Đề thi học kì 1 môn Ngữ văn 10 năm 2019-2020 có đáp án - Trường THPT Lương Ngọc Quyến

MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA MƠN NGỮ VĂN LỚP 10
NĂM HỌC 2019 ­ 2020
(Thời gian làm bài 90 phút  khơng kể thời gian phát đề)

Phần/ 
mức độ
I. Đọc 
hiểu

­ Số câu
­ Số 
điểm
­ Tỉ lệ
II. Làm 
văn
Bức tranh 
ngày   hè 
và   vẻ 
đẹp   tâm 
hồn   nhà 
thơ 
Nguyễn 
Trãi trong 
bài   thơ   “ 
Cảnh 
ngày hè” 

Nhận biết

Thông hiểu

Xác   định 
phương   thức 
biểu   đạt 
(hoặc thao tác 
lập   luận, 
phong   cách 
ngơn ngữ..)

Nêu nội dung 
chính của văn 
bản,   ý   nghĩa 
của   hành 
động.
 

1
0,5
5%

1
1,0
5%

–   Nêu   khái 
quát   về   tác 
giả,   tác 
phẩm.
–   Đưa   ra 
được   những 
chi   tiết   tiêu 

biểu   về   bức 
tranh   cảnh 
ngày   hè.
–   Nhớ   được 
những   nét 
nghệ   thuật 
đặc sắc.

– Hiểu   và 
trình   bày 
được vấn  đề 
nghị   luận 
(   bức   tranh 
thiên   nhiên, 
cuộc   sống 
ngày hè trong 
bài   thơ)

­ Số câu
­ Số 
1

Vận dụng 
Vận dụng  Tổng 
thấp
cao
điểm
­   Bày   tỏ   ngắn 
gọn   quan   điểm 
của bản thân về 

một   vấn   đề 
trong   văn   bản 
(hoặc   bài   học, 
thông   điệp 
được   rút   ra   từ 
văn bản…)
2
4
3,5
4,0
20%
40%
–   Vận   dụng 
kiến   thức,   kĩ 
năng   đọc   hiểu 
tác   phẩm   thơ 
trung   đại,   kĩ 
năng   làm   bài 
nghị   luận   văn 
học để  làm nổi 
bật vẻ  đẹp bức 
tranh cảnh ngày 
hè.

–   Viết 
được   bài 
văn   nghị 
luận   văn 
học   hoàn 
chỉnh

–   Đưa   ra 
những 
đánh giá về 
bài   thơ   và 
tác   giả 
Nguyễn 
Trãi   qua 
bài thơ.
1
6

1
6


điểm
­ Tỉ lệ
III. 
Tổng:
­ Số câu:
­ Số 
điểm:
­ Tỉ lệ:

1
0,5
5%

1
1,0

10%

2
3,5
35%

2

60%

60%

1
6
60%

5
10
100%


    SỞ   GD   &   ĐT   THÁI  ĐỀ KIỂM TRA HỌC KÌ I NĂM HỌC 2019 ­ 2020 
NGUN
MƠN: NGỮ VĂN LỚP 10
TRƯỜNG THPT
Thời gian làm bài: 90 phút khơng kể  thời gian phát  
LƯƠNG NGỌC QUYẾN
đề
                                              
Họ tên: ……………………………………………………SBD….................Phịng thi…………

PHẦN I: ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc văn bản dưới đây và trả lời các câu hỏi:
Một ngày nọ, con lừa của một ơng chủ trang trại sảy chân rơi xuống một cái giếng.  
Lừa kêu la tội nghiệp hàng giờ liền. Người chủ trang trại cố nghĩ xem nên làm gì. Cuối  
cùng, ơng quyết định: con lừa đã già, dù sao thì cái giếng cũng cần được lấp lại và  
khơng ích lợi gì trong việc cứu con lừa lên cả. Ơng nhờ vài người hàng xóm sang giúp  
mình. Họ xúc đất và đổ vào giếng. Ngay từ đầu, lừa đã hiểu chuyện gì đang xảy ra và  
nó kêu la thảm thiết. Nhưng sau đó, lừa trở nên im lặng. Sau một vài xẻng đất, ơng chủ  
trang trại nhìn xuống giếng và vơ cùng sửng sốt. Mỗi khi bị một xẻng đất đổ  lên lưng,  
lừa lắc mình cho đất rơi xuống và bước chân lên trên. Cứ như vậy, đất đổ  xuống, lừa  
lại bước lên cao hơn. Chỉ  một lúc sau, mọi người nhìn thấy chú lừa xuất hiện trên  
miệng giếng và lóc cóc chạy ra ngồi.
(Con lừa – Q tặng cuộc sống)
Câu 1 (0,5 điểm): Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong văn bản?
Câu 2 (1,0 điểm): Dựa vào đâu và bằng cách nào mà con lừa có thể thốt được nạn? 
Câu 3 (1,0 điểm): Anh/ Chị có suy nghĩ gì về cách xử lý của ơng chủ ? 
Câu 4 (1,5 điểm): Từ  câu chuyện trên, Anh/Chị  rút ra bài học gì cho bản thân? (Viết  
một đoạn văn từ 5 đến 7 câu).
PHẦN II:  LÀM VĂN (6,0 điểm)
Câu 1: Cảm nhận của Anh/Chị về bức tranh ngày hè và vẻ  đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi  
qua bài thơ Cảnh ngày hè: 
Rồi  hóng mát  thuở ngày trường,
Hịe lục đùn đùn  tán rợp giương.
Thạch lựu hiên  cịn phun thức đỏ,
Hồng liên trì  đã tiễn mùi hương. 

3


Lao xao chợ cá  làng ngư phủ, 

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm  đàn một tiếng, 
Dân giàu đủ  khắp địi phương.
( Ngữ Văn 10 tập1, NXB Giáo Dục Việt Nam, 2016, tr.118)
           ………………………..Hết………………………….
Thí sinh khơng được sử dụng tài liệu, giám thị khơng giải thích gì thêm

HƯỚNG DẪN CHẤM  KIỂM TRA HỌC KỲ I
Mơn: NGỮ VĂN  ­  Khối 10
Năm học 2019 ­ 2020

Phần Câu

Nội dung

Điểm

ĐỌC HIỂU
 

I

 

1

Phương thức biểu đạt: Tự sự

2

­ Chú lừa thơng minh đã thốt nạn bằng cách:  Mỗi khi bị  một   1.0
xẻng đất đổ lên lưng, lừa lắc mình cho đất rơi xuống và bước  
chân lên trên. Cứ như vậy, đất đổ xuống, lừa lại bước lên cao  
hơn. Chỉ một lúc sau… chú lừa xuất hiện trên miệng giếng và  
lóc cóc chạy ra ngồi.
­ Dựa vào ý chí, nghị  lực vượt qua mọi khó khăn, khơng đầu  
hàng số phận, 
­ Khi con lừa bị nạn và kêu la hàng giờ liền, ơng chủ trang trại   1.0
đã khơng cứu nó (nhờ  vài người hàng xóm cùng giúp mình xúc  
đất, đổ  vào giếng) vì theo ơng:  con lừa đã già, dù sao thì cái  
giếng cũng cần được lấp lại và khơng ích lợi gì trong việc cứu  
con lừa lên cả.
­ Đó là cách xử lí của người thực dụng, khơng tình nghĩa.
Học sinh có thể diễn đạt theo cách khác nhau nhưng phải hợp  
lý, có sức thuyết phục.
Bài học rút ra từ  câu chuyện: Cuộc sống sẽ  đổ  rất nhiều thứ  1.5
khó chịu lên người bạn. Hãy xem mỗi vấn đề bạn gặp phải là 
một hịn đá để  bạn bước lên cao hơn. Chúng ta có thể  thốt 
khỏi cái giếng sâu nhất chỉ  đơn giản bằng cách đừng bao giờ 
đầu hàng, mà phải vượt lên bằng ý chí, nghị lực của bản thân.

3

4
 

4

0.5

II

 

LÀM VĂN
Cảm nhận của Anh/Chị  về  bức tranh ngày hè và vẻ  đẹp  
tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài thơ Cảnh ngày hè.
a.Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận
b.Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Vẻ  đẹp bức tranh ngày hè; vẻ  đẹp tâm hồn nhà thơ  Nguyễn  
Trãi.
c.Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm
Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng 
tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ  giữa lí lẽ  và dẫn 
chứng; đảm bảo các u cầu sau:
* Giới thiệu khái qt về tác giả và tác phẩm.
­ Giới thiệu tác giả  : Tác giả Nguyễn Trãi là một nhà thơ, nhà 
văn tài năng kiệt xuất của dân tộc, ơng đã có nhiều đóng góp 
lớn cho nền văn học nước nhà.
­   Khái   qt   những   suy   nghĩ,   cảm   nhận   về   tác   phẩm:   Bài  
thơ Cảnh   ngày   hè của   Nguyễn   Trãi   là   bài   số   43   trong   trùm 
thơ Bảo kính cảnh giới của Quốc âm thi tập, là một bức tranh 
thiên nhiên tuyệt đẹp và tấm lịng u nước thương dân của tác 
giả.
* Cảm nhận bài thơ:
­ Thời điểm, tâm thế:
+ “Rồi” : Rỗi  rãi, nhàn hạ
+ “Ngày trường”: ngày dài
+ Nhịp ngắt 1/2/3: diễn tả tâm thế người ngắm cảnh khoan 

thai, ung dung.
­>Tâm thế của con người  an nhàn, tìm đến với thiên nhiên, hịa 
mình vào thiên nhiên  đồng thời cũng là thời diểm, tâm thế:  Ít 
ỏi, hiếm thấy để mở lịng, vịnh cảnh.
­ Vẻ đẹp của bức tranh cảnh ngày hè.
+ Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên mùa hè:
. Hình ảnh, màu sắc: Cây hịe xanh lục, 
                                  Hoa thạch lựu đỏ, 
                                  Sen hồng
­> Đặc trưng, quen thuộc; Đẹp đẽ ,thi vị, tinh tế; Thanh cao, 
ngát hương
5

6.0
0.25
0.5
4.5

0.5

2.0


         .  Trạng thái cảnh vật: Động từ:  Đùn đùn, giương, phun,  
tiễn
­>Sức sống mạnh mẽ đang ứa căng, tràn đầy.
      . Âm thanh: dắng dỏi cầm ve (từ láy) ­>  tiếng ve kêu inh ỏi 
như tiếng đàn ngân nga, trầm bổng.
­>Bức tranh thiên nhiên: bình dị, dân dã của làng q căng tràn 
nhựa sống đua nhau trổ dáng, khoe  sắc, tỏa hương.

=>Cảnh vật ngày hè tươi tắn, tràn đầy sức sống, tâm hồn tinh 
tế, nhạy cảm, u thiên nhiên của Nguyễn Trãi.
+ Vẻ đẹp bức tranh cuộc sống con người:
     + Nguyễn Trãi dùng nhiều từ Hán Việt như ngư phủ, cầm 
ve, tịch dương kết hợp nhuần nhuyễn với những từ thuần Việt  
tạo nên vẻ đẹp vừa mộc mạc, bình dị, vừa trang trọng, tao nhã.
     + Cuộc sống được cảm nhận bằng âm thanh: Âm thanh từ 
làng chợ cá, của tiếng ve râm ran mỗi độ hè về.
     + Từ láy: lao xao, dắng dỏi…­> Cảnh ngày hè xơn xao, náo 
nức, khơng khí rất nhộn nhịp.
­>Bức tranh cuộc sống tươi vui, rộn ràng,  ấm áp bởi tình u 
cuộc sống của nhà thơ Nguyễn Trãi.
=>  Bức tranh cảnh ngày hè: Được đón nhận bằng nhiều giác  

quan:thị   giác,  khứu   giác,  thính   giác;  Cả   thiên   nhiên  và   cuộc 
sống con người đều tràn đầy sức sống. Điều đó cho thấy một  
tâm hồn khát sống, yêu đời mãnh liệt và tinh tế, giàu chất nghệ 
sĩ.
1.5
­ Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi:
+   Ước   có   cây   đàn   của   vua   Ngu   Thuấn,   gảy   khúc Nam 
phong cầu mưa thuận gió hịa để  ca ngợi cảnh thái bình của 
đất nước, cầu mong cho nhà nhà, chốn chốn thanh bình. 
+ Lấy Nghiêu Thuấn làm gương báu răn mình, Nguyễn Trãi đã 
bộc lộ  chí hướng cao cả  ln khát khao đem tài trí để  thực  
hành tư tưởng nhân nghĩa u nước thương dân.
­>Tấm lịng ln ln hướng về nhân dân, đất nước
+ Câu thơ kết: Dân giàu đủ khắp địi phương
ngắn gọn (chỉ có 6 chữ) thể hiện sự dồn nén cảm xúc của bài 
thơ, khẳng định khát vọng cao đẹp của nhà thơ: mong cho dân  

ở khắp nơi nơi được hạnh phúc.
6


=>Điểm kết tụ  hồn thơ   Ức Trai khơng phải  ở  thiên nhiên tạo  
vật mà chính ở cuộc sống của con người ­ Một tấm lịng ưu ái 
với dân, với nước.
* Đánh giá chung
­ Bài thơ  Cảnh ngày hè  thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ: 0.5
+ Tình u thiên nhiên
+ Tình u cuộc sống
+ u nhân dân, dất nước
­ Thể thơ Đường luật phá cách, xen vào các câu thơ lục ngơn; 
tả cảnh ngụ tình; ngơn ngữ bình dị, gần gũi.
d. Chính tả, ngữ pháp
0.25
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.
e. Sáng tạo
Thể  hiện suy nghĩ sâu sắc về  vấn đề  nghị  luận; có cách diễn  0.5
đạt mới mẻ.
Tổng điểm

7

10.0