Phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện minh long, tỉnh quảng ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

ĐẶNG THÁI BÌNH

PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MINH LONG, TỈNH
QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

THỪA THIÊN HUẾ - 2020


BỘ

GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

ĐẶNG THÁI BÌNH

PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MINH LONG, TỈNH
QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

Mã số: 8 38 01 02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. LÊ THỊ HƯƠNG

THỪA THIÊN HUẾ - 2020


LỜI CAM ĐOAN

Đề tài “Phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh
Long, tỉnh Quảng Ngãi” là luận văn tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Luật
Hiến pháp và Luật Hành chính của tác giả tại trường Học viện Hành chính
Quốc gia.
Tác giả cam đoan đây là cơng trình của riêng tác giả. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong các cơng
trình nghiên cứu khác.
Tác giả

Đặng Thái Bình

i


LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô giáo của
Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả trong thời
gian học tập và nghiên cứu tại trường.

Tác giả xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Lê Thị Hương đã quan
tâm, giúp đỡ tận tình, hướng dẫn và tạo điều kiện giúp tơi hồn thành luận
văn.
Đồng thời, tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến UBND
huyện Minh Long, Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật huyện,
Phòng Tư pháp cùng các cơ quan, ban ngành trên địa bàn huyện; và bạn bè,
đồng nghiệp đã quan tâm, tạo điều kiện cho tác giả trong q trình nghiên cứu
và hồn thiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn./.
Tác giả

Đặng Thái Bình

ii


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT
CHO THANH NIÊN.......................................................................................8
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của phổ biến pháp luật cho thanh niên
8
1.2. Các yếu tố cấu thành phổ biến pháp luật cho thanh niên................14
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phổ biến pháp luật cho thanh niên.......25
Chương 2: THỰC TRẠNG PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT CHO THANH
NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MINH LONG, TỈNH QUẢNG NGÃI 31
2.1. Khái quát đặc điểm điều kiện tự nhiên, văn hóa, kinh tế xã hội huyện
Minh Long có ảnh hưởng đến cơng tác phổ biến pháp luật cho thanh niên
.........................................................................................................................31
2.2. Hoạt động phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện

Minh Long..................................................................................................... 37
2.3. Đánh giá về phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện
Minh Long..................................................................................................... 69
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2............................................................................... 75
Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG PHỔ BIẾN
PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MINH
LONG, TỈNH QUẢNG NGÃI..................................................................... 77
3.1. Quan điểm tăng cường phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa
bàn huyện Minh Long...................................................................................77
3.2. Giải pháp tăng cường phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn
huyện Minh Long..........................................................................................81
KẾT LUẬN..................................................................................................100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................102


iii


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

HĐND

PHPBGD
TNCS

UBND

iv

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Số liệu phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh
Long thông qua các phương tiện thông tin đại chúng.....................................54
Bảng 2.2: Số lượng các cuộc thi tìm hiểu pháp luật cho thanh niên trên địa
bàn huyện Minh Long từ năm 2012 đến nay.................................................. 57
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Phân loại thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long.................34
Biểu đồ 2.2: Phổ biến pháp luật cho thanh niên thông qua các phương tiện
thông tin đại chúng trên địa bàn huyện Minh Long........................................55

v


MỞ ĐẦU
1.

Tính cấp thiết của đề tài

Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, góp phần quan trọng trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong suốt quá trình lịch sử của cách
mạng Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng và đánh giá cao vị trí,
vai trị của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng của đất nước. Hội nghị
Trung ương 7 khóa X đã nhấn mạnh: “Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn,
một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc;
là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhận những cơng việc địi hỏi
hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất
về thể chất và phát triển trí tuệ, ln năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng
định mình”.
Để phát huy vai trị của lực lượng xã hội quan trọng này, việc đào tạo,
bồi dưỡng đoàn viên, thanh thiếu niên phát triển tồn diện có ý nghĩa rất quan

trọng và được xác định là nhiệm vụ chiến lược lâu dài được Đảng, Nhà nước
ta, trong đó phổ biến, giáo dục ý thức tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành
pháp luật là một nội dung cấu thành quan trọng trong hoạt động giáo dục toàn
diện cho thế hệ trẻ Việt Nam.
Vì vậy, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản có nội dung liên
quan đến công tác phổ biến pháp luật cho thanh niên, cụ thể như: Báo cáo
chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã nêu rõ: “Đổi mới
nội dung, phương thức giáo dục chính trị, tư tưởng, lý tưởng, truyền thống,
bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước, xây dựng đạo đức, lối sống
lành mạnh, ý thức tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp và pháp
luật cho thế hệ trẻ”; Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của Ban chấp
hành Trung ương Đảng khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với
công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước;
Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về
tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục đạo đức, lối sống,
1


lý tưởng cách mạng cho thanh, thiếu niên; Hiến pháp năm 2013 (Điều 37) đã
ghi rõ: “Thanh niên được Nhà nước, gia đình và xã hội tạo điều kiện học tập,
lao động, giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ, bồi dưỡng đạo đức, truyền thống
dân tộc, ý thức công dân”; Luật Phổ biến, giáo duc pháp luât năm 2012…
Và trong những năm gần đây, cùng với cả nước, huyện Minh Long, tỉnh
Quảng Ngãi đã và đang huy động toàn bộ sức mạnh hệ thống chính trị vào
cuộc để triển khai và thực hiện tốt các luật của Quốc hội, Nghị định của Chính
phủ, các đề án của Thủ tướng Chính phủ về tuyên truyền, phổ biến pháp luật
cho thanh niên. Qua quá trình triển khai, bước đầu đã thu được những kết quả
nhất định; các cơ quan chuyên môn, các phịng, ban và các tổ chức chính trị xã hội đã tích cực, chủ động triển khai một cách đồng bộ đã góp phần nâng
cao ý thức chấp hành pháp luật cho thanh niên.
Tuy nhiên, bên cạnh những tác động, hiệu quả mà công tác phổ biến

pháp luật cho thanh niên trên địa bàn mang lại thì hiện nay cơng tác này vẫn
cịn một số tồn tại, hạn chế như: công tác phổ biến pháp luật cho thanh niên
chưa đồng đều, tồn diện, cịn mang tính phong trào, chưa khắc phục được
triệt để tính hình thức; nội dung, hình thức phổ biến pháp luật chậm đổi mới,
cịn khơ cứng, chưa thực sự phù hợp với trình độ hiểu biết và tâm sinh lý và
lứa tuổi, hiệu quả chưa cao; sự phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể tại
huyện Minh Long trong cơng tác này cịn chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ, trách
nhiệm chưa rõ ràng; nhiều báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật
hoạt động chưa hiệu quả; tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật trong thanh
niên có chiều hướng gia tăng, tính chất ngày càng nghiêm trọng, tình trạng
bạo lực học đường vẫn còn diễn biến phức tạp.
Với những lý do trên, đề tài luận văn “Phổ biến pháp luật cho thanh
niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi” đã được tác giả lựa
chọn nghiên cứu nhằm làm rõ thêm cơ sở lý luận, thực tiễn cho việc tăng
cường công tác phổ biến, pháp luật cho thanh niên.
2.

Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
2


Phổ biến pháp luật cho thanh niên là một vấn đề mang tính cấp thiết của
nhà nước ta trong giai đoạn hiện nay. Đây là vấn đề có rất nhiều nhà khoa học
quan tâm, nghiên cứu. Hiện nay, rất nhiều cơng trình nghiên cứu ở cấp độ thạc
sĩ, tiến sĩ, tạp chí...đề cập đến vấn đề phổ biến pháp luật.
-

Nhóm sách, tài liệu liên quan:

Tác giả Đào Ngọc Tuấn (2007) với cuốn “Đồn thanh niên Cộng sản

Hồ Chí Minh với việc giáo dục ý thức pháp luật cho thanh niên, sinh viên”;
Tác giả Phan Thông (2007) với cuốn “Công tác tuyên truyền giáo dục pháp
luật và các giải pháp của Đồn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh”; Trung
ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh (2010) biên soạn “Phổ biến, giáo dục pháp
luật cho thanh niên - thực trạng và giải pháp”. Tác giả Nguyễn Đình Đặng
Lục với tác phẩm: “Vai trị của pháp luật trong q trình hình thành nhân
cách”; Tác giả Đặng Cảnh Khanh (2007) với cuốn “Giáo dục pháp luật cho
thanh niên - vấn đề quan trọng của sự ổn định xã hội”...
Nhìn chung, các cuốn sách trên đã nêu được tầm quan trọng của việc
giáo dục pháp luật đối với thanh niên, thực trạng chấp hành pháp luật của giới
trẻ và những nội dung cơ bản về giáo dục pháp luật. Từ đó, các tác giả đề xuất
một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng công tác giáo dục ý thức
chấp hành pháp luật cho thanh niên.
Nhóm luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ:
Đỗ Thành Đô (2016), Giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên các
trường đại học ở các tỉnh Trung Trung Bộ trong giai đoạn hiện nay”, Luận án
tiến sĩ triết học, Học viện Khoa học xã hội, Hà Nội. Trong cơng trình này, tác
giả đã đề cập một số vấn đề rất cơ bản như khái niệm, đặc điểm, kết cấu, vai
trò của ý thức pháp luật, giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên các trường
Đại học Trung Trung Bộ, từ đó đề xuất các giải pháp giáo dục ý thức pháp
luật cho sinh viên có hiệu quả trong giai đoạn hiện nay. [9]
Luận văn thạc sĩ luật học: “Hoạt động phổ biến giáo dục pháp luật đối
với đoàn viên, thanh niên trên địa bàn thành phố Hà Nội trong tiến trình hội
3


nhập phát triển của đất nước” của tác giả Bùi Thị Diễm Trang, Đại học Quốc
gia, 2007. Luận văn đã tiếp cận việc tìm hiểu, nghiên cứu về vai trị và thực
trạng của hoạt động phổ biến giáo dục pháp luật đối với đoàn viên, thanh niên
trên địa bàn thành phố Hà Nội. Từ đó đề ra một số kiến nghị và giải pháp cần

thiết để nâng cao chất lượng, hiệu quả cơng tác trên. Ngồi ra, luận văn cịn
góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm của đoàn viên thanh niên đối với pháp
luật và hoạt động phổ biến pháp luật. [31]
Ngô Trọng Minh (2017), Giáo dục ý thức pháp luật cho thanh niên tỉnh
Đồng Nai trong giai đoạn hiện nay, luận văn thạc sĩ triết học, Học viện khoa
xã hội. Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận về giáo dục ý thức pháp luật
cho thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, luận văn phân tích thực
trạng và bước đầu đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao cơng tác
giáo dục ý thức pháp luật cho thanh niên tỉnh Đồng Nai trong giai đoạn hiện
nay. [15]
-

Nhóm các bài viết trên báo và tạp chí có liên quan:

Tác giả Ngun Nhung (2010) có bài “Nâng cao ý thức pháp luật cho
thanh, thiếu niên” đăng trên Tạp chí Người đại biểu nhân dân, số ra tháng
6/2010 [17].
Tác giả Phạm Hồng Dương với bài viết “Tăng cường giáo dục pháp
luật và đạo đức trong nhà trường” đăng trên trang mạng của ngành
www.Bentre.edu.vn, số ra thứ 6 ngày 27/12/2010 [8].
Tác giả Lê Thị Thúy Mong với bài viết “Nhà trường và công tác pháp
luật” đăng trên báo Tin tức, số ra ngày 15/11/2013 [16]
Các bài viết này đã nêu lên được thực trạng đáng báo động về xu hướng
gia tăng và trẻ hóa các hành vi vi phạm pháp luật của thanh, thiếu niên hiện
nay. Trong bài viết của mình, các tác giả chú trọng đến các giải pháp phát huy
vài trò của gia đình, các tổ chức, cơ quan, đồn thể và sự phối hợp có hiệu quả
của các lực lượng này trong cơng tác xã hội hóa thanh niên.

4

Tóm lại, các cơng trình khoa học trên đã luận giải một số vấn đề rất cơ
bản cả về lý luận và thực tiễn trong hoạt động phổ biến pháp luật trên nhiều
góc độ. Tuy nhiên cho đến nay chưa có một cơng trình nào nghiên cứu một
cách đầy đủ và có hệ thống về cơng tác phổ biến pháp luật đối với thanh niên
trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi. Vì vậy, đây là đề tài đầu tiên
nghiên cứu có hệ thống vấn đề này trên địa bàn huyện Minh Long tỉnh Quảng
Ngãi, không trùng lặp với các cơng trình đã cơng bố.
3.

Mục đích và nhiệm vụ của luận văn

3.1. Mục đích của luận văn
Trên cơ sở lý luận về phổ biến pháp luật cho thanh niên, đề tài đánh giá
thực trạng phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long,
tỉnh Quảng Ngãi, để từ đó đề xuất những giải pháp tăng cường công tác phổ
biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long.
3.2. Nhiệm vụ của luận văn
-

Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phổ biến pháp luật cho thanh niên trên

cơ sở hệ thống hóa quan điểm chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh
của Đảng và quy định của Nhà nước ta.
-

Phân tích thực trạng công tác phổ biến pháp luật cho thanh niên trên

địa bàn huyện Minh Long trong những năm gần đây qua đó rút ra những hạn
chế cần khắc phục và tìm ra những ngun nhân hạn chế đó.

-

Đề xuất quan điểm và giải pháp tăng cường phổ biến pháp luật cho

thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian
tới.
4.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn

4.1. Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh
Long, tỉnh Quảng Ngãi.

5


4.2. Phạm vi nghiên cứu
-

Về nội dung: Những vấn đề lý luận và pháp luật về phổ biến pháp luật

cho thanh niên.
-

Về không gian: Trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi.

-

Về thời gian: Từ năm 2012 đến nay.

5.

Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn

5.1. Phương pháp luận
Luận văn được dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và Tư
tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của nhà
nước về công tác thanh niên; những quy định pháp luật của nhà nước về công
tác thanh niên.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như: Phương pháp khảo
cứu tài liệu; phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh; phương pháp khảo sát
thực tế; phương pháp thống kê để thu thập thông tin từ thực tế.
6.

Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn

6.1. Ý nghĩa về lý luận
Luận văn góp phần vào hệ thống hoá cơ sở lý luận đối với công tác
tuyên truyền phổ biến pháp luật trong thanh niên trên địa bàn huyện Minh
Long, tỉnh Quảng Ngãi.
6.2. Ý nghĩa về thực tiễn
-

Các giải pháp của luận văn có giá trị tham khảo trong thực tế hồn

thiện cơng tác phổ biến pháp luật cho thanh niên nói chung và cho thanh niên
trên địa bàn huyện Minh Long nói riêng.
-

Đề tài cịn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các đề tài

nghiên cứu liên quan sau này.
7.

Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo,
phụ lục, thì đề tài gồm ba chương:
6


Chương 1: Những vấn đề lý luận về phổ biến pháp luật cho thanh niên.
Chương 2: Thực trạng phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn
huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi.
Chương 3: Quan điểm và giải pháp tăng cường phổ biến pháp luật cho
thanh niên trên địa bàn địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi.

7


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ
PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của phổ biến pháp luật cho thanh
niên
1.1.1. Khái niệm thanh niên và phổ biến pháp luật cho thanh niên


Khái niệm thanh niên

Trong lịch sử phát triển của xã hội loài người, sự phát triển của cơ thể
con người, từ khi sinh ra, đến khi từ giã cuộc đời trải qua nhiều giai đoạn như
sự phát triển của lịch sử xã hội. Mỗi con người được sinh ra, trưởng thành và
tồn tại trong suốt cuộc đời của mình đều trải qua các thời kỳ lứa tuổi. Ở mỗi
thời kỳ lứa tuổi, sự phát triển về thể chất, tâm lý và nhân cách của con người
đó lại có những quy luật riêng.
Thanh niên là thời kỳ kế tiếp của lứa tuổi thiếu niên nhưng đây là giai
đoạn phát triển rất cao về thể chất và có nhiều diễn biến tâm lý… Chính vì
thể, thanh niên tồn tại với tư cách là một phạm trù lứa tuổi ở cấp độ phát triển
đặc biệt. Do đó, thanh niên là một thành phần đặc biệt của cơ cấu xã hội. Khi
nghiên cứu về thanh niên, có nhiều cách tiếp cận, tùy thuộc vào nội dung và
giác độ nghiên cứu:
-

Về mặt sinh học, các nhà nghiên cứu coi thanh niên là một giai đoạn

xác định trong quá trình phát triển của cơ thể, trong giai đoạn này thấy rõ sự
cường tráng về thể lực, sự phát triển về trí tuệ, trưởng thành về sinh dục, tính
dục.
-

Các nhà tâm lý học thì lại nhìn nhận thanh niên là một giai đoạn

chuyển tiếp từ tuổi thơ phụ thuộc sang hoạt động độc lập với tư cách là một
công dân có trách nhiệm. Các nhà tâm lý học quan tâm tới các quy luật phát
triển tâm lý của lứa tuổi thanh niên mà đặc trưng là sự tự ý thức, tự khẳng
định, sự hăng say hoạt động và sáng tạo…, những nét đặc trưng của thế giới

8


tâm hồn, đặc biệt là sự tự ý thức của lứa tuổi này và coi đó là yếu tố cơ bản để
phân biệt với các thời kỳ lứa tuổi khác.
-

Tiếp cận từ góc độ xã hội học - dân cư, thanh niên có thể định nghĩa

là một bộ phận phức hợp của dân cư của một quốc gia - dân tộc bao gồm tất
cả các cá thể ở trong độ tuổi từ 15 đến 29.
-

Dưới góc độ kinh tế học, thanh niên được xem là một lực lượng lao

động xã hội hùng hậu, nguồn lực bổ sung cho đội ngũ lao động trên tất cả các
lĩnh vực, là bộ phận quan trọng cấu thành lực lượng sản xuất, rất năng động,
nhạy cảm, gắn bó với tiến trình phát triển xã hội, đi đầu trong cuộc đấu tranh
sáng tạo mới, tham gia xây dựng giai cấp công nhân, xây dựng các lực lượng
vũ trang.
Như vậy, để có khái niệm chính xác nhất về thanh niên, chúng ta cần
nghiên cứu một cách tổng hợp, trên nhiều khía cạnh, có tính đến những quy
luật bên trong của sự phát triển về thể chất và tinh thần. Tùy thuộc vào trình
độ phát triển kinh tế, chính trị, xã hội, đặc điểm truyền thống, tuổi thọ bình
qn v.v... mà mỗi quốc gia có quy định độ tuổi thanh niên khác nhau. Nhưng
hầu hết các nước trên thế giới đều thống nhất tuổi thanh niên bắt đầu từ 15
hoặc 16. Nhằm đảm bảo sự tiếp nối giữa tuổi trẻ em với tuổi thanh niên, phù
hợp với Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em và các luật khác, Luật thanh
niên được Quốc hội khóa IX thơng qua có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2007
tại Điều 1 quy định "Thanh niên là công dân Việt Nam từ đủ mười sáu tuổi

đến ba mươi tuổi" [32].
Theo cách quản lý và phân loại đối tượng thanh niên của Trung ương
Đoàn Thanh niên cộng sản (TNCS) Hồ Chí Minh, thanh niên Việt Nam được
chia thành các nhóm sau: Thanh niên nông thôn, thanh niên công nhân, thanh
niên công chức và viên chức, thanh niên đô thị, thanh niên học sinh và sinh
viên, thanh niên trong các lực lượng vũ trang. Các nhóm thanh niên đặc thù
bao gồm: thanh niên dân tộc thiểu số, thanh niên có đạo, thanh niên đang học
tập, lao động ở nước ngoài, các nhóm thanh niên yếu thế bao gồm: thanh niên
9


bị nhiễm HIV/AIDS, thanh niên khuyết tật, thanh niên sau cai nghiện và sau
cải tạo trở về tái hòa nhập với cộng đồng.
Tóm lại, có thể hiểu thanh niên là một nhóm xã hội nhân khẩu đặc thù
bao gồm những người ở độ tuổi từ đủ 16 đến 30 tuổi, có sự phát triển nhanh
chóng về thể chất, tâm lý, trí tuệ, có mặt trong mọi lĩnh vực hoạt động của xã
hội; có mối quan hệ gắn bó mật thiết với tất cả các giai cấp, tầng lớp trong xã
hội; là lực lượng xã hội to lớn đóng vai trị quyết định đối với sự phát triển
trong tương lai của mỗi quốc gia, dân tộc.


Khái niệm phổ biến pháp luật cho thanh niên

Phổ biến pháp luật có thể được hiểu theo hai nghĩa: (i) Nghĩa hẹp: là
giới thiệu tinh thần bản pháp luật cho đối tượng của nó; (ii) Nghĩa rộng: là
truyền bá pháp luật cho mọi tầng lớp nhân dân trên cả nước. Trong các văn
bản của ta, nghĩa này được sử dụng nhiều hơn nghĩa hẹp.
Theo Từ điển Tiếng Việt [36, tr3] hay Từ và ngữ Hán Việt [14] thì "Phổ
biến là làm cho đơng đảo mọi người biết đến một vấn đề, một tri thức bằng
cách truyền đạt trực tiếp hay thơng quan hình thức nào đó".

Như vậy, phổ biến pháp luật có đối tượng tác động rộng rãi, mang ý
nghĩa xã hội và nhân văn sâu sắc, bởi trong lịch sử đã có lúc pháp luật được
ban hành nhưng không được phổ biến công khai mà chỉ được coi là một công
cụ để nhà nước dùng để trị dân. Bên cạnh đó phổ biến pháp luật cịn mang
tính tác nghiệp, truyền đạt nội dung pháp luật cho các đối tượng cụ thể. Ở
những mức độ khác nhau, phổ biến pháp luật còn nhằm làm cho các đối tượng
cụ thể hiểu thấu suốt các quy định của pháp luật để thực hiện pháp luật trên
thực tế. Phổ biến pháp luật thường được thực hiện thông qua các hội nghị, các
cuộc tập huấn...
Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn, phổ biến pháp luật cho thanh
niên được hiểu: Là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có dự định của chủ
thể phổ biến pháp luật tác động lên đối tượng phổ biến pháp luật là thanh
niên một cách có hệ thống và thường xun, nhằm mục đích hình thành ở họ
10


tri thức pháp lý, tình cảm và hành vi phù hợp với các đòi hỏi của các quy
định pháp luật hiện hành.
1.1.2. Đặc điểm của phổ biến pháp luật cho thanh niên
Thứ nhất, phổ biến pháp luật cho thanh niên là hoạt động phổ biến pháp
luật cho một lực lượng trẻ tuổi, năng động, tháo vát, rất thuận lợi cho việc tiếp
thu các kiến thức pháp luật. Tuy nhiên, thanh niên cũng bao gồm những đối
tượng ở lứa tuổi mới lớn do đó có tâm lý bồng bột, dễ kích động lôi kéo vào
vi

phạm pháp luật khi môi trường sinh hoạt có nhiều tiêu cực như tham

những, tệ nạn xã hội. Do vậy, chủ thể phổ biến pháp luật cho thanh niên cần
dựa trên đặc trưng này để đưa ra phương pháp phổ biến, giáo dục phù hợp.
Bên cạnh những phương pháp truyền thống thì cần tăng cường áp dụng những

phương pháp hiện đại, có sử dụng cơng nghệ để nâng cao hiệu quả, dễ tiếp
thu, tác động nhanh vào nhận thức của thanh niên.
Ngoài ra, đối tượng là thanh niên thì có sự đa dạng về trình độ văn hóa,
nghề nghiệp, độ tuổi, đặc biệt là mơi trường sống hiện nay rất năng động,
khoa học công nghệ phát triển. Điều này địi hỏi nhu cầu thơng tin, kiến thức
pháp luật với mỗi đối tượng sẽ khác nhau. Chính vì vậy, trong q trình phổ
biến pháp luật phải có sự sàng lọc, phân loại đối tượng để cung cấp những
thông tin pháp luật phù hợp.
Thứ hai, phổ biến pháp luật cho thanh niên nhằm truyền đạt thông tin,
nội dung pháp luật giúp đối tượng này được tác động có những hiểu biết nhất
định về pháp luật góp phần nâng cao ý thức pháp luật. Từ đó, thanh niên mới
hiểu đầy đủ và đúng đắn về vai trò điều chỉnh của pháp luật, hình thành tâm lí,
tình cảm và thái độ tôn trọng pháp luật, tin tưởng vào pháp luật và điều chỉnh
hành vi xử sự của mình theo pháp luật; hướng tới mục đích cao nhất là “sống
và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”. Phổ biến pháp luật cho thanh niên
chính là q trình nâng tầm nhận thức, hiểu biết của thanh niên về pháp luật,
giúp thanh niên nhận thức được tầm quan trọng của pháp luật, tăng nhu cầu
tìm hiểu, hiểu biết về pháp luật, nâng cao dân trí pháp lí cho đội ngũ thanh
11


niên, góp phần thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng,
văn minh”.
Thứ ba, phổ biến pháp luật đối với thanh niên có mối liên hệ chặt chẽ
với công tác xây dựng, thực hiện pháp luật. Quá trình đưa pháp luật đến với
đời sống khơng thể thiếu hoạt động phổ biến pháp luật, đây là cầu nối để
chuyển tải pháp luật vào cuộc sống. Không phải lúc nào pháp luật cũng được
mọi người biết đến, ủng hộ hay chấp hành nghiêm chỉnh. Bản chất của pháp
luật là phản ánh ý chí, nguyện vọng của đơng đảo quần chúng nhân dân nhưng
nếu không được nhân dân biết đến thì cũng khơng có ý nghĩa thực tiễn. Chính

vì vậy, phổ biến pháp luật là phương tiện truyền tải những thông tin, những
nội dung và quy định của pháp luật tới thanh niên, giúp cho thanh niên hiểu
biết, nắm bắt kịp thời, có hiệu quả. Từ đó thanh niên có thể nhận thức đúng
đắn để tránh vi phạm pháp luật, chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật bởi thanh
niên là lứa tuổi đang phát triển, chưa có nhận thức chín chắn, dễ bị dụ dỗ, lôi
kéo vào con đường phạm pháp.
1.1.3. Vai trò của phổ biến pháp luật cho thanh niên
Thanh niên có đặc trưng tuy trưởng thành sớm về tâm sinh lí, song cịn
hạn chế về khả năng và kinh nghiệm sống để tham gia vào các thiết chế xã hội
góp phần xây dựng và phát triển đất nước. Sự am hiểu về pháp luật trong
thanh niên đơi khi cịn thiếu sót, chưa được đầy đủ. Vì vậy, phổ biến pháp luật
cho thanh niên là việc làm có vai trị rất quan trọng:
Một là, góp phần nâng cao ý thức pháp luật cho thanh niên. Trong điều
kiện ở nước ta hiện nay, Đảng và Nhà nước đã đặc biệt quan tâm đến việc
nâng cao dân trí nhất là về mặt nhận thức, hiểu biết pháp luật. Vì thế việc xác
định đúng đắn mục đích phổ biến pháp luật có ý nghĩa thực tiễn đặc biệt quan
trọng. Chỉ có thể phổ biến pháp luật, nâng cao nhận thức pháp lí mới giúp
thanh niên kiểm tra, đánh giá, đối chiếu hành vi với các chuẩn mực pháp luật.
Hai là, góp phần củng cố niềm tin của thanh niên vào tính khách quan,
cơng bằng, nghiêm minh của pháp luật. Việc nâng cao trình độ nhận thức,
12


kiến thức pháp luật là mục đích đầu tiên, vơ cùng quan trọng nhưng bản thân
nó chưa phải là sự quyết định hành vi xử sự hợp pháp. Có kiến thức pháp luật,
nhưng trong mỗi con người cần phải có tình cảm pháp lí, nghĩa là có thái độ
tơn trọng pháp luật và tin tưởng vào sự công bằng của pháp luật; từ đó mới tạo
ra khả năng điều chỉnh hành vi hợp pháp của mình. Thiếu tình cảm và niềm
tin vào pháp luật thì mọi hành động dễ bị chệch hướng khỏi chuẩn mực pháp
lí vì những mục đích, động cơ cá nhân. Khi con người có sự hiểu biết pháp

luật, có tình cảm và lịng tin vào pháp luật thì họ sẽ hành động theo những quy
định của pháp luật. Lịng tin vào tính cơng bằng của pháp luật sẽ hướng dẫn
hành vi hợp pháp, tuân thủ pháp luật ở mọi lúc, mọi nơi; phê phán, lên án
những biểu hiện coi thường pháp luật, các hành vi vi phạm pháp luật; đồng
thời ủng hộ và tích cực tham gia bảo vệ sự nghiêm minh của pháp luật.
Ba là, góp phần xây dựng thái độ tơn trọng, tn thủ pháp luật cho
thanh niên hiện nay. Hành vi làm theo pháp luật của con người là kết quả của
một quá trình nhận thức pháp luật. Trong quá trình nhận thức có nhiều yếu tố
tác động (chủ quan và khách quan) để hình thành nên hành vi và thói quen xử
sự theo pháp luật, nhưng hoạt động phổ biến pháp luật sẽ là yếu tố cơ bản, đầu
tiên bởi lẽ thông qua phổ biến, giáo dục để biết đến và nhận thức được tri thức
pháp luật, lòng tin sâu sắc tự nguyện thực hiện những quy định của pháp luật.
Hoạt động này sẽ cung cấp những tri thức pháp luật, giáo dục lòng tin sâu sắc,
dẫn đến việc tuân theo pháp luật một cách tự nguyện. Đó là yếu tố quan trọng
để hình thành động cơ và hành vi hợp pháp. Để đạt được mục đích này, trong
q trình phổ biến pháp luật phải lựa chọn nhiều hình thức, phương pháp và
tiến hành thường xuyên, liên tục để thanh niên hiểu được sự cần thiết, tính
hợp lí của pháp luật là vì lợi ích chung của xã hội. Thơng qua q trình phổ
biến pháp luật cho thanh niên, giúp thanh niên hiểu được pháp luật là yếu tố
quan trọng, cần thiết để duy trì sự cơng bằng, bình đẳng trong xã hội. Pháp
luật là có ích cho người dân nói chung và cho thanh niên nói riêng nên mọi
người cần có thái độ tuân thủ pháp luật, thanh niên cần có những hành vi thể
13


hiện sự tuân thủ pháp luật. Ví dụ, tuân thủ Luật Giao thơng, Luật Hơn nhân và
Gia đình, tránh xa các tệ nạn xã hội...; lên án những hành vi cố ý vi phạm
pháp luật.
Bố là, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, quản lý xã hội.
Đây là vai trò hết sức quan trọng của phổ biến pháp luật cho thanh niên. Pháp

luật là công cụ để quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Một khi thanh niên đã tin
vào pháp luật, sống và làm việc theo pháp luật, thì việc quản lý nhà nước sẽ
dễ dàng hơn, phát huy tối đa hiệu quả của mỗi cơ quan, tổ chức thực thi pháp
luật và quyền tự do, dân chủ của mỗi cá nhân.
Trong tình hình nước ta đang trong quá trình hội nhập quốc tế, thanh
niên cần phải ý thức hơn nữa về sứ mệnh của mình, là thế hệ tương lai, nên
thái độ tơn trọng và tuân thủ pháp luật chính là điều kiện “cần”, là hành trang
của thanh niên trên con đường xây dựng xã hội mới.
1.2. Các yếu tố cấu thành phổ biến pháp luật cho thanh niên
1.2.1. Chủ thể phổ biến pháp luật cho thanh niên
Chủ thể của phổ biến pháp luật cho thanh niên là tất cả những tổ chức,
cá nhân theo chức năng, nhiệm vụ hay trách nhiệm xã hội tham gia vào việc
thực hiện phổ biến pháp luật cho thanh niên. Theo quy định của pháp luật hiện
hành và thực tiễn phổ biến pháp luật có thể phân loại chủ thể phổ biến pháp
luật cho thành niên thành chủ thể được giao trách nhiệm, nhiệm vụ thực hiện
phổ biến pháp luật theo quy định của pháp luật và chủ thể không được giao
trách nhiệm, nhưng tự nguyện tham gia phổ biến pháp luật cho thanh niên.
Chủ thể được giao trách nhiệm, nhiệm vụ thực hiện phổ biến pháp luật
cho thanh niên theo pháp luật gồm có chủ thể là tổ chức và chủ thể là cá nhân.
Đây là nguồn lực chủ yếu, giữ vai trò quyết định, nòng cốt trong thực hiện
phổ biến pháp luật.
Căn cứ theo luật Phổ biến, giáo dục pháp luật (chương III, mục 1, từ
điều 25 đến điểu 32), thì Luật quy định trách nhiệm chung của các bộ, cơ
14


quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, đồng thời quy định thêm trách
nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chương trình giáo dục pháp luật
trong các cấp học và trình độ đào tạo; quy định thời gian, lộ trình hồn thành
việc chuẩn hóa giáo viên dạy môn giáo dục công dân, giáo viên, giảng viên

dạy pháp luật; Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành chương trình
giáo dục pháp luật trong các cơ sở dạy nghề. Bên cạnh đó, trên cơ sở chức
năng, nhiệm vụ, Luật quy định trách nhiệm của Tòa án nhân dân, Viện kiểm
sát nhân dân, Kiểm toán Nhà nước, Hội đồng nhân dân (HĐND), Ủy ban nhân
dân (UBND) các cấp, cơ quan, tổ chức, đơn vị trực tiếp quản lý cán bộ, công
chức, viên chức, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành
viên, tổ chức hành nghề về pháp luật, tổ chức xã hội nghề nghiệp về pháp luật,
cơ sở đào tạo luật, cơ sở đào tạo, bồi dưỡng chức danh tư pháp, cơ sở giáo dục
của hệ thống giáo dục quốc dân và gia đình.
Chủ thể giáo dục pháp luật khơng chun nghiệp thường là những cá
nhân, tổ chức kiêm nhiệm, đảm nhận nhiệm vụ chính là chun mơn nghiệp
vụ của họ, phổ biến pháp luật chỉ là lồng ghép vào các hoạt động phục vụ
cơng việc chính của họ, chủ thể này rất đa dạng. Bên cạnh đó, có sự tác động
qua lại lẫn nhau giữa con người với con người, khi người này thực hiện tốt
pháp luật, có ý thức chấp hành các quy định của pháp luật dẫn đến ảnh hưởng
đến những người xung quanh cũng học tập và làm theo pháp luật. Riêng đối
với đối tượng thanh niên thì Đồn TNCS Hồ Chí Minh có vai trị nịng cốt
trong hoạt động phổ biến pháp luật.
1.2.2. Đối tượng phổ biến pháp luật cho thanh niên
Đối tượng của phổ biến pháp luật là mỗi cá nhân hoặc các nhóm người
chịu tác động bởi các cá nhân, cơ quan, tổ chức thực hiện phổ biến pháp luật
thông qua các phương thức khác nhau nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Đối
tượng của phổ biến pháp luật cho thanh niên bao gồm:
Một là, cán bộ, công chức, viên chức Nhà nước ở độ tuổi thanh niên
gồm người đang làm công tác thanh niên. Loại đối tượng này rất quan trọng
15


bởi họ trực tiếp nắm giữ và thực thi các chức năng, nhiệm vụ của bộ máy nhà
nước, họ thường xuyên tiếp xúc với nhân dân. Vì vậy, họ vừa là đối tượng cần

được trang bị đầy đủ kiến thức về pháp luật, đồng thời họ cũng là chủ thể giáo
dục pháp luật với đối tượng giáo dục là nhân dân.
Hai là, học sinh, sinh viên. Đối tượng này cần được đặc biệt quan tâm,
rèn luyện, hình thành ý thức pháp luật và phát triển toàn diện bởi đây là lớp
trẻ, là những người chủ tương lai của đất nước.
Ba là, thanh niên là người lao động như công nhân, thợ thủ cơng... hoặc
người đang có nhu cầu tìm kiếm việc làm. Lực lượng này cần được giáo dục
để nhận thức được trách nhiệm, nhiệm vụ và quyền lợi của mình. Đây là lực
lượng đơng đảo thuộc nhiều tầng lớp, ngành nghề khác nhau, về trình độ hiểu
biết pháp luật cũng rất khác nhau, do đó khi tiến hành phổ biến pháp luật phải
chú ý tới các đặc điểm riêng để chọn phương thức và nội dung phù hợp.
Bốn là, thanh niên có những hành vi sai phạm, phạm pháp đã chấp hành
xong hình phạt hoặc đang được cải tạo, đang ở trại giáo. Nhóm đối tượng này
cực kỳ nhạy cảm, cần được quan tâm, giáo dục để có thể trở lại với xã hội, có
thể sống và làm việc như mọi công dân khác.
1.2.3. Nội dung của phổ biến pháp luật cho thanh niên
Nội dung phổ biến pháp luật cho thanh niên là yếu tố quan trọng của
quá trình phổ biến pháp luật. Việc xác định đúng nội dung là điều kiện cần
thiết đảm bảo công tác phổ biến này đi đúng hướng, phù hợp với từng loại đối
tượng nhất định, thuận lợi cho việc lựa chọn phương pháp và hình thức phổ
biến. Nội dung của phổ biến pháp luật cho thanh niên được xác định căn cứ
vào mục đích, nhiệm vụ và đồng thời xuất phát từ nhu cầu, đặc điểm của đối
tượng phổ biến.
Điều 10 Luật phổ biến, giáo dục pháp luật được Quốc hội nước Cộng
hòa XHCN Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 3 thơng qua ngày 20 tháng 6 năm
2012 đã xác định rõ nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật như sau:

16

-

Quy định của Hiến pháp và văn bản quy phạm pháp luật, trọng tâm là

các quy định của pháp luật về dân sự, hình sự, hành chính, hơn nhân và
giađình, bình đẳng giới, đất đai, xây dựng, bảo vệ mơi trường, lao động,
giáodục, y tế, quốc phòng, an ninh, giao thông, quyền và nghĩa vụ cơ bản của
công dân…
-

Các điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam là thành

viên, các thỏa thuận quốc tế.
-

Ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật; ý thức bảo vệ pháp luật; lợi

ích của việc chấp hành pháp luật; gương người tốt, việc tốt trong thực hiện
pháp luật” [26].
Như vậy, có nhiều nội dung để phổ biến pháp luật cho thanh niên. Thực
tiễn đặt ra yêu cầu phải nghiên cứu và áp dụng hợp lý với các hình thức,
phương tiện, phù hợp với hoàn cảnh, đặc điểm từng đối tượng được phổ biến.
Thanh niên bao gồm nhiều thành phần dân tộc, ở nhiều ngành nghề, địa bàn
cư trú, môi trường học tập và lao động khác nhau. Tuy nhiên, họ đều chịu sự
tác động của luật pháp trong quá trình sinh sống và làm việc. Thanh niên cần
phải được trang bị các kiến thức pháp luật cần thiết, đặc biệt là liên quan gần
gũi đến cuộc sống sinh hoạt và công việc của mình; gắn với giáo dục đạo đức,
lối sống, nhân cách… Đối với thanh niên cần phổ biến pháp luật theo các nội
dung chủ yếu sau:
-

Đối với học sinh, sinh viên: Nội dung giáo dục pháp luật cần phải

nhấn mạnh mối quan hệ giữa giáo dục và nâng cao trình độ văn hóa pháp lý
cho thế hệ trẻ trong xu thế hội nhập hiện nay, giúp họ ý thức đầy đủ hơn về
trách nhiệm của mình trong bối cảnh quốc tế mới. Giáo dục pháp luật cho học
sinh, sinh viên phải nhằm làm cho họ hiểu biết một cách đầy đủ, sâu sắc về
cuộc sống thực tế, về ý thức xã hội, về những hoạt động có tính mục đích và
mang ý nghĩa xã hội rõ rệt. Vấn đề then chốt của giáo dục pháp luật cho thế
hệ công dân tương lai là nhằm trang bị cho họ những kiến thức tổng quát nhất,
giúp họ hiểu một cách đầy đủ, chính xác và khoa học về pháp luật. Sự hiểu
17