voi cac lo~i thit khac. Dan s6 the' gioi
qua 8 nam 1985- 1993 tang 14,7%, t6ng dan gia sue tang tlldng ling tung lo~i: bo
1,6%, trau 8,7%, heo 12%, cuu 0,8%, de 18% (3) cho tha'y san xua't heo tren the' giOi
c6 muc tang cao han cac lo~i v~t nuoi khac, di,ic bi~t la o cac nuoc vung Bong
NamA (dang phat tri~n) c6 ty 1~ tang t6ng dan heo cao han cac nuoc khac. (Phv
lvc bang 1). Ngay nay cac nuoc phat tri~n vua la cac nlloc san xua't va tieu thv thit
heo, vua xua't khgu va nh~p khgu thit heo, cac san phgm che' bie'n til thit heo nhi€u
nha't (Phv lvc - bang 2). Trong d6 Ban M~ch va Bi c6 muc tieu thv thit heo theo
d~u nguoi cao nha't 66,2kg/nguoi/nam va 51,9 kg/nguoi/nam (Phvlvc- bang 3).

1.2.2. Dijc di~m nganh chan nuoi heo
Mvc dich chlnh cua nganh chan nuoi heo la t~o ra san phgm thit. So di thit
heo dlldi~m sau:
- Thit heo la thuc an gia u d~m; thong qua b9 rna y tieu h6a cua loai an t~ p c6
d~ day don, cac lo~i phv phe' phgm cua tr6ng trQt c6 lllphe' phgm tu cac san phgm d()ng v~t khac dll

llltich nuoi nho tren m9t don vi san phgm,
I

- Chu ky chuy~n h6a til cac lo~i thlfc phgm d~m tha'p sang lo~i thlfc phgm
d~m cao xay ra trong thai gian tllong d6i ngifn 5-8 thang. Vong quay chan nuoi
heo thit til luc sinh ra de'n gie't thit tllong d6i ngifn.
M9t heo so sinh 1,4kg sau 150- 180 ngay tu6i d~t trQng lll(ga'p 67 l~n trQng lll200kg (chi ga'p 81~n trQng lll
FAO. Stastical Profile of livestock Development in Asia. Pacific Bangkok, Thailand, 1994.
Development in Asia. Pacific Bangkok, Thailand, 1999.
trong san xua't theo hu'ong n~c. Le Thanh Hai... NXB Nong nghi~p TP .
. H6 Chi Minh, 1997, trang 9.
OJ

2
< > FAO. Stastical Profile of livestock
3
< > Nhii'ng v'n d~ ky thu~t va qmin ly

5


heo). C6 th~ tha'y heo la loai da thai, c6 kha nang cho nang sua't thit cao trong 1
nam. Ne'u la'y ddn vi la 1 heo mii, 1 nam c6 th~ san xua't tu 1,5- 2 ta'n heo thit hdi.
- C6 th~ t~n dt;mg u'u the' lai, c6 kha nang cai thil$n cha't h.t<;5ng con giO'ng
nhanh cling nhlt ap dl}ng ky thu~t chan nuoi cong nghil$p. d cac nttoc cong nghil$p
phat tri~n voi dan heo thit giO'ng cao san: Yorshire, Landrace, Duroc, ... c()ngthem

trlnh d() ky thu~t tien t.ie'n trong chan nuoi heo da dfin toi nang sua't heo thit ra't cao.
Bi~u nay dtt<;jc do luang b~ng chi tieu san phffm thit san xua't ra trong nam tren 1
d~u heo (CSSP), thttong o muc cao hdn ga'p rttoi de'n ga'p doi so voi cac nttoc the'
gioi thu ba. Cac nttoc dang phat tri~n nay tuy c6 sO' d~u heo cao, nhttng san phffm
thit trong nam tfnh blnh quan tren t6ng dan ra't tha'p.
Nam 1994, Trung Qu6c c6 400 tril$u d~u heo san xua't du<;jc 31 tril$u ta'n thit,
blnh quan 1 d~u heo san xua't dtt<;jc 77,5 kg thit. Trong khi d6 Phap chi c6 13 tril$u
d~u heo san xua't dlt<;jc 2 tril$u ta'n thit, blnh quan san xua't 154 kg thit tren 1 d~u
heo. Tu day cho tha'y san ltt<;Jng va nang sua't chan nuoi ph\1 thu()c ra't IOn vao cha't
ltt<;5ng con giO'ng va trlnh d() ky thu~t chan nuoi. Hai di~u nay quye't dinh san ltt<;jng
thit heo dtt<;jc san xua't hang nam 0 m6i nttoc.
- Ngoai cac d~c di~m tren, chan nuoi heo con c6 nhil'ng l<;Ji fch khac, nhtt cung
ca'p khO'i ltt<;5ng phan hil'u cd cha't ltt<;5ng t6t cho tr6ng trQt; da long cho cong nghil$p
d6 dung b~ng da; b()t mau, b()t xttdng thit phl}c V\1 tro h,ti cho nganh chan nuoi.
M()t nhtt<;Jc di~m Ion cua nganh chan nuoi heo la n6 dl}ng ch~m de'n ludng thl)'c cua
con ngttoi. 1kg thit heo hdi phai ma't di tu 3-5 kg thuc an tinh, do v~y cac vung, da't
nttoc thie'u an, thie'u lttdng thttc khong dtt<;Jc thu~n l<;5i trong vil$c phat tri~n nganh
chan nuoi heo.

1.3. NGANH CHAN NUOI HEO VItT NAM
1.3.1. Stf phat triln nong nghi~p Vi~t Nam
Vil$t Nam trong qua trlnh d6i moi tu nam 1986 de'n nay, "la'y nong nghil$p
lam m~t tr~n hang d~u va la khau d()t pha ... ", sau thoi ky sai l~m, rna mnhil'ng sai l~m la t~o ra sl)' ma't can dO'i nghiem trQng giil'a nong nghil$p va cong
nghil$p: "u'u tien phat tri~n cong nghil$p n~ng, ... ". Bai hQc dtt<;Jc rut ra cho cac nttoc
dang phat tri~n c6 n~n nong nghil$p l~c h~u la phai xua't phat tu h~ lu'u, tuc la phat
tri~n b~ng nang ll)'c n()i sinh, di len b~ng chfnh vil$c phat tri~n nong nghil$p nttoc
nha, song song voi vil$c phat tri~n nganh cong nghil$p nh¥, tieu dung, che' bie'n ....
Tu d6 t~o tfch liiy cho n~n kinh te' qu6c dan, ngttoi dan c6 du cdm, thit an no tie'n
hanh cong nghil$p h6a da't nttoc.

6


Nong nghil$p la nganh san xua't quan tn;mg dap ung cho nhu c~u tieu dung cd
ban cho nhan dan rna khong th€ nganh nao thay the'. Vai tro ctia n6 con th€ hil$n
qua mO'i quan hi$ khAng khit giua nong nghil$p va cong nghil$p. San ph~m ctia
nong nghil$p la nguyen lil$u, cung ung "d~u vao" cho cong nghil$p, va nguqc h,ti
san ph~m cong nghil$p, tuc "d~u ra ,; ctia cong nghil$p ll;li la'y nong nghil$p, nong
thon lam thi truC1ng tieu th\1 cho minh. Phat tri€n nong nghil$p duqc coi la xua't
phat di€m ctia da't nuoc voi con duC1ng vl;).ch ra la "lam tan ra ke't ca'u kinh te' c6
truy~n CUa n~n nong nghil$p ll;).C h~u", chuy€n n~n nong nghil$p VOi d~c di€m kinh
te' tt;t nhien, tt;t cung tt;t ca'p, sang n~n nortg nghil$p hil$n dl;li mang d~c di€m kinh t€
thi truC1ng: tu n~n nong nghil$p ngheo nan dt;ta vao ky thu~t c6 truy~n, mang tinh
thti cong, kinh nghil$m c6 nang sua't lao d9ng va nang sua't cay tr6ng, v~t nuoi ra't
tha'p trd thanh n~n nong nghil$p tien tie'n c6 nang sua't cao, dt;ta tren vil$c cd gioi
h6a, tt;( dQng h6a, thuy lqi h6a, dil$n khi h6a, h6a hQC h6a va d~c bil$t la Vil$c ung
d1Jng nhung thanh tt;tu khoa hQc trong cong nghl$ sinh hQc, cu9c each ml;).ng v~
giO'ng cay, giO'ng con.
St;t tang trudng 6n dtnh ctia nong nghil$p tac d9ng trt;tc tie'p de'n tang trudng

kinh te' ctia da't nuoc. Ngoai vil$c tl;).o tich lily cho n~n kinh t€, n6 g6p ph~n dang
k€ vao tO'c dQ tang trudng ctia cac nganh cong nghil$p va dtch VlJ. Theo cac nha
kinh te' My, nong nghil$p tang trudng 1% se thuc d~y cac nganh d!ch Vl,l tang 3%,
va chlnh ngay tl;).i cac nuoc phat tri€n chlnh phd d~u c6 cac chinh sach phat tri€n
nong nghil$p, bao h9 cho nong nghil$p nuoc nha. CJ Vil$t Nam, chi th!100 ctia Ban
Bi thu (kh6a IV), ngh! quye't 10 ctia BQ Chinh Tri (kh6a VI), nghi quye't Trung
udng 5 (kh6a VII) thC1i gian qua da dua nong nghil$p dl;lt duqc nhung thanh tt;tu to
Ion g6p ph~n vao st;t 6n dtnh, phat tri€n kinh te' xa h9i ctia da't nuoc.
San luqng ludng tht;tc tang lien t1,1c voi nh!p d9 cao : tO'c d9 tang binh quan 1

nam 5% tudng dudng 800 ngan- 1 tril$u ta'n ludng tht;tc/nam; hang nam Vil$t Nam
san xua't duqc tren muc 30 tril$u ta'n ludng tht;tc, binh quan d~u nguC1i tren 400 kg
ludng tht;tc/nam(l). Vil$t Nam trd thanh nuoc xua't kh~u gl;).o Ion dung thu hai sau
Thai Lan, VUQt qua My va An E>Q voi 3- 4 tril$u ta'n gl;).O xua't kh~u hang nam. Sau
gl;).o la ca phe trd thanh m~t hang xua't kh~u chie'n luqc dung thu hai ctia Vil$t Nam
voi san luqng hang nam 400 ngan ta'n, trong d6 xua't kh~u 390 ngan ta'n <2>. Cac
lol;).i cay cong nghil$p khac: cao su, mia, d~u phQng, ... va cac lol;).i cay an qua san
luqng va cha't luqng d~u gia tang va cai thil$n. Chung ta da vuqt qua nguong san
xua't d€ an dti no, an ninh ludng tht;tc quO'c gia duqc dam bao, tuy nhien va'n d~
chung ta phai dO'i m~t hil$n nay Ia xua't kh~u nong san: cha't luqng nong san chua
cao, chua dap ung nhu c~u thi hie'u tieu dung the' gioi; ho~c la cha't luqng cao

2
(tl < >T~,tp

chi Thi tntong - gili ca : Nong nghi~p Vi~t Nam tren duong hi~n d~,ti h6a. Nguy~n Tie'n ThO a.

7


nhu'ng hang h6a chu'a c6 thu'ong hit%u phai ban qua trung gian; xua't khffu nong san
d~ng tho khong qua che' bie'n... ta't ca dfrn tdi hang nong san d~ng tho kern sue
c~nh tranh, gia ban tha'p ho~c c6 khi khong ban du'qc. Mau thufrn ldn trong giai
do~n hit%n nay cua nong nghit%p nu'dc ta Ia dit%p khuc "du'QC mua, ma't gia ". San
lu'qng nong san ngay cang tang, nam sau bQi thu hon nam tru'dc du cho thien tai, Iii
ll;lt, h~n han, hang h6a du' thua nhu'ng tieu th\1 he't sue kh6 khan. Gia ca rdt xu6ng
tha'p, lua chi c6 800 - 900d/kg khong du bu dti:p chi phi san xua't, ca phe 4000 5000d/kg khie'n nong dan lao dao, kh6 sd; nay ch~t cay nay trdng cay kia, mO't d6i
con nay nuoi con nQ. Buc xuc hon he't la dO'i vdi vai tro quan ly vi mo n~n kinh te'
qu6c gia cua Chinh phu: trdng cay gl, nuoi con gl, quy ho~ch C1 vung nao cho c6 lqi
the', tieu th\1 C1 da u.

1.3.2. St1 phat tri~n nganh chan nuoi (J Vi~t Nam
-Tinh hlnh phat tri~n: chan nuoi ddng thoi phat tri~n vdi trdng trQt trong
chuy~n dich co ca'u nong nghit%p theo xu hu'dng ty trQng chan nuoi ngay m9t tang.
Tham khao bang sau:
Bang 1: TOC DO TANG DAN GIA
(1990 - 1999)

Di@n bie'n dan gia sue, gia cdm
trong 10 nam (1990 - 1999)
1990
1999
12,2
18,8

Lo~i

Ddnvi
tinh

1

Ban heo

trit%u con

2

trit%u con

2,8

3
4

Ban trau
Ban bo
Ban ga

trit%u con
trit%u con

3,12
80,1

5
6

Ban vit
Ban de

trit%u con
ngan con

23,6

Thu
tl/

gia
sue gia cdm

sue QUA 10 NAM

370

2,9
4,06
135,7
43,5
510

To'c d() tang
blnh qutin
nam (%)
5
0,6
3
6,5
7
4,2

Ban bo sua ngan con
29,4
11,5
11
Ban ong.
ngan dan
160
23,1
8

10
(Ngufln: C¥c khuye'n nong, Bq nong nghi~p va phat triin nong thon, 1999)

7

San lu'qng, cha't lu'qng dan gia sue, gia c~m tang len qua cac nam, vdi cac
chu'ong trlnh dt;t' an: "n~c h6a dan heo", "siri h6a ~an bo ", "nuoi vit sieu thit'', ... , c6
th~ n6i chan nuoi phat tri~n tu'ong dO'i toan dit%n, c6 t6c d9 tang tru'C1ng cao hon
trdng trQt. Tuy nhien ty trQng chan nuoi chie'm trong t6ng gia tq san phffm nong
nghit%p mdi chi d~t 22% so vdi cac nude phat tri~n ty lt% nay tu 40- 50% cho tha'y
ti~m nang phat tri~n tdi day cua nganh chan nuoi Vit%t Nam trong bO'i canh san
lu'qng lu'ong thl;t'c, trdng trQt du' thua.
8


St;t phat tric$n cua tr6ng trQt lam co sCJ vung chile cho chan nuoi phat tri€n.

Luong tht;tc du de$ trCJ thanh ngu6n thuc an che" bie"n cho chan nuoi chie"m 60 - 70%
gia thanh san phffm chan nuoi. Cha"t lu<;lng san phffm chan nuoi : thit, trung, sua
d€u ciH thi~n. San lu<;lng thit hoi xua"t chu6ng nam 1998 d~t 1,82 tri~u tffn trong d6
thit heo la 1,22 tri~u ta"n chie"m ty trQng 67%(1). Muc san xua"t thit hoi blnh quan
d~u nguC1i d~t 22 kg thit hoi/nam trong d6 thit heo d~t 15,8 kg/nguC1i nam, ty trQng
71,8% (2). Chan nuoi phat tric$n thuc dffy ngutruCJng. N6 tieu th\1, la m{)t d~u ra cho Iuong tht;tc san xua"t du thua, chuyc$n h6a
cac san phim cay tr6ng thanh tht;tc phffm c6 gia tri dinh duong cao cai thi~n doi
sc5ng nhan dan. f)ic$m ye"u chung cua chan nuoi nude ta hi~n nay la san phffm chan
nuoi chua du sue thoa man nhu c~u tieu dung n{)i dia. So sanh muc blnh quan san
lu<;lng thit heo d~u nguC1i/ nam cua Vi~t Nam nam 1998 15,8 kg voi muc tieu th\1
blnh quan cac nude tren the" gioi nam 1993 24,2 kg/nguC1i/nam va muc tieu th\1 thit
heo nhi~u nha"t la 66,2kg/nguC1ilnam thl ta con khoang each qua xa. Ne"u so sanh

muc san lu<;lng thit hoi blnh quan d~u nguoi/nam 22kg cua Vi~t Nam voi muc tieu
th\1 blnh quan thit hoi d~u nguC1i/nam cac nuoc tren the" gioi (1993) la 55kg (3) thl
chi moi d~t 40%. Xua"t khffu san phffm chan nuoi it oi, hi~u qua chan nuoi con
tha"p, nhi€u nguC1i chan nuoi 16 vc5n. C6 the$ n6i nganh chan nuoi nuoc ta chua du
sue dap ung nhu c~u tieu th\1 trong nuoc, chua du sue hoa nh~p. c~nh tranh tren thi
truong quc5c te" do nang sua"t chan nuoi tha"p, cha"t lu<;~ng san phffm khong cao, gia
thanh cao.
- Dinh huang, m\lc tieu phat tric$n nganh chan nuoi nuoc ta nam 2000- 2010.
Nghi quye"t 6 ngay 10/1111998 cua B9 Chinh tri Trung uong Dang chi ro
phuong huang dffy m~nh phat tric$n chan nuoi trong thC1i gian toi : "khuye"n khich
kinh te" h{), hgic5ng va khau che" bie"n, thi truC1ng xua"t khffu san phffm chan nuoi, tht;tc hi~n cac
bi~n pha p de$ nang cao nang sua"t va h~ gia thanh dua chan nuoi tht;tc st;t thanh
nganh san xua"t chinh trong nong nghi~p ".
BQ nong nghi~p va phat tric$n nong nghi~p d€ ra phuong huang, nhi~m V\1 cho

giai do~n 2000 - 2010 : "Dffy m~nh phat tric$n chan nuoi theo huang phffn dffu trCJ
thanh nganh chinh dam bao nhu c~u trong nuoc v€ thit, trung, sua va xua"t khffu
tren co sCJ t6 chuc l~i san xua"t, khuye"n khich qui mo Ion san xua"t h~ng h6a va phat
tric$n chan nuoi cua cac nong h
<I>.<2>Ngu6n: CQc khuye'n n6ng. B9 n6ng nghi~p va phat tri~n n6ng th6n, 1998

9


M()t s6 dinh hu'dng chung phat tri~n nganh chan nuoi nude ta tu nam 2000
de'n 2010:
• Pha t tri~n chan nuoi toan di<$n d~ tang nhanh san phffm chan nuoi da p ung
nhu c~u tieu thl;l ciia toan xa h()i. La'y chan nuoi heo, gia c~m. bo thit, bo sua, lam

tr<;mg Him. Nhung v~t nuoi khac nhu': trau, ong, t~m. tho, ... phat tri~n phu h<;1p voi
tung vung sinh thai va nhu c~u thi tru'ong .
• f)ffy m~nh chan nuoi hang h6a theo quy mo trang tr~i : md r()ng chan nuoi
theo hu'dng tham canh ddng thoi khai thac tri<$t d~ phu'ong thuc chan nuoi t~n dl;lng
trong nong thon.
• f)~u tu' phat tri~n chan nuoi cac lo~i gia sue, gia c~m c6 cha't lu'hi<$u qua kinh te' cao. T6 chuc nhung vung chan nuoi t~p trung d~ t~o ra ngu6n
thl;l'c phffm s~ch, hu'dng di xua't khffu.
• Tang cu'ong xay dl;l'ng co sd v~t cha't ky thu~t ve gi6ng, thuc an, thu y, cong
ngh<$ che' bie'n va Cd sd quan ly nha nu'oc ve ki~m tra cha't lu'<;jng san phffm: thuc an
gia sue, gi6ng v~t nuoi, thu6c thu y.
Ml;lC tieu pha'n da'u Cl;l th~ : du'a muc san xua't thit hoi cac lo~i tu
22kg/ngu'oi/nam len 30kg/ngu'oi/nam nam 2005 va 35 kg/ngu'oi/nam nam 2010;
"nganh chan nuoi trong ke' ho~ch 2005 - 2010 phiii d~t ty tn;mg tren 30% gia tri
san phffm nong nghi<$p". Trong d6 :
• Phat tri~n dan heo lai nhieu mau ngo~i d~t tY 1<$ n~c cao tU 24% len 40% va 50%.
• San xua't trung tu 46 quatngu'oilnam len 60 va 70 quatngu'oi/nam.
• Sua tu'oi tu 40.000 ta'n len 102.000 ngan ta'n, 200.000 ta'n.
Bang 2: CHI TIEU PHAT TRrEN E>AN GIA sue, GIA CAM TU' 2000-2010

Chi tieu

DVT
Nam2000
Nam2001
Nam2005
Nam2010
1. Heo
Ngancon
195.000

20.000
24.000
30.000
Ngancon
200.000
220.000'
350.000
2. Gia c~m
297.000
3. Bo
Ngan con
4.100
4.120
4200
4.600
185
4. Bo sua
Ngan con
32
33
80
5. Trau
Ngan con
2950
2960
3.000
3.000
6.De
Ngancon
500

530
650
800
7.0ng
Ngan dan
340
800
300
500
(Ngu6n: CT:tc khuye'n nang- Bq nang nghi~p va phat triin nang than, 1999)
<J> FAO. Stastical Profile of livestock Development in Asia. Pacific Bangkok, Thailand, 1994.

10


Bang 3 : Chi ti@u phat triin san ltic;ing gia sue, gia cam tit 2000 - 2010
Chi tieu
Thitheo hoi
Thit tdiu bo

I>VT
Ngan ta"n
"

Nam2000
1400
150

Thit gia c~m
"

Trung gia c~m Tyqua
Sua tuoi
Ngan ta"n

Nam2001
1500
155

300
3,5

320
3,8

40

42

Nam2005
2.000
195

Nam2010
3.000
300
450
7,0

400
5,0

102

230

-

M~tong

6,5
14
6
8
1450
Tot~m
ta"n
473
560
1.078
(NguJn: C~:tc khuytn nong- BQ nong nghi~p va phat triin nong thon, 1999)
1.3.3. Tinh hinh phat tri~n chan nuOi heo Vi~t Nam 1980 - 2000.
Chan nuoi heo la ngh~ chan nuoi truy~n tho'ng cua hang tri<$u h() nong dan
Vi<$t Nam, san ph~m thit heo chie'm 70% trong t6ng san httieu th\1 cua nguCJi dan nude ta. Nhu v~y, thit heo d Vi<$t Nam la m~t hang thie't
ye'u dap ung cho nhu c~u tieu dung co ban cua nhan dan. So sanh vdi the' giOi thit
heo chie'm ty tn;mg 41,2% trong san luthit heo d6ng vai tro quan tn;mg hon nhi~u va la m~t hang tieu dung truy~n th6ng
CUa dan tQC.
- T6c d() phat tri~n t6ng dan heo va san luBang 4 : Tinh hinh phat tri~n dan heo Vi~t Nam 1980 - 2000
Nam

1980

Tdngdan
(ngan con)

Tdngdan
mli (ngan
con)
1581,7

Sanltic;ing
thjt (ngan
ta'n)

Nang sua't
binhqufin
(kg)

Binh qufin thit
heo hdi
ngtiflilnam (kg)

292
560,8

48

6,02
9,34

728,9

65

1985

10.001
11.807,5

1990

12.260,5

1689
1570,4

1995

16.307,5

2200,3

1006,9

68

10,93
13,51

1996

17.921,4

2248,5

1076

69

14,15

1997

17.635,9

2515,7

1154,2

70

15,10

1998

18.132,1

2600,3

1230,6

70

15,80

1999

18.885,8

2769,3

1310

71

17,28

62

18,18
2947,8
1394,2
72
2000
20.193,8
(NguJn: C~:tc khuytn nong- BQ nong nghi~p va phat triin nong thon, 2001)
Tham khao bang 4 tren, th~ hi<$n tlnh hlnh chan nuoi heo ca nude thCJi gian
qua nhu sau:

11

• T6ng dan heo: t6c d(> tang binh quan nam giai do~n 1980- 1990: 2%, giai
do~n 1990- 2000: 5%.
• T6ng dan mH: t6c d(> tang binh quan nam giai do~n 1980- 1990 : -0,1 %,
giai do~n 1990- 2000: 6,5%
• San lu'<Jng thit : t6c d(> tang binh quan nam giai do~n 1980 - 1990 : 9,6%,
giai do~n 1990- 2000: 6,7%
• Nang sua"t binh quan : t6c d(> tang binh quan nam giai do~n 1980 - 1990 :
3,1 %, giai do~n 1990- 2000: 1%
• Binh quan thit heo/nguoilnam : t6c d(> tang blnh quan nam giai do~n 1980 1990: 6,1 %, giai do~n 1990- 2000: 5,2%
Chan nuoi heo phat tri~n m~nh trong 10 nam trdl~i day voi t6c d(> tang binh
quan 5% nam SO VOi 2% thoi ky trltOC d6, cung VOi Sl:f gia tang nhanh dan nai 6,5%
binh quan nam trong thoi ky nay la tien de cho t6ng dan heo va san lltcac nam ke" tie"p. San lu<;1ng thit heo tang nhanh voi t6c d(> tang binh quan nam
giai do~n 1990 - 2000 6,7% nang cao muc binh quan thit heo dgu nguoi d~t
18,18kg/nguoilnam vao nam 2000. Chi tieu nang sua"t binh quan cho tha"y Sl:f cai
thi~n ve cha"t llt<;Jng con gi6ng, ky thu~t chan nuoi nhung t6c d(> tang c6 phgn con
tha"p. C6 th~ n6i nang sua"t dan heo hi~n nay (J Vi~t Nam con tha"p.
-Nang sua"t dan heo va cd ca"u gi6ng heo
Nguoi ta dung chi tieu "chi s6 san ph~m" (CSSP) la chi tieu luthit hdi san xua"t ra trong nam tren 1 dgu heo:
CSSP = T6ng san lltT6ng dan heo (ngan con)

* CSSP < 100 cha"t llt* CSSP > 100 cha"t luTham khao bang 5, 6 duOi day, cho tha"y Nh~t Ban, Han Qu6c va d~c bi~t (J
Bong NamA c6 Philipines c6 CSSP > 100 tuc cha"t lu<;1ng gi6ng va ky thu~t chan
nuoi phat tri~n (J trinh d(> cao. CSSP cua Vi~t Nam 67,8 cho tha"y cha"t lu

gi6ng, ky thu~t chan nuoi chua phat tri~n, thua Thai Lan 71,3, Malaisia 70,9,
Indonesia 76,4 la cac nuoc trong khu vl:fc, thua Trung Qu6c 76. Tuy dan heo Vi~t
Nam c6 s6 lu<Jng Ion 18 tri~u con (1998) nhung tren 80% la gi6ng heo n(>i, dia
phltdng c6 tu lau doi: ffiQi, Ba Xuyen, Thu(>c Nhieu, Y, M6ng Cai... Gi6ng heo nay
cho nang sua"t ra"t tha"p 1 nai 1 nam binh quan san xua"t dltcha"t llt<;Jng thit xe c6 ty 1~ rna cao, ty 1~ n~c 38 - 42%. E>ieu nay khong phu hvoi xu huong tieu dung trong thoi gian toi, cling nhu cac tieu chu~n xua"t kh~u thit
heo tren the" gioi. S6 con l~i la gi6ng heo cao san: Yorshire, Landrace, Duroc ...
dlteach md cii'a nen kinh te" 1990 toi nay. Gi6ng heo cong nghi~p nay c6 nang sua"t
12


cao 1 mH blnh quan 1 nam cho tir 1800 -2000kg thit hoi, ty 1<$ n~c > 45%, du'ye'u t~p trung nuoi a vung ven thanh ph61dn: Ha NNam: vung Bong Nam BQ, d6ng b~ng song Cii'u Long c6 s6lu<;1ng phat tri~n m~nh
hon a mi~n B~c.
Bang 5: TI.nh hlnh phat tri~n d~m heo 1 s6 mi8c Chao A nam 1998<1>
T6ngdanheo
(ngan con)
1. The' giOi
957.469
2. Chau A
577.025
- Trung Qu6c
485.698
18.132
- Vi<$tNam
16.005
-An B9

10.210
- Philipines
-Indonesia
10.201
9.800
- Nh~tBan
-Han Qu6c
6.700
-Thai Lan
4.209
-Myanmar
3.641
- Malaisia
3.400
- Campuchia
2.159
-Lao
1.880
Bang 6 : Cd ca'u gi6ng heo Vi~t Nam
Nti8c

San ltiqng tbit heo
(ngan ta'n)
83.595
43.945
36.930
1.230
469
1.037
759

1.225
975
300
120
241
86
156

1998

Chi s6 san phdm
87,3
76,2
76
67,8
29,3
101,6
74,4
125
145,5
71,3
33
70,9
39,8
83

1999

Gio'ngheo

S6Iu'fjng
S6Iufjng
Ty
I~(%)
Ty I~(%)
(ngan con)
(ngan con)
1. Gi6ng n9i M6ng Cai, gmng lai
1000
40
1375
47
khong ro ngu6n g6c
10
2. Gi6ng n9i Ba Xuyen, Thu250
200
7
3. Gi6ng ngo~i Yorkshire, Landrace,
50
2
75
3
Duroc
4. Gi6ng lai nhi~u mau ngo~i
200
8
275
9
5. Gi6ng dia phu'ong nang sua"t thffp

35
40
1000
1025
(Ngu6n: C7:1c khuytn nang- Bq nang nghi~p va phdt triin nang than, 1999)
.,-<'

T6m l~i, qua chu'ong 1 cua lu~n van, tac gia da khai quat h6a v~ nganh chan
nuoi va slf phat tri~n nganh chan nuoi heo tren the' gioi va Vi<$t Nam, d6ng thoi
khai quat slf phat tri~n cua nong nghi<$p d~c bi<$t Ia nganh chan nuoi heo d Vi<$t
Nam giai do~n 1980 de'n nam 2000.
(I)

FAO- Stastical Profile of livestock development in Asia. Pacific region Bangkok, Thailand, 1999.

13


Cm10NG2

THU'C TR4NG PHAT TRIEN NGANH CHAN NUOI HEO TP. HO CHi MINH
,

,

"

,..,

1.1. KHAI QUAT MQT SO

""'

D~C

A

,.._,

?

?

DIEM, BOI CANH CHUNG CUA TP. HCM

2.1.1. Dijc di~m Thanh pho' H6 Chi Minh :
- Dijc di~m tl1 nhiTP. H6 Chi Minh vdi t6ng di<$n tich tlf nhien 209.501 ha (l) n~m trong khu vlfc
tie'p ghip mi~n E>ong Nam B{) va d6ng b~ng song Cll'u Long. Vung nong thon
trudc day nhung nam 90 co di<$n tich tlf nhien 194.994 ha, ngay cang giam do tcfc
d{) do thi hoa nhanh chong trong qua trlnh phat tri~n ciia thanh phcf, trong do da't
nong nghi<$p 85.000 ha, da't lam nghi<$p 38.000 ha, di<$n tich m~t nude nuoi tr6ng
2500 ha ... E>a't thanh phcf thu{)c lo~i trung blnh xa'u cho san xua't nong nghi<$p vdi
mll'c blnh quan cho 1 h{) san xua't nong nghi<$p ra't tha'p 0,3 - 0,4 ha/h{) so vdi cac
tinh d6ng b~ng song Cll'u Long. Vung nude m~n Cffn Gio chie'm 30% di<$n tkh
thanh phcf, con l~i la vung nude lq, chi co vung Cii Chi la nude ng<;>t quanh nam.
Sinh thai ngo~i thanh khong cho tha'y nhung u'u the' tlf nhien cffn co cho san xua't
nong lam ngu nghi<$p.
Tham khao phl;ll\LC- bang 4 cho tha'y di<$n tich, san luqng cac lo~i cay tr6ng
chinh h1a, mau, rau ... ngay cang giam sut qua cac nam, m~c du nang sua't co cai

thi<$n chut it. Di<$n tich tr6ng lua tu 79.287 ha (1990) giam con 67.016 ha (2001),
san luqng lua giam tu 237.220 ta'n (1990) con 211.083 ta'n (2001), vdi nang sua't chi
co khoang 3 ta'nlha tha'p so vdi mll'c nang sua't binh quan chung ca nude 4 ta'nlha.
- Dijc di~m xa h()i
Nam 2001 dan scf thanh phcfla 5.285.454 nguoi, trong do vung nong thon c6
874.616 nguoi (16,5%) va chi so 288.269 nguoi thu{)c nhan kh~u nong nghi<$p
(5,5%). Tcfc d{) tang dan scf trung blnh hang nam giai do~n 1995- 2001la 2,19%
trong do ti 11$ tang tlf nhien tu 1,3 - 1,4% m6i nam, con l~i do tang cd h<;>c hang
nam tu 30.000- 50.000 nguoi. Dan cu vung nong thon va nhan kh~u nong nghi<$p
giam ra't nhanh cho tha'y tcfc d{) do thi hoa nhanh chong, va lu6ng dich chuy~n cd
h<;>c ciia dan cu tu nong thon ra thanh thi trong n{)i b{) thanh phcf. Dan cu vung
nong thon giam binh quan nam- 6,6%, nhan kh~u nong nghi<$p giam blnh quan9,37% (tham khao ph\ll\lc- bang 5).

2
(I) ( )

Bao cao t6ng ke't nganh nang nghi~p- phat trien nang nghi~p 1999. s6 nang nghi~p- phat trien nang

nghi~p TP. H6 Chi Minh, 1999.

14


Lt;tc ht<;lng lao d()ng th~mh phd' nam 2001 : 3.417.409 ngu'oi (65% dan so)
trong do lt;tc lu'<;lng khoa hQc ky thu~t tren 40.000 ngu'oi, t6ng sO' lao d()ng trong llnh
vt;tc nong lam thuy san chi co 136.971 ngu'oi (4% lt;tc lu'<;lng lao d()ng). (3)
Tuy nhien s61i~u tren day Ia con s6 th6ng ke chinh thuc theo h() kh~u. BO'i
canh hi~n nay, TP. H6 Chi Minh voi vai tro d~u tau, ct;tc tang tru'dng trong phat
tri~n ciia ca nu'oc da thu hut v€ day s61u<;~ng ra't Ion dan nh~p cu' tu cac tinh mi€n
Tay, mi€n Trung, mi€n Bifc. Do v~y dan cu' t~i thanh phd' ne"u k~ ca dan nh~p cu',

khach vang lai, nu'oc ngoai de"n lam vi~c. du lich, hQc sinh sinh vien ... co th~ len
toi con s6 7 tri~u ngu'oi. SO'lu'<;lng dan nh~p cu' hi«$n nay thanh ph6 chua quan ly
n6i, u'oc lu'<;lng 1,5 - 2 tri~u ngu'oi la thanh ph~n d6ng gop khong nho trong san xua"t
tac d()ng toi t6ng cung, l~n ca tieu th1,1- t6ng c~u ciia thanh phd' (30- 40% so vOi
dan sO' chinh thuc ciia thanh phd').
- Dij~ di~m kinh t@' :

Bay la thanh ph610n nha't ciia ca nu'oc, va tu'ong d6i Ion so voi cac thanh ph6
ciia khu vt;tc Bong NamA, co cac d~c di~m n6i b~t nhu' sau :
• Noi h()i t1,1 nhi€u nganh kinh te" qu6c dan (20 nganh), trong do m()t s6 nganh
then ch6t co gia tq san lu'<;lng b~ng 1/3 gia tri t6ng san lu'<;lng ca nu'oc nhu' : bu'u
di~n. ngan hang, v~n tai, thu'ong m~i. cong nghi~p che" bie"n ...
• B~u m6i giao thong Ion nha't Vi~t Nam bao g6m h~ th6ng du'ong thiiy,
duong sift, du'ong hang khong ...
• Noi t~p trung lt;tc lu'<;lng khoa hQc ky thu~t, co h~ th6ng giao d1,1c - dao t~o
Ion voi cac tru'ong B~i hQc, Trung hQc chuyen nghi~p cho toi ph6 thong, co sd.
• Bong vai tro trung tam cong nghi~p, thu'ong m~i, tai chinh, y te", giao d1,1c
cho toan b() cac tinh phia Nam; la c~u n6i giua cac tinh d6ng b~ng song Cliu Long
va cac tinh Tay Nguyen. Thanh phO'la d~u m6i xua't nh~p hang hoa, dich v1,1lao
d()ng, ti€n v6n, cha't xam giua cac vung trong nu'oc va xua't nh~p kh~u ra nu'oc
ngoai.
• T]li tru'ong t~p trung r()ng Ion ciia khu vt;tc phia Nam, va ca nu'oc c6 kha

nang tieu th1,1 cao.
GDP TP. H6 Chi Minh nam 2001: 83.725 ty d6ng chie"m 1/6 GDP ca nu'oc, c6
t6c d() tang blnh quan nam giai do~n 1995 - 2001 : 9,8% cho thffy st;t phat tri~n
nhanh chong ciia thanh phd'. Ben c~nh do, st;t dich chuy~n co ca"u h<;lp ly voi ty

3
< > Nien

gi!im thO'ng ke TP. H6 Chl Minh nam 2001.

15


tr<;mg cong nghi~p > 40%, ty tr<;>ng dich Vl,l >50% Va XU httong ngay cang ghlm V~
s6 tltdng d6i cd ca"u cua nong- Him- thuy san (xem phl,lll,lC- bang 6).
GDP blnh quan d5u nguoi nam 2001 d~t 15.840.646d, co t6c d() tang blnh
quan hang nam 7- 8% nam cao, muc nay b~ng 3 15n GDP blnh quan d5u nguoi
chung ca nuac(l).
TP. H6 Chi Minh ngay nay trong xu the" phat trh~n cua thoi d~i kinh t€ tri
thuc, song song pha t tri~n kinh t€ thi truong theo dinh huang xa h()i chii nghia, voi
vai tro la trung tam khoa hQC ky thu~t, kinh te' thltdng m~i cua ca nude, thanh ph{f
dang t~ptrung sue htc phat tri~n cac nganh kinh t€ miii nh<;>n mangham lttxam cao, t~n dl,lng lky thu~t hi~n co. La et;tc tang trudng, thanh ph6 trong nhung nam qua phat tri~n
kinh t€ nhanh chong di doi voi t6c d() do thi hoa chong m~t, moi truong thanh ph6
da xu6ng ca"p nghiem tr<;>ng do 0 nhi€m tU CaC Cd sd san xua"t cfing nhlt cac khu VlfC
dan cu. Thanh ph6 da thanh l~p "Ban chi d~o di doi cac san xua"t gay o nhi€m moi
truong" chuy~n cac cd sd nay vao nhung khu quy ho~ch t~p trung, giai toa nhung
khu dan eli tl,l' phat ven kenh r~ch, quy ho~ch b6 tri l~i t6ng m~t b~ng toan thanh
phd'... Phat tri~n b~n vung va bao v~ moi truong s6ng trong s~ch la huang di toi
cua TP. H6 Chi Minh van minh va hi~n d~i.

va cd cdu phat tri~n nong nghi~p TP. H6 Chi Minh
Nong lam thuy san la khu VlfC t~o ra gia tri gia tang nho be trong n6n kinh t€
2.1.2. To'c ct()

thanh ph6: tu 3,3% (1995) giam d5n qua cac nam de"n nam 2000 chi con 2% va

nam 2001la 1,8% v6 ty tr<;>ng. Tudng ung Ia nong lam nghi~p thanh ph6 ty tr<;>ng
giam d5n tu 2,9% (1999) con 1,8% (2000) Va 1,6% (2001). (xem phl,lll,lC- bang 6).
Nong nghi~p giu vai tro chinh trong nong lam thuy san, chie"m ty tr<;>ng > 80%
t6ng gia tq nong lam thuy san, trong do bao g6m : tr6ng tr<;>t, chan nuoi la hai
nganh san xua"t va m()t nganh dich Vl,l nong nghi~p. San xua"t nong nghi~p thanh
ph6 co sl,l' sa stlt, t6c d() tang blnh quan nam giai do~n 1995 - 2001 chi co 0,27%.
Trong do, tr6ng tr<;>t ngay cang giam nhanh chong t6c d() blnh quan nam- 2,4%.
Di~n tich gieo tr6ng ngay cang giam nhanh theo t6c d() do thi hoa. M~t khac Slf
v~n d()ng cua thi truong ba"t d()ng san thoi gian qua, gia ca da"t dai tang cao, nong
dan ban da"t, bo ru()ng hoang, d5u cd da"t dai tang cao gop ph5n khong nho trong
b6i canh san ludong gop vao S\1' tang tntdng cua nong nghi~p thanh ph{f vai t6c dQ tang blnh quan
4,46%/nam va dich Vl,l nong nghi~p la 3,96%nam (xem phl,lll,lC- bang 7).

<'> Nien giam tho'ng ke TP. H6 cw Minh nam 2001.

16


Tr6ng trQt ghim ty trQng tl! 54,1% (1995) xuo'ng 47,8% (2000) va 46,4%
(2001), trong khi chan nuoi tang tlt 34,7% (1995) len 40,7% (2000) va 41,7%
(2001), dich V\1 nong nghi~p tang tlt 11,2% (1995) len 11,4% (2000) Va 11,9%
(2001). Slf v~n d9ng cd ca"u dich chuy~n nhu' v~y la hxu hu'dng tang tru'dng cua chan nuoi thanh pho' cho gia tri san phim cao hdn tr6ng
trQt tren 1 ddn vi di~n tich d{t trong di€u ki~n dfft nong nghi~p thu hyp va S\1' tang
tru'dng CUa dich V\1 nong nghi~p la nganh t~O ra san ph~m mang ham lu'cao (xem ph1;1l1;1c- bang 8).

2.2. TONG DAN HEO TP. HO CHi MINH v A SAN Lt1(1NG HEO THJT
2.2.1. Di~n bi~n

Bang 7 : T6ng dan heo TP. H~ Chi Minh va san hieing heo thjt nam 1995 - 2001
Nam
T6ng dan (con)
Trong d6
- Heo thit (con)
- Heo nai (con)
- Heo nQc (con)
San ht<;5ng heo
thit (tffn)

1995

1996

1997

1999

1998

2000

2001

183.462 183.775 194.313 190.151 190.880 211.719 194.057
150.145 146.983 153.913 154.609 154.742 171.353 158.243
32.105 35.669 38.639 33.827 34.575 37.935 33.099
1.212
1.123
1.761

1.715
1.563
2.431
2.715
23.486 23.893 24.336 24.482 26.046 27.084 26.128

(Ngu6n: Nien gidm thdng ke TP. H6 Chi Minh niim 1995- 2001)

Bang 8: To'c d(} phat tri~n t6ng dan heo TP. H~ Chi Minh va san hieing heo
thjt nam t995 - 2001
Nam
T6ng dan(%)

1995

1996

1997

1998

101,8

100,2

105,7

101,8
101,7

97,9
111,1

104,7
108,3

1999

2000

97,8

100,4

110,9

91,7

100,4
87,5

100,1
102,2

110,7

92,3

109,7
155,5

87,3
111,7

2001

To'cd(}
tang bq
(%) nam
0,94

Trong d6
- Heo thit (%)
- Heo nai (%)

103,9
92,7 156,8 97,3
91,1
- Heo n~c (%)
San ltt<;1ng heo
101,6 101,9 100,6 106,4
104 96,5
thit%
(Ngu6n: Nien gidm thdng ke TP. H6 Chi Minh niim 1995- 2001)

80 GIAO Dl)C VA 8AO T~O
TRUONG 8H KINH TE TP.HCM

THUVI~N

17

r;[qC

0,88
0,51
14,39
1,79


T6ng dan heo thanh ph6 qua s61i~u tren c6 th~ rut ra nh~n xet slf bie"n d()ng
v€ htqng khong dang k~, khong bi~u hi~n ro xu hu'ong gia tang.
T6ng dan trong giai do~n 1991 - 2001 t6c d9 tang blnh quan nam chi c6
0,94%, so voi t6c d9 tang blnh quan t6ng dan heo ca nu'oc 5%/nam la ra"t tha"p.
Tu'dng U'ng voi t6ng dan la dan heo thit t6c d9 tang blnh quan chi c6 0;55%/nam,
dan heo nai 0,51 %/nam cho tha"y fO hdn XU hu'ong giam Slf phat tri~n v€ lu'qng CUa
t6ng dan heo thanh ph6. E>~c bi~t t6ng dan nqc c6 t6c d9 tang blnh quan
14,39%/nam ra"t cao, cho tha"y hu'ong di phat tri~n v€ chi€u sau: cai t~o gi6ng, tu'di
mau dan heo, n~c h6a dan thit, giam bot slf phat tri~n theo chi€u r()ng cua dan heo
thanh ph6. San lu'qng heo thit thanh ph6 cung chi tang 1,79%/nam so voi t6c d()
tang san lu'qng heo thit ca nu'oc 6,7%/nam la ra"t tha"p.
2.2.2. Phdn tich duOi bic d()ng cua ghi ca thi tru(fng
Slf tang giam tha"t thu'ong cua t6ng dan heo thanh ph6 trong d6 heo thit, heo
nai qua cac nam chu ye"u do tac d(>ng cua gia ca thi tru'ong quye"t dinh. C6 th~
di~n giai cac con s6 tang giam tren t6ng dan d~ tha"y du'qc tac d(>ng d6 nhu' sau:
- Nam 1995 : gia heo thit (J mU'c 13.000 d- 15.000 d/kg la mU'c trung blnh d6i
voi ngu'oi chan nuoi tir hoa v6n toi c6 Hii chut it. dia heo con gi6ng 23.000d/kg25.000 dlkg. Trong nam nay di~n ra dich FMD (long m6m Id m6ng) tren di~n r()ng
(£>6ng Nai, Song Be, cac tinh mi€n tay). Anh hu'dng dich b~nh, s6 d~u heo thit
nam 1996 cua thanh ph6 sut giam con 146.983 con so voi 150.145 con (1995). Sau
dich b~nh, cung heo thit v€ thanh ph6 giam sut lam gia heo thit tang cao tir

13.000d/kg len 17.000 d/kg (1996).
p

}

Cung heo thit giam
tCt 8 1 ~> S2 do FMD

Q

- Nam 1996 : gia heo thit cao 15.000 d- 17.000 d/kg, ngu'oi chan nuoi thit c6
loi, tlm heo con gi6ng nuoi tie"p. Tuy nhien s6 heo con hi~n c6 la ke't qua sinh san
cua dan nai tru'oc d6 (tir 4-6 thang) (con s6 32.125 con nai nam 1995) t~o ra s6 d~u
heo thit 146.983 con chua th~ thay d6i du'qc vao nam 1996 nay. Ke't qua gia heo
gi6ng c6 hi~u U'ng tang cao len 30.000 d - 32.000 d/kg. Voi gia heo gi6ng nay,

18


nguoi chan nuoi mli c6 lOi cao, tie'p tt;tc d~u tu' phat tri~n dan nai cudi nam 1996
len 35.669 con so voi nam 1995la 32.125 con tang 11,1 %.
p

S cung heo giong

02
Dl

Cau heo giong tang tU
} D1 -> D2do gia heo thjt tang

- Nam 1997 : dan nai tang cua nam 1996 dua toi k~t qua dan heo thit thanh
phd nam 1997 tang len 153.913 so voi 146.983 (1996) tang 4,7%. B~u nam nay
gia heo thit va heo gidng con (J muc cao heo thit 17.000 d/kg va heo gidng 30.000d
- 32.000 d/kg. Vao giua nam, thanh phd ban hanh quye't dinh t~p trung gie't m6 t~i
Vissan, ca'm cac lo m6 tu' nhan, m6l~u ... l\fc lu<;1ng thu y, quan ly thi tru'ong ra soat
m:;tnh cac di~m m6 l~u, tu' nhan. Tlnh hlnh nay t~o di~u ki~n cho lai heo ca tu'
nhan l~n Vissan ep gia nguoi chan nuoi, gia heo thit rot xudng 11.000 d 12.000d/kg. Voi muc gia nay ngu'oi chan nuoi thit 16 bu()c phai ngung nuoi. Tac
d()ng hi~u ung ke' tie'p la heo con gidng e' thua rot gia xudng chi con 17.000 d 20.000 d/kg vao mra cudi nam 1997.Gia ca heo gidng tuy da rot xudng, nhung dan
nai cudi nam 1997 tie'p tt;tc tang 38.639 con, chua th~ giam ngay du'<;1c.
p
Cau heo thit giam do quyet
djnh t?p trung giet m6

{

Cung heo thit tang do phat
tri~n dan nai tnJac d6

Gia heo thit
rat mf).nh

~------------------------~Q

p
Cau heo giong ghim
do gia heo thit giam

Cung heo giong tang
do phat tri~n dan nai

Gia heo giong
rat mf).nh

Q

19


- Nam 1998 : ghi ca thffp keo did, heo thit 11.000 d/kg, heo gi6ng 17.000 d/kg
v~n t thira khong tieu th\1 du'qc. Nguoi chan nuoi mii giam dan mii xu6ng con
33.828 con so voi nam 1997, 38.639 con giam- 12,5%. Trang khi d6 dan heo thit
1998, 154.609 con la ktt qua ca dan nai 1997, 38.639 con chua th~ giam xu6ng
du'qc.
Gia thffp trong thoi gian dai, khong khuytn khich nguoi chan nuoi thanh ph6,
cling nhu' C1 cac tinh. Cung heo thit cho thanh ph6 sa stlt. Ben q.nh d6 sau mua Iii
1998, d6ng bhng song Cii'u Long lu'qng heo giam dang k~. Cung heo thit cho thanh
ph6 S\lt giam, gia heo thit cu6i nam 1998 b~t tang trd h.ti 14.000 d - 15.000 d/kg
keo theo g~n nhu' ngay l~p tuc gia heo con gi6ng len 25.000 d/kg.
p

p

Cung heo thjt
stHgiam

cau heo giong tang
S do gia heo th!t tang

sl

p2

Gia heo
th!t tang

p2

j

Gia heo
gi6ng tang

j

PI
Q

Q

- Nam 1999 : cung heo thit v~ thanh ph6 titp tt;tc s1:1t giam. Heo thit cac dnh
mi~n Tay xufft kh~u m~nh sang Campuchia. Gia heo thit ti€p t1:1c tang cao 17.000 19.000 dlkg. Nhu c~u chan nuoi heo thit tang, heo con gi6ng khan hitm C1 cac dnh
mi~n Tay, E>6ng Nai, Song Be lam gia heo gi6ng tang cao 32.000 d- 35.000 d/kg.
Thanh ph6 l~i phat tri~n dan nai tang len 34.575 con so voi 33.827 con
(1998). E>6 la tinh hlnh 6 thang d~u nam 1999. Sau thang cu6i nam, gia heo thit
giam d~n xu6ng 15.000 dlkg do cung heo thit v~ thanh ph6 gia tang trdl~i. Tuy
nhien gia heo gi6ng trong thoi gian nay v~n C1 muc cao 30.000 d - 32.000 d/kg.
E>i~u nay cho thffy voi muc gia 15.000 d/kg heo thit, ngu'oi chan nuoi v~n c6 loi,
nhu c~u theo gi6ng v~n con cao.
- Nam 2000 : phat tri~n dan nai thanh ph6 nam 1999 d~n dtn dan heo thit
nam 2000 tang 171.353 con so voi 154.762 (1999) tang 18,7%. Nam 2000, tir gia

15.000 d/kg d~u nam dtn cu6i nam chi con 12.000 dlkg. Blit d~u 1 chu ky suy thoai
moi cua dan heo thit. Dan nai titp tl;lC gia tang len 37.935 con so voi nam 1999,
34.575 con tang 9,7%, chua th~ giam ngay du'qc.
- Nam 2001 : vi~c giam dan nai do chan nuoi heo thit 16 di€n ra vao nam nay
xu6ng con 33.099 giam 12,7% va dan heo thit giam con 158.293 con so voi
171.353 con (2000) giam 7,7%.

20


Qua phan tich di6n bie'n tren, c6 th~ rut ra cac di~m sau
• Tang giam dtm heo thanh ph6 trong d6 heo thit va het
cua gia ca heo thit va heo gi6ng tren thi tru'ong quye't dinh.
• Gia ca heo thit tren thi tru'ong tang giam mang tinh chu ky,
theo thit t~o ra, trong d6 cung heo thit cho thanh ph6 chu ye'u do cat
80%) ben c~nh lu'<;fng heo thit san xua't t~i thanh ph6 khong dang k~ (·

,.

- Gia ca heo gi6ng tren thi tru'ong chiu anh hu'dng trlfc tie'p cua gia ca heo thit
thong qua tac d(>ng cua cung va c~u heo gi6ng.
2.3. Vf TRi DAN HEO TP. HO CHi MINH
2.3.1. So sanh v~ ltic;tng
Bang 9: Ty I(! so sanh tdng dan heo TP. H6 Chi Minh v6'i m()t

s6 khu vrf.c va

ca nti6'c nam 1995 • 2000

Nam

TP.
HCM
(ngan
con)

16,2

D6ng bdng song
CduLong
'
ngan
%
con
2376,8
7,7

Dong Nam B()

Ca mi6'c

1995

183,5

'
ngan
con
1131,9

1996

183,3

1287,1

14,2

2542,1

7,2

16.921,4

1,1

1997

194,3

1382,5

14,1

2591,6

7,5

17.635,9

1,1

1998

190,2

1394,0

13,6

2593,6

7,3

18.132,1

1,0

1999

190,9

1497,9

12,7

2797,2

6,8

18.885,8

1,0

2000

211,7

1649,6

12,8

2976,2

7,1

20.193,8

1,0

%

Ngan
con
16.307,3

1,1

%

To'cdQ
phat
104,4
102,9
107,8
104,6
tri~n bq
nam (%)
(NguJn: Nien gidm thdng ke TP. HCM- nien gidm thdng ke Vi~t Nam 1995- 2000)
Nam 2000, dan heo thanh ph6 chi chie'm 1,0% s6 lu'<;fng dan heo ca nu'oc,
b~ng 12,8% dan heo vung Bong Nam B(>, 7,1% dan heo d6ng b~ng song Cuu
Long. Xet v€ m~t s6 lu'<;fng, dan heo thanh ph6 chie'm ty tn;mg ra't nho so voi ca
nu'oc. T6c d(> tang blnh quan dan heo thanh ph6 giai do~n 1995- 2000 2,9%/nam
th(p hon t6c d(> tang blnh quan dan heo vung Bong Nam B(> 7,8%/nam, d6ng b~ng
song Cliu Long 4,6%/nam, ca nu'oc 4,4%/nam phu h<;1p voi ty 11$ so sanh ngay cang
giam d~n CUa dan heo thanh ph6 SO VOi cac khu ':l!C Va ca nu'oc.

21