Tiet 28 tia x

Lớp:


NỘI DUNG CHÍNH CỦA BÀI

1) Tia X là gì?

2) Thuyết điện từ của ánh sáng
3) Thang sóng điện từ


KIỂM TRA BÀI CŨ
1) Tia hồng ngoại là gì? Tính chất và

cơng dụng của nó ra sao?

2) Tia tử ngoại là gì? Tính chất và
cơng dụng của nó ra sao?


WILHELM.CONR
AD. ROENTGEN
(1845- 1923)
Giải thưởng Noben
1901.
Năm 1895, nhà bác
học người Đức
Rơnghen đã phát
minh ra tia
Rơnghen(tia x)với
dụng cụ có tên gọi

là ống Rơnghen.


I. Tia X

a) Tia X là gì?

Những bức xạ khơng nhìn thấy có bước sóng từ
10 – 8m đến 10 – 11m, được gọi là tia Rơnghen
hay tia X.


1. Tia X
b) Cách tạo tia X

Đối catốt

+

-

Anốt

Catốt
p= 10-3 mmHg


2) Cách tạo tia X
Đối âm
cực

+

Dòng
electron

-

Anốt

Ca
tốt

Ống RƠNGHEN


Giải thích cơ chế:
- Các electron trong Katốt được tăng tốc trong Điện trường
mạnh, nên thu được động năng lớn. Khi đến đối âm cực
chúng xuyên sâu vào lớp bên trong vỏ nguyên tử và tương
tác với hạt nhân nguyên tử và các electron ở lớp này .
Kết qủa của sự tương tác này là phát ra các bức xạ có bước
sóng rất ngắn mà ta gọi là tia X.


1. Tia X
c) Tính chất

Những tính chất nổi bật của Tia X:
• Tia X có khả năng đâm xun

• Tia X tác dụng mạnh lên phim ảnh
• Tia X làm ion hóa khơng khí
• Tia X có tác dụng làm phát quang nhiều
chất
• Tia X có thể gây ra hiện tượng quang
điện
• Tia X có tác dụng sinh lý mạnh: diệt
khuẩn, diệt tế bào …


I. Tia X
d) Ứng dụng

Ứng dụng trong y học

Tìm những vật lạ
trong cơ thể
Phát hiện bệnh
bằng chụp X
quang
Điều trị ung thư


1. Tia X
5) Ứng dụng

Ứng dụng trong công nghiệp: Kiểm tra chất
lượng các vật đúc, tìm các vết nứt trong vật
bằng kim loại

Các ứng dụng khác: Kiểm tra hành lý, nghiên
cứu cấu trúc của vật rắn


II. Thuyết
điện từ về
ánh sáng

• Theo Mắc – xoen, ánh sáng là sóng điện từ có
bước sóng rất ngắn
• Mối liên hệ giữa tính chất điện từ và tính
chất quang

c = à n = à
v

ã Lo ren xơ cịn chứng tỏ đươc hằng số
điện mơi ε phụ thuộc vào tần số f của ánh
sáng: ε = F(f) → giải thích được sự tán sắc
ánh sáng


• Các sóng vơ tuyến, tia hồng ngoại, ánh
sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, tia X, tia
gamma đều có cùng bản chất là sóng điện
từ, chỉ khác nhau về bước sóng và tần số.
Ranh giới giữa các vùng là khơng rõ rệt

III. Thang
sóng điện từ

• Sóng có bước sóng càng ngắn thì tính
đâm xun càng mạnh, dễ làm phát
quang, dễ làm ion hóa khơng khí; Trong
khi sóng có bước sóng càng dài càng dễ
quan sát hiện tượng giao thoa


Thang sóng điện từ:
Tia gamma :
Tia Rơnghen:
Tia tử ngoại:
Ánh sáng nhìn thấy:

< 10

10

−12

−12

m
−8

→10 m

−8

−7

10 → 4.10 m
−7

−7

4.10 → 7,5.10 m

Tia hồng ngoại:
−7

Các sóng vơ tuyến:

−3

7,5.10 → 10 m
> 10

−3

m


Cách
phát
Máy phát vô
tuyến

Vật
nóng

dưới
500oC

Sóng vô
tuyến

Phương pháp vô
tuyến

Cách
thu

Các nguồn
Á
sáng
nh
sá
Tia
ng
hồn
nhì Tia
g
tử
n
ngoa
tha ngoa
ïi
ïi
áy

Vật
nóng
trên
0
ng
3000
C
Rơnghen
Tia
Rơnghe
n

Sự
phân
huỷ
hạt
nhân

Tia
Gamma

Phương pháp chụp ảnh
Phương pháp quang
điện
Phương pháp nhiệt
điện
Phương pháp ion hóa


LUYỆN TẬP

2) Vì sao đối catốt của ống Rơnghen phải làm bằng kim loại chịu
được nhiệt độ cao và phải làm nguội bằng một dòng nước?
3) Việc chụp X quang trong y học dựa vào tính chất nào của
tia X?
A. Tính đâm xuyên và tác dụng sinh lý
B. Tính đâm xuyên và tác dụng lên phim ảnh
C. Tác dụng sinh lý và tác dụng lên phim ảnh
D. Tác dụng đâm xuyên và tác dụng làm phát quang.


LUYỆN TẬP
4) So với tia Rơnghen thì tia tử ngoại khơng có tính chất nào?
A. Làm ion hóa khơng khí
B. Khả năng đâm xuyên
C. Tác dụng làm phát quang một số chất
D. Tác dụng lên phim ảnh