luận văn: " Bài trình bày về vi khuẩn"

Trường đại học Nông Lâm TP.HCM
 BÀI TRÌNH BÀY VỀ VI KHUẨN 
--------
   
--

Người trình bày: Huỳnh Xuân Hiếu
Khoa: Thuỷ sản
Lớp: DH08NY
MSSV: 08141088
10
25/03/200
9
______________ ______________
MỤC LỤC
MỤC LỤC..........................................................................................................................................................2
Giới thiệu khái quát về vi sinh vật học: ...........................................................................................................2
I)Phân loại vi khuẩn...........................................................................................................................................4
II)Cấu tạo của vi khuẩn......................................................................................................................................9
III)Sự sinh sản của vi khuẩn.............................................................................................................................16
IV)Vi khuẩn và đời sống:.................................................................................................................................17
Các nguồn tham khảo được trích dẫn:...........................................................................................................21
Giới thiệu khái quát về vi sinh vật học:
• Từ xa xưa, con người đã biết sử dụng vi sinh vật trong đời sống hàng ngày. Các quá
trình làm rượu, làm dấm, làm tương, muối chua thực phẩm ... đều ứng dụng các đặc
tính sinh học của các loại vi sinh vật. Khi khoa học phát triển, biết rõ vai trò của vi
sinh vật, thì việc ứng dụng trong sản suất và đời sống ngày càng rộng rãi và có hiệu
quả. Thí dụ như việc điều chế vắcxin phòng bệnh, sản xuất chất kháng sinh và các
dược phẩm khác ... Hay sản xuất ra phân vi sinh thuốc bảo vệ thực vật không gây hại
cho môi trường
• Trong thiên nhiên thì ngoài sinh vật có lợi thì cũng có những vi sinh vật có hại. Thí dụ

như những chuẩn vi khuẩn gây bệnh cho người, vật nuôi cây trồng, động thực vật thuỷ
sản làm hư hỏng thực phẩm gây ô nhiễm môi trường xung quanh chúng ta Chính vì
vậy ta cần phải tìm hiểu toàn bộ những gì có liên quan đến vi sinh vật để chúng ta sử
dụng tối đa đặc tính có hại và đề phòng những ảnh hưởng của chúng đem lại. Chính vì
thế nên môn khoa học vi sinh đại cương ra đời để đáp ứng những vấn dề mà nhân loại
đặc câu hỏi lớn tại sao ?
Lớp: DH08NY
Huỳnh Xuân Hiếu MSSV: 08141088 Bài làm về vi khuẩn
10
25/03/200
9
______________ ______________
• Vi sinh vật học đại cương nghiên cứu về: cấu tạo và đòi sống của vi sinh vật, những
quy luật chung nhất và đi sâu tìm hiểu về vi sinh vật.
Đối tượng nghiên cứu của vi sinh vật học:
Là vi khuẩn, xạ khuẩn (Actinomycetes),virus, Bacteriophage (thể thực khuẩn), nấm, tảo,
nguyên sinh động vật.
 Vi khuẩn:
la nhóm vi sinh vật có nhân nguyên thủy, cơ thể đơn bào, sinh sản chủ yếu bằng hình thức
trực phân, cơ thể nhỏ bé, muốn quan sát được phải sử dụng kinh hiển
 Virus:
là những sinh vật mà kích thước của chúng vô cùng nhỏ bé, kí sinh nội bao tuyệt đối, muốn
quan sát chúung phải sử dụng kính hiển vi điện
 Nấm:
trước đây được coi la thực vật bậc thấp nhưng không có diệp lục tố, thường đơn bào, có nhóm
giả đa bào, cơ thể phân nhiều nhánh nhưng không có vách ngăn hoặc có vách ngăn nhưng
chính giữa có lỗ thông, thuộc tế bào nhân thật.
Vi sinh vật tuy có kích thước nhỏ bé và có cấu trúc cơ thể tương đối đơn giản nhưng chúng có
tốc độ sinh soi nẩy nở rất nhanh chóng va hoạt động trao đổi chất vô cùng mạnh mẽ.
Nhiệm vụ của vi sinh vật học

 Nghiên cứu các đặc điểm cơ bản về hinh thái, cấu tạo, di truyền, hoạt động sinh lý,hoá
học,...của các nhóm vi sinh vật.
 Sự phân bố của vi sinh vật trong tự nhiên va mối quan hệ giữa chúng với môi trường và
các sinh vật khác.
 Nghiên cứu các biện pháp thich hợp để có thể sử dụng một cách có hiệu quả nhất vi
sinh vật có lợi cũng như các biện pháp tich cực nhằm ngăn ngừa các vi sinh vật có hại
trongmọi hoạt động của đời sống con người.
Đi sâu vào những vấn đề liên quan về vi khuẩn
 Như chúng ta đã biết thì môi trường xung quang chúng ta có những sinh vật
thấy và không thấy được. Chẳng hạn như vi khuẩn, muốn thấy chúng thì chúng ta phải sử dụng
đến các kính hiển vi và các công cụ hiện đại.Vậy chúng ta thử tìm hiểu và hãytrả lời cho
những câu hỏi vi khuẩn chúng là những vi sinh vật như thế nào? ; Có ảnh hưởng gì đến chúng
Lớp: DH08NY
Huỳnh Xuân Hiếu MSSV: 08141088 Bài làm về vi khuẩn
10
25/03/200
9
______________ ______________
ta không?. Phân tích những nhân tố trên thì chúng ta sẽ càng hiểu rõ về những con vật bé nhỏ
này!
 Vi khuẩn (Bacteria) la những vi sinh vật mà cơ thể chỉ gồm một tế bào,
chúng có hình dạng va kích thước thay đổi tùy theo từng loại, chiều dài khoảng 1-10 mm chiều
ngang khoảng 0,2 - 10 mm. Vi khuẩn có hình thái riêng, đặc tính sinh vật học riêng. Cấu tạo
chưa hoàn chỉnh (chưa có nhân thật) một số có khả năng gây bệnh cho người, động vật, và
thực vật một số có khả năng tiết kháng sinh (Bacillus subtillis) đa số sống hoại sinh trong tự
nhiên.
I) Phân loại vi khuẩn
A. Phân loại vi khuẩn theo chuyển hóa năng lượng:
Chia vi khuẩn làm ba nhóm:
 Vi khuẩn hiếu khi: chỉ phát triển trong điều kiện có O2, tuy nhiên nhu cầu oxi

không nhất định. Nhóm cần nhiều oxi (vi khuẩn lao), nhóm cần ít oxi (vi hiếu khí)
đối với loại này lượng oxi cần rất nhỏ (vi khuẩn sẩy thai truyền nhiễm)
 Vi khuẩn kỵ khí là những vi khuẩn có phương thức trao đổi kỵ khi va lên men.
Những vi khuẩn gây bệnh thuộc nhóm này rất nguy hiểm như vi khuẩn uốn ván,....
 Vi khuẩn kỵ khí tuỳ tiện: phát triển được trong cả điều kiện kỵ khí và hiếu khi.
B. Phân loại căn cứ vào nguồn carbon và nguồn năng lượng:
Người ta chia vi khuẩn thành các kiểu dinh dưỡng sau:
 Tự dưỡng:
∗ Tự dưỡng quang năng: Nguồn C là CO2, nguồn năng lượng la ánh sáng.
∗ Tự dưỡng hóa năng: Nguồn C là CO2, nguồn năng lượng la một số hợp chất vô cơ
đơn giản.
 Dị dưỡng:
Vi khuẩn đòi hỏi một phần hoặc toàn bộ nguồn dinh dưỡng phải là chất hữu cơ có sẵn:
hydrate carbon (đường, tinh bột, cellulose, ...). Còn nguồn N la các acid amine, yếu tố phát
triển hoặc sinh trưởng la các vitamin, hoặc cac chất chuyển hóa.
∗ Dị dưỡng quang năng: Nguồn C la chất hữu cơ, nguồn năng lượng la ánh sáng. Ví
dụ: ở vi khuẩn lưu huỳnh màu tía.
∗ Dị dưỡng hóa năng: Nguồn C là chất hữu cơ, nguồn năng lượng từ sự chuyển hóa
trao đổi chất của chất nguyên sinh của một cơ thể khác.
∗ Dị dưỡng hoại sinh: Nguồn C là chất hữu cơ, nguồn năng lượng từ sự trao đổi chất
của chất nguyên sinh từ xác hữu cơ.
∗ Dị dưỡng ki sinh: Nguồn C là chất hữu cơ, nguồn năng lượng là lấy từ các tổ chức
hoặc dịch thể của một cơ thể sống. Ví dụ vi sinh vật gây bệnh cho con người, thực
vật, động vật.Loại này chỉ phát triển được trên cơ thể sống.
C. Phân loại dựa vào hình thái bên ngoài của vi khuẩn:
Người ta chia vi khuẩn ra làm 6 loại hinh thái khác nhau: cầu khuẩn, trực khuẩn, cầu trực
khuẩn, phẩy khuẩn, xoắn khuẩn, xoắn thể.
Lớp: DH08NY
Huỳnh Xuân Hiếu MSSV: 08141088 Bài làm về vi khuẩn
10

25/03/200
9
______________ ______________
1. Cầu khuẩn (Coccus):
Là loại vi khuẩn có hình cầu, hình ngọn nến,hình hạt cà phê,hình quả mọng,… .
Kích thước của cầu khuẩn thay đổi trong khoảng 0,5 - 1 µm (1 µm =10
-3
mm). Tùy theo
vị tri của mặt phẳng phân cắt và đặc tính rời hay dính nhau sau khi phân cắt mà cầu
khuẩn được chia thành các loại sau đây:
a) Đơn cầu khuẩn (Micrococcus):
Hình cầu đứng riêng rẻ, đa số sống hoại sinh trong đất, nước, không khí như:
M. agillis, M. roseus, M. luteus.
b) Song cầu khuẩn (Diplococcus)
Cầu khuẩn được phân cắt theo một mặt phẳng xác định và dính với nhau thành
từng đôi một, một số loại có khả năng gây bệnh như lậu cầu khuẩn gonococcus.
c) Liên cầu khuẩn (streptoccous)
Cầu khuẩn phân cắt bởi một mặt phẳng xác định và dính với nhau thành một
chuỗi dài. Streptococcus lactis vi khuẩn lên men lactic, Streptococcus pyogenes
liên cầu khuẩn sinh mủ. Trong chi này còn có loại liên song cầu khuẩn, tức là
song cầu khuẩn tập trung từng đôi một thành chuỗi dài. Liên cầu khuẩn có trong
đất, nước không khí, ký sinh trên niêm mạc đường tiêu hóa, hô hấp của người và
động vật, một số loại có khả năng gây bệnh. Chiều dài của liên cầu phụ thuộc
vào môi trường.
Lớp: DH08NY
Huỳnh Xuân Hiếu MSSV: 08141088 Bài làm về vi khuẩn
10
25/03/200
9
______________ ______________

d) Tứ cầu khuẩn (Tetracoccus )
Cầu khuẩn phân cắt theo hai mặt phẳng trực giao và dính với nhau thành
nhóm 4 tế bao, tứ cầu khuẩn thường sống hoại sinh nhưng cũng có loại gây bệnh
cho người và động vật như Tetracoccus homari.
e) Bát cầu khuẩn (Sarcina)
Cầu khuẩn phân cắt theo 3 mặt phẳng trực giao và tạo thành khối gồm 8, 16 tế
bào. Hoại sinh trong không khí như Sarcina urea có khả năng phân giải ure khá
mạnh. Sarcina putea, Sarcina aurantica.
f) Tụ cầu khuẩn (Staphylococcus)
Giống hình của một chùm nho, hoại sinh hoặc ký sinh gây bệnh cho người và
gia súc, nói chung cầu khuẩn không có tiên mao roi nên không di động, khi
nhuộm màu bắt màu G
+
. Đa số sống hoại sinh một số gây bệnh như
Staphylococcus aureus - tụ cầu vàng
2. Trực khuẩn (Bacillus, Bacterium)
Trực khuẩn là những vi khuẩn có dạng hình que, hình gậy, kích thước của vi khuẩn
khoảng 0,5-1 x 1-4µm, có những chi thường gặp như:
a) Bacillus
Trực khuẩn Gram dương,có nha bào, không thay
đổi hình dạng. Ví dụ: Trực khuẩn gây bệnh nhiệt
than Bacillus anthracis, trực khuẩn Bacillus
subtillis là một trực khuẩn có lợi trong hệ vi khuẩn
đường ruột, chúng ức chế sự phát triển các vi sinh
vật có hại đối với đường tiêu hóa.
b) Bacterium
Là trực khuẩn Gram âm, sống hiếu khi tuỳ tiện
không sinh nha bào, thường có tiên mao ở xung
quanh thân, có nhiều loại Bacterium gây bệnh cho
người va gia súc như: Salmonella, Escherichia,

Shigella, Proteus.
c) Clostridium
Trực khuẩn Gram dương, hình
gậy hai đầu tròn kich thước khoảng
0,4 -1 x 3 - 8 µm, sinh nha bào, chiều
ngang của nha bào thường lớn hơn
chiều ngang của tế bào vi khuẩn, nên
Lớp: DH08NY
Huỳnh Xuân Hiếu MSSV: 08141088 Bài làm về vi khuẩn
10
25/03/200
9
______________ ______________
khi mang nha bào vi khuẩn bị biến đổi hình dạng như hình thoi, hinh vợt, hình
dùi trống. Clostridium là loại vi khuẩn kỵ khí bắt buộc, có nhiều loại gây bệnh
cho người va gia súc như: Clostridium tetani, Clostridium chauvoei, Clostridium
pasteurianum (vi khuẩn cố định nitơ). Clostridium tetani nha bào có trong đất và
những nơi ẩm ướt dơ bẩn, nha bào tồn tại rất lâu, nếu chúng xâm nhập vào vết
thương sẽ phát triển, sinh độc tố thần kinh gây co cứng gọi la bệnh uốn ván.
d) Corynebacterium
Vi khuẩn không sinh nha bào, khi nhuộm màu vi
khuẩn thường tạo thành các đoạn nhỏ bắt màu khác
nhau ví dụ: Corynebacterium diphtheriae (gây bệnh
bạch hầu) bắt màu hai đầu hình quả tạ Erysipelothrix
rhusiopathiae gây bệnh đóng dấu lợn, gây viêm da và tổ
chức dưới da.
3. Cầu trực khuẩn (Cocco-Bacillus)
Nhóm vi khuẩn trung gian giữa cầu khuẩn và trực khuẩn, vi khuẩn
có hinh bầu dục, hình trứng, kích thước khoảng 0,25-0,3 x 0,4 -1,5 µm.
Một số bắt màu tập trung ở hai đầu (vi khuẩn lưỡng cực). Ví dụ như vi

khuẩn gây bệnh tụ huyết trùng: Pasteurella. Vi khuẩn gây sẩy thai
truyền nhiễm Brucella.
4. Phẩy khuẩn (Vibrio)
Là những vi khuẩn hình que uốn cong lên, có
hình giống hình dấu phẩy, hình lưỡi liềm, đứng
riêng rẽ hay nối với nhau thành hình chữ S hay số
8, có tiên mao. Phần lớn sống hoại sinh, có một số
loại gây bệnh như Vibrio cholerae.
5. Xoắn thể (Spirochaeta)
Là vi khuẩn đơn bào, Gram âm hiếu khí hoặc vi
hiếu khí, di động, dạng xoắn, xoắn khuẩn gây bệnh
thuộc chi Campylobacter. Trước đây Campylobacter
được xếp vào chi Vibrio về sau chúng được xếp vào
nhóm Spirillum vi các vi khuẩn này khác biệt với
nhóm phẩy khuẩn nhờ số vòng xoắn đầy đủ. Về hình
thái xoắn thể khác với nhóm xoắn khuẩn
(Spirochaeta) do số vòng xoắn ít hơn, vòng xoắn của xoắn thể không làm cho đường
kính cơ thể tăng lên, xoắn thể không có cấu trúc sợi trục chu chất va lớp bao ngoài, vách
tế bào cứng và di động mạnh nhờ lông roi ở cực tế bào. Campylobacter là những vi
khuẩn Gram âm, có dạng chữ S hay dấu phẩy, di động theo kiểu vặn nút chai, tế bào
Lớp: DH08NY
Huỳnh Xuân Hiếu MSSV: 08141088 Bài làm về vi khuẩn
10
25/03/200
9
______________ ______________
xoắn thể rất dài, chiều dài có thể từ 6µm – 500µm nhưng chiều ngang rất mảnh từ
0,3µm – 1,5µm
6. Xoắn khuẩn (Spirillum)
Gồm những vi khuẩn có hai

vòng xoắn trở lên, thuộc loại
Gram dương, chuyển động nhờ
các tiên mao mọc ở đỉnh
Cấu trúc cơ bản của xoắn
khuẩn là màng tế bào chất của tế
bào kéo dài được bọc trong một
màng phức hợp bên ngoai vách tế bao tạo thành ống tế bao chất, phía ngoài được bao
bọc bởi lớp vỏ ngoài hay lớp bao nhầy. Khoảng không gian giữa màng tế bao chất va
lớp vỏ ngoài này được gọi là không gian chu chất. Có tiên mao xuất phát từ hai cực tế
bào, những sợi tiên mao hướng vào giữa tế bào. Bắt màu Gram âm, nhưng thường khó
bắt màu nên để quan sát xoắn khuẩn thường sử dụng các phương pháp nhuộm nhiễm
bạc, hoặc quan sat tiêu bản sống dưới kinh hiển vi nền đen. Xoắn khuẩn di động uốn
khúc, vặn xoắn, uốn lượn, sinh sản bằng cách phân chắt theo chiều ngang. Leptospira
canicola theo nước và thức ăn vao máu, gan, thận gây loạn chức năng của cac cơ quan
này dẫn đến xuất huyết và vàng da
Lớp: DH08NY
Huỳnh Xuân Hiếu MSSV: 08141088 Bài làm về vi khuẩn