Vì sao tăng triglyceride máu lại dẫn đến viêm tụy?

Vì sao tăng triglyceride máu lại dẫn đến viêm tụy?

Trường hợp lâm sàng: Bệnh nhân nam 46 tuổi, đái tháo đường đang dùng
thuốc hạ đường huyết uống nhập viện vì đau thượng vị liên tục 1 ngày nay kèm
buồn nôn, nôn và không ăn uống gì được. Bác sĩ nghĩ đến viêm tụy cấp nhưng kết
quả amylase lại trong giới hạn bình thường. Đường huyết của bệnh nhân là
410mg/dL và mẫu huyết thanh được mô tả là đục như sữa. Có nên tiếp tục nghĩ
đến viêm tụy cấp?


H1- Tuyến tụy (pancreas)

- Huyết thanh đục như sữa là chỉ điểm cho thấy có tăng lượng mỡ trong
máu, thường là dưới dạng triglycerides.
- Mẫu huyết thanh đục thường ảnh hưởng đến thử nghiệm amylase và cho
ra những kết quả âm tính giả, khiến chẩn đoán viêm tụy cấp vẫn chính xác dù trị
số amylase máu vẫn bình thường.


H2- Huyết thanh đục như sữa trong trường hợp tăng triglycerides máu

- Sỏi mật và nghiện rượu là nguyên nhân của khoảng 80% trường hợp viêm
tụy. Tăng triglyceride máu là nguyên nhân đứng hàng thứ nhì, chiếm khoảng 1-4%
số trường hợp (có nghiên cứu cho thấy chiếm đến 7%).
- Có sự liên hệ giữa tăng triglyceride máu mức độ trung bình với viêm tụy,
trong khi những trị số lớn hơn 1000mg/dL sẽ có nhiều khả năng dẫn đến viêm tụy.
- Mặc dù tần suất viêm tụy khi có tăng triglyceride máu khá cao, việc dự
báo những bệnh nhân nào sẽ khởi bệnh khi mức triglyceride máu cao hơn
1000mg/dL vẫn còn là điều nan giải.
- Tương tự cholesterol, triglyceride có cả 2 nguồn gốc ngoại sinh lẫn nội
sinh.

- Triglyceride nhập vào cơ thể từ khẩu phần ăn được bước đầu lưu trữ trong
các chylomicrons, còn triglyceride nội sinh được gan tổng hợp và chứa đựng trong
VLDL.


H3- Tăng triglyceride do nguyên nhân nội sinh (tổng hợp từ gan) và ngoại sinh
(hấp thu từ ruột)

2 lipoproteins này là nguồn triglycerides chủ yếu trong máu và tương tác
với lipoprotein lipase ở mô ngoại biên để dự trữ triglycerides trong bắp cơ và mô
mỡ.


H4- Dự trữ triglycerides trong bắp cơ và mô mỡ. LPL (lipoprotein lipase)- FFA
(Acid béo tự do)

Do đó, hình thành tăng triglyceride máu phụ thuộc vào cân bằng giữa sự
tổng hợp và dị hóa (catabolism) của các lipoproteins nói trên.
Tăng triglyceride máu nguyên phát là một dạng bệnh di truyền hiếm gặp
gây tăng triglycerides bao gồm: Bệnh chylomicron máu gia đình (Tăng lipid máu
type I), Tăng triglyceride máu gia đình (Tăng lipid máu type IV), và Tăng lipide
máu hỗn hợp gia đình (Tăng lipide máu type V).


H5- Phân loại Fredrickson về tăng lipoprotein máu

Có nhiều nguyên nhân gây tăng triglyceride máu thứ phát như nghiện rượu,
đái tháo đường, chế độ ăn, béo phì, estrogen, có thai, suy thận mãn, suy giáp, và
một số thuốc (thiazides, thuốc chẹn beta, thuốc ức chế protease).

H6- Các biến đổi về xơ vữa có thể đi kèm với tăng triglyceride máu