VAN 8 TUAN 21

Giáo án Ngữ văn 8 GV: Nguyễn Thị Ph ơng - Tr-
ờng THCS Lệ Xá
Tuần 21 - Tiết 77
Ngày soạn: 16 / 8 / 2010
Ngày dạy: 24 / 8 / 2010
Văn bản: Quê hơng
(Tế Hanh)
A. Mục tiêu cần đạt:
- Học sinh cảm nhận đợc vẻ đẹp tơi sáng, giàu sức sống của một làng quê miền
biển đợc miêu tả trong bài thơ và tình cảm quê hơng đằm thắm của tác giả.
- Thấy đợc những nét dặc sắc nghệ thuật.
- Giáo dục lòng yêu quê hơng.
B. Chuẩn bị:
- Giáo viên: ảnh chân dung Tế Hanh, tập thơ ''Hoa niên'' của ông.
- Học sinh: soạn bài, tìm hiểu về thể thơ.
C. Các hoạt động dạy học:
HĐ 1: Tổ chức lớp: (1')
HĐ 2: Kiểm tra bài cũ :(5')
? Đọc thuộc lòng bài thơ ''Ông đồ''
? Bài thơ đợc viết theo thể thơ nào? Nhận xét về hình ảnh, ngôn ngữ của bài thơ.
? Cái hay của những câu thơ ''Giấy đỏ ... mực đọng ...''
''Lá vàng ... ngoài giời ...''
HĐ 3. Bài mới:
* Giới thiệu bài mới.
Tác giả nhớ quê hơng trong xa cách trở thành một dòng cảm xúc chảy dọc đời
th Tế Hanh. Cái làng chài nghèo ở một cù lao trên sông Trà Bồng đã nuôi dỡng tâm
hồn thơ ông, đã trở thành 1 điểm hớng về để ông viết nên nhữnh dòng thơ tha thiết,
đau đáu. Trong dòng cảm xúc ấy, Quê h ơng là thành công khởi đầu rực rỡ cho
nguồn cảm hứng lớn trong suốt đời thơ Tế Hanh. Với thể thơ 8 chữ, Tế Hanh đã rung
lên một bức tranh đẹp đẽ, tơi sáng, bình dị về cuộc sống của con ngời và cảnh sắc của
một làng quê ven biển bằng tình cảm quê hơng sâu đậm, đằm thắm.

* Nội dung bài mới.
Hoạt động của thày và trò Yêu cầu cần đạt
I. Tìm hiểu chung về văn bản.
Năm học: 2010 - 2011
13
Tuần 21 - Bài 19
Tiết 77: Quê hơng
Tiết 78: Khi con tu hú
Tiết 79: Câu nghi vấn (t2)
Tiết 80: Thuyết minh về một phơng pháp
Giáo án Ngữ văn 8 GV: Nguyễn Thị Ph ơng - Tr -
ờng THCS Lệ Xá
- Học sinh đọc chú thích * trong SGK.
? Em hiểu gì về tác giả Tế Hanh, về bài
thơ ''Quê hơng'' của ông.
- Giáo viên đọc mẫu
- 2 học sinh đọc lại bài thơ
- Giáo viên nhận xét cách đọc của học
sinh.
- Đọc chú thích
- Giáo viên kiểm tra việc đọc chú thích
của học sinh.
* Bài thơ đợc in trong tập ''Hoa niên''
xuất bản năm 1945.
? Nhận xét về thể thơ.
? Bố cục của bài thơ?
* Bố cục 2 phần:
+ Hình ảnh quê hơng
+ Nỗi nhớ quê hơng
? Làng tôi ở có gì dặc biệt.

? Nhận xét về cách giới thiệu của tác
giả?
* Quê hơng đợc tác giả giới thiệu rất tự
nhiên bình dị là một làng chài ven biển.
? Cảnh ngời dân chài đi đánh cá đợc
miêu tả trong khung cảnh, thời gian
nào?
Em có nhận xét gì về khung cảnh đó?
=> Khung cảnh nh vậy hứa hẹn 1
1. Tác giả
- Ông sinh 1921 tại một làng chài ven biển
tỉnh Quảng Ngãi. Ông là nhà thơ mới viết rất
hay về quê hơng.
- Sự nghiệp sáng tác: SGK.
2. Đọc - tìm hiểu chú thích.
a. Đọc
b. Chú thích:
Chú ý các chú thích 1 (lời đề tựa của bài
thơ), 4 (từ địa phơng)
3. Tác phẩm:
* Xuất xứ: ''Quê hơng'' là bài thơ mở đầu cho
nguồn cảm hứng lớn trong suốt đời thơ Tế
Hanh.
* Thể thơ: Thể thơ 8 chữ gồm nhiều khổ,
gieo vần ôm và vần liền với sự hoán vị bằng
trắc đều đặn (2 câu vần bằng đến 2 câu vần
trắc)
* Bố cục:
- 2 câu đầu giới thiệu chung
về ''làng tôi'' Hình

- 6 câu tiếp: miêu tả cảnh ảnh
thuyền chài ra khơi đánh cá quê
- 8 câu tiếp: cảnh thuyền cá hơng
trở về bến.
- Khổ cuối: nỗi nhớ làng khôn nguôi của tác
giả.
II. Phân tích:
1. Lời giới thiệu về quê hơng.
- Làm nghề chài lới Giới thiệu
- Nớc bao vây ... sông nghề nghiệp và vị trí
địa lí của làng.
+ Cách giới thiệu rất bình dị, tự nhiên, chân
thật.
2. Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi.
- Khung cảnh: Trời trong, gió nhẹ, sớm mai
hồng-> vẻ đẹp tơi sáng, trong trẻo, thanh
bình, hứa hẹn 1 chuyến ra khơi thành cô,
Năm học: 2010 - 2011
14
Giáo án Ngữ văn 8 GV: Nguyễn Thị Ph ơng - Tr -
ờng THCS Lệ Xá
chuyến ra khơi thành công, may mắn.
? Hình ảnh ngời dân chài đợc tác giả
miêu tả qua chi tiết nào?
? Nhận xét về từ ngữ? Qua đó em hình
dung ntn về ngời dân chài?
? Hình ảnh con thuyền đợc tác giả
miêu tả ntn?
Nhận xét về nt?
* Nghệ thuật: tác giả sử dụng hình ảnh

so sánh, động từ mạnh (có động từ đặt
ở đầu câu)
? Qua h/a ĐTĐC ra khơi, tác giả đã
dựng lên 1 bức tranh lao động ở đây
ntn?
- Vừa miêu tả phong cảnh tự nhiên tơi
sáng vừa là bức tranh lao động đầy
hứng khởi và dạt dào sức sống.
? Chi tiết nào đặc tả vẻ đẹp của cánh
buồm?
? Nhận xét về nt?
- Bình: Nhà thơ vừa vẽ chính xác cái
hình vừa cảm nhận đợc cái hồn của sự
vật.
* Tác giả miêu tả cánh buồm căng rất
đẹp với vẻ đẹp lãng mạn bằng sự so
sánh độc đáo, bất ngờ. Nó trở thánh
biểu tợng, linh hồn của làng chài.
Nếu cảnh ĐTĐC ra khơi là biểu tợng
cho sức mạnh thể chất của ngời dân
chài, thì h/a cánh buồm lại là biểu tợng
cho sức mạnh tinh thần, cho tâm hồn
lãnag mạn, bay bổng của nagời dân
chài giữa đại dơnag bao la lộng sóng
gió biển khơi.
? Đoàn thuyền đánh cá về bến trong
khung cảnh ntn?
? Câu nói" nhờ ơn trời" thể hiện tình
cảm gì của ngời dân chài?
? Giọng điệu miêu tả cảnh ĐTĐC ra

may mắn.
- Hình ảnh ngời dân chài:
Dân trai tráng , băng, phăng ... vợt trờng
giang
- > sự khoẻ mạnh, vạm vỡ, điều khiển con
thuyền chạy băng băng.
+ Hình ảnh con thuyền: nh con tuấn mã,
băng, phăng, mạnh mẽ vợt
NT: so sánh (con tuấn mã)

vẻ đẹp dũng
mãnh
+ Các động từ mạnh

sức sống mạnh mẽ
diễn tả khí thế băng tới, vẻ đẹp hùng tráng
của con thuyền ra khơi.
=> Bức tranh lao động khẩn trơng và đầy
hứng khởi.
" Cánh buồm giơng to nh mảnh hồn làng
Rớn thân trắng... gió"
NT: so sánh, ví von độc đáo, bút pháp lãng
mạn hoá:
Cánh buồm với Mảnh hồn làng
(cái hữu hình) (cái vô hình)
NT nhân hoá

Hình ảnh cánh buồm căng
gió quen thuộc trở nên lớn lao, thiêng liêng,
thơ mộng, khoáng đạt. Đó là biểu tợng của

làng chài, là linh hồn của làng chài.
3. Cảnh làng chài đón thuyền trở về:
* Khung cảnh: ồn ào, tấp nập

đông vui,
náo nhiệt.
- "Biển lặng, cá đầy ghe"
-> Lời cảm tạ chân thành của ngời dân chài
đối với trời đất đã ban cho nagời dân chài 1
chuyến ra khơi thành công và may mắn.
Năm học: 2010 - 2011
15
Giáo án Ngữ văn 8 GV: Nguyễn Thị Ph ơng - Tr -
ờng THCS Lệ Xá
khơi có gì khác với giọng điệu đoạn thơ
miêu tả cảnh ĐTĐC trở về?
- Đoạn thơ miêu tả cảnh ĐTĐC ra khơi
phấn chấn, hào hứng.
- Đoạn thơ miêu tả cảnh ĐTĐC trở về
th thái, trầm lắng.
? Hình ảnh ngời dân chài đợc miêu tả
ntn?
? Nhận xét về nghệ thuật?
* Hình ảnh ngời dân chài đợc miêu tả
vừa chân thực vừa lãng mạn trở nên có
tầm vóc phi thờng.
? Con thuyền hiện lên qua chi tiết nào.
? Nhận xét về nghệ thuật? Tác dụng
của nt?
? Từ đó em cảm nhận đợc vẻ đẹp nào

trong tâm hồn tác giả?
* Tác giả là ngời có tâm hồn nhạy cảm,
yêu quê hơng.
? Trong xa cách lòng tác giả nhớ tới
những điều gì nơi quê nhà.
? Phơng thức biểu đạt ở khổ cuối?
? Nhận xét về lời thơ?
? Em cảm nhận ntn về "cái mùi nồng
mặn quá"?
? Qua đó em có cảm nhận gì về nỗi nhớ
quê của tác giả?
? Theo em bài thơ đã đạt đợc những
thành công gì về mặt nghệ thuật?
? Nội dung của bài thơ là gì.
? Em hiểu gì về nhà thơ Tế Hanh.
- Học sinh đọc ghi nhớ SGK.
* Hình ảnh ngời dân chài: làn da ngăm dám
nắng, thân hình nồng... xa xăm
NT: Vừa tả thực vừa đợc lãng mạn hoá -> h/a
ngời dân chài từ chỗ chân chất, mộc mạc
(dắn dỏi, vạm vỡ, sạm nắng gió biển khơi)
vụt trở lên lãng mạn, phi thờng, mang tầm
vóc vũ trụ.
- Con thuyền: im, mỏi, nằm, nghe
Nghệ thuật nhân hoá, chuyển đổi cảm giác
-> Con thuyền nh 1 cơ thể sống, có tâm hồn
và sự cảm nhận tinh tế.
- Ngời viết có tâm hồn tinh tế, tài hoa và nhất
là có tấm lòng gắn bó sâu nặng với quê h-
ơnag, niềm tự hào

4. Nỗi nhớ quê hơng
- Biển (màu nớc xanh), cá (cá bạc), cánh
buồm (chiếc buồm vôi), thuyền, mùi biển.

Biểu cảm trực tiếp nói về nỗi nhớ làng
quê khôn nguôi của mình.
- Lời thơ giản dị, tự nhiên.
Mùi vị riêng của làng chài ven biển đợc cảm
nhận bằng tấm lòng trung hiếu của ngời con
xa quê.
-> Nỗi nhớ cụ thể, thắm thiết và bền bỉ
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
- ''Quê hơng'' là bài thơ trữ tình, phơng thức
biểu đạt chủ yếu là biểu cảm. Ngòi bút miêu
tả thấm đẫm cảm xúc. Hình ảnh, ngôn ngữ
đẹp, bay bổng, lãng mạn, biện pháp nhân hoá
độc đáo thổi linh hồn vào sự vật.
- Sáng tạo hình ảnh thơ rất phong phú, chính
xác, chân thực qua ngôn ngữ giản dị.
2. Nội dung
- Bức tranh tơi sáng, khoẻ khoắn, đầy sức
sống của làng chài và ngời dân chài.
- Nhà thơ cảm nhận cuộc sống rất tinh tế, có
tình yêu nồng hậu, thuỷ chung với quê hơng.
* Ghi nhớ: SGK
Năm học: 2010 - 2011
16
Giáo án Ngữ văn 8 GV: Nguyễn Thị Ph ơng - Tr -
ờng THCS Lệ Xá

Hoạt động 4: Củng cố:
- GV khái quát kiến thức toàn bài.
- Đọc những câu thơ viết về tình cảm quê hơng mà em yêu thích. Ví dụ ''Quê h-
ơng''
- Phát biểu cảm nghĩ của em về bài thơ?
Hoạt động 5: Hớng dẫn về nhà
- Học thuộc lòng bài thơ, nắm đợc nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
- Viết một đoạn thuyết minh về quê hơng em (giới thiệu quê hơng em)
- Soạn bài: ''Khi con tu hú''
Văn bản: khi con tu hú
(Tố Hữu)
A. Mục tiêu cần đạt:
Học xong bài này, hs cần hiểu đợc:
*Kiến thức: Học sinh cảm nhận đợc lòng yêu sự sống, niềm khao khát tự do cháy
bỏng của ngời chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi đơng bị giam cầm trong tù ngục đợc
thể hiện bằng những hình ảnh gợi cảm và thể thơ lục bát giản dị mà tha thiết.
*Kĩ năng: Rèn luện kĩ năng cảm thụ bài thơ trữ tình.
*Thái độ: Giáo dục lòng kính yêu những chiến sĩ cách mạng, biết ơn và yêu
cuộc sống.
B. Chuẩn bị:
1. Giáo viên: ảnh chân dung Tố Hữu, tập thơ ''Từ ấy'' của ông.
2. Học sinh: Đọc và soạn bài, su tầm thơ Tố hữu.
C. Các hoạt động dạy học:
Hoạt động I. Tổ chức lớp:
Hoạt động II. Kiểm tra bài cũ:
? Phân tích cái hay cái đẹp của những câu thơ:
''Cánh buồm ... góp gió''
''Dân chài lới ...- ... xa xăm''.
? Đọc thuộc lòng bài thơ? Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật bài thơ.
Hoạt động III. Bài mới:

* Giới thiệu bài mới
Tố Hữu đợc coi là đỉnh cao của thơ trữ tình chính trị Việt Nam thời hiện đại
với ông, đờng đến với cách mạng cũng là đờng đến với thơ ca. Ông là nhà thơ của lẽ
sống, tình cảm lớn, niềm vui lớn . Sức hấp dẫn của thơ Tố Hữu, vì thế tr ớc hết xuất
phát từ niềm say mê lý tởng, từ những khát khao lớn lao: Thơ ơi ta hãy cất cao tiếng
hát. Ca ngợi trăm năm làn tổ quốc chúng ta. 19 tuổi, đang hành động cách mạng sôi
nổi, say sa ở thành phố Huế thì Tố Hữu bị thực dân Pháp bắt giam ở Thừa Phủ.
Năm học: 2010 - 2011
17