Chuyên đề phương pháp dạy học tích hợp liên môn ngữ văn ...

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>CHUYÊN ĐỀ: </b>

<b>PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP LIÊN MƠN</b>
<b>TRONG DẠY HỌC NGỮ VĂN THCS</b>

<b>B. ĐẶT VẤN ĐỀ:</b>

<b>I. Tầm quan trọng của vấn đề được nghiên cứu:</b>

Môn Ngữ Văn trước hết là một mơn học thuộc nhóm khoa học xã hội,
<b>điều đó nói lên tầm quan trọng của nó trong việc giáo dục quan điểm, tư tưởng,</b>
<b>tình cảm cho học sinh. Mơn Ngữ Văn cịn là một mơn học thuộc nhóm cơng cụ.</b>
<b>Điều đó nói lên mối quan hệ giữa Ngữ Văn và các mơn khác. Học mơn Ngữ</b>
<b>Văn sẽ có tác động tích cực đến kết quả học tập các mơn khác và các mơn khác</b>
<b>cũng góp phần giúp học tốt mơn Ngữ Văn. Cho nên tự nó cũng tốt nên yêu cầu</b>
<b>tăng cường tính thực hành giảm lý thuyết gắn với đời sống. .Xuất phát từ những</b>
<b>căn cứ đó, chương trình đã nêu mục tiêu tổng qt của mơn ngữ văn: Mơn Ngữ</b>
<b>Văn có vị trí đặc biệt trong việc thực hiện mục tiêu chung của trường trung học:</b>
<b>góp phần hình thành những con người có trình độ học vấn phổ thông , chuẩn bị</b>
cho họ tiếp tục học lên bậc học cao hơn. Đó là những con người có ý thự tu
<b>dưỡng, biết thương yêu quý trọng gia đình, bè bạn, có lịng u nước, u chủ</b>
<b>nghĩa xã hội, biết hướng tới những tư tưởng, tình cảm cao đẹp như lịng nhân ái,</b>
<b>tinh thần tơn trọng lẽ phải sự cơng bằng, lịng căm ghét cái xấu, cái ác. Đó là</b>
<b>những con người biết rèn luyện để có tính tự lập, có tư duy sáng tạo, bước đầu</b>
<b>có năng lực cảm thụ các giá trị chân, thiện, mỹ, cho nghệ thuật, trước hết là</b>
<b>trong văn học, có năng lực thực hành và năng lực sử dụng Tiếng Việt như một</b>
<b>cơng cụ để tư duy và giao tiếp. Đó cũng là những người có ham muốm đem tài</b>
<b>trí của mình cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tương</b>
lai.Việc giảng dạy theo quan điểm tích hợp không phủ định việc dạy các tri thức,

<b>kỹ năng riêng của từng phân mơn, đồng thời đó cịn là sự tích hợp liên mơn giữa</b>
<b>Ngữ văn và các mơn học khác như Lịch sử, Địa lý… Vấn đề là làm thế nào phối</b>
<b>hợp các tri thức, kĩ năng thuộc các mơn học đó vào trong bài dạy thật nhuần</b>
<b>nhuyễn nhằm đạt tới mục tiêu chung của môn Ngữ Văn. .</b>

<b> II. Thực trạng liên quan đến vấn đề đang nghiên cứu : </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>Ngữ văn nói riêng, đây được coi là một quan niệm dạy học hiện đại, nhằm phát</b>
<b>huy tính tích cực của học sinh, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục. Dạy học</b>
<b>tích hợp làm cho người học nhận thức được sự phát triển xã hội một cách liên</b>
tục, thống nhất, thấy được mối liên hệ hữu cơ giữa các lĩnh vực của đời sống xã
<b>hội, khắc phục được tính tản mạn rời rạc trong kiến thức. Dạy học tích hợp liên</b>
<b>mơn trong Ngữ văn là hình thức liên kết những kiến thức giao thoa với mơn</b>
<b>Ngữ văn như Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân. Rèn luyện kĩ năng sống, giáo</b>
<b>dục bảo vệ di sản văn hóa địa phương… để học sinh tiếp thu kiến thức, biết vận</b>
dụng vào cuộc sống và ngược lại từ cuộc sống để giải quyết các vấn đề liên
<b>quan đến môn học</b>

Khi bàn về hiện trạng phương pháp dạy học, ta thấy rằng, trong một thời
<b>gian dài, người giáo viên được trang bị phương pháp để truyền thụ tri thức cho</b>
<b>học sinh theo quan hệ một chiều: Giáo viên truyền đạt, học sinh tiếp nhận. Ở</b>
<b>một phương diện nào đó, khi sử dụng phương pháp này thì các em - một chủ thể</b>
<b>của giờ dạy - đã “bị bỏ rơi” giáo viên là người sốt sắng và nỗ lực đi tìm chiếc</b>
<b>chìa khố mở cửa cái kho đựng kiến thức là cái đầu của học sinh, và người giáo</b>
<b>viên đem bất kỳ một điều tốt đẹp nào của khoa học để chất đầy cái kho này theo</b>
<b>phạm vi và khả năng của mình. Cịn người học sinh là kẻ thụ động, ngoan</b>
<b>ngỗn, cố gắng và thiếu tính độc lập. Ngoan ngoãn, bị động, nhớ được nhiều</b>
điều thầy đã truyền đạt. Để chiếm được vị trí số một trong lớp, người học
<b>sinh phải có được khơng phải một tính ham hiểu biết khơn cùng của một trí tuệ</b>
<b>sắc sảo mà phải có một trí nhớ tốt, phải thật cố gắng để đạt được điểm số cao</b>

<b>trong tất cả các mơn học. Ngồi ra, phải chăm lo sao cho quan điểm của chính</b>
<b>mình phù hợp với quan điểm của thầy cô giáo nữa.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>chung” một cách ngon lành. Để học sinh chủ động, tích cực, sáng tạo trong học</b>
<b>tập thì tất yếu phải đổi mới phương pháp giảng dạy mà dạy học theo hướng tích</b>
<b>hợp liên mơn là một phương pháp tiêu biểu .</b>

<b> III. Lý do chọn đề tài:</b>

Dạy học tích hợp và khai thác văn bản dựa vào đặc trưng thể loại là
<b>phương pháp, đồng thời là nguyên tắc của bộ môn Ngữ văn ở chương trình</b>
<b>THCS. Là một giáo viên giảng dạy mơn Ngữ văn, tơi thấy tính ưu việt của</b>
<b>phương pháp này hơn hẳn những phương pháp trước đây được vận dụng. Tính</b>
<b>ưu việt của phương pháp thể hiện rõ qua thái độ , niềm say mê, kết quả tiếp</b>
<b>nhận của học sinh trong trong bài học. Người học không chỉ được chiếm lĩnh</b>
kiến thức, có kĩ năng đọc hiểu các kiểu văn bản thuộc các thể loại văn học mà
các em thường đọc từ sách báo hàng ngày mà cịn có khả năng tạo lập văn bản,
hiểu thêm nhiều kiến thức về cuộc sống

Vấn đề đặt ra như trên , tôi mạnh dạn chọn đề tài :Dạy học theo hướng
tích hợp kiến thức liên mơn, hy vọng sẽ góp phần cùng đồng nghiệp từng bước
nâng dần chất lượng giờ học Ngữ văn ở trường THCS.

<b>C. CƠ SỞ LÍ LUẬN</b>

Tích hợp là hợp lại để thống nhất các mặt tối ưu các hoạt động dạy học
khác nhau, các kĩ năng khác nhau, nhằm đáp ứng những mục tiêu, mục đích cụ
thể hướng đến một nội dung bao hàm cao hơn, sâu hơn

Môn Ngữ văn là một môn học rất quan trọng trong trường phổ thơng, có

<b>ý nghĩa trong việc hình thành, phát triển, định hướng nhân cách cho học sinh.</b>
<b>Học văn là học làm người, học các phép tắc ứng xử trong cuộc sống. Mặt khác,</b>
<b>đây là một môn học nghệ thuật, kích thích trí tưởng tượng bay bổng, sức sáng</b>
<b>tạo của người học. Nên để dạy và học tốt môn Ngữ văn, người dạy và người học</b>
<b>phải không ngừng trau dồi vốn kiến thức ngôn ngữ, từ vựng, các kiến thức liên</b>
<b>quan về các hình thức nghệ thuật, các nhà văn, nhà thơ, các câu ca dao tục ngữ,</b>
lấy đó làm vốn sống, vốn kinh nghiệm cho bản thân.Việc vận dụng kiến thức
liên môn với môn lịch sử, vật lý và ứng dụng công nghệ thông tin làm cho hiệu
quả của bài học Ngữ văn được nâng cao. Giúp cho học sinh học bài với niềm
<b>say mê, hứng thú. Đồng thời làm cho các em hình dung được một cách chân</b>
thật, sinh động về những cuộc đấu tranh của nhân dân ta trong lịch sử gắn liền
<b>với truyền thống dựng nước và giữ nước của cha ông ta từ xa xưa. Qua đó giúp</b>
<b>hình thành cho các em biết quý trọng những con người, những vị anh hùng dân</b>
<b>tộc có cơng dựng nước và giữ nước; Đồng thời tự hào hơn về truyền thống vẻ</b>
<b>vang, hào hùng của dân tộc một thời.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b> 1.Về phía học sinh:</b>

- Đa số học sinh cịn nhiều hạn chế trong việc tiếp thu và cảm thụ văn bản
<b>văn học. Một mặt do trình độ nhận thức của một số học sinh cịn yếu, chưa</b>
có tư

<b>duy sáng tạo.</b>

- Học sinh chưa nắm bắt được mối liên hệ giữa thời đại thông qua bộ môn
<b>lịch sử với giá trị phản ánh của tác phảm văn học.</b>

- Hiện nay một số học sinh sử dụng sách tham khảo, nhiều tài liệu bán
<b>trên thị trường chất lượng kém dẫn đến một thực tạrng có nhiều ý kiến đánh giá</b>
<b>khác nhau về một tác phẩm làm cho các em lúng túng, thiếu tự tin, bị động,</b>

thiếu sự tìm tịi, đánh giá phân tích chi tiết . Khơng phát huy được tính tích cực,
<b>chủ động sáng tạo của từng cá nhân . Vì vậy phần lớp các em chép tài liệu một</b>
cách máy móc khơng xác định được kiến thức trọng tâm trong từng đơn vị bài
học.

- Một thực tế đang tồn tại ở trường THCS Phước Mỹ Trung nữa là học
<b>sinh bị hổng kiến thức từ các cấp, lớp học dưới, các em học trước quên sau. Cho</b>
<b>nên học sinh rất khó tiếp thu được kiến thức của văn bản khi chưa hiểu hết ý</b>
nghĩa của các yếu tố lịch sử, điển cố, điển tích, các nội dung mang tính cổ xưa
sử dụng trong đó.

- Phần lớn học sinh ít có tư liệu để đọc và tham khảo và cũng chưa có thói
<b>quen </b>

đọc sách tham khảo để bổ sung kiến thức môn học.

- Nguyên nhân khách quan là hiện nay do một số văn bản dung lượng quá
<b>dài so với thời lượng 45-90 phút nghiên cứu trên lớp, học sinh rất khó có thể</b>
<b>nắm bắt hết được toàn bộ các giá trị của văn bản văn học.</b>

<b>2.Về phía giáo viên:</b>

- Giáo viên chỉ tập trung chuyển tải một cách rập khn những thơng tin
<b>có trong bài học mà chưa chú trọng khai thác những vấn đề liên quan.</b>

- Giáo viên còn lúng túng khi đưa ra hệ thống câu hỏi khai thác cũng như
<b>phương pháp triển khai những văn bản văn học. Nhiều văn bản mới đưa vào</b>
<b>chương trình cũng gây khơng ít khó khăn khi tìm hiểu và truyền đạt kiến thức</b>
cho học sinh của giáo viên.

Chính vì những lý do trên nên tơi đã chọn đề tài này để nghiên cứu và
<b>thực hiện, hy vọng sẽ góp phần cùng với đồng nghiệp làm tăng dần chất lượng</b>
<b>dạy và học Ngữ văn. Từ đó sẽ gây được hứng thú với giáo viên và học sinh.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b> * Tích hợp có nghĩa là sự hợp nhất, sự hoà nhập, sự kết hợp. Nội hàm khoa</b>

<b>học khái niệm tích hợp có thể hiểu một cách khái qt là sự hợp nhất hay là sự</b>
<b>nhất thể hoá đưa tới một đối tượng mới như là một thể thống nhất trên những nét</b>
<b>bản chất nhất của các thành phần đối tượng, chứ không phải là một phép cộng</b>
<b>giản đơn những thuộc tính của các thành phần ấy. Hiểu như vậy, tích hợp có hai</b>
<b>tính chất cơ bản, liên hệ mật thiết với nhau, quy định lẫn nhau, là tính liên kết và</b>
<b>tính tồn vẹn. Liên kết phải tạo thành một thực thể tồn vẹn, khơng cịn sự phân</b>
<b>chia giữa các thành phần kết hợp. Tính tồn vẹn dựa trên sự thống nhất nội tại</b>
<b>các thành phần liên kết, chứ không phải sự sắp đặt các thành phần bên cạnh</b>
<b>nhau. Không thể gọi là tích hợp nếu các tri thức, kĩ năng chỉ được thụ đắc, tác</b>
<b>động một cách riêng rẽ, khơng có sự liên kết, phối hợp với nhau trong lĩnh hội</b>
nội dung hay giải quyết một vấn đề, tình huống. .

Trong lí luận dạy học, tích hợp được hiểu là sự kết hợp một cách hữu cơ,
<b>có hệ thống, ở những mức độ khác nhau, các kiến thức, kĩ năng thuộc các môn</b>
<b>học khác nhau hoặc các hợp phần của bộ môn thành một nội dung thống nhất,</b>
<b>dựa trên cơ sở các mối liên hệ về lí luận và thực tiễn được đề cập đến trong các</b>
<b>môn học hoặc các hợp phần của bộ mơn đó. Đó là sự phối hợp các tri thức gần</b>
<b>gũi, có quan hệ mật thiết với nhau trong thực tiễn, để chúng hỗ trợ và tác động</b>
<b>vào nhau, phối hợp với nhau nhằm tạo nên kết quả tổng hợp nhanh chóng và</b>
vững chắc.

<b> * Việc vận dụng quan điểm tích hợp liên môn vào dạy học Ngữ văn ở</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<b>giải quyết những tình huống có ý nghĩa, cũng có khi là một tình huống khó</b>

<b>khăn, bất ngờ, một tình huống chưa từng gặp. Mặt khác, tránh được những nội</b>
dung, kiến thức và kĩ năng trùng lặp, đồng thời lĩnh hội những nội dung, tri thức
<b>và năng lực mà mỗi môn học hay phân mơn riêng rẽ khơng có được. </b>

* Qua nghiên cứu cho thấy dạy học Ngữ văn theo định hướng tích hợp vẫn
theo đuổi quan điểm "lấy học sinh làm trung tâm", tích cực hố hoạt động học
tập của học sinh trong mọi mặt, mọi khâu của quá trình dạy học; tìm mọi cách
phát huy năng lực tự học, năng lực sáng tạo của học sinh. Do vậy, việc lựa chọn
và sử dụng các phương pháp dạy học cần chú ý bảo đảm các yêu cầu sau:

- Giúp học sinh tích hợp các kiến thức và kĩ năng đã lĩnh hội, xác lập mối
liên hệ giữa các tri thức và kĩ năng thuộc môn Ngữ văn với các môn khác bằng
cách tổ chức, thiết kế các nội dung, tình huống tích hợp để học sinh vận dụng
phối hợp các tri thức và kĩ năng riêng rẽ của các phân mơn vào giải quyết vấn đề
đặt ra, qua đó lĩnh hội các kiến thức và phát triển năng lực, kĩ năng tích hợp.

- Tổ chức, thiết kế các hoạt động phức hợp để học sinh học cách sử dụng,
phối hợp những kiến thức và kĩ năng đã nắm trong "nội bộ các phân môn".

- Đặt học sinh vào trung tâm của quá trình dạy học để các em trực tiếp
tham gia vào giải quyết các vấn đề, tình huống tích hợp; biến q trình truyền
thụ tri thức thành quá trình học sinh tự ý thức về cách thức chiếm lĩnh tri thức và
hình thành kĩ năng.

- Phát huy tính tích cực chủ động và sáng tạo của học sinh; chú trọng mối
quan hệ giữa học sinh với sách giáo khoa, phải buộc HS chủ động tự đọc, tự làm
việc độc lập theo SGK, theo hướng dẫn của GV.

- Tuy nhiên cũng cần lưu ý rằng không quá lạm dụng các môn học khác sẽ
dẫn đến lỗng kiến thức bài học mơn Ngữ văn.

* Về khâu thiết kế bài dạy học Ngữ văn theo quan điểm tích hợp dịi hỏi
giáo viên khơng chỉ chú trọng nội dung kiến thức tích hợp mà cần thiết phải xây
dựng một hệ thống việc làm, thao tác tương ứng nhằm tổ chức, dẫn dắt học sinh
từng bước thực hiện để chiếm lĩnh đối tượng học tập, nội dung môn học, đồng
thời hình thành và phát triển năng lực, kĩ năng tích hợp, tránh áp đặt một cách
làm duy nhất. Giờ học Ngữ văn theo quan điểm tích hợp phải là một giờ học
hoạt động phức hợp địi hỏi sự tích hợp các kĩ năng, năng lực liên môn để giải
quyết nội dung tích hợp, chứ khơng phải sự tác động các hoạt động, kĩ năng
riêng rẽ lên một nội dung riêng rẽ thuộc "nội bộ phân môn " .

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Khái niệm đọc hiểu là một trong những khái niệm cơ bản làm cơ sở cho
việc dạy học tác phẩm văn chương ở bậc THCS theo quan điểm tích hợp, là một
trong những năng lực tối thiểu cần hình thành và phát triển cho học sinh. Khái
niệm đọc hiểu nói lên hoạt động của học sinh phải được thay thế cho khái niệm
giảng văn chỉ nói lên hoạt động của người thầy theo quan điểm “lấy người dạy
làm trung tâm”. Dĩ nhiên ở đây không hề triệt tiêu yếu tố “giảng” của người
thầy, một yếu tố vốn có vai trị kích thích hứng thú đọc hiểu cho học sinh, nếu
được sử dụng thích đáng, mà là để nhấn mạnh hoạt động đọc hiểu của trò, được
coi là hoạt động trung tâm của quá trình dạy học tác phẩm văn chương.
Hoạt động đọc hiểu trong nhà trường phải được thiết kế và thực hiện theo một
trình tự qua các giai đoạn và ở những mức độ khác nhau: từ dễ đến khó, từ thấp
đến cao, từ hẹp đến rộng, từ đọc tích luỹ đến đọc hiểu, từ đọc đánh giá đến đọc
sáng tạo.

*Thiết kế giáo án giờ học văn bản văn học theo quan điểm tích hợp
Giáo viên phải ý thức được giáo án dạy học văn bản văn học không phải là một
bản đề cương kiến thức để giáo viên lên lớp giảng giải, truyền thụ áp đặt cho
học sinh, mà là một bản thiết kế các hoạt động, thao tác nhằm tổ chức cho học
sinh thực hiện trong giờ lên lớp để lĩnh hội tri thức, phát triển năng lực và nhân

cách theo mục đích giáo dục và giáo dưỡng của bộ mơn.

Đó là bản thiết kế gồm hai phần hợp thành hữu cơ: Một là, hệ thống các
tình huống dạy học được đặt ra từ nội dung khách quan của văn bản, phù hợp
với tính chất và trình độ tiếp nhận của học sinh. Hai là, một hệ thống các hoạt
động, thao tác tương ứng với các tình huống trên do giáo viên sắp xếp, tổ chức
hợp lí nhằm hướng dẫn học sinh từng bước tiếp cận, chiếm lĩnh văn bản một
cách tích cực và sáng tạo. Thiết kế giáo án giờ học văn bản văn học phải bám
chặt vào những giá trị tư tưởng và nghệ thuật vốn có và ổn định của tác phẩm
trong đời sống văn hố - lịch sử đầy biến động của nó, có nghĩa là phải đặt tác
phẩm vào thời điểm nó ra đời. Đồng thời phải mở ra hướng thu nạp các nhu cầu,
thị hiếu, cá tính và khả năng diễn dịch của cá nhân học sinh. . Nội dung dạy học
của thiết kế giáo án giờ học văn bản văn học phải làm rõ những tri thức và kĩ
năng cần hình thành, tích luỹ cho học sinh qua phân tích, chiếm lĩnh bài văn;
mặt khác, phải chú trọng nội dung tích hợp giữa tri thức lí thuyết và lịch sử văn
học với Tiếng Việt, Làm văn, với hiểu biết lịch sử, văn hoá và đời sống, v.v

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

đặt ra, qua đó chẳng những lĩnh hội được những tri thức và kĩ năng riêng rẽ của
từng phân môn mà còn chiếm lĩnh tri thức và phát triển năng lực tích hợp .

Nội dung tích hợp của thiết kế giáo án cần tập trung vào những điểm quy
tụ, liên kết nội dung ba bộ phận Văn - Tiếng Việt - Làm văn trong văn bản để
xây dựng các tình huống tích hợp và các hoạt động phức hợp tương ứng nhằm
giúp học sinh tích hợp tri thức và kĩ năng trong khi xử lí tình huống. Đó có thể là
những từ ngữ, câu thơ, đoạn văn, những chi tiết, hình tượng, các sự kiện, quan
hệ, tình huống mà muốn cảm hiểu, cắt nghĩa, đánh giá đòi hỏi phải vận dụng tri
thức liên văn bản, phải tổng hợp hiểu biết nhiều mặt về lịch sử, văn hóa, xã hội,
văn học, ngôn ngữ…

* Tổ chức giờ học văn trên lớp là tiến trình thực thi bản kế hoạch phối

hợp hữu cơ hoạt động của giáo viên và học sinh theo một cơ cấu sư phạm hợp lí,
khoa học, trong đó giáo viên giữ vai trò, chức năng tổ chức, hướng dẫn, định
hướng chứ không phải truyền thụ áp đặt một chiều. Học sinh được đặt vào vị trí
trung tâm của q trình tiếp nhận, đóng vai trị chủ thể cảm thụ, nhận thức thẩm
mĩ, trực tiếp tiến hành hoạt động tiếp cận, khám phá, chiếm lĩnh bài văn, chuyển
tác phẩm của nhà văn vào trong tư duy, cảm xúc của mình, biến tác phẩm thành
thế giới tinh thần, tình cảm của riêng mình để tự nhận thức, tự giáo dục và phát
triển theo mục đích, định hướng giáo dục của giáo viên. Tổ chức hoạt động đọc
hiểu văn bản trên lớp, giáo viên phải chú trọng mối quan hệ giữa học sinh và
văn bản (nội dung dạy học), phải coi đây là mối quan hệ cơ bản, quan trọng nhất
trong cơ chế giờ học. Muốn vậy, giáo viên phải từ bỏ vai trò, chức năng truyền
thống là truyền đạt kiến thức có sẵn cho học sinh, cịn học sinh khơng thể duy
trì thói quen nghe giảng, ghi chép, học thuộc, rồi “làm văn” theo lối tái hiện, sao
chép, làm thui chột dần năng lực tư duy trên văn bản, khả năng tự đọc, tự tìm
tịi, xử lí thơng tin, tổ chức các kiến thức một cách sáng tạo.

Ngày nay nhiều lí thuyết hiện đại về q trình học tập đã nhấn mạnh rằng
hoạt động của học sinh trước hết là học cách học. Theo ý nghĩa đó, quan điểm
dạy học tích hợp địi hỏi giáo viên phải có cách dạy chú trọng phát triển ở học
sinh cách thức lĩnh hội kiến thức và năng lực, phải dạy cho học sinh cách thức
hành động để hình thành kiến thức và kĩ năng cho chính mình, phải có cách dạy
buộc học sinh phải tự đọc, tự học để hình thành thói quen tự đọc, tự học suốt
đời, coi đó cũng là một hoạt động đọc hiểu trong suốt quá trình học tập ở nhà
trường

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

năng lực, tiềm lực cho học sinh. Đây thực chất là biến quá trình truyền thụ tri
thức thành quá trình học sinh tự ý thức về phương pháp chiếm lĩnh tri thức, hình
thành kĩ năng. Muốn vậy, chẳng những cần khắc phục khuynh hướng dạy tri
thức hàn lâm thuần tuý đã đành, mà còn cần khắc phục khuynh hướng rèn luyện
kĩ năng theo lối kinh nghiệm chủ nghĩa, ít có khả năng sử dụng vào đọc hiểu văn

bản, vào những tình huống có ý nghĩa đối với học sinh, coi nhẹ kiến thức, nhất
là kiến thức phương pháp.

Công cuộc đổi mới hiện nay đòi hỏi giáo dục phải đào tạo những
con người toàn vẹn, phục vụ sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước. Mỗi môn học trong nhà trường phổ thông với đặc trưng của mình đều phải
góp phần đào tạo thế hệ trẻ. Trong đó, mơn học Ngữ văn với đặc trưng riêng,
phù hợp, có giá trị đặc biệt với việc đào tạo, xây dựng phẩm chất, nhân cách
con người. Mặc dù vậy, môn học Ngữ văn hiện nay chưa được các bạn học
sinh quan tâm đúng mức. Học Ngữ văn tích hợp nhiều nhất với bộ mơn Lịch sử.
Vì Lịch sử là những gì đã xảy ra trong quá khứ, từ rất xa xưa; Như Khổng Tử
đã từng nói “Ơn cố tri tân”, biết được Lịch sử ta sẽ có cách nhìn nhận, hiểu
về hiện tại và tương lai một cách đúng đắn. Lịch sử tái hiện lại những trang
sử hào hùng của dân tộc, về cuộc đấu tranh anh dũng, về công cuộc dựng nước
và giữ nước của cha ông ta từ ngàn xưa. Vậy nên, Lịch sử cần phải được
tiếp nhận một cách đúng đắn, được lưu giữ và phải được "nhớ". Nhớ để học hỏi,
để biết ơn những anh hùng có cơng dựng nước và giữ nước.Và chính văn học
đã ln theo sát những biến động, thăng trầm của xã hội.

Ví dụ khi dạy bài thơ “Nam quốc sơn hà” của Lý Thường Kiệt, giáo viên
có thể tích hợp với phần Lịch sử về cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý, Lý
Thường Kiệt đã sử dụng chiến thuật chiến tranh tâm lý, đọc bài thơ "Nam quốc
sơn hà" để khích lệ quân ta đánh giặc và làm nao núng tinh thần quân giặc. Bài
thơ như một lời hiệu triệu, nức lịng tồn qn, tồn dân, khiến cho tinh thần, ý
chí quyết tâm của quân dân ta ngày càng tăng. Đồng thời cũng là lời cảnh cáo
đanh thép với kẻ thù về những hành động sai trái của chúng, khiến kẻ thù khiếp
vía.

Hoặc khi dạy bài "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long:

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

chiến đấu chống đế quốc Mỹ. Truyện viết về những con người xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở miền Bắc.

+ Tích hợp với mơn Địa lý khi tìm hiểu phần từ khó "Sa Pa". Giới thiệu
qua về vị trí địa lý, đặc điểm địa hình với những nét độc đáo do thiên nhiên
ban tặng và đây là nơi cư trú của một số dân tộc ít người như Tày, Giáy, Giao
đỏ…

+ Tích hợp với cơng nghệ thơng tin để trình chiếu cho các em học sinh
xem thêm một số bức tranh đặc sắc về Sa Pa.

Như vậy, trong quá trình tổ chức cho học sinh khai thác nội dung của bài học,
giáo viên đã vận dụng và hướng dẫn học sinh áp dụng phương pháp tích hợp
một cách linh hoạt, đa dạng ở nhiều góc độ, nhiều khía cạnh và nhiều phạm vi:
phạm vi hẹp-« nội bộ mơn học», phạm vi rộng – tích hợp « liên môn ».

<b> F.KẾT LUẬN CHUNG :</b>

<b> 1. Ý nghĩa và nhận định chung :</b>

Với những nội dung nghiên cứu trong đề tài sáng kiến kinh nghiệm của
bản thân, cho thấy quan điểm tích hợp cần được hiểu toàn diện và phải được
quán triệt trong toàn bộ môn học: từ Đọc văn, Tiếng Việt đến Làm văn; quán
triệt trong mọi khâu của quá trình dạy học; quán triệt trong mọi yếu tố của hoạt
động học tập; tích hợp trong chương trình, tích hợp trong sách giáo khoa, tích
hợp trong phương pháp dạy học của giáo viên và tích hợp trong hoạt động học
tập của học sinh; tích hợp trong các sách đọc thêm, tham khảo. Đặc biệt là tích
hợp liên mơn. Quan điểm "lấy học sinh làm trung tâm" địi hỏi thực hiện việc
tích cực hố hoạt động học tập của học sinh trong mọi mặt, trên lớp và ngồi
giờ; tìm mọi cách phát huy năng lực tự học của học sinh, phát huy tinh thần

dân chủ, bồi dưỡng lịng tin cho học sinh thì các em mới tự tin và tự học, mới
xem việc tự học là có ý nghĩa và như vậy hoạt động dạy – học văn mới có kết
quả.

<b> 2.Những bài học kinh nghiệm :</b>

Với nội dung nghiên cứu và đưa vào áp dụng cụ thể sáng kiến kinh
nghiệm trên, bản thân rút ra được những bài học kinh nghiệm cụ thể như sau :
- Về phía học sinh :

+ Học sinh sẽ dành thời gian đọc, tiếp cận văn bản nhiều hơn. Buộc các
em phải tìm tịi, suy nghĩ để chuẩn bị bài có hiệu quả.

+ Tạo cho học sinh tính nhạy bén, năng động, sáng tạo và hứng thú với giờ
học văn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

+ Học sinh vừa nắm được bài học lại đồng thời có điều kiện ôn lại kiến
thức Lịch sử, hiểu thêm về Địa lý, về những hiểu biết xã hội

- Về phía giáo viên :

+Thúc đẩy giáo viên đầu tư nhiều hơn trong công tác chuẩn bị, thiết kế
giáo án cho phù hợp với tinh thần đổi mới phương pháp dạy học theo hướng "
lấy học sinh làm trung tâm ".

+ Đầu tư nghiên cứu kiến thức liên mơn có liên quan để cùng hợp tác với
học sinh giúp các em chiếm lĩnh nội dung bài học. Đặc biệt chú trọng đến kiến
thức của phân môn tiếng Việt và làm văn.

+ Làm tốt công tác đầu tư cho tiết dạy sẽ giúp giáo viên chủ động, linh

hoạt trong khâu tổ chức, hướng dẫn học sinh tự khai thác và chiễm lính kiến
thưc; mặt khác sẽ tránh được sự lúng túng bị động khi học sinh chất vấn về
những thông tin liên quan.

+ Áp dụng có hiệu quả phương pháp dạy học tích hợp thì khi lên lớp giáo
viên sẽ đỡ vất vả vì khơng phải làm việc nhiều.

Trên đây là kết quả nghiên cứu và thực nghiệm bước đầu của chuyên đề
"Phương pháp dạy học tích hợp liên môn ngữ văn THCS" giúp học sinh học tốt
bài học mơn Ngữ văn, góp phần nâng cao chất lượng giờ học văn ở trường
THCS. Rất mong nhận được ý kiến nhận xét, đánh giá và đóng góp của các
đồng nghiệp để chuyên đề này từng bước hoàn chỉnh và áp dụng có hiệu quả
hơn nữa.

Phước Mỹ Trung, ngày 01 tháng 12 năm 2020
Duyệt của TTCM Người thực hiện

Nguyễn Ngọc Diễm Lê Thị Sánh

</div>

<!--links-->