Xử trí Stress

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (277.85 KB, 34 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

X trí Stress

ử

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2></div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

M c tiêuụ

• Nêu đ c các khía c nh tâm lý, sinh h c, và xã

ượ

ạ

ọ

h i c a đáp ng stress

ộ ủ

ứ

• Mơ t đ c s khác nhau gi a các hành vi xoay

ả ượ ự

ữ

s v i stress mang tính thích ng và thi u thích

ở ớ

ứ

ế

ng

ứ

• Hi u đ c nh ng ph ng pháp ti p c n và x trí

ể

ượ

ữ

ươ

ế

ậ

ử

stress làm tăng kh năng thích ng nh m nâng

ả

ứ

ằ

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Các b nh th

ệ

ườ

ng liên quan t i stress

ớ

• Gi m ch c năng mi n ả ứ ễ
d chị

• Đau đ uầ
• M t m iệ ỏ
• Tăng cân

• R i lo n m máuố ạ ỡ
• Tăng huy t áp ế
• B nh tim m chệ ạ
• V y n n/Chàmả ế
• B nh tiêu hóaệ

• R i lo n lo âu

ố

ạ

• Tr m c m

ầ

ả

• Nghi n r u

ệ

ượ

• L m d ng ch t kích thích

ạ

ụ

ấ

• M t ng

ấ

ủ

• H i ch ng ru t kích thích

ộ

ứ

ộ

• Đau c x hóa

ơ ơ

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Khái quát thu t ng

ậ

ữ

• Stress: m t tình tr ng ho c m t nguy c đe d a đ n s m t ộ ạ ặ ộ ơ ọ ế ự ấ
cân b ng n i môằ ộ

– Các thay đ i sinh lý làm tăng s t nh táo, đ t p trung và ổ ự ỉ ộ ậ
làm năng lượng c th d i dàoơ ể ồ

– C u có th v t quá kh năng c a cungầ ể ượ ả ủ

• Đ i phó (coping): ố kh năng ki m soát, t duy logic và gi i ả ể ư ả
quy t v n đ ế ấ ề

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Stress

• Eustress

– Stress có th x lí đ c, c n thi t cho phát tri n và làm ể ử ượ ầ ế ể
tăng kh năng c nh tranh c a b n thânả ạ ủ ả

• Distress

– Stress kéo dài và khơng ki m sốt đ c, có th gây suy ể ượ ể
ki t ệ

• Stress c p tínhấ

– Ph n ng nh t th i đ i v i m t m i đe d a ho c th ả ứ ấ ờ ố ớ ộ ố ọ ặ ử
thách

• Stress mãn tính

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Ngun nhân stress

• Ngun nhân khách quan

– Gia đình, cơng vi c, kinh t , tr ng l p, bi n c ệ ế ườ ớ ế ố
cu c đ i, nh ng s ki n không lộ ờ ữ ự ệ ường trước

được, v.v.

• Nguyên nhân n i t i

ộ ạ

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Các ngu n gây stress trên th c t lâm sàng

ồ

ự ế

Đ i v i

ố ớ

b nh nhân

ệ

• B t anấ

• S hãiợ

• Đau

• Vi n phí ệ

• Thi u ki n th cế ế ứ

• S b h iợ ị ạ

• Các ngu n khơng rõ ồ
khác

Đ i v i

ố ớ

đi u d

ề

ưỡ

ng

• Tiên l ng b nh x uượ ệ ấ

• S sai ph mợ ạ

• Tình hu ng khơng ố
thường g pặ

• Q t i công vi cả ệ

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Các giai đo n đáp ng v i stress

ạ

ứ

ớ

“H i ch ng Thích ng Tồn th “ c a Hans Selye (1907-1982)ộ ứ ứ ể ủ

• Báo đ ng (Alarm)ộ —khi m t ngộ ườ ải c m th y b đe d aấ ị ọ

– Kích ho t ph n x “đánh hay ch y”ạ ả ạ ạ

• Ch ng tr (Resistance)ố ả —huy đ ng ngu n l c đ gi i quy t v n ộ ồ ự ể ả ế ấ
đề

– Stress kéo dài d n đ n thích ngẫ ế ứ

• Ki t qu (Exhaustion)ệ ệ

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Giai đo n BÁO Đ NG

ạ

Ộ

: kích ho t h tr c

ạ ệ ụ

H đ i-Tuy n yên-Tuy n th

ạ ồ

ế

ượ

ng th n

ậ

Catecholamines

• Tăng cung l ng timượ

• Dãn đ ng thườ ở

• Dãn đ ng tồ ử

• Huy đ ng glucoseộ

• Thay đ i đ co dãn thành ổ ộ
m chạ

• Gi m ch c năng tiêu hóaả ứ

• Tăng c ng ch c năng đơng ườ ứ
máu

Steroids v thỏ ượng th nậ

• Tăng đ ng huy tườ ế

• Tăng amino acid

• Tăng h p th natri th nấ ụ ở ậ

• Tăng th tích d ch ngo i ể ị ạ
bào

• Ức ch histamine và ế

bradykinin

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Giai đo n Ch ng tr

ạ

ố

ả

• S thích ng xu t hi n ự ứ ấ ệ

– Ti p t c kích ho t h tr c H đ i-Tuy n yên-Th ng th n ế ụ ạ ệ ụ ạ ồ ế ượ ậ

• Tác nhân kích thích có th m tể ấ

– C th tr v tr ng thái cân b ng n i môơ ể ở ề ạ ằ ộ

• Có th ti n tri n thành ki t quể ế ể ệ ệ

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Giai đo n Ki t qu

ạ

ệ

• X y ra khi kh năng thích ng c a c th v i ả ả ứ ủ ơ ể ớ
stress khơng cịn hi u qu n aệ ả ữ

• Suy gi m ch c năng các h c quanả ứ ệ ơ

• Có th d n đ n tình tr ng b nh lý ể ẫ ế ạ ệ

– Tri u ch ng th ch tệ ứ ể ấ

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

Tri u ch ng và d u hi u c a stress

ệ

ứ

ấ

ệ

ủ

• Nh n th cậ ứ

– Gi m đ t p trung, kh năng ph i h p và trí nh ả ộ ậ ả ố ợ ớ

• Hành vi

– B t r t, c c c n, b o l c ứ ứ ọ ằ ạ ự

• C m xúcả

– S hãi, lo âu, tr m c m, suy nh cợ ầ ả ượ

• Sinh lý

– Tăng huy t áp, nh p tim ,nh p th , v.v..ế ị ị ở

– Các tri u ch ng b n thệ ứ ả ể

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Di truy n h c và S phát tri n

ề

ọ

ự

ể

Di truy nề

• Di truy n có liên quan t i ề ớ
đáp ng stressứ

– M i ng i có các ki u đáp ỗ ườ ể
ng stress khác nhau

ứ

• Y u t di truy n có m t ế ố ề ặ
trong:

– C m giác s hãiả ợ

– R i lo n âuố ạ

– Các đáp ng sinh h c th n ứ ọ ầ
kinh

S phát tri nự ể

• Các tr i nghi m trong cu c ả ệ ộ
s ng có nh hố ả ưởng t i đáp ớ

ng stress c a m t ng i

ứ ủ ộ ườ

• S tr giúp t xã h iự ợ ừ ộ

– Mang tính đùm b c caoọ

• Stress đ u đ iầ ờ

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Xoay s và kh năng thích ng

ở

ả

ứ

Xoay sở

• Kh năng ki m sốt c m ả ể ả
x cứ

• Kh năng nh n th c hi n ả ậ ứ ệ
t iạ

• Kh năng t duy logicả ư

• Kh năng gi i quy t v n đả ả ế ấ ề

• Ph thu c vào y u t văn ụ ộ ế ố
hóa

Kh năng thích ngả ứ

• Kh năng h i ph c ả ồ ụ

• Kh năng đáp ng v i ả ứ ớ
stress theo hướng tích c cự

• Kh năng ch ng l i các s ả ố ạ ự
ki n tiêu c cệ ự

– S c ng c i, chín ch n, ự ứ ỏ ắ

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

Xoay sở

Xoay s mang tính thích ngở ứ

– Góp ph n làm gi m nh stressầ ả ẹ

Xoay s thi u tính thích ngở ế ứ

– Làm tr m tr ng stressầ ọ

Xoay s ch đ ngở ủ ộ

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Đ cao hành vi xoay s ch đ ng

ề

ở

ủ ộ

• Nh ng mong đ i mang tính th c tữ ợ ự ế

– Đ ra m c tiêu th c tề ụ ự ế

• Lên k ho chế ạ

– Nhìn tr c đ c v n đ , lên k ho ch d phòngướ ượ ấ ề ế ạ ự

• Phân tích

– Thay đ i cách nhìn nh n v n đổ ậ ấ ề

• Th giãnư

– H c các k thu t th giãn, dành th i gian cho các ho t ọ ỹ ậ ư ờ ạ
đ ng gi i trí ộ ả

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Đ cao hành vi xoay s ch đ ng

ề

ở

ủ ộ

• Rèn luy nệ

– Chu n b cho m i tình hu ngẩ ị ọ ố

• Dinh d ngưỡ

– Ăn u ng đ y đ , tránh b b aố ầ ủ ỏ ữ

• T p th d c ậ ể ụ

– Đ u đ n ề ặ

• Ngủ

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

Tránh xa các hành vi xoay s thi u tính thích ng

ở

ế

ứ

• Nh ng hành vi xoay s

ữ

ở

không rõ m c đích

ụ

• L ng tránh/rút lui

ả

• Thái đ tiêu c c

ộ

ự

• Oán gi n, gi n d , c c

ậ

ữ ọ

c n

ằ

• R u bia/thu c

ượ

ố

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

Nh ng y u t thúc đ y kh năng thích ng

ữ

ế ố

ẩ

ả

ứ

• Hình m u t t

ẫ

ố

• L c quan

ạ

• Khi u hài h c

ế

ướ

• Đ o đ c

ạ

ứ

• Lịng v tha

ị

• Tơn giáo và tín ng ng

ưỡ

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

Hình m u t t

ẫ ố

Truy n t i:

ề

ả

• Thái độ

• Giá trị

• K năng

ỹ

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

L c quan

ạ

• Nh ng ni m tin mang ý nghĩa tích c c

ữ

ề

ự

– G n li n v i h nh phúcắ ề ớ ạ

– Thay đ i nh n th cổ ậ ứ

– Suy nghĩ tích c cự

– T b nh ng suy nghĩ tiêu c cừ ỏ ữ ự

– Tin vào nhân quả

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

Khi u hài h

ế

ướ

c

• R t hi u qu

ấ

ệ

ả

• Hành vi xoay s chín ch n

ở

ắ

“M t vũ khí khác c a tâm h n cho tr n chi n t ộ ủ ồ ậ ế ự
v . Trong nh ng b m t c a con ngệ ữ ộ ặ ủ ười, khi u hài ế
hước là hi u qu nh t trong vi c t o ra kho ng ệ ả ấ ệ ạ ả
cách và kh năng vả ượt qua m i tình hu ng, dù ch ọ ố ỉ
là trong giây phút .”

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

Đ o đ c

ạ

ứ

• T o thành chu n m c c a t ng cá nhânạ ẩ ự ủ ừ

– “Khơng có gì tai h i h n h y ho i lòng tin, lòng t tr ng và ạ ơ ủ ạ ự ọ
tính nhân văn trong con ngườ ại b n.” Epicetus

• Duy trì tính chính tr cự

– “Gi a s kích thích và s đáp ng có m t kho ng tr ng. ữ ự ự ứ ộ ả ố

Trong kho ng tr ng đó là kh năng l a ch n đáp ng. Chính ả ố ả ự ọ ứ
s ph n ng y th hi n s trự ả ứ ấ ể ệ ự ưởng thành và quy n t do c a ề ự ủ
chúng ta.”

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

Lịng v tha

ị

• C i m , khoan dung v i ng i khác

ở

ớ

ườ

• Tin vào th c hi n vi c có ý nghĩa.

ự

ệ

• H p tác đơi bên

ợ

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

Tơn giáo và tín ng

ưỡ

ng

• G n li n v i h nh phúc v m t th ch t và tinh ắ ề ớ ạ ề ặ ể ấ
th nầ

• Giúp tránh c m th y tuy t v ngả ấ ệ ọ

• Giúp có đ c s tr giúp t c ng đ ngượ ự ợ ừ ộ ồ

• Giúp t o ra nh ng t m g ng sáng cho xã h iạ ữ ấ ươ ộ

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

S tr giúp t c ng đ ng

ự ợ

ừ ộ

ồ

• Có nh h ng sâu s c đ n tu i thả ưở ắ ế ổ ọ

• B nh nhân có tiên l ng t t h n n u có s tr giúp ệ ượ ố ơ ế ự ợ
m nh m t c ng đ ngạ ẽ ừ ộ ồ

• Cơ l p và thi u tr giúp xã h i th ng đi đôi v i ậ ế ợ ộ ườ ớ
tình tr ng đáp ng stress kémạ ứ

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

S c m nh cá nhân

ứ

ạ

• Nhân ra đ c tài năng và đi m m nh c a

ượ

ể

ạ

ủ

mình

– Đóng góp vào kho tàng s c m nh cá nhânứ ạ

• S d ng tài năng và t n d ng đi m m nh

ử ụ

ậ

ụ

ể

ạ

– Đ a ra quy t đ nh đúng đ nư ế ị ắ

• Ch đ ng đ i phó và xoay s

ủ ộ

ố

ở

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

T ng k t

ổ

ế

• Stress là m t ph n c a cu c s ngộ ầ ủ ộ ố

– Thúc đ y quá trình tr ng thành và tính c nh tranhẩ ưở ạ

– Có th gây ra h u qu khôn l ng n u v t quá gi i h nể ậ ả ườ ế ượ ớ ạ

• Hành vi xoay s mang tính thích ng nâng cao kh năng ở ứ ả
thích ngứ

• Hành vi xoay s thi u tính thích ng gây ra nhi u r c r i ở ế ứ ề ắ ố
h nơ

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

T ng k t: l i khuyên th c t

ổ

ế

ờ

ự ế

• Mong đ i m t cách th c tợ ộ ự ế

• T p th d c đ u đ nậ ể ụ ề ặ

• Ăn u ng đ y đố ầ ủ

• Ng đủ ủ

• Cân b ng cơng vi c và gi i tríằ ệ ả

• L c quan và suy nghĩ tích c cạ ự

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

Ngu n tham kh o trên Internet

ồ

ả

• Xây d ng kh năng thích ngự ả ứ :

/>

• Ch đ ăn u ng, th d c, stress và h mi n d ch: ế ộ ố ể ụ ệ ễ ị

/>cise_stress_and_the_immune_system.aspx

• T p th d c: ho t đ ng h ng ngày đ i phó v i stress: ậ ể ụ ạ ộ ằ ố ớ

/>

• Suy nghĩ tích c c: gi m stress, t n hự ả ậ ưởng cu c s ng nhi u h n: ộ ố ề ơ

/>

• X trí stress dành cho b nh nhân và bác sĩ: ử ệ

• X trí stress: hi u đử ể ược cáctác nhân gây stress:

/>

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32>

Bài t p

ậ

1. Li t kê nh ng tác nhân gây stress cho b n.ệ ữ ạ

2. Nh l i nh ng hành vi xoay s v i stress b n đã và đang dùng.ớ ạ ữ ở ớ ạ

– Bao g m nh ng hành vi thi u tính thích ngồ ữ ế ứ

3. Li t kê nh ng đi m m nh c a b n thân và nh ng y u t có th ệ ữ ể ạ ủ ả ữ ế ố ể
làm tăng kh năng thích ng c a b n ả ứ ủ ạ

</div>
(33)<div class='page_container' data-page=33>

Tham kh oả

Ahern, N., Ark, P., Byers, J. (2001). Resilience and coping strategies in adolescents. Paediatric 
Nursing. 28(10).

Beckmann-Murray, R., Proctor-Zentner, J., & Yakimo, R. (2009). Health promotion strategies 
through the life span. New Jersey: Prentice Hall

Bhui, K., King, M., Dein, S., & O’Conor, (2008). Ethnicity and religious coping with mental distress. 
Journal of Mental Health. 12(2).

Copstead, L. C. & Banasik, J. L. (2010). Pathophysiology: Biological and behavioral perspectives (2nd

ED.) USA: W. B. Saunders Company

Fielding, R (Undated) Retrieved September 25, 2007

from: />

Hildon, Z., Smith, F., Netuveli, G. & Blane, D. (2008). Understanding adversity and resilience at 
older ages. Sociology of Health & Illness. 30(5).

Posen, D. B. (1995). Stress management for patient and physician. Retrieved September 21, 2007 
from: Http://Serendip.brynmawr.edu/bb/neuro/neuro00/web3/edmundson.html

Pranulis, M. S. (1975). Coping with acute myocardial infarction. Psychological Aspects of Myocardial 
infraction. Mosby: St. Louis

Southwick, S. M. (2007). Cleveland Clinic’s posttraumatic stress disorder symposium. California: 
Audio-digest

</div>
(34)<div class='page_container' data-page=34>