Biến đổi xã hội đô thị và quản trị biến đổi xã hội đô thị ở Việt Nam hiện nay – đặc điểm và một số gợi ý can thiệp chính sách

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>XÃ HỘ I ĐÔ THỊ Ở VIỆ T NAM HIỆ N NAY - ĐẶ C ĐIỂ M </b>

<b>VÀ MỘ T SỐ GỢ I Ý CAN THIỆ P CHÍ NH SÁ CH </b>

<b> PGS. TS Đoà n Minh Huấ n</b>

<i>Họ c việ n Chí nh trị - Hà nh chí nh khu vự c 1</i>

<b>1. Khá i niệ m biế n đổ i xã hộ i đô thị và quả n trị biế n đổ i xã hộ i đô thị </b>

Thuộ c nề n văn minh nông nghiệ p lú a nướ c, cư dân Việ t Nam phầ n
lớ n là nông dân, tổ chứ c xã hộ i cơ bả n là nông thơn, nên kinh tế chí nh
<i>là nông nghiệ p. Phả i đế n thờ i kỳ thuộ c đị a, q trình cận đại hóa </i>
(early-modernization) mớ i thú c đẩ y đơ thị hó a theo diệ n mạ o, kế t cấ u và chứ c
năng đô thị kiể u phương Tây. Sau khi già nh đượ c độ c lậ p (1945), cá c đô
thị Việ t Nam lạ i phả i hứ ng chị u tá c độ ng “ké p” củ a: (i) chiế n tranh ké o
dà i trong nhiề u thậ p niên, (ii) mơ hì nh kinh tế “công hữ u, kế hoạ ch hó a,
phi thị trườ ng” ở miề n Bắ c, rồ i mở rộ ng ra miề n Nam sau ngà y đấ t nướ c
thố ng nhấ t (1975). Trong mơ hì nh kinh tế “công hữ u, kế hoạ ch hó a, phi
<i>thị trườ ng”, do kinh tế hà ng hó a không đượ c thừ a nhậ n, các thành phầ n thị </i>

<i>dân (tư sả n, tiể u thương, tiể u chủ ...) bị “cả i tạ o xã hộ i chủ nghĩ a” theo ý chí </i>

chủ quan củ a con ngườ i, đã là m xã hộ i đô thị biế n đổ i cả về cơ cấ u, lố i số ng
cũ ng như cá c vấ n đề xã hộ i phá t sinh và phá i sinh từ yế u tố kinh tế . Công
<i>cuộ c Đổ i mớ i (Renovation) đượ c khai mở từ năm 1986 ở Việ t Nam đã thú c </i>
<i>đẩ y đơ thị hó a, làm tái sinh hoặc phát sinh những vấ n đề xã hộ i mớ i. Đó </i>
<i>chí nh là biến đổ i xã hộ i đô thị mang đặ c trưng củ a Việ t Nam. </i>

<i>Biế n đổ i xã hộ i đô thị ở Việ t Nam là sự chuyể n đổ i từ tí nh chấ t xã hộ i nông </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

đơn, ngưng đọ ng sang đờ i số ng xã hộ i phứ c tạ p, đa dạ ng và năng độ ng,

bao gồ m từ nhu cầ u xã hộ i, dị ch vụ xã hộ i, lố i số ng xã hộ i đế n cá c vấ n đề
<i>xã hộ i. Biế n đổ i xã hộ i đô thị ở Việ t Nam bao gồ m cả biến hình và biến thể, </i>
<i>cả mặt lượng lẫn mặt chất, chị u sự tá c độ ng củ a 4 yế u tố chí nh: (i) Sự chuyể n </i>
biế n từ thể chế kinh tế kế hoạ ch hó a tậ p trung sang thể chế kinh tế thị
trườ ng; (ii) Sự chuyể n biế n từ nề n kinh tế nông nghiệ p sang nề n kinh tế có
cơ cấ u đa dạ ng, vậ n độ ng theo hướ ng cơng nghiệ p hó a, hiệ n đạ i hó a; (iii)
Sự chuyể n biế n từ xã hộ i khé p kí n sang xã hộ i mở , hộ i nhậ p vớ i thế giớ i;
(iv) Sự chuyể n biế n từ xã hộ i nông thôn truyề n thố ng sang xã hộ i đô thị vớ i
nhữ ng mở rộ ng về diệ n tí ch, biế n đổ i về cấ u trú c và chứ c năng.

<i>Quản trị biến đổi xã hội đô thị là quá trì nh tổ chứ c, điề u khiể n, đị nh </i>

hướ ng củ a cá c chủ thể nhà nướ c và ngoà i nhà nướ c là m cho sự thay đổ i xã
hộ i đô thị diễ n ra theo mụ c tiêu, đượ c kiể m số t, phị ng ngừ a rủ i ro, khủ ng
hoả ng, mấ t phương hướ ng. Đó chí nh là q trì nh can thiệ p chí nh sá ch để
xây dự ng mộ t không gian xã hộ i đô thị hiệ n đạ i gắ n vớ i bả o tồ n cá c giá trị
truyề n thố ng; đị nh hì nh mộ t cơ cấ u xã hộ i thà nh thị mà ở đó thị dân chiế m
vai trò , vị thế chủ đạ o trong mọ i mặ t hoạ t độ ng và chi phố i đờ i số ng đô thị ;
tạ o lậ p mộ t hệ thố ng dị ch vụ xã hộ i, phú c lợ i xã hộ i và an sinh xã hộ i giả i
quyế t đượ c cá c vấ n đề xã hộ i nả y sinh trong đờ i số ng và lố i số ng đô thị .

<b>2. Nhậ n diệ n mộ t số đặ c điể m biế n đổ i xã hộ i đô thị ở Việ t Nam qua trì nh trì nh 26 </b>
<b>năm Đổ i mớ i </b>

Có thể nhậ n diệ n biế n đổ i xã hộ i đô thị ở Việ t Nam qua 26 năm Đổ i
mớ i ở mấ y chiề u cạ nh sau đây:

<i>a. Biế n đổ i xã hộ i đô thị bao gồ m cả biế n đổ i xã hộ i tạ i chỗ và biế n đổ i xã hộ i do </i>

<i>nhậ p cư, là m thay đổ i từ ngưỡ ng dân số đế n hì nh thá i, kế t cấ u dân cư, tạ o nên tí nh </i>

<i>chấ t xã hộ i thị dân rõ nét hơn. Đô thị Việ t Nam truyề n thố ng chủ yế u hì nh </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

biệ t (Hà ng Bạ c, Hà ng Khay, Hà ng Thiế c...). Công chứ c, viên chứ c, trí thứ c,
binh lí nh thườ ng chiế m số lượ ng lớ n trong cư dân phi nông nghiệ p mỗ i
thà nh phố . Văn hó a, lố i số ng, sinh hoạ t củ a xã hộ i thườ ng trộ i tí nh chấ t
<i>“đơ” hơn tí nh chất “thị ”. Hay cị n gọ i đó là tính chấ t “đơ” thì già, nhưng tí nh </i>

<i>chấ t “thị ” thì non1</i>_{. Phả i đế n thờ i kỳ Đổ i mớ i, vớ i độ ng thá i củ a kinh tế thị}

trườ ng, đơ thị hó a mớ i bắ t đầ u mang tí nh chấ t mớ i. Hầ u như cá c đô thị
không chỉ là trung tâm chí nh trị hoặ c lỵ sở hà nh chí nh, mà cị n đị nh hì nh
chứ c năng trung tâm công nghiệ p, dị ch vụ , thương mạ i củ a đấ t nướ c, củ a
vù ng hoặ c củ a đị a phương.

<i>Đơ thị hó a trong lị ch sử chủ yế u diễ n ra theo hì nh thái nhân tạo hó a lã nh </i>

<i>thổ từ cá i lõ i ban đầ u rồ i mở rộ ng ra cá c vù ng nông thôn ngoạ i vi theo kiể u </i>

“vế t dầ u loang”. Tuy nhiên, đơ thị hó a ở Việ t Nam không theo “vế t dầ u
loang” mà thườ ng vẫ n bọ c giữ trong lị ng đơ thị cá c “tiể u vù ng đị a lý nông
thôn” như là ng Kim Liên thuộ c quậ n Đố ng Đa, là ng Nhân Chí nh, là ng
Mọc thuộ c quậ n Thanh Xuân, là ng Yên Hòa thuộ c quậ n Cầ u Giấ y... thuộ c
<i>Hà Nộ i. Đó là hình thá i “da bá o” xen cấ y nơng thôn trong đô thị . Ngà y nay, đô </i>
thị hó a ở Việ t Nam khơng theo hì nh thá i đó mà vớ i mơ hì nh đơ thị đa cự c
thì nằ m lọ t giữ a cá c đô thị duy trì cá c vù ng nơng thôn khá rộ ng lớ n. Đấ y
là chưa kể nhữ ng vù ng nông thôn ngoạ i thà nh củ a cá c thà nh phố lớ n vố n
đượ c điề u chỉ nh theo quyế t đị nh hà nh chí nh. Theo kết quả điều tra dân số
và nhà ở ngày 01/4/2009, thành phố Hồ Chí Minh có dân số 7.162.864 người,
gồm 1.824.822 hộ dân trong đó: 1.509.930 hộ tại thành thị và 314.892 hộ tại
nông thôn2_{. Khu vự c đơ thị hó a thà nh thụ c hơn thườ ng là nhữ ng nơi trướ c}

đó vố n là ruộ ng canh tá c, đượ c chuyể n đổ i mụ c đí ch xây dự ng khu đô thị .
Trên nề n cá c khu ruộ ng canh tá c nà y trong mấ y năm gầ n đây đã nhanh
chó ng mọ c lên cá c nhà cao tầ ng hoặ c nhà phân lô kiể u biệ t thự . Nằ m kẹ p
giữ a cá c khu đô thị nà y vẫ n là cá c “tiể u vù ng đị a lý nơng thơn” rấ t khó
khăn khi chuyể n đổ i từ nghề nông nghiệ p sang cá c nghề phi nông nghiệ p,
từ thôn dân sang thị dân.

<i>Ở cá c khu đô thị mớ i phầ n lớ n là ngườ i nhậ p cư, gồ m cả nhậ p cư khoả ng </i>

cá ch xa và nhậ p cư khoả ng cá ch gầ n. Nhậ p cư khoả ng cá ch xa là ngườ i dân
từ cá c đị a phương khá c dồ n về đơ thị tì m kiế m sinh kế , họ c tậ p. Nhậ p cư

<i>1 Vũ Văn Quân, Đoà n Minh Huấ n, Nguyễ n Quang Ngọ c (đồng chủ biên): Thăng Long - Hà </i>

<i>Nộ i vớ i vai trò trung tâm chí nh trị - hà nh chí nh đấ t nướ c: Lị ch sử và bà i họ c, Nxb Hà Nộ i, 2010. </i>

<i>2 Tổ ng cụ c Thố ng kê: Báo cáo chí nh thứ c kế t quả tổ ng kế t tổ ng điề u tra dân số và nhà ở ngày </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

khoả ng cá ch gầ n là dân vố n ở cá c là ng xung quanh tá i đị nh cư do phả i giả i
tỏ a để lấ y mặ t bằ ng đấ t đai xây dự ng cá c cơng trì nh cơng cộ ng hoặ c cơng
trì nh thương mạ i (đườ ng sá , công viên, khu đô thị , khu cơng nghiệ p). Đơ
thị hó a ở đây diễ n ra triệ t để hơn, hì nh thà nh tương đố i đồ ng bộ cả kế t cấ u
hạ tầ ng kỹ thuậ t và hạ tầ ng dị ch vụ xã hộ i đô thị . Cư dân ở cá c đô thị mớ i
thuầ n tú y là lao độ ng phi nơng nghiệ p, có thể là công chứ c, viên chứ c, binh
lí nh, trí thứ c hoặ c nhữ ng ngườ i là m nghề kinh doanh, buôn bá n. Lố i số ng
đô thị ở đây cũ ng rõ né t hơn. Ngườ i dân ở đây í t chị u rà ng buộ c bở i quan
hệ lá ng giề ng - đị a vự c, mà chủ yế u dự a trên quan hệ nghề nghiệ p - lợ i í ch
vậ n hà nh theo thể chế hà nh chí nh (cơ quan hà nh chí nh), thể chế xã hộ i
(hiệ p hộ i), thể chế công ty (doanh nghiệ p), thể chế sự nghiệ p (trườ ng họ c,
bệ nh việ n...). Hệ thố ng dị ch vụ cung ứ ng tạ i đây theo tí nh chấ t thà nh thị ,

đượ c quy hoạ ch thà nh cá c phân khu chứ c năng phụ c vụ cho họ c tậ p, giả i
trí , thương mạ i.

<i>Cị n ở cá c là ng truyề n thống nằm kẹ p giữ a cá c khu đô thị có hai thà nh </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<i>b. Biế n đổ i cơ cấ u xã hộ i đô thị bao gồm từ cơ cấ u giai - tầ ng, cơ cấ u dân </i>
cư - nhân khẩ u, đế n cơ cấ u nghề nghiệ p...

<i>Về biế n đổ i cơ cấ u giai - tầ ng, nế u như trướ c Đổ i mớ i chỉ có giai cấ p cơng </i>

nhân, giai cấ p nông dân và tầ ng lớ p trí thứ c, thì trong kinh tế thị trườ ng ở
<i>cá c đô thị tái sinh và phát sinh những giai - tầ ng phả n á nh tí nh chấ t thị dân </i>
điể n hì nh như tư sả n, tiể u chủ , tiể u thương, lao độ ng là m th. Cị n cơng
nhân, nơng dân, trí thứ c cũ ng đa dạ ng hơn, khơng chỉ có trong khu vự c
kinh tế nhà nướ c, kinh tế hợ p tá c, thể chế hà nh chí nh, thể chế sự nghiệ p
cơng lậ p... mà cị n có cả trong khu vự c kinh tế tư nhân, kinh tế hỗ n hợ p,
thể chế sự nghiệ p ngoà i công lậ p... Điề u đá ng chú ý là xã hộ i Việ t Nam
<i>đang dần hình thành tầng lớp trung lưu, vố n có nguồ n gố c từ cá c giai - tầ ng </i>
khá c nhau, hoạ t độ ng ở nhiề u ngà nh nghề , chủ yế u tậ p trung ở cá c đô thị .
Tầ ng lớ p trung lưu tá c độ ng rấ t lớ n đố i vớ i biế n đổ i xã hộ i và có vai trị ,
vị trí quan trọ ng đố i vớ i quả n trị biế n đổ i xã hộ i đô thị Việ t Nam trong bố i
cả nh mớ i.

<i>Về biế n đổ i cơ cấ u xã hộ i - dân cư, dân số đô thị tăng rấ t nhanh, chủ yế u </i>

là tăng cơ họ c do di cư nông thôn - đô thị . Chỉ thố ng kê thà nh phố Hồ
Chí Minh: Năm 1989 là 3.988.124 người, năm 1999 là 5.037.155 người, năm
2004 là 6.117.251 người, năm 2009 là 7.162.864 người, năm 2010 là 7.382.287
người1_{. Nhậ p cư đó ng gó p rấ t lớ n và o tăng trưở ng kinh tế đô thị , đặ c biệ t}
đố i vớ i cá c ngà nh nghề mớ i. Tì nh trạ ng lạ m dụ ng hộ khẩ u là m điề u kiệ n

để mua nhà , mua xe má y, nhậ p họ c cho con cá i tạ i cá c trườ ng họ c... đượ c
bã i bỏ đã tạ o điề u kiệ n cho di cư nông thôn - đô thị dễ dà ng hơn. Điề u nà y
tạ o nên á p lự c rấ t lớ n đố i vớ i hệ thố ng dị ch vụ xã hộ i, kế t cấ u hạ tầ ng đô
thị . Giao thông, điệ n, nướ c, nhà ở đô thị , nhấ t là ở cá c thà nh phố lớ n, trong
nhữ ng năm qua dù đượ c đầ u tư để mở rộ ng, nâng cấ p, nhưng vẫ n không
đá p ứ ng đượ c nhu cầ u gia tăng nhanh chó ng củ a dân số đô thị . Bệ nh việ n
ở cá c thà nh phố lớ n đề u quá tả i, không chỉ do nhu cầ u khá m chữ a bệ nh
tạ i mỗ i đô thị , mà cò n do cả á p lự c ngườ i bệ nh di chuyể n đế n từ cá c đị a
phương khá c trong vù ng. Dị ch vụ giá o dụ c mầ m non, tiể u họ c, trung họ c
thiế u thố n (không gian - cả nh quan họ c đườ ng, cơ sở vậ t chấ t, giá o viên,
phương tiệ n dạ y họ c) gây khó khăn cho đờ i số ng tạ i cá c khu đô thị mớ i.
Cá c trung tâm mua sắ m ở đô thị cũ ng không đá p ứ ng đượ c nhu cầ u cả
<i>về giá cả và tí nh tiệ n í ch, do đó , nhiề u nơi vẫ n duy trì chợ phố làng truyền </i>
1 Số liệ u tổ ng điề u tra dân số nhà ở củ a Tố ng cụ c Thố ng kê cá c năm 1989, 1999, 2009 và

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

thố ng. Giá cả vừ a phả i và sự tiệ n lợ i về khoả ng cá ch đi mua sắ m là lý do cắ t
nghĩ a cho sự tồ n tạ i củ a loạ i hì nh chợ phố là ng. Tuy nhiên, nhì n bề ngoà i
chợ phố là ng không phả n á nh đượ c văn minh đô thị và quả n lý củ a chí nh
quyề n khó khăn hơn đố i vớ i chấ t lượ ng hà ng hó a (xuấ t xứ hà ng hó a, vệ
sinh an toà n thự c phẩ m...). Nhữ ng điề u trì nh bà y trên cho thấ y sự bấ t cậ p
giữ a tăng trưở ng dân số đô thị vớ i tăng trưở ng kế t cấ u hạ tầ ng kỹ thuậ t và
<i>dị ch vụ xã hộ i đô thị , giữ a đị nh hì nh phương thứ c cung ứ ng dị ch vụ kiểu </i>

<i>đơ thị với duy trì phương thứ c cung ứ ng dị ch vụ kiểu á đô thị . </i>

<i>Về biế n đổ i cơ cấ u xã hộ i - nghề nghiệp, đó là sự chuyể n biế n từ nghề </i>

nghiệ p đan xen giữ a cá c ngà nh phi nông nghiệ p và nơng nghiệ p sang đị nh
hì nh cơ bả n ngà nh nghề phi nông nghiệ p. Nế u như và o đầ u thậ p niên 90
củ a thế kỷ trướ c, nhiề u vù ng nộ i thà nh củ a Hà Nộ i vẫ n duy trì sả n xuấ t

<i>nông nghiệ p như trồ ng hú ng thơm ở Lá ng (Đố ng Đa), trồ ng hoa ở Ngọ c Hà , </i>
<i>Nhậ t Tân, Quả ng Bá , Nghi Tà m (Tây Hồ ), trồ ng rau muố ng ở nhiề u quậ n </i>
<i>nộ i thà nh, trồng lúa ở quậ n Cầ u Giấ y, Thanh Xuân, thì đế n nay hầ u như </i>
khơng cị n. Tạ i cá c quậ n nộ i thà nh mớ i mở rộ ng như Hoà ng Mai, Long
Biên dù vẫ n cị n cư dân nơng nghiệ p, nhưng tố c độ chuyể n đổ i sang sả n
xuấ t phi nông nghiệ p cũ ng diễ n ra khá nhanh chó ng. Q trì nh Đổ i mớ i
đã : (i) Phụ c hồ i cá c ngà nh nghề truyề n thố ng củ a mỗ i đô thị vố n bị lã ng
<i>quên trong thể chế kinh tế kế hoạ ch hó a, gắ n vớ i nó là tái sinh các nhó m </i>
dân cư gắ n vớ i từ ng ngà nh nghề ; (ii) Phá t triể n kinh tế thị trườ ng đã đẩ y
<i>tớ i xuấ t hiệ n nhiề u ngà nh nghề mớ i, công nghệ mớ i, từ đó phát sinh các </i>
nhó m dân cư - nghề nghiệ p mớ i, nhấ t là cá c nghề gắ n vớ i công nghệ cao,
kỹ thuậ t mớ i. Tuy nhiên, tù y theo chứ c năng củ a từ ng đô thị nên tí nh chấ t
dân cư cũ ng khá c nhau trong quá trì nh biế n đổ i dân cư - nghề nghiệ p.
Thà nh phố Hồ Chí Minh vớ i vai trò trung tâm kinh tế lớ n nhấ t cả nướ c,
cho nên, dân cư ở đây phầ n lớ n là doanh nhân, tiể u thương, trí thứ c, lao
độ ng là m thuê thuộ c nhiề u thà nh phầ n kinh tế . Cò n Hà Nộ i vớ i vai trò
trung tâm chí nh trị - hà nh chí nh đấ t nướ c, do đó , dân cư thuộ c cá c thà nh
phầ n như doanh nhân, công nhân ngà y cà ng tăng, đồ ng thờ i cá n bộ , công
chứ c, viên chứ c, sĩ quan, lao độ ng trong cá c cơ quan hà nh chí nh, đơn vị
sự nghiệ p công lậ p, vẫ n chiế m số lượ ng lớ n. Cơ cấ u dân cư - nghề nghiệ p
phân bố trên đị a bà n mỗ i đô thị thườ ng gắ n vớ i quy hoạ ch cá c phân khu
<i>chứ c năng. Đó là trườ ng hợp phân khu chứ c năng đặ c biệt ở quận Ba Đì nh, </i>
<i>Hà Nộ i, vớ i sự tậ p trung phầ n lớ n cá c cá n bộ trung - cao cấ p. Còn các phân </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

quậ n Hoà n Kiế m củ a Hà Nộ i bao giờ tí nh chấ t thị dân cũ ng điể n hì nh hơn
vớ i sự tậ p trung số lượ ng lớ n tiể u thương, doanh nhân, lao độ ng là m thuê.
Riêng thà nh phố Hồ Chí Minh, cá c quậ n thuộ c thà nh phố Chợ Lớ n trướ c
đây (quậ n 5, quậ n 6, quậ n 11) có sự tậ p trung số lượ ng lớ n ngườ i Hoa, vố n
có truyề n thố ng buôn bá n, nên tí nh chấ t thị dân cũ ng khá điể n hì nh.

<i>c. Cá c vấ n đề xã hộ i đô thị cũ ng rấ t phứ c tạp, từ việ c là m, đó i nghè o, đế n </i>
tệ nạ n xã hộ i...

<i>Nhậ p cư và o đơ thị gia tăng nhanh chó ng, nhấ t là đố i vớ i thà nh phố </i>

<i>Hồ Chí Minh và Hà Nộ i. Từ khi Luật nhà ở được Quốc hộ i thông qua </i>
(ngà y 29-11-2005), việ c mua nhà và đượ c cấ p giấ y chứ ng nhậ n quyề n sở
hữ u nhà ở và quyề n sử dụ ng đấ t ở không cầ n đế n hộ khẩ u thườ ng trú ,
cà ng tạ o điề u kiệ n cho nhậ p cư. Nhậ p cư là nguyên nhân cơ bả n đẩ y

<i>ngưỡ ng dân số các đơ thị tăng nhanh, gó p phầ n tăng trưở ng kinh tế đô thị , </i>

đá p ứ ng nhu cầ u lao độ ng củ a cá c ngà nh nghề mớ i. Mộ t kế t quả khả o
sá t xã hộ i họ c cho biế t, tỷ trọ ng lao độ ng nhậ p cư trong tổ ng số lao độ ng
là m việ c trong cá c khu vự c công nghiệ p ở thà nh phố Hồ Chí Minh, Đồ ng
Nai, Bì nh Dương là trên 50% (cả nướ c khoả ng 37%)1_{. Một nhà nghiên cứ u}
<i>Phá p nhậ n xé t rằ ng: “Di dân từ nông thôn lên thành phố, mặc dù gặp những </i>

<i>bất trắc và khó khăn về phía nơi đi lẫn nơi đến, về phía người nhập cư lẫn người </i>
<i>địa phương nhưng di dân nầy vẫn luôn là một biến động dân số tiếp diễn và gia </i>
<i>tăng mà chính phủ trung ương khơng thể nào ngăn chặ n được”2</i>_{. Tuy nhiên,}

<i>nhậ p cư đô thị tăng nhanh đặ t ra nhiề u nan giả i trong quả n trị biế n đổ i </i>
xã hộ i đô thị như giả i quyế t vấ n đề nhà ở , dị ch vụ xã hộ i, an toà n xã hộ i.
Tiề n lương củ a lao độ ng nhậ p cư thấ p nên đờ i số ng rấ t khó khăn, chủ yế u
đả m bả o cá c chi phí tố i thiể u như thuê nhà , tiề n điệ n, tiề n nướ c, ăn, mặ c.
Cò n cá c nhu cầ u tinh thầ n như nghỉ ngơi, giả i trí , họ c tậ p, hơn nhân,...
rấ t khó khăn. Thiế u cá c hoạ t độ ng nghỉ ngơi, giả i trí , họ c tậ p mang tí nh
cộ ng đồ ng dẫ n tớ i ngườ i nhậ p cư thườ ng tá ch biệ t xã hộ i. Đờ i số ng củ a bộ
phậ n lao độ ng tạ i chỗ đỡ khó khăn hơn do khơng phả i thuê nhà ở , nhiề u

sinh hoạ t chung vớ i gia đì nh, mộ t số hoạ t độ ng văn hó a - xã hộ i vẫ n hò a
nhậ p vớ i cộ ng đồ ng dân cư truyề n thố ng. Điề u nà y đặ t ra rấ t nhiề u vấ n

<i>1 Nguyễ n Văn Trị nh: Nhà ở cho công nhân cá c khu công nghiệ p - Thự c trạ ng và mộ t số giả i </i>

<i>phá p. Tạ p chí Cộ ng sả n, số 10 (139), 2007. </i>

<i>2 Patrick Gubry: Les chemins vers la ville: la migration vers HoChiMinh Ville à partir d’une </i>

<i>zone du delta de Mékong. Paris: Karthala, 2002, p.286 (Các ngã đường vào thành phố: di </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

đề cho quả n trị biế n đổ i xã hộ i đô thị đố i vớ i ngườ i nhậ p cư, bao gồ m cả
trá ch nhiệ m nhà nướ c, doanh nghiệ p và cá c tổ chứ c xã hộ i.

<i>Việ c làm ở các đô thị Việ t Nam cũ ng rấ t bứ c xú c, dù Chí nh phủ và chí nh </i>

quyề n đị a phương có nhiề u chí nh sá ch can thiệ p. Dân cư ở cá c là ng đơ thị
<i>hó a thiế u việ c là m nghiêm trọ ng, nhấ t là trong điề u kiện chuyển đổ i độ t ngộ t </i>

<i>hệ thố ng sinh kế khi đất đai canh tá c bị thu hẹ p, nghề nghiệ p mớ i chưa kị p </i>

thí ch ứ ng. Lao độ ng mù a vụ rấ t phổ biế n đố i vớ i dân nhậ p cư, nhấ t là phụ c
vụ xây dự ng cá c cơng trì nh kế t cấ u hạ tầ ng hoặ c nhà ở gia đì nh. Nhữ ng
ngà nh công nghệ cao mớ i hì nh thà nh ở cá c thà nh phố lạ i thiế u nhân lự c do
hệ thố ng đà o tạ o không đá p ứ ng kị p thờ i, phương phá p đà o tạ o lạ c hậ u. Mỗ i
năm, các trường đại học, cao đẳng cả nước cung cấp cho thị trường trung
bình 110.000 kỹ sư công nghệ thông tin, nhưng thực tế chỉ 10% trong số đó
có thể phục vụ tốt cho ngành này1_{. Khủ ng hoả ng kinh tế , tà i chí nh cá c năm}
1997 và 2008 dẫ n tớ i khó khăn củ a sả n xuấ t, mộ t bộ phậ n lao độ ng thiế u việ c
<i>là m ổ n đị nh, thậ m chí lạ i phải hồi cư trở về nông thôn. Thiế u việ c là m là mộ t </i>

trong nhữ ng nguyên nhân dẫ n tớ i tệ nạ n xã hộ i gia tăng tạ i cá c đô thị .

<i>Nghè o ở đô thị tiế p tụ c gia tăng. Nhó m dân cư thu nhậ p thấ p tạ i cá c </i>

<i>đô thị Việ t Nam không chỉ nghèo cơ giới mà cả nghèo cấu trúc, tức không chỉ </i>
thiế u về ăn, ở , mặ c, mà cả nhu cầ u tinh thầ n, văn hó a, giả i trí . Theo khả o
sá t tạ i phường 6, quận Gò Vấp, thà nh phố Hồ Chí Minh, trong tổng số 270
hộ nghèo cuối năm 2009 có 17 hộ tạm trú dài hạn trên một năm, thậ m chí
nếu đưa các hộ tạm trú có thời gian ngắn hơn vào diện bình xét thì số lượng
này còn tăng hơn nhiều2_{. Số lượ ng ngườ i nghè o chiế m lớ n nhấ t ở cá c đô thị}
lạ i là dân nhậ p cư. Mứ c lương thấ p, lạ i gặ p lạ m phá t nên đờ i số ng rấ t khó
khăn, dù Chí nh phủ đã liên tụ c ban hà nh chí nh sá ch điề u chỉ nh mứ c lương
tố i thiể u. Thu nhậ p chủ yế u dù ng trang trả i cho cá c nhu cầ u tố i thiể u về
ăn, ở , mặ c, cò n cá c nhu cầ u tinh thầ n, văn hó a khơng thể đá p ứ ng. Chi phí
dị ch vụ y tế quá cao cũ ng gó p phầ n đẩ y số lượ ng dân nghè o thà nh thị gia
tăng. Chỉ sau mộ t trậ n ố m phả i nhậ p việ n có thể đẩ y mộ t gia đì nh từ mứ c
trung bì nh rơi xuố ng diệ n nghè o. Đó là chưa kể nhiề u vấ n đề về gia đì nh,
dị ch vụ xã hộ i, môi trườ ng số ng cho dân nghè o thà nh thị , cho ngườ i nhậ p
cư đặ t ra rấ t bứ c xú c.

<i>1 Bả n tin ICC: Thiế u nhân lự c: Khu công nghệ cao có nguy cơ thà nh khu cơng nghiệ p. http://</i>
niit.edu.vn ngà y 21-04-2009.

2 Lý Hà <i>: Tỷ lệ người nghèo ở đô thị có xu hướng tăng, VnEconomy. http://vneconomy.</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

<i>Giả i tỏ a mặ t bằ ng, tá i đị nh cư và nhà ở xã hộ i là nhữ ng vấn đề nóng bỏng </i>

trong điề u kiệ n đô thị hó a. Giả i tỏ a cá c hộ dân cư để lấ y mặ t bằ ng phụ c vụ
xây dự ng cơng trì nh cơng cộ ng hoặ c thương mạ i đò i hỏ i phả i giả i đá p bà i
toá n tá i đị nh cư và việ c là m cho nhó m dân cư nà y. Nhiề u xung độ t xã hộ i

đã xả y ra khi không giả i quyế t thỏ a đá ng lợ i í ch củ a cá c bên, nhấ t là đố i vớ i
nhữ ng nơi đấ t đai ở vị trí “đắ c đị a” hoặ c đấ t đai chuyể n đổ i sang mụ c đí ch
thương mạ i mà giá đề n bù thiế u thỏ a đá ng. Chí nh quyề n cá c đơ thị trong
nhữ ng năm qua đề u coi đây là vấ n đề nó ng bỏ ng, tậ p trung chỉ đạ o quyế t
liệ t vừ a bằ ng biệ n phá p thuyế t phụ c, vừ a liên tụ c điề u chỉ nh mặ t bằ ng giá
đề n bù đấ t đai, vừ a thự c hiệ n tá i đị nh cư. Tuy nhiên, nhiề u khi chấ t lượ ng
cá c khu tá i đị nh cư không cao, thiế u dị ch vụ xã hộ i đi kè m, gây phả n ứ ng củ a
ngườ i dân. Cò n ở cá c khu công nghiệ p, vấ n đề nhà ở cho công nhân cũ ng
là mộ t nan giả i đố i vớ i chí nh quyề n cá c thà nh phố lớ n. Dân nghè o thà nh thị
cũ ng rấ t khó khăn khi tiế p cậ n vớ i dị ch vụ nhà ở do giá cả leo thang. Chí nh
<i>phủ và chí nh quyề n cá c thà nh phố đã có nhiề u nỗ lự c xây dự ng nhà ở xã hộ i </i>
cho ngườ i có thu nhậ p thấ p, cho sinh viên nhưng kế t quả chưa đượ c như
mong đợ i. Mộ t số khu nhà ổ chuộ t thuộ c Hà Nộ i, thà nh phố Hồ Chí Minh
đã đượ c giả i tỏ a để thay thế bằ ng khu đô thị văn minh hơn. Khu vự c phố cổ
vẫ n gặ p nan giả i khi giả i quyế t mâu thuẫ n giữ a bả o tồ n giá trị truyề n thố ng
vớ i đá p ứ ng chứ c năng sử dụ ng củ a cá c hộ gia đì nh.

<i>Á ch tắ c và an toà n giao thông là một vấ n đề là m nhứ c đầ u cá c nhà quả n </i>

lý và ngườ i dân đô thị Hà Nộ i và thà nh phố Hồ Chí Minh trong nhiề u năm
qua. Chí nh quyề n đị a phương hai thà nh phố nà y đã tì m nhiề u giả i phá p
cả i thiệ n năng lự c giao thông (mở rộ ng đườ ng, là m cầ u vượ t, là m đườ ng
trên cao...); phân khai là n đườ ng; hiệ n đạ i hó a hệ thố ng biể n hiệ u, đè n bá o;
gia tăng lự c lượ ng cả nh sá t giao thông và o giờ cao điể m; điề u chỉ nh tuyế n
điể m quay xe, đỗ xe; gia tăng phương tiệ n giao thông công cộ ng, hạ n chế
phương tiệ n giao thông cá nhân... nhưng vẫ n không thể khắ c phụ c đượ c
tì nh trạ ng á ch tắ c giao thông. Sử dụ ng rượ u bia khi điề u khiể n phương tiệ n
giao thông vẫ n phổ biế n. Tai nạ n giao thông diễ n ra thườ ng xuyên và đá ng
bá o độ ng. Phả n ứ ng củ a ngườ i dân đố i vớ i cả nh sá t giao thông nhiề u khi
dẫ n tớ i xung độ t. Đây là mộ t nan giả i trong quả n trị biế n đổ i xã hộ i đô thị

mà bà i tố n phí a trướ c khá khó khăn.

<i>Tệ nạ n xã hộ i đô thị diễn biế n rấ t phứ c tạ p vớ i nhiề u biể u hiệ n mớ i. Tệ </i>
<i>nạn ma túy sử dụ ng cá c chấ t gây nghiệ n có nguồ n gố c nhân tạ o ngà y cà ng </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

ngườ i nghiệ n, nhấ t là vớ i thanh - thiế u niên. Tệ nạ n ma tú y diễ n biế n phứ c
tạ p gó p phầ n thú c đẩ y căn bệ nh nhiễ m HIV/AIDS lan nhanh ở cá c đô thị .

<i>Tệ nạ n mạ i dâm cũ ng gia tăng ở cá c đô thị lớ n vớ i xu hướ ng trẻ hó a gá i mạ i </i>

dâm, tăng mứ c luân chuyể n gá i hà nh nghề mạ i dâm giữ a cá c đị a phương,
cá c vù ng. Luậ t phá p Việ t Nam không chấ p nhậ n mạ i dâm như mộ t nghề ,
cho nên, đây là mộ t tệ nạ n đượ c phị ng chố ng tí ch cự c. Mạ i dâm dẫ n tớ i
buôn bá n phụ nữ gia tăng. Hoạ t độ ng phò ng chố ng ma tú y, mạ i dâm, buôn
bá n phụ nữ đượ c Chí nh phủ quan tâm, đầ u tư nguồ n lự c lớ n, có chương
trì nh hà nh độ ng cụ thể , đã gó p phầ n phị ng ngừ a và kiể m soá t.

<i>d. Biế n đổ i lố i số ng, văn hó a đơ thị ở Việt Nam qua 26 năm Đổ i mớ i cũ ng </i>
có rấ t nhiề u điề u đá ng quan tâm, từ ăn, mặ c, ở , đi lạ i đế n sinh hoạ t thụ
hưở ng cá c giá trị vậ t chấ t và tinh thầ n. Tuy nhiên, đan xen vớ i xu hướ ng
thị dân hó a là sự duy trì nhiề u đặ c điể m truyề n thố ng thôn dân Việ t Nam.

<i>Về ăn, người dân đô thị từ chỗ chủ yế u ăn theo bữ a trong gia đì nh hoặ c </i>

xá ch cơm hộ p đế n công sở , hoặ c ăn bế p ăn tậ p thể củ a thờ i kỳ bao cấ p,
đã dầ n chuyể n sang ăn ở nhà hà ng, cử a hà ng tự chọ n, hoặ c mua thứ c ăn
đượ c chế biế n sẵ n. Bữ a ăn gia đì nh thườ ng đượ c duy trì và o buổ i tố i. Thứ c
ăn nhanh ngà y cà ng phổ biế n, khá hấ p dẫ n đố i vớ i thanh thiế u niên. Nhà
hà ng đặ c sả n truyề n thố ng mỗ i đô thị ngà y cà ng phá t triể n, nâng cấ p phụ c
vụ nhu cầ u du lị ch, dị ch vụ .

<i>Về mặ c, đây là phương diệ n chị u ả nh hưở ng rấ t lớ n củ a lố i số ng phương </i>

Tây, nhưng truyề n thố ng vẫ n đượ c lưu giữ chủ yế u trong cá c ngà y lễ trang
trọ ng, trong sinh hoạ t gia đì nh. Cá c mơ tí p mặ c ngà y cà ng đa dạ ng hơn,
<i>nhấ t là đố i vớ i phụ nữ và lớ p trẻ . Điề u nà y thú c đẩ y các ngành tạo mốt phát </i>
triể n nhanh chó ng ở cá c đơ thị . Xung độ t giữ a cá ch mặ c kí n đá o kiể u Á
Đông vớ i cá ch ăn mặ c gợ i cả m kiể u phương Tây đượ c phả n á nh thườ ng
xuyên trên phương tiệ n truyề n thông.

<i>Về ở, tâm lý đị nh cư trong khu chung cư đô thị gầ n đây bắ t đầ u có </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

bì nh quân, do đó , mỗ i gia đì nh cá n bộ , công chứ c, công nhân lao độ ng
đề u đượ c phân phố i nhà ở . Để đả m bả o tấ t cả mọ i ngườ i đề u có nhà ở thì
cá ch tố t nhấ t là phân chia theo phé p bì nh quân. Khi dân số gia đì nh tăng
trưở ng, đế n thậ p niên 80-90 đã diễ n ra cả nh tượ ng “cơi nớ i”, là m “chuồ ng
cọ p” ở cá c căn hộ chung cư để giả m bớ t á p lự c nhu cầ u sử dụ ng. Điề u nà y
là m mấ t đi kiế n trú c - cả nh quan đô thị và phá vỡ thiế t kế ban đầ u. Song
đế n nay, vớ i sự hì nh thà nh nhiề u loạ i căn hộ có diệ n tí ch và chứ c năng sử
dụ ng khá c nhau, thì tì nh trạ ng “cơi nớ i” căn hộ chung cư ở cá c khu đô thị
mớ i đã chấ m dứ t. Tuy nhiên, tì nh trạ ng đầ u tư ồ ạ t cho cá c căn hộ cao cấ p
thá i quá , cung vượ t quá cầ u, cò n nhà ở cho ngườ i thu nhậ p thấ p í t đượ c
quan tâm, đã gây nên tì nh trạ ng thiế u nhà ở cho ngườ i nghè o, đặ c biệ t là
Hà Nộ i và thà nh phố Hồ Chí Minh.

<i>Về đi lạ i, nế u như ở thậ p niên 90 so vớ i thậ p niên 80 củ a thế kỷ XX đã </i>

<i>diễ n ra cuộ c hoá n đổ i vị trí giữa xe mơtơ 2 bánh với xe đạp thì ở thậ p niên đầ u </i>
<i>tiên củ a thế kỷ XXI lạ i là buổ i giao thờ i củ a sự chuyể n đổ i giữ a sử dụ ng xe </i>

<i>ô tô vớ i xe môtô 2 bá nh. Đặ c điể m nổ i bậ t trong văn hó a đi lạ i củ a cư dân đô </i>

thị Việ t Nam là vẫ n ngạ i sử dụ ng cá c phương tiệ n giao thông công cộ ng,
chủ yế u vẫ n sử dụ ng phương tiệ n giao thông cá nhân, đẩ y tì nh trạ ng á ch
tắ c giao thông đô thị ngà y cà ng nghiêm trọ ng. Ngạ i sử dụ ng phương tiệ n
giao thông công cộ ng tuyế n - điể m, mộ t phầ n do tâm lý cá nhân củ a cư
dân tiể u nông như mộ t q n tí nh khó thay đổ i, phầ n khá c do yế u ké m củ a
hệ thố ng giao thông công cộ ng, đặ c biệ t ở Việ t Nam thiế u hệ thố ng giao
thơng ngầ m dướ i lị ng đấ t. Sử dụ ng phương tiệ n giao thông cá nhân ở cá c
đô thị Việ t Nam cũ ng phân hó a rấ t mạ nh, phả n á nh tì nh trạ ng phân tầ ng
xã hộ i, giữ a mộ t bộ phậ n nhỏ có thể sở hữ u nhữ ng xe hơi đắ t tiề n củ a cá c
hã ng nổ i tiế ng trên thế giớ i như Cadilac, Roll Roy, Mercedes,... vớ i đa phầ n
cư dân thà nh thị vẫ n đi xe má y, xe buý t công cộ ng. Do đó , chuyể n đổ i tậ p
quá n từ sử dụ ng phương tiệ n giao thông cá nhân sang sử dụ ng phương
tiệ n giao thông công cộ ng là vấ n đề lớ n trong quả n trị biế n đổ i xã hộ i đô
thị ở Việ t Nam.

<b>3. Mộ t số gợ i ý về hướ ng can thiệ p chí nh sá ch trong quả n trị biế n đổ i xã hộ i đô thị </b>
<b>ở Việ t Nam</b>

<i>Biế n đổ i xã hộ i đô thị ở Việ t Nam diễn ra gấp gáp, đột ngột, rất dễ bị đứt </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

<i>sượng, thiếu khả năng chuyển hóa. Vì vậy, nế u thiế u cá c can thiệ p chí nh sá ch </i>

có hiệ u quả thì biế n đổ i xã hộ i đô thị dễ dẫ n tớ i khủ ng hoả ng xã hộ i đô
thị , xé t cả về mặ t ngắ n hạ n và dà i hạ n, để lạ i nhữ ng hệ lụ y khó lườ ng đố i
vớ i phá t triể n bề n vữ ng xã hộ i đô thị . Dướ i đây là mộ t số hướ ng can thiệ p
chí nh sá ch đơ thị cầ n đượ c quan tâm.

<i>Một là: Khi hoạ ch đị nh chí nh sá ch can thiệ p và o quá trì nh biế n đổ i xã hộ i đô </i>

<i>thị cầ n tí nh tố n đầ y đủ tí nh chấ t và đặ c điể m đô thị hó a ở Việt Nam. Nổi bật là </i>

đơ thị hó a diễ n ra không thà nh thụ c, vẫ n cị n hì nh thá i nơng thơn trong đơ
thị , vì vậ y giả i quyế t mố i quan hệ giữ a phá t triể n và bả o tồ n, giữ a xung độ t
xã hộ i và hợ p tá c xã hộ i củ a cá c nhó m thị dân và thôn dân trên con đườ ng
thị dân hó a... phả i đượ c cân nhắ c. Đó là chưa kể mộ t thờ i gian dà i trướ c
đây duy trì mơ hì nh kinh tế “công hữ u, kế hoạ ch hó a, phi thị trườ ng” đã
là m biế n hì nh và biế n thể nhiề u mặ t diệ n mạ o, kế t cấ u và chứ c năng củ a
xã hộ i thà nh thị . Vì vậ y, quả n trị biế n đổ i xã hộ i cầ n hế t sứ c coi trọ ng quá
trì nh lị ch sử - tự nhiên củ a mỗ i đô thị , khắ c phụ c và phò ng ngừ a cá c biể u
hiệ n nhân tạ o kế t cấ u và chứ c năng xã hộ i đô thị mộ t cá ch xơ cứ ng. Chú
ý bả o tồ n, phá t triể n cá c là ng nông thôn nằ m kẹ p giữ a cá c khu đô thị hiệ n
đạ i đang đượ c xây dự ng nhanh chó ng. Coi trọ ng giả i quyế t việ c là m cho
cư dân bị mấ t ruộ ng đấ t bằ ng đà o tạ o nghề , chuyể n đổ i hệ thố ng sinh kế
bề n vữ ng.

<i>Hai là : Đị nh hướ ng cho q trì nh di cư nơng thơn - đô thị đượ c diễ n ra thuậ n </i>

<i>lợ i, đả m bả o quyề n di cư và quyề n bì nh đẳ ng củ a ngườ i nhậ p cư trong cá c đô thị . </i>

Đế n nay, tì nh trạ ng lạ m dụ ng hộ khẩ u để cả n trở ngườ i nhậ p cư đã đượ c
giả i quyế t, song nhiề u chí nh sá ch hỗ trợ , đả m bả o hò a nhậ p xã hộ i, bì nh
đẳ ng xã hộ i củ a dân nhậ p cư ở cá c đô thị phả i tiế p tụ c đượ c hoà n thiệ n
hơn. Đá ng chú ý là cả i thiệ n thu nhậ p cho dân nhậ p cư để có thể đá p ứ ng
đượ c nhu cầ u chi tiêu tố i thiể u; tăng cườ ng năng lự c củ a cá c tổ chứ c xã
hộ i bả o vệ quyề n củ a ngườ i nhậ p cư; xây dự ng đồ ng bộ hệ thố ng dị ch vụ
xã hộ i đá p ứ ng nhu cầ u ngườ i nhậ p cư và gia đì nh củ a họ ; có chí nh sá ch
hỗ trợ giú p ngườ i nhậ p cư có thể thuê nhà hoặ c mua nhà giá rẻ ; tạ o ra
môi trườ ng thuậ n lợ i cho xây dự ng gia đì nh, chăm só c con cá i, tăng cườ ng

quyề n lự c củ a ngườ i nhậ p cư trong quả n lý và phá t triể n xã hộ i đô thị .

<i>Ba là : Giả i quyế t vấ n đề việ c là m cho cả dân nhậ p cư và ngườ i dân thuộ c diệ n </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

có ngườ i xuấ t cư rấ t quan trọ ng, đượ c thự c hiệ n từ đị nh hướ ng nghề
nghiệ p ở trườ ng phổ thông trung họ c đế n mở rộ ng mạ ng lướ i dạ y nghề .
<i>“Chính phủ phải nhận lấy trách nhiệm để cùng với các địa phương tìm mọi biện </i>

<i>pháp giúp đỡ người di cư như những cơng dân bình đẳng tại thành thị cũng như </i>
<i>cải thiện gấp rút các cơ cấu kinh tế ở nông thôn một cách thông minh tùy theo </i>
<i>đặc thù của mỗi địa phương để vừa giảm bớt vận tốc di cư, vừa san bằng phân </i>
<i>cách nông thôn và thành thị”1</i>_{. Đố i vớ i dân tá i đị nh cư tạ i chỗ do chuyể n đổ i}

mụ c đí ch sử dụ ng đấ t, vấ n đề cơ bả n là xá c đị nh trá ch nhiệ m củ a doanh
nghiệ p đố i vớ i dân cư ở cá c khu đấ t bị thu hồ i để chuyể n nghề nghiệ p.
<i>Giả i quyế t cơ bả n tì nh trạ ng nà y cầ n tí nh tốn cổ phần hóa giá trị đấ t đai </i>
củ a hộ gia đì nh bị thu hồ i đấ t trong giá trị tà i sả n doanh nghiệ p trong quá
trì nh chuyể n đổ i quyề n sử dụ ng, trên cơ sở đó mớ i buộ c trá ch nhiệ m cho
doanh nghiệ p đà o tạ o, tuyể n dụ ng và sử dụ ng lao độ ng tạ i chỗ . Do đơ thị
hó a khơng thà nh thụ c nên cầ n duy trì nhiề u hì nh thứ c cung ứ ng dị ch vụ ,
kể cả cá c hì nh thứ c truyề n thố ng, để gó p phầ n tạ o việ c là m cho cư dân
(như bá n rong, chợ phố là ng...). Cấ u trú c lạ i vai trò củ a cá c tổ chứ c xã hộ i
<i>để trở thành mạng xã hội liên kế t, bả o vệ lợ i í ch chí nh đá ng củ a cá c hộ gia </i>
đì nh chuyể n đổ i mụ c đí ch sử dụ ng đấ t, củ a dân nghè o thà nh thị trướ c á p
lự c củ a cá c nhó m lợ i í ch mớ i nổ i. Chí nh quyề n đơ thị cầ n tăng cườ ng đầ u
tư, hỗ trợ về vố n, đà o tạ o nguồ n nhân lự c cho ngườ i dân chuyể n dị ch cơ
cấ u ngà nh nghề , đả m bả o đủ khả năng tuyể n dụ ng và o là m việ c trong
nhữ ng ngà nh nghề mớ i.

<i>Bố n là : Nhiề u nan giả i củ a xã hộ i đơ thị đị i hỏ i phả i có hướ ng can thiệ p chí nh </i>

<i>sá ch hiệ u quả , từ điề u chỉ nh cơ cấ u xã hộ i, điề u tiế t lố i số ng đô thị đế n giả i quyế t </i>
<i>cá c vấ n đề xã hộ i. Cơ cấ u xã hộ i đô thị biế n đổ i ở Việ t Nam đang bộ c lộ nhiề u </i>

yế u tố thiế u bề n vữ ng, nhấ t là phân tầ ng xã hộ i quá mứ c có nguy cơ gây
nên xung độ t xã hộ i đô thị , cá c nhó m lợ i í ch mớ i hì nh thà nh chưa đượ c
nhậ n dạ ng đầ y đủ và thiế u chí nh sá ch can thiệ p hiệ u quả . Di chuyể n dân
cư nông thôn - đơ thị gây nên tì nh trạ ng quá tả i và tạ o nhiề u á p lự c đố i vớ i
sứ c chị u đự ng củ a kế t cậ u hạ tầ ng kỹ thuậ t và dị ch vụ xã hộ i đô thị . Lố i
<i>số ng văn hó a đang biế n đổ i có nguy cơ tạ o nên đứt gãy hoặc biến hình, biến </i>

<i>thể ngồi mong đợ i trong đờ i số ng đô thị . Vì vậ y, cá c chí nh sá ch can thiệ p </i>

nhằ m hó a giả i cá c nan đề xã hộ i phả i đượ c chú ý ở nhiề u cấ p độ , tầ ng nấ c

<i>1 Patrick Gubry: Les chemins vers la ville: la migration vers HoChiMinh Ville à partir d’une </i>

<i>zone du delta de Mékong. Paris : Karthala, 2002, p.286 (Các ngã đường vào thành phố: di </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

vớ i tí nh cụ thể củ a nó , lấ y thướ c đo là hiệ u quả quả n lý đi đôi vớ i nâng
cao mứ c số ng và chấ t lượ ng số ng củ a ngườ i dân, gó p phầ n thú c đẩ y tăng
trưở ng kinh tế , phá t triể n xã hộ i hà i hò a.

<i>Năm là : Thu hú t sự tham gia củ a ngườ i dân và o quả n trị biế n đổ i xã hộ i đô </i>

<i>thị là mộ t vấ n đề cầ n quan tâm hơn. Ngườ i dân cá c đô thị phả i đượ c huy độ ng </i>

</div>

<!--links-->