Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.01 MB, 6 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
<i>1. Chijfc n a n g d e n b u hvt ao </i>
Mac va Angghen deu cho rang, triidc
het, ton giao cd chiic nang an lii, dii la
thu' "bii dap hii ao" trong menh de ndi
tieng "ten giad la thudc phien ciia nhan
dan": "Sii ngheo nan eiia tdn giao 'viia la
<i>bieu hien cua sii ngheo nan hien thi/c vita </i>
<i>la St/ phdn khdng chdng sii ngheo nan </i>
hien thiic ay. Tdn giao la tieng thd dai
ciia chung sinh hi ap biic, la trai tim ciia
the gidi khcng cc trai tim, ciing gid'ng nhii
nd la tinh t h i n cua nhiing trat tii khdng
<i>CO Linh than, Tdn giao la thud'c phien ciia </i>
nhan dan"'", Co mgt thdi gian dai, menh
de nay lai chi du'dc hieu: ten giao la riidu
tmh t h i n , la thud'c phien d i u dgc nhan
dan, la vdng hao quang t h i n t h a n h trong
<i>NGI YEN KHAC DVC </i>
cai bien khd ciia nhan dan. la nhiing bdng
hoa tifdng tifdng phu tren .xfch xieng thiic
te ciia hg.
Van de dat ra la lam sao de hieu difdc
thiic chat y nghia cau ndi ndi tieng nay
ciia C.Mac.
Trudc het c i n thay rang luan diem
nay khdng phai C.Mac la ngiidi dau tien
ma trifdc dd da cd mgt so nha khoa hgc
Phiidng Tay de cap den vdi y nghia tu'dng
tti (nhii Honbach. Heghen, Haind.
Baud...). Xhiing den C.Mac, cau ndi nay
trd thanh ndi tieng va nhieu ngu'di ngg
nhan C.Mac la ngiidi da neu len d i u tien.
Den nay van cd nhieu each hieu khac
nhau ve luan diem nay. Cd ngifdi cho
rang cau ndi dd hoan toan sai lam vi
khdng phu hdp vdi sii that lich sii. So
ngiidi khac lai quan niem chi cd hinh
thiic tdn giao thoai hda nao dd mdi la
thud'c phien chii khdng phai mgi tdn giao
ndi chung. Cd ngu'di trd ve tim hieu boi
canh lich sii khi xuat hien cau ndi dd ciia
C.Mac va cho rang; vao n h i i n g t h a p ki'
*. ThS.. Hoc vien Qiiiih tri-Hanh chinh Qudc gia Ho
Chi Minh.
<i>1. C. Mac. Gdp phdn phe phdn triet hoc phdp quyen </i>
<i>ciia Heghen. Ldi ndi ddu. trong C. Mac-Ph. Angghen </i>
d i u ciia t h e ki XIX t h i d Phifdng Tay tif
"thudc p h i e n " chiia cd y n g h i a dgc h a i
nhif n g a y n a y m a chi la thif thud'c giam
dau t h o n g thifdng. Vi vay cau ndi dd ciia
C.Mac k h d n g m a n g b a t ki bdng d a n g len
an nao. Ngifdc lai cd y kien cho r i n g
chiing nao cdn tdn giao thi y n g h i a dgc
hai van cdn dd.
Ciao sif T r a c T a n Binh'"' cho biet, viec
Cbii tich Phiden Castdrd chd rang, xet
thee quan diem chfnh tri ten giad khdng
phai la thud'c phien hoac phifdng thudc dieu
ki. Nd cd the la thud'c phien heac phiidng
thud'c dieu ki tiiy thee ngiidi ta diing nd de
benh viic nhiing ke ap biic, bdc let hay de
bad ve nhiing ngifdi bi ap biic, bdc lot.
Khi p h a n tich cau ndi n a y c i n q u a n
Lam tdi y kien ciia S.V.Rojo, mgt ngiidi
mac xit Chile d nhOng n a m 1980. T r e n cd
d thdi diem ay "thud'c phien" van chifa cd
y n g h i a m a tiiy n h u hgay nay. nd la mgt
c h a t giam d a u m a cac t h i y thud'c v a n ke
ddn""'.
L u a n diem cua C.Mac cdi tdn giao la
thud'c p h i e n ciia n h a n d a n . ve s a u diidc
Lenin tiep t h u t n e t de. cei dd la hdn da
t a n g ciia q u a n niem mac xit ve ton giao"'.
Theo C. Mac. tdn giad k h o n g cbi cd
m a t tieu ciic m a cdn cc m a t tich ciic n h a t
<i>dinh, vi nd k h d n g chi phdn dnh ngheo </i>
<i>ndn hien thi/c m a cdn chd'ng lgi ngheo </i>
<i>ndn hien thi/c ay, nd la t r a i tim khi the </i>
gidi k h d n g cd t r a i tim, la tieng thd dai
lam ngudi ngdai ndi dau kho, sii u a t b a n
de n a n g len so' p h a n moi con ngiidi. Dd
ton giao hi bong hoa gia diem t r a n g cho
xieng xich, nhifng cd nd v a n hdn la mgt
xa hgi cbi cd gong ciim va nguc toi""'.
P h . A n g g h e n . khi ndi ve vai trd cua dao
2. Vien truang Vien Nghien ciiu Tan giap the giai
(Trung Quo'c).
<i>3. Trac Tan Binh. [J gidi Ton gido. NXB MN 2007. tr </i>
19, 20. (Ngirdi dich: Tran NghTa Phuang).
<i>4. Ve tdn gido, NXB KHXH, HN 1994,''t I, tr 239. </i>
<i>5. V.I.Lenin. Ve thdi do ciia Ddng Cdng nhdn ddi </i>
<i>vdi tdn gido. Trong V.I.Lenin Toan tap. NXB Tien </i>
bp Matxcm'a 1979, T 17, tr 524.
<i>6. Vien Nghien ct'ru Ton giao va Tin nguang. Li ludn </i>
<i>ve Tf'ni gido vd chinh sdch ton gido a \ lei Nam. </i>
nguyen tac dao diic cd ban cua ten giad
the gidi, mdi cd kha nang cuo'n hiit quan
chiing nhan dan bi ap biic"'".
Theo each nhin ciia cac nha kmh dien.
chtic nang quan trgng nhat ciia tdn giao
la chiic nang den bu hif ao. Triidc cuoc
song cd nhieu khd khan, may nii. bat
cong, tdn giad an ui, vd ve eon ngrfdi, xda
diu bdt ndi dau tran the, Sii den bii bif ao
cua ton giao, nhu'ng lai cd tac dung hien
thiic, bdi nhd cd nd ma con ngifdi trong
nhiing liic khd dau tuyet vgng nha't van
difdc an lii va van nudi mgt hi vgng vifdt
qua, ban che diidc nhiing hanh vi vd
nghia hoac tai hai cho ddng loai.
2. Vai t r o x a h o i ciia t o n giao
Khi phan tich va danh gia vai trd xa
hgi ciia ton giao, cac nha sang lap chii
nghia Mac - Lenin da neu ra each xem
xet van de tdn giao theo quan diem cu the
va xuat phat tii thiic te sinh dgng ciia
cuoc sdng. Vi the vai trd xa hgi ciia tdn
giao difdc C.Mac va Ph.Angghen nhin
nhan treng nhiing dieu kien lich sd nha't
dinh va trong nhiing hinh thai xa hdi cu
tre ciia cac cuoc cai each ton giao, nha't la
cudc cai each ciia giao hgi Can vanh ddi
vdi sii phat trien cua Chii nghia tii ban.
Dieu dd chiing td r i n g , dng da thiia nhan
trong nhiing dieu kien lich sii nha't dinh,
tdn giao ciing cd m a t tich eiic. va sii tac
dgng ciia nd doi vdi xa hgi ciing cd mgt
t i m quan trgng dang ke"".
<i>C.Mac neu rd trong tac pham Gdp </i>
<i>phdn phe phdn triet hgc phdp quyen ciia </i>
<i>Heghen. Lin ndi ddu: "Nha nifdc ay, xa </i>
<i>hgi ay san sinh ra tdn giao, tiic the gitdi </i>
<i>quan Idn ngiidc, vi ban than chiing la the </i>
<i>gif% Ion ngiCgc. Tdn giao la If luan chung </i>
ciia the gidi ay, la cifdng yeu bach khoa
cua nd. la logic diidi hinh thiic phd cap
ciia nd, la van de danh dii duy linh luan
cua nd, la nhiet tinh cua nd, la sii chuin y
ve mat dao diic ciia nd, la sii bd sung
trang nghiem eiia nd, la can cii phd bien
ma nd diia vao de an lii va bien hg..."'^'.
Ph.Angghen da viet; "Trong tay bgn
giao si, chinh tri va luat hgc, ciing nhd
ta't ca nhuing khoa hgc khac. van chi la
nhiing nganh ciia khoa t h i n hgc. va
nhiing nguyen If thd'ng tri trong t h i n hgc
ciing diidc ap dung cho chfnh tri va luat
hgc. Nhiing giao If ciia giao hgi ddng thdi
ciing la nhiing dinh Ii chfnh tri, va nhiing
doan Kinh T h a n h ciing cd hieu liic trifdc
mgi tda an nhii la luat phap... Va sii
thdng tri tdi cao ay ciia t h i n hgc trong tat
ca cac linh viic boat dgng tinh t h i n ddng
thdi ciing la hau qua t a t yeu ciia cai vi tri
<i>7. Ph. Angghen. Bdn ve lich sir dao Ca Ddc sa ki. </i>
trong C.Mac -Ph. Angghen. Toan tap, Nxb CTQG.
<i>8. PCS. Nguyen Dure Sir. Mdc. Angghen. Lenin hdn </i>
<i>ve tdn gido. NXB Ton giao. HN 2001. tr 11 - 16. </i>
<i>9. C.Mac. Gdp phdn phe phdn trie! hoc phdp qiiven </i>
<i>ciia Heghen. Ldi ndi ddn. trong C.Mac - Ph. </i>
ma giao hgi d a chiem vdi tfnh each la sii
tdng hdp c h u n g n h a t va sii p h e c h u I n
c h u n g n h a t ciia che do p h o n g kien hien
tdn"'"".
O n g k h a n g d i n h ve vai trd ciia hgc
t h u y e t C a n v a n h vdi cac cudc each m a n g
tii san: "Vdi t i n h c h a t s i c xac dac biet
P h a p , C a n v a n h da lam ndi b a t t i n h c h a t
tu" s a n ciia cudc Cai each, da cdng hda hda
va d a n chii h d a n h a thd. T r d n g k h i cucc
cai each cua L u - t h e d Diic d a t h e a i hda va
da difa d a t niidc d e n chd dieu t a n t h i cuoc
cai each ciia C a n v a n h da trd t h a n h la cd
cho n h i i n g ngiidi cdng hda d Gidnevd, d
H a L a n va Xcc'tlen, da giai p h d n g Ha L a n
khdi ach thd'ng t r i ciia T a y B a n N h a va
ciia de che Difc, va da cung cap mgt bg ad
Ndi tdi vai trd xa hgi ciia ton giao, cac
n h a s a n g lap chii n g h i a Mac - Lenin ciing
da lifu y den k h i a c a n h tdn giao la n h u
c i u ciia mgt bg p h a n n h a n dan, n h u c i u
ciia sii p h a t t r i e n xa hgi t r o n g n h i i n g thdi
ki lich sii n h a t d i n h . P h . A n g g h e n n e u ro:
"Chi cai viec la 250 n a m s a u k h i r a ddi,
dad Cd Dd'c da trd t h a n h mgt qud'c giac,
cung du chiing m m h r i n g nd la tdn giad
thich hdp vdl h o a n c i n h cua thdi dai.
T r d n g thdi ki T r u n g cd. dad Cd Ddc ciing
p h a t tne'n t h e e sii p h a t t r i e n ciia che dg
p h o n g kien m a trd t h a n h tdn giao phii
hdp vdi che dg ay, va cd mgt ton ti phong
kien tiidng ting. Va k h i t i n g ldp t h i d a n
r a ddi thi di giad Tin liinb, ddi lap vdi dao
T h i e n chiia p h o n g kien, p h a t trien triidc
h e t t r o n g n h i i n g ngiidi Anbi d mien n a m
nifdc P h a p , t r o n g thdi ki p h d n t h i n h n h a t
cua cac dd t h i d m i e n dd"'''^'.
O n g cho r a n g tdn giao do con ngiidi
s a n g tad ra, b a n t h a n n h i i n g ngiidi nay
cam t h a y diidc n h u c i u c i n phai cc tdn
giao va hg h i e u difdc n h i i n g n h u c i u c i n
Cd tdn giad ciia q u i n chung"'".
P h . A n g g h e n cdn chi ro sii x u a t hien
cua dao Kito d La Ma cd dai da dap iing
yeu cau ciia q u i n chiing nd le va ap biic
mong mud'n difdc giai phdng, nhifng lai
k h o n g CO each nao giai p h d n g trong cuoc
sd'ng h i e n thiic. h d n niia cdn dap iing ca
sii h i n h t h a n h va p h a t t r i e n ciia b a n t h a n
de che cd tfnh c h a t t h e gidi t h i phai cd
mgt ton giao t h e gidi phii hdp vdi nd.
Theo P h . A n g g h e n , t r o n g thdi T r u n g cc
dad Kitd da td r a la mgt ton giao phii hdp
vdi thdi dai, phii hdp vdi che do b i e n
h a n h .
Ton giao la n h u c i u t i n h cam vo'n cd
t r o n g con ngifdi, dieu m a C. Mac da thifa
n h a n : "Neu t r o n g t r a i t i m con ngifdi, cc
mgt t i n h cam xa la vdi ta't ca so' con lai
cua cac loai dgng vat. mgt t i n h cam cii t a i
sinh lai mai dii cho vi t r i ciia con ngifdi d
dau, p h a i c h a n g diing t i n h cam dd la mgt
quy l u a t cd b a n cua b a n c h a t cdn ngifdi.
<i>10. Ph.Angghen. Chien tranh ndng ddn d Difc. trong </i>
C.Mac - Ph.Angghen. Toan tap. N.xb CTQG, HN
1993, tap 7, tr 476.
<i>11. Ph. Angghen. Liitvich Plioiabdc vd su cdo chung </i>
<i>ciiu triet hgc cd dien Difc. trong C. Mac - Ph. </i>
Angghen. Toan tap, NXB CTQG, HN 1995. tap 21.
tr 447-448.
<i>12. Ph. Angghen. Liitvich Plioiabdc vd sit cdo chung </i>
<i>ciia triet hoc cd dien Dire, trong C. Mac - Ph. </i>
Angghen. Toan tap. Nxb CTQG. HN, 1995, tap 21
tr 446.
<i>13. Ph. Angghen. Briiiw Sana vd dao Ca Dd'c khdi </i>
<i>•thiiy. trong C. Mac - Ph. Angghen. Toan tap, Nxb </i>
Theo c h u n g tdi. dd la Linh c a m t d n
gi.ao""''.
3. V a i t r d c h i n h t r i - x a h o i
Mac va A n g g h e n cho r a n g , tdn giao
thuoc kien triic thu'dng t i n g n h a m b i d ve
cd sd k i n h te - xa hgi. Ve b a n c h a t , t e n
giao la cdng cu m a giai c a p t h d n g t r i d i m g
de giii gin t r a t tii thd'ng t r i c u a m i n h . M a t
khac. d n h i i n g giai d o a n d a c biet. tdn giao
ciing du'dc n h a n d a n bi a p biic sii d u n g d e
tien b a n h cudc d a u t r a n h p h a n k h a n g .
<i>T r d n g tac p h a m I^ut vich Phoi O bdc vd </i>
<i>si/ cdo chung cua triet hgc cd dien Ddc, </i>
Ph.Angghen n e u rd mdi giai c a p thd'ng t r i
deu su' d u n g tdn giao p h u hdp vdi m i n h
de duy tri dia vi t h d n g t r i : qu5' tgc dia c h u
su' d u n g dao Tin L a n h chinh thdng; t u
san tii do c h u n g h i a va c a p tien sii d u n g
chii nghia d u y li. O n g ciing chd r a n g dad
Cd Dd'c d a trd t h a n h v a t sd hiiu dgc q u y e n
cua cac giai c a p t h d n g t r i . "Tinh k h d n g
the tieu diet dugc c u a di giao T i n L a n h la
phu hop vdi tfnh vd dich c u a giai c a p t h i
drin d a n g len; khi giai c a p t h i d a n l y d a
dii Idn m a n h . t h i cudc d a u t r a n h ciia nd
chdng qui tgc p h o n g k i e n . m g t cugc d a u
t r a n h v.an h o a n t o a n cd t i n h c h a t d i a
phu'dng. bat d a u cd q u y md d a n tgc...
Xhu vay la d a o Cd Dd'c d a d a t tdi giai
doan cudi c u n g c u a nd. D a o ay k h d n g cdn
du k h i n a n g de tiep t u c du'dc d u n g l a m
nguy t r a n g t u tu'dng cho n h i i n g hoai b a o
cua b a t cii m g t giai c a p t i e n bg n a o dd; nd
ngay cang trd t h a n h v a t sd h d u dgc
quyen cua cac giai c a p thd'ng t r i . chiing
d u n g nd lam phu'dng tien cai tri ddn gian
n h i m d a n a p cac giai c a p ldp du'di. Hdn
niia, mdi giai c a p t h d n g t r i d e u sii d u n g
ton giao p h u h d p vdi m i n h ; q u y tgc d i a
chu sii d u n g d d n g T e n h a y d a o T i n L a n h
cbinh thd'ng; bgn tu' s a n t u do chii n g h i a
va c a p tien sii d u n g c h u n g h i a duy
If:..."""".
<i>L e n i n , t r o n g t a c p h a m Thdi do cua cdc </i>
<i>giai cap ud cdc ddng phdi ddi u(9i tdn gido </i>
<i>vd gido h(5i n e u rd; "Mudn d u y t r i n h a n </i>
d a n diidi c h e do nd le t i n h t h i n , t h i giao
hdi p h a i lien m i n h c h a t c h e nha't vdi bgn
T r a m d e n : d a y la y kien c u a bgn dia chii
d a m a n v a ciia bgn b a o ngiidc cd 16 diidc
p h a t b i e u r a q u a ciia m i e n g
Puriskevfch. T h i i a cac n g a i . cac ngai l i m roi.
Ve cd b a n . l u a n d e t r e n d a y ciia chii
n g h i a M a c t h a t k h d p h a n p h a n bac va
den n a y nd v a n cdn n g u y e n gia t r i . Sau
d a y la h a i c a u trich d a n tieu bieu:
" T r o n g cai ggi la n h a nudc Cd Ddc giao.
<i>cai cd y n g h i a thiic sii k h d n g phai la con </i>
<i>ngddi m a la sii tha him ciia nd. Xgifdi duy </i>
<i>n h a t cd y n g h i a . ddc vua. la mgt con </i>
ngu'di k h a c b i e t m g t e a c h d a c t h u vdi t a t
<i>14. Tap chi Nghien cUu Tdn gido. so 4-2000. tr 52. </i>
<i>15. Ph. .Angghen. L/Jr vich Piimahdc vd su cdo cluing </i>
<i>cua triet hoc cd dien Difc. trong C. Mac - Ph. </i>
Angghen. Toan tap. NXB CTQG. IIN 1995. tap 21.
tr 447 - 449.
<i>16. V.I. Lennin. Tlicd dp cua cdc giai cap vd ciia cdc </i>
<i>ddng phdi ddi vdi tdn gido vd gido hoi. trong </i>
ca mgi ngifdi khac, hdn n u a cdn la ingt
Cdn ngu'di du'dc tdn giao lam cho trd nen
t h i e n g lieng. triic tiep g a n vdi t h i e n gidi,
vdi C h u a " " ' ' .
"Tat ca cac giai cap a]3 biic deu c i n den
hai chiic n a n g xa hgi, de giii gin nen
thdng tri cua ininb: chifc n a n g dao p h u va
chiic n a n g giao si. Dao phii p h a i dep t a n
sti p h a n k h a n g va sii cam p h a n ciia
nhiing ngiidi bi ap biic. Giad si p h a i an lii
nbting ngiidi hi a p biic, vach r a cho hg
t h a y trien vgng...""''*',
Tuy n h i e n , ton giao ciing difdc n h a n
dan hi ap bifc sii d u n g de tien h a n h cugc
<i>T r o n g tac p h a m Chien tranh nong ddn </i>
<i>g Ddc, ong Viet: "Vdi b a n dich kinh t h a n h . </i>
L u t h e da dem lai cho phong trao binh
dan moL vu k h i m a n h me. Thdng qua
kinh Lhanh. dng ta da dem dad Cd Dd'c
k h i e m idn cua n b t i n g the ki d i u tien dci
lap vdi dao Cd Dd'c da phdng kien hda
thdi dng ta. d e m biic t r a n h met xa hgi
chifa be biet den ton ti t r a t tii p h o n g kien
r a t phrfc t a p va gia tao doi lap vdi mgt xa
hgi phong kien d a n g t a n ra. Xoiiti' dan da
sii d u n g vii k h i do ve mgi m a t de chong
lai cac vifdng cong. quy tgc va t a n g lii"''''".
X h u vay. t h o n g q u a mgt so tac p h a m
k m h dieii Lieu bieu, C.Mac, Ph.Angghen
va V.I.Lenin cho tha'y ton gi.io cd tac dgng
tich ciic n h a t d i n h trong xa hgi. Xd an ui,
<i>17. C.Mdc - Ph.Angghen. Todn tdp. NXB CTQG. </i>
MN 1995. T l.lr544.
<i>18. V.l. Lenin. Su phd sdn ciia Qudc te IL trong V.l. </i>
Lenm. Toitn tap. NXB lien bo Matxcova. 1980. T
26. tr 293.
<i>19. Do Quang Mirng. Vdn de ton gido trong cdch </i>
<i>iiiaiig \ tet Nam Li ludn vd thifc tien. Nxb Cl'QG HN </i>
2005. tr 135 - 140.
<i>20. Ph. Angghen. Chidn tranh ndng ddn d Difc. trong </i>
C. Mac - Ph. Angghen. Toan tap. Nxb CIQG. HN