Những yêu cầu mới đối với chất lượng giáo dục theo quan điểm chất lượng là sự phù hợp với mục tiêu

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.55 MB, 8 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

TAP CHi KHOA HOC ĐHQGHN. KHXH & NV. T XX, So 3PT . 2004

NHỬNG YÊU CẨU MỚI Đ ố i VỚI CHAT LƯỢNG GIÁO DỤC

THEO QUAN ĐIEM CHAT

l ư ợ n g

l à

s ự PH Ù HƠP

v ớ i

m ụ c

t i ê u

V ù V ă n T ả o *

Chất lượng giáo dục (CLGD) là m ột 
vấn đê rất phửc tạp, khó đi đến một định 
n gh ĩa thống n h ất, n ên đả có ý kiến cho 
rằn g có thế đạt được sự đồng tìn h dể hơn, 
nêu xét đến "cách n h ìn v ề ch ấ t lượng" 
(J.H allak, 1995). c ầ n p h ả i có m ột sự thơng 
n h ấ t n h ấ t định thì mới có th ê thực h iện 
được chất l ư ợ n g củ a GD (education quality) 
và, hơn th ế, tiến lên thực h iện được m ột 
nến GD có ch ất lượng ( q u ality education).

H iện nay có m ột sự th ố n g n h ấ t tương 
đối, đang dược chấp n h ận tron g thực tiền 
GD ỏ nước ta và c ủ n g ỏ nhiổu nới trên th ế 
giới. Đó là coi "chất lượng là

sự phù hợp với

m ục tiêu”.

C hat lượng được đ ánh giá bơi 
mức độ mà sàn phẩm h a y dịch vụ đáp ửng 
được mục đích đà tu y ên b ố củ a nó. Trong 
GD, thương có 2 loại m ục tiêu: m ục tiêu 
phát triển và mục tiêu đào tạo. T heo hướng 
này, bài v iế t trình bầy m ột sò vấn đ ề cụ 
th ê trong cách nhìn về ch ấ t lượng.

1. C h a t lư ơ n g G D là s ự p h ù hỢp v ớ i

m ụ c t iê u p h á t t r iể n G D . Đ ó là c h ấ t 
lư ợ n g c ủ a n ề n G D t r o n g m ộ t g ia i đ o ạ n 
c ụ t h ể

Đó là vấn đề v ê ch ấ t lượng GD trong 
môi quan hộ với quy mô, h iệu quả và điểu 
kiện làm GD.

° GS.TS., Bô Giáo

dục

vã Đào tao

ỉ .l . Cách n h ìn m ơ i q u a n h ê giữa

c h á t lư ơ ng và quy m ô

Q uan đ iểm cù a người làn h đạo/quán lý 
GD vể xử lý mối quan h ệ quy m ỏ - chất 
lượng là rất quan trọng (ỉẻ phát triển GD 
n gh i th eo kiêu n ào đó, thì khơng m ỏ rộng 
được quy mô, như ng giừ được ch ấ t lượng; 
nghỉ th eo m ột k iểu khác, thì mở rộng được

quy mô, n h ư ng m ắt ch ấ t lượng; lại nghi 
th eo m ột kiểu khác nữa, thì vừa mờ lộ n g 
quy mô, vừ a bao đảm ch ấ t lượng, khóng 
bẻn nào p hải hy sinh ch o bền nào. Thí dụ 
về trường hợp thử ba, n h à n g h iên cứu, nhà 
lản h đạo GD lăo th àn h Lê V ãn G iạng, 
n gu yên Thừ trưởng Bộ Đ ại học v à Trung 
học ch u yên ngh iệp viết: “p h át triể n m ạnh 
v ề sô lượng, trên cơ sở đỏ cô g a n g nâng 
chất lượng dại trà, đồng thời có trọng điểm

ch ấ t lượng tốt. Vấn đê quan trọng ở đây là 
xác định một tỉ lệ hợp ìỷ giữ a bộ phận đại 
trà và bộ phận ch at lượng cao trọn g điểm . 
Đ ây là cách đả làm và h iện v ẫ n đ an g làm ỏ 
V iệt N am từ nám 1945 đến nay. Đ ây củ n g 
là cách làm duy n h ất đ úng 'ỉói vỏi thực tê 
nưỏc ta. C húng ta có th ê rút kinh n gh iệm 
đá qua đẻ cải tiên cách làm này chứ không 
th ế từ bỏ cách làm này" [1, tr.247] T iếp 
theo, tác giá đà chi ra: da clạng hoá (các 
nguồn vốn cho GD, các h ìn h thửc tổ chức

GD...), đồng thịi chuẩn hố các loại chất

l ư ợ n g GD là cần th iết đẽ c ả i tiến phương 
pháp OD cù a ta n h ằm

giai

q u yết một cách

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Những ycu eau mơi dối V Ớ I chiu lương giáo dục. . 1 0 5

tòi ưu m âu th u ẫ n giữ a sô lượng và chất 
lượng GD. N ói ngan gọn, cầ n cố gan g

phá t

triển sô lượng cho nhiều người học dê. báo

dầììì sự bình dà n g về cơ hội học tập, trên

cơ sờ dó báo đám chất lượng đa dạng di đôi

với chàt lượng đl/Ợv chuâĩì hỏa cho từng

dạng. C ả i g ố c lả s ư đ a d ạ n g c ủ a c h ấ t

lương; x á c đ in h n ó s a o c h o p h á t tr iế n

đươ c q u y

m ó; có ít d ạ n g ch ấ t lượng q, 
thì khơng p h á t triển được quy mỏ (nói cho 
một bậc, cấp học n h ất định). Trong môi 
quan h ệ quy m ô-chat lượng, có một thơng

sơ quan trọng phái tín h đến, là

điểu kiện

đáp ứng

, được xác: đ ịn h , phù hợp với từng 
d ạn g chất lượng.

Q uan điếm v ề m ối quan h ệ quy 1110- 
ch ấ t ỉứọng có ý n gh ĩa đặc b iệt quan trọng

kh i muôn chú dộng chuyên từ GD đại học

cho sỏ ừ (ĐH tinh hoa) sang GD (tại học

cho số' đông (Đ Iỉ đ ạ i chúng).

Kinh nghiệm 
th ế giới v ê th ự c h iện G D Đ H đại ch ú n g là 
p h a i

đa dạn g hóa chất lượng của GD đại

học y

đặc b iệt là k h a n g đ ịn h v à mơ rộng

loại

ỉ ) l ĩ ngắn hạn 2-3 năm

(ví như loại Cao 
đ ản g cộng dồng 2 năm * C om m unity 
C ollege, Cao đ ẳn g 2 năm - J u n ior C ollege, 
ỏ Mỹ và h iện nay rất p h ố biến trên thê 
giới; ví nhu loại học 2 n am lấ y bằng đại học 
đại cương D EƯ G , b ằn g kỹ th u ậ t viên cao 
cấp IUT

ở

Pháp; ví như học 2 năm lấy bằng 
dại học "chưa hoàn chỉnh" của N g a ...) ; vì 
th è đă ph ái cho "GDĐH đại ch ủ n g hóa" 
n à y một tên gọi mới là "GD bậc ba" 
(tertia ry ed u cation , c h ín h thííc từ sau 
1970) h oặc MG D sa u tru n g học phố thơng" 
(p ost-secon d ary education» ch ín h thửc từ 
1998). T iếp th eo là sự

đa d ạ n g về cách tô

chức học tập,

như p h át triển n h ữ ng hình

thức học tập k h ơng chính quy và học tập 
mỏi (như đại học mớ, đại học từ xa), mỏ

rộng m ạnh m ê n h ừ n g cơ sớ dào tạo ngồi 
cơng lạp (chù yếu là tư thục) bên cạnh các 
đại học công, tru vển thống.

N ếu khỏng hiếu

rõ quan niệm mới vê GDĐH khi chuyên sang

ĐH dại chủng

,

ììhư vừa trinh bẩy, thỉ

không thè thực hiện dược Đ H đại chúng, vả

sẽ làm. chậm quá trinh CNH-HĐH ờ nước

ta.

Kinh nghiệm cù a các nển công nghiệp 
hóa mỏi ớ c h â u Á (như:

Han

quốc, 
Singapore, M alaysia, Đ ài loan, H ồng Kòng 
V.V.), kinh nghiệm củ a T m n g quác gần đây 
(năm 2000) dã chí rõ: trong kỷ ngu yên tồn 
cẩu hóa (coi như bắt đầu từ thập kỷ 80 thê 
kỳ XX), ch u y ên từ kinh tẻ nông nghiệp 
sa n g kinh tế công n g h iệp , cần có đại học 
đại chúng; ch u yên từ kinh t ế cóng nghiệp 
sa n g kinh tê tri thửc, cần có đại học phô 
cập ( n< 15% - Đ H cho sô ít; 15% <n<50% - 
ĐH đại chúng; n> 50% - ĐH phô cập ; n là 
tỷ lệ sò người học bất kỳ một dạng nào của 
GD ĐH/ tôn g sỏ người trong độ tuổi 18-22); 
n VN = 9-10%. G D ĐH c ún c h ú n g ta d a n g 
đ ử n g tr ư ớ c y ê u c ẩ u b ử c x ú c p h ả i 
c h u y ế n s a n g G D Đ H d ạ i c h ú n g d ể đ ế n 
2 0 1 0 , c h ủ n g ta đ ạ t t iê u c h í c ủ a G D Đ H 
d ỉìi c h ú n g .

1.2.

C ách n h ì n m ố i q u a n h ẻ g iữ a

c h ấ t lư ơ n g vả h iê ti q u ả

. C hất lượng cùa 
người tốt n gh iệp là ch ất lượng tiềm năng»

và chi trố th àn h h iện thực, tác động với 
thực t ế khi nó được

sử dụng

đe giải quyết 
n hữ ng ván để do thực tê đặt ra. Khi đó, 
ch ấ t lượng cho th ấy rỏ h iệu quả cù a nó đơi 
vói thực tê như th ê nào (thường được gọi là

hiệu quả ngồi).

Tóm lại,

hiệu quả dào tạo

lá dạng hiện thực

,

dạng tường m inh của

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

chất lương, được bộc lộ ra bới việc sứ dụ ng

chất lượng cú a người đả /ì ọc xong.

Môi 
trường sử d ụng có th ê làm tã n g hoặc giam 
h iệu quả đào tạo, thậm chí địi hỏi phai đào 
tạo lại. Cho nên đề n â n g cao h iệu quả, chất 
lượng được h ìn h th à n h trong quá trình đào 
tạo phải hướng m ạnh vào việc sử d ung sau 
này; nói một cách khác, m ục tiêu đào tạo 
phải hưổng vào m ục tiêu sử dụng trong 
thực tế. Vì vậy, trong quá trình đào tạo đe 
hình thành ch ất lượng, cầ n phái tă n g 
cường

liê n k ế t

việc đào tạo vối cơ sở sử 
dụng,

cần

p hai

dạy HS, s v

c á c h

sáng

n g h iệ p

(en trep ren eu rsh ip ), biết tự tìm , tự 
tạo việc làm , tự lập doanh nghiệp, để tự 
người học chủ động th ốt khỏi tình trạng 
th ất nghiệp, nói cách khác, phải dạy cho 
người học biết cách

tư s ử d u n g

(self- 
em p loyem ent). Đó là m ột sơ yêu cầu mới 
đối với ch ất lượng, cần được ghi vào m ục 
tiêu đào tạo (gần dây ý tương này dã được 
ghi trong n h iều văn bản, th í dụ trong bản

Bảng 1. Mối quan hệ giữa QM'

C hiên lược phát triển GD 2001-2010, ban 
hàn h 12/2001. Tuy n h iên chưa p hái nhiều 
trường đà th ấm n h u ần và chú động thực 
hiện. Đ ê n g h ị Bộ GD& ĐT k huyến khích và 
thúc đẩy các trường đào tạo n h â n lực làm 
việc này, vì lợi ích củ a ch ín h n h ừ n g ngưòi 
tốt n gh iệp củ a n h à trường đồng thời cũng 
là đôi mới quan điếm đào tạ o của nhà 
trường). (Một s ố nước công n g h iệp phát 
triển đang xâ y dựng Đ ại học sá n g nghiệp- 
en trep ren eu ria l u n iv ersity ).

1.3.C ấu tr ú c h ó a s ự p h á t tr iể n q u y

m ô -c h ả t lư ợ n g •h iê u q u à GD.

Mối quan 
h ệ giữa quy mô, chất lượng và h iệ u quả GD 
ph ải dược cấ u trúc h óa theo nhữ ng mục 
tiêu phát triển th ì mới h àn h động được. Đô 
là cấu trúc: n â n g cao

dâỉì tri

, đào tạo

nhàn

lực

, bồi dưỡng

nlìản tài.

Ma trậ n dưới dây 
cho cách n h ìn để g iả i q u yết quy mó-chcít 
lượng-hiệu quả củ a từ ng mục tiêu .

CL-HQ vởi DT-NL-NT sau đổi mới

M ụ c t iê u ị T h à n h p h ầ n -» Quy mô (QM) C hất lượng (CL) H iệu quá (HQ)
D ân trí (DT)

N h ân lực (NL)

N h ân tài (NT)

XẢY D Ự N G XẢ HỘI H Ọ C T Ậ P S U Ố T ĐỜI

T heo cách lập luận trên, th ì trong quy 
mơ đà cơ cấu hóa, có các tần g ch ất lượng 
cho từ ng th à n h phần củ a cơ cấu và ngược 
lại, mỗi tầ n g chất lượng đại diện cho quy 
mô củ a một th àn h p hần củ a cơ cấu; trong 
h iệu qua, có chất lượng và trong m ỗi chất

lượng đểu tiềm tà n g một hoặc n hiều loại 
h iệu quá sú dụng. Có cách n h ìn biện ch ú n g

như vậy, mối tránh được cítng n hắc, ph iên 
diộn vể m ối quan h ệ QM-CL-IIQ.

Đ iển nội dung phù hợp vào ban g 1 nói 
trên, chính là

xác đ ịn h những m ục tiêu

p h ả i đ ạ t

; th í dụ trong "cột” ch ất lượng, cần 
p h ải xác định: chất, lượng d ân trí, chất 
lượng nhân lực, ch ấ t lượng n h ân tài; th í dụ 
trong "hàng" n h â n lực\ phải xác định, quy

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

mô nhân lực, chất lượng nhân lực và hiệu 
quà nhân lực.

B án g 1 n ày chủ y ếu nói cho cấp

hệ

thơng

của G D , gồm cấp TƯ như Chính 
phù, Bộ G D & Đ T và cấp địa phương như

các U B N D tỉn h /th à n h p h ố trực thuộc, s ỏ 
G D& ĐT (kế cả cho cấp h u yện ), ở đây, 
chưa nói đến cấp cơ sở * trường học, vì nói 
ch u n g , cơ sở chỉ phụ trách một việc là 
ch ín h , thi dụ cơ sở bơ túc văn hóa phụ 
trách chính v ề n â n g cao dân tri; trường 
dạy n gh ế phụ trách ch ín h về đào tạo nhân 
lực; trưởng T H PT ch u y ên , Khoa dào tạo kỹ 
su’ tà i n ăn g... phụ trách ch ín h vổ bồi dưỡng 
n h a n tài. Các việc k hác trong bộ ba m ục 
liê u MDT,NL,NT" củ n g cẩn được các cớ sở 
làm , thoo tin h th ầ n "kết hợp" với việc 
ch ín h . B ảng 1 này p h ản ánh yêu cầu n h iều 
m ặ t của xả hội đôi với GD và hộ thống GD 
p h ái rất m ềm dẻo đê có th ể thích ứng được.

B ả n g này có th ế xem như

một m a trận vé

ch ấ t lường GD của toàn hộ thống

, vối cách 
h iế u vể môi quan h ệ giữ a QM ,CL và HQ 
n h ư đã trinh bầy.

Chat lượng GD ĐH n gày nay, trong ký

ngun tồn cầu hóa, cách mạng khoa học-

cô n g nghệ, đặc b iệt ỉà cách m ạng vê công 
n g h ệ thông tin và tru yền thông, kinh t ế tri 
th ú c, xà h ội học tập... là

chất lương của

m ộ t ncn GD Đ H đ ạ i chú ng hóa

,

da cỉạng

ỉ lóa, chuẩn hóa,

.ra

hội hóa (cho từng dạng

ch ấ t ỈƯỢng, bao gồm trình độ rà các diều

ki.ện dám bảo chất lươììg) và quốc: t ế hỏa

(h ộ i nhập quốc tế).

2. C h ấ t lư ợ n g G D ià s ự p h ù h ợ p vớ i 
m ụ c t iê u đ à o t ạ o . Đ ó là c h ấ t lư ợ n g c ủ a 
I ì g ư ờ i h ọ c

C hất lượng củ a người học bao giò củng 
p h ả i là

hết quả của việc tự học

,

tự rcn;

nếu

học ở trường lóp, thì việc tự học, tự lè n cịn 
có sự hỗ trợ củ a thầy, cú a bạn và củ a nhà 
quan lý. C hủ tịch Hồ Chí M inh đã dạy, 
việc học phải "lấy tự học làm cốt; do tháo 
luận và ch i đạo giúp vào” (Sứa đối lề lối 
làm việc, 1947). Vì v ậy, m ục tiêu đào tạo 
với tinh th ần là sự phân ản h chat lượng 
đào tạo, cần được phát biểu dưới dạn g

một

hệ thịng hành động có m ục đích của người

học.

Cần tìm ra được hộ thống h à n h động 
có m ục đích đó, được n hiều người thừa 
n hận, thậm ch í được th ế giới biêu lộ đồng 
th u ận lớn, đế làm cơ sở cho việc xác định 
m ục tiêu dào tạo, m ục tiêu học tập tiíc làm 
cơ sớ cho ch ấ t lượng học tập.

Cơ sờ đó h iện nay có thô coi là

triết lý

của GD the kỷ XXI,

được phát biếu trong 
cóng trình “Học tập: một kho báu tiềm ân"

- báo cáo gửi U N E SC O cùa Hội đổng quốc 
tế v ề GD th ế kÿ XXI, do ông Jacq u es 
D elors • ngu yên chủ tịch Uy ban châu All 
(EU)- 1985-1995 đứ ng đầu, đá được
U N E SC O xu ất bản 4/1 9 9 6 và đã dược dịch 
ra n h iêu thít tiế n g (ban dịch tiên g Việt, 
NXBG D, Hà nôi 2002, tái ban 2003). Trong 
k h i ch ú n g ta còn đ an g n g h iên cửu xác định 
triết lý GD củ a ch ú n g ta, việc vận dụng 
triết lý GD t h ế kỷ XXI củng rất bố ích cho 
ch ú n g ta.

Triết lý GD th ế kỷ XXI, được th ể hiện

vảo tư tướng chủ đạo

,

là: ì ấy "học tập suốt

đời" lctm nén móng, xây dựng 4 trụ cột của

GD "học đê biết

,

học đê làm, học đế cùng

sông với. nhau và học đê làm người \ hướng

tới xảy dựng một

".rà

hội học tập" ,

nhằm 
thực h iện m ột “ảo tương cần thiết", là 
"không dược để một tài n ân g nào, như một 
kho báu, tiềm ẩn trong lòng của mỗi con

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

10 8 v o Ván T.Kì

người, là k h ơng được k h a i th á c ” (bán dịch 
tiế n g V iệt, tra n g 19 ).

K h ôn g đi v à o n ộ i d u n g cụ th ê củ a từ n g 
y ế u tô' tron g triế t lý n ói trên , coi như v ề

cơ

bản đà được h iế u đ ú ng, c h ủ n g tôi m uốn

n h ấ n m ạn h đến

4

trụ cột GD n h ư

4 m ục

tiêu cụ thế của việc học theo hướng chất

ỈƯỢng toàn d iệ n, là: học đế b iế t (tức về m ật

n h ậ n thức), học đế làm (tửc về m ặ t kỹ 
n ăn g), học để cù n g sô n g vói n h a u (tức vê 
m ật quan h ệ g iiìa con người với con người 
trong cuộc sốn g, v ề m ặ t liên n h â n cách), 
học đê làm người (títc v ế m ặ t n h â n cách , tự 
k h ẳ n g đ ịn h m ình p h ải là con ngư òi có 
n h ân cách). T ốt cả 4 m ục tiê u cụ th ế đó 
gán bó với n h a u n h ư m ột th ề th ố n g n h ấ t, 
đều dựa trên n g u y ê n tắc "học tập su ố t đòi", 
m ột n ă n g lực m à GD p h ải "cung cấp cho 
các cá n h â n , n h ư m ộ t g iấy

“thòng hành đê

vơ đ ộ n g '

m à h ọ rất cần có, n h ằ m tự đ iều 
ch ỉn h trước n h ữ n g đòi h ỏi v ề sự niềm dẻo 
và sự th a y đôi m à h ọ p h a i đối m ặt, trong

Bàng 2: Cách nhln chất luựng

“một the giới đ a n g chuyên ctộng từ một xà

hội cơng nghiệp hố theo hiếu truy én thơng

sang ìììột xà hội kiến th ứ c dang xu ấ t hiện

vù nổi trội IỈ7ì“

(từ k in h tê công nghiệp 
ch u yên sa n g k in h tẻ tri thức)

M ục tiê u h oặc ch ất lư ợng học tập được 
trìn h bầy dưâi d ạ n g 4 m ục đích củ a học tập

trên n g u y ên tắc học tập su ố t dời, là có thỏ

do được, lượng hóa được hoặc chí ít là

quan sát được,

giú p c h ú n g ta đánh g iá chất 
lượng học tậ p đỏ trừu tượng v à do đó dễ 
đạt sự n h ấ t trí hơn. C ấp mục tiêu/chất 
lượng này là

m ục tiêu ! chất ỉượììg cốt lịi.

Nó giúp c h ú n g ta cụ th ê h ó a mục tiêu GD 
toàn d iện (GDTD) như: đức, trí, th ể, mỷ, 
khóng n h ữ n g đ ẻ người học h à n h dộng ditọe 
m à còn (tẻ mọi người đ án h g iá vói sự đồng 
th u ậ n cao th ôn g qua đo đạc, lượng hóa 
hoặc quan sá t. V iệc cụ th ê hóa GD toàn 
diện th à n h h à n h động củ a người học, có 
th ê thực h iện th eo m a trận sa u đây.

1

diện và cốt lõi vể ngưởỉ học
GIÁO DỤC

4 MỤC TIÊU

TỒN DIỆN 
HỌC

ĐỨC TRÍ THỂ MỸ

TẬP

1. Học đ ế biết H HOC

2. Học đê làm I TẢP

3. Học đê cù n g số n g

với n h a u Ể SU Ố T

4. Học đê làm người Ư ĐỒI

XÂY D Ư N G X Ả HỎI H O C T Ả P

Đ iếm rấ t th e n ch ốt x u y ê n su ố t 4 m ục 
tiêu trên là "H iểu", coi n h u

điểm tựa

đ ể 
" H à n h Đ ộ n g ” (tức th ự c h iệ n 4 trụ cột ) coi 
như

điếm p h á t triển.

Chí k hi h iế u rò, mới 
"biết” một cá ch thực c h ấ t, m ối "làm" m ột

cách thực sự; chi khi h iể u rồ n hau, mới 
"chung sống" với n h a u m ột cách thực tình 
và chi khi h iếu

1*0

được bân th ân m ình thì 
mới tự p h át triển n h ân cách "làm ngưòi" 
m ột cách thực bển vững. "Sự phát triển cá 
n h â n con người, bắt đầu từ k h i m ỏi sin h ra

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

và tiếp tục su ốt cuộc đòi là m ột quả trình 
biện chửng , khơi đầu b ằn g v iệc h iể u chính 
m ình dè sau đó m ỏ rộng đôn các mỏi quan 
hệ với người khác". T heo n g h ía đó, GD trên 
h êt là một cuộc

hành trinh nội tại

m à các 
giai đoạn tương ứng vối các g ia i đoạn của 
sự ch ín mùi liên tục của n h â n cách...G I) 
p h á i là một quá trìn h hết sử c cá nhân hóa,

đ ồ n g thời lại là m ột qu á trìn h x â y dựng sự 
tư ơng tác xă hội" (sách đã d ẫn , bán địch 
tiế n g Việt, tran g 81).

Sỏ dĩ gọi b á n g này là m ục tiêu /ch ất 
lùỢng cốt lõi, v ì các m ục đích, m ục tiêu 
k h á c cùng đều p h ai được th ự c h iện trước 
h ế t trên cơ sỏ m ục tiêu /ch ấ t lượng cốt lõi 
n à y . T hí dụ: Học để làm v iệc, làm người, 
lâ m cán bộ; học đ ể p h ụn g sự đoàn th ể, giai 
cấ p v à nhân dân , Tô quốc v à n h ân loại... 
(1 9 4 9 - Hồ C hí M inh- T oàn tập, tập V, 
tr a n g 287; th eo trích của PG S Đ ặ n g Quôc 
B ả o v iế t trong "Tư tướng Hồ C hí M inh v ế 
co n ngưịi-văn h óa-giáo d ụ c”, n ăm 2000), cơ 
sỏ' đê đạt n h ữ n g y ê u cầ u đó p hải là chất 
lư ợ n g cót lõi vẻ H ọ c -L à m - S ô n g p h á t 
t r i ể n liê n t u e s u ố t c u ô c đ ờ i

T riêt lý GD th ố kỷ XXI trình bày trong 
c u ố n "Học tập: một kho báu tiêm an", đặt 
vấm để, khi n h â n loại bước vào thê kỳ 2 ], 
tr o n g xu thơ tồn cầu h oá và cách m ạng 
c ô n g nghệ vối n h iê u sự că n g th an g phố 
b iế n , thì "một trong n h ữ n g ch ìa khoa đe 
vư ợ t qua nhữ ng th ách th ứ c củ a th ế kỷ mỏi 
là g iá o d ụ c , một. tron g n h ữ n g con đường 
c h ủ yêu phục v ụ sự phát tr iể n con ngưòi 
sâ u sắc hơn và h à i hoà hơn", v à từ đó có 
th*ể làm cho m ỗi cá n h â n có th ế ” tự giải

q u yết được vấn để củ a ch ín h m ình, tự ra 
q u y ết định ch o ch in h m ình v à lự gánh vác 
lấy trách n h iệm củ a m ìn h ”, đồng thời có 
th ể th am gia tích cực "đẩy lủi tìn h trạng 
n g h èo khô, bài trừ n h a u , khòng h iểu nhau, 
áp bửc nhau". T in h th ầ n này cu n g cần 
được quán triệ t tron g c h ấ t lượng toàn diện 
củ a GD nưác ta.

3 . C á c c â p m ụ c t i ê u G D - c â p c h a t

lượng GD

Có th ê p h â n th à n h 3 cấp quản lý trong 
v iệc xác đ ịn h m ục tiêu , bắt đầu từ 'cấp cao 
n h ất- cap quổc g ia /đ ịa phường, nói mục 
tiê u GD của toàn x ã hội, toàn n gàn h GD 
hoậc ỏ đ ịa phương; cấp cơ sỏ nói mục tiêu 
GD cho dơn v ị cơ sở - n h à trường; cap cá 
n h â n nói m ục tiê u GD củ a từ n g người học. 
M ục tiêu GD cáp cao ch ỉ đạo định hướng 
củ a m ục tiêu GD cấp dưới. M ục tiê u GD 
cù a cá n h â n người học là m ục tiêu cốt lõi.

H iện n a y , m ục tiêu GD cấp cao nhất- 
cấp toàn h ệ th ò n g được ghi tron g N Q TƯ 2 
khóa VIII; kết qu ả GD phù hợp vối m ục 
tiê u đó, nói lên ch a t lượng củ a GD trong 
toàn quốc. M ục tiêu đó cần được cấu trúc

th eo các th à n h p h an DT, N L, NT và cụ thẻ 
h óa cho người học th eo 4 m ục tiêu , ử n g với 
từ n g th à n h phần. L àm như v ậ v , m ục tiêu 
các cấp h ệ th ố n g v à cờ sở m ối được

dưa

Xuống đến người học vả mới trớ thành m ục

tiêu cốt lòi

, đ iểu m à cho đ ẻn nay còn chưa 
ch ú ý làm , chưa được bao đảm v ề sự nhất 
quán x u y ên su ố t từ các cấp q u ản lý bên 
trên đ ến tậ n cá n h â n người học.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

1 1 0 Vù ViinTìio

Bảng 3. Cách nhỉn chắt lượng GD cùa 3 cấp: hệ thống-cơ sờ- cá nhân

THÀNH PHẨN GIẢO DUC DÂN NHÂN NHẢN

4 MỰC TIEƯ HỌC TẠP TRÍ Lực; TÀI

1 ____________ ỉ ỉ

1. Học đê biết H HOC

2. Học để làm I TÂP

3. Học đê cù n g sốn g

vối nhau Ể SU Ố T

4. Hoc đẻ làm người

u

ĐỜI

XẢY D Ư N G

---1—--- XẢ ---HÔI1—--- --- H O C_-__1 —.. T À P■_

Có th ể nói b ản g 3 là cách n h ìn chất 
lượng theo 3 cấp: h ệ thông-cơ sỏ- cá n hân.

Bài viết này n h ằm đưa ra một cách giải 
quyết m ột sô vấn đế GD v ĩ m ô như QM- 
CL-HQ gắn vói cơ cấu D T -N L -N T tron cờ 
sỏ triết lý GD th ê kỳ XXI được th ê giỏi 
đồng tình và vận d ụng rộng rái. T rọng tâm 
bài viẻt là cách n h ìn vấn để ch ất lượng GD: 
cốt lõi là ch ấ t lượng củ a ngươi học, được 
phát biêu dưới d ạn g h oạt động cú a người

học, có th ế đánh g iá được (4 trụ cột, học 
su ốt đời); chốt lượng đó ch ín h là C(ỉ sớ cùa 
m ục tiêu GD, cơ sở củ a m ục tiéu tửng 
th à n h phần cù a GD. c ầ n x u ấ t phát từ 
n h ữ n g y ếu cầu củ a sự phát triển kinh tê-xu 
hội, khoa học-công n gh ệ, p h á t triển con 
người v à n guồn n h ân lực củ a dát nước 
trong th ế kỷ XXI, xác định ch ất lượng đó 
sao cho phù hợp nhất.

4.

T Ả I L I Ệ U T H A M K H Ả O

Ló Vãn Cìiạng,

Lịch sử gián lược hơn 1000 năm ìiểìì giáo dục Việt N am ,

(sách ỉhnni khao), 
NX li C-hính tri quoi’ gia, llà Nỏi, 20(KỈ.

Nguyễn Dứr ( ’hình (chù biên),

Kiêm điììh chát ỉượng trong giáo dục dại học.

NX II Dại bọc 
Quốc gia Hà Nội, IL, 2002

Vù Van Tảo, Giáo dục (lại lìọc* Vi<M

1

UM

11

trong sự nghiộp V ơng nghiệp hó*i, hiộn dại hỏa, 
lừng Infor pliál Irion kinh tô Iri í hức, xây (lựng

111

Ộ

1

xă hội hex* (Ạp suỏì (ỉoi1\ Ký vốu bội 
thào

"Đỏ ị mới GD Đại học: Việt nam: hội nhập và thách thức'

l là Nội, llìán^ :t n.ìm 200 I
J.Dolors,

Học tập: một kho báu tiềm ảiìy

UNKSCO Paris 1990, Bán (ỈỊch liơnj» Viộỉ, NXH 
(ìiỉío í lục, Mà Nội, 2002. Tái bản 200*1

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

VNU JOURNAL OF SCIENCE, s o c ■ SCI , HUMAN , T XX. N03AP , 2004

N E W R E Q U I R E M E N T S F O R E D U C A T I O N Q U A L I T Y

P r o f. D r. V u V a n T a o

Former A ssista n t o fF o n n er M inister of M inistry of Education and

T r a i n i n g

B ased on th e p ersp ectiv e th at em p h a sizes q u ality is objective-based appropriation, the 
author h a s ex p la in ed th e rela tio n sh ip and structure am ong q u ality, sca le of q u ality and 
ou tcom es in reach in g th ree major objectives: in te lle ctu a l sta n d a rd s of people-hum an 
reso u rce-ta len ted p erso n s to build learn in g society and life-long learn in g. By “m atrix 
la n g u a g e”, th e paper clea rly sh ow s th e idea of total quality and th e core of lea rn in g at three 
levels: sy ste m -g r a ss root level-in d ivid u al.

Những you cầu mới đối với chiít lượng g iá o dục... Ị I ]

</div>

Những yêu cầu mới đối với chất lượng giáo dục theo quan điểm chất lượng là sự phù hợp với mục tiêu

NHỬNG YÊU CẨU MỚI Đ ố i VỚI CHAT LƯỢNG GIÁO DỤC

THEO QUAN ĐIEM CHAT

l ư ợ n g

l à

s ự PH Ù HƠP

v ớ i

m ụ c

t i ê u

<i>sự phù hợp với </i>

<i>m ục tiêu”.</i>

dục

<i>ỉ .l . Cách n h ìn m ơ i q u a n h ê giữa </i>

<i>c h á t lư ơ ng và quy m ô</i>

GD...), đồng thịi chuẩn hố các loại chất

giai

<i>phá t </i>

<i>triển sô lượng cho nhiều người học dê. báo </i>

<i>dầììì sự bình dà n g về cơ hội học tập, trên </i>

<i>cơ sờ dó báo đám chất lượng đa dạng di đôi </i>

<i>với chàt lượng đl/Ợv chuâĩì hỏa cho từng </i>

<i>dạng. C ả i g ố c lả s ư đ a d ạ n g c ủ a c h ấ t </i>

<i>lương; x á c đ in h n ó s a o c h o p h á t tr iế n </i>

<i>đươ c q u y</i>

<i>điểu kiện </i>

<i>đáp ứng</i>

<i>kh i muôn chú dộng chuyên từ GD đại học </i>

<i>cho sỏ ừ (ĐH tinh hoa) sang GD (tại học </i>

<i>cho số' đông (Đ Iỉ đ ạ i chúng).</i>

<i>đa dạn g hóa chất lượng của GD đại </i>

<i>học y</i>

<i>loại </i>

<i>ỉ ) l ĩ ngắn hạn 2-3 năm</i>

<i>ở</i>

<i>đa d ạ n g về cách tô </i>

<i>chức học tập,</i>

<i>N ếu khỏng hiếu </i>

<i>rõ quan niệm mới vê GDĐH khi chuyên sang </i>

<i>ĐH dại chủng</i>

<i>ììhư vừa trinh bẩy, thỉ </i>

<i>không thè thực hiện dược Đ H đại chúng, vả </i>

<i>sẽ làm. chậm quá trinh CNH-HĐH ờ nước </i>

<i>ta.</i>

<i>Han</i>

<i>1.2. </i>

<i>C ách n h ì n m ố i q u a n h ẻ g iữ a </i>

<i>c h ấ t lư ơ n g vả h iê ti q u ả</i>

<i>sử dụng</i>

<i>hiệu quả ngồi).</i>

<i>hiệu quả dào tạo </i>

<i>lá dạng hiện thực</i>

<i>dạng tường m inh của</i>

<i>chất lương, được bộc lộ ra bới việc sứ dụ ng </i>

<i>chất lượng cú a người đả /ì ọc xong.</i>

<i>liê n k ế t</i>

cần

dạy HS, s v

<i>sáng </i>

<i>n g h iệ p</i>

<i>tư s ử d u n g</i>

<i>1.3.C ấu tr ú c h ó a s ự p h á t tr iể n q u y </i>

<i>m ô -c h ả t lư ợ n g •h iê u q u à GD.</i>

<i>dâỉì tri</i>

<i>nhàn </i>

<i>lực</i>

<i>nlìản tài.</i>

<i>xác đ ịn h những m ục tiêu </i>

<i>p h ả i đ ạ t</i>

<i>hệ </i>

<i>thơng</i>

<i>một m a trận vé </i>

<i>ch ấ t lường GD của toàn hộ thống</i>

<i>chất lương của </i>

<i>m ộ t ncn GD Đ H đ ạ i chú ng hóa</i>

<i>da cỉạng </i>

<i>ỉ lóa, chuẩn hóa,</i>

<i>hội hóa (cho từng dạng </i>

<i>ch ấ t ỈƯỢng, bao gồm trình độ rà các diều </i>

<i>ki.ện dám bảo chất lươììg) và quốc: t ế hỏa </i>

<i>hết quả của việc tự học</i>