Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý hse theo tiêu chuẩn ohsas 180012007 cho công ty thuốc lá sài gòn

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA TP.HCM
KHOA MÔI TRƯỜNG

TRẦN THỊ VIỆT ANH

ĐỀ XUẤT XÂY DỰNG HỆ THỐNG QUẢN LÝ HSE
THEO TIÊU CHUẨN OHSAS 18001:2007
CHO CƠNG TY THUỐC LÁ SÀI GỊN

Chun ngành

: Quản lý môi trường

Mã số

: 60.85.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TP.HCM, Tháng 3 năm 2014


Cơng trình được hồn thành tại: Trường Đại học Bách Khoa – ĐHQG - HCM
Cán bộ hướng dẫn khoa học:
CBHD1: TS. Hà Dương Xuân Bảo
……………………………………………………………………………………………...
CBHD2: TS. Trần Thị Vân
……………………………………………………………………………………………...
Cán bộ chấm nhận xét 1: TS. Đinh Quốc Túc
……………………………………………………………………………………………...
Cán bộ chấm nhận xét 2: TS. Võ Thanh Hằng

……………………………………………………………………………………………...
Luận văn thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Bách Khoa, ĐHQG Tp.HCM
ngày 20 tháng 01 năm 2014.
Thành phần Hội đồng đánh giá luận văn thạc sĩ gồm:
1. Chủ tịch: PGS.TS Nguyễn Phước Dân
2. CBHD: TS. Trần Thị Vân
3. GVPB1: TS. Đinh Quốc Túc
4. GVPB2: TS. Võ Thanh Hằng
5. Thư ký: TS. Trần Tiến Khôi
Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV và Trưởng Khoa Môi trường sau khi luận
văn đã được sửa chữa (nếu có).
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

PGS.TS Nguyễn Phước Dân

TRƯỞNG KHOA MÔI TRƯỜNG

PGS.TS Nguyễn Phước Dân


ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HCM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ
Họ tên học viên: Trần Thị Việt Anh

MSHV: 12260641

Ngày, tháng, năm sinh: 11/10/1986

Nơi sinh: TP.HCM

Chuyên ngành: Quản lý Môi trƣờng

Mã số: 60.85.10

1. TÊN ĐỀ TÀI: “ Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS
18001:2007 cho Công ty Thuốc lá Sài Gòn ”.
II.NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG:
1. Khảo sát, đánh giá thực trạng điều kiện làm việc tại công ty.
2. Khảo sát, đánh giá thực trạng an HSE và cơng tác quản lý an tồn vệ sinh lao
động của công ty.
3. Đề xuất xây dựng hệ thống HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 cho
Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn.
III.NGÀY GIAO NHIỆM VỤ: 24/6/2013.
IV.NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ: 22/11/2013.
V.CÁN BỘ HƯỚNG DẪN :
1/. TS. Hà Dƣơng Xuân Bảo
2/. TS. Trần Thị Vân

Tp. HCM, Ngày …. tháng …. năm 2014
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

CHỦ NHIỆM BỘ MÔN ĐÀO TẠO
(Họ tên và chữ ký)

TS. HÀ DƢƠNG XUÂN BẢO

TS. TRẦN THỊ VÂN
TRƯỞNG KHOA
(Họ tên và chữ ký)


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến TS.
Th

ân, th

à

ơng

n ảo và T

Tr n

cơ đã tận tình h ớng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện

luận v n nà

in cảm ơn Công t Thuốc l

ài

ông t và c c anh ch đ ng nghiệp t i ph ng

n, đặc biệt là
thuật

an

i m đốc

ơ điện đã t o điều kiện

thuận lợi, cung cấp thông tin và t vấn tơi hồn thành luận v n.
Tơi cũng xin cảm ơn c c th
TP

M đã d

cô trong khoa Môi Tr ờng - Đ i học

ch hoa

dỗ, cung cấp cho tôi những kiến thức chu ên ngành cùng những

kinh nghiệm quý b u và chu ên môn trong suốt thời gian theo học t i tr ờng
uối cùng, xin cảm ơn gia đình và c c b n học cùng lớp đã luôn quan tâm,
chia sẻ và ủng hộ tôi trong suốt thời gian vừa qua /.


TÓM TẮT KHÓA LUẬN
Việt Nam gia nhập WTO đã t o nên một sân chơi toàn c u mà nhiều doanh
nghiệp đã thực sự nhận thức đ ợc rằng, ở đó họ có cả cơ hội lẫn th ch thức Làm
thế nào để v ợt qua những th ch thức nà và nắm bắt những cơ hội tr ớc mắt, chỉ

có một con đ ờng, đó chính là phải t ng c ờng nội lực, nâng cao nâng suất, tiết
giảm chi phí và cung cấp d ch vụ ch m sóc kh ch hàng tốt nhất.
Đ ng thời, cùng với nhận thức và êu c u ngà càng cao của kh ch hàng,
doanh nghiệp cũng c n thể hiện cam kết của mình trong việc bảo vệ mơi tr ờng,
thực thi c c tr ch nhiệm xã hội
hính vì vậy, những hệ thống quản lý đ ợc xâ
dựng, p dụng và du trì đúng mức sẽ giúp doanh nghiệp thực hiện đ ợc h u hết
c c mục tiêu nêu trên
Việc p dụng c c hệ thống quản lý môi tr ờng, an toàn và sức khỏe nghề
nghiệp hiện đ ợc p dụng phổ biến trên thế giới và đã đ ợc đ a vào p dụng t i
Việt Nam trong hơn m ời n m qua Trên cơ sở tìm hiểu c c mơ hình xâ dựng hệ
thống quản lý sức khỏe, an tồn và mơi tr ờng ( E) cũng nh những thuận lợi
và khó kh n khi p dụng vào thực tế của ông t Thuốc l ài n, nghiên cứu nà
thực hiện đề xuất những giải ph p cải thiện và đề xuất xâ dựng hệ thống quản lý
sức khỏe, an tồn và mơi tr ờng ( E) cho cơng t
Nội dung chính của nghiên cứu là xem xét l i hiện tr ng quản lý an tồn, sức
khỏe và mơi tr ờng t i cơng t , nhận diện c c vấn đề t n t i để đề xuất biện ph p
khắc phục, đ nh gi khả n ng xâ dựng hệ thống quản lý
E cho công t Tiếp
đến, xâ dựng hệ thống quản lý
E cho công t theo tiêu chu n O
2 7 Đề xuất hệ thống quản lý v n bản cho công t và kế ho ch thực hiện
Qua nghiên cứu cho thấy việc xâ dựng hệ thống quản lý
E theo tiêu
chu n O
2 7 sẽ giúp công t kiểm so t, giảm thiểu và ng n ngừa tai
n n, ô nhiễm ph t sinh từ c c ho t động sản xuất, đ ng thời tiết kiệm chi phí,
ngu n nhân lực và thời gian cho c c ho t động quản lý của cơng t Từ đó có thể p
dụng xâ dựng hệ thống quản lý
E theo tiêu chu n O

2 7cho c c
công t thuốc l kh c trong n ớc giúp nâng cao u tín của ngành thuốc l
iệt
Nam, h ớng tới ph t triển bền vững.


ABTRACT
Acceding to WTO of Viet Nam has been creating a worldwide playground
where many enterprises identify that they have both chances and challenges. How
to overcome these challenges and catch these chances? There is only one way
which strengthening internal force, increasing productivities, reducing expenses and
supplying the best quality of customer services.
At once, besides and client's apprehension and request higher and higher day
by day, enterprises need commit themselves in protecting environment, enforcing
societ responsibilities… Therefore, management s stems have been being built,
applied and maintained.
The application of environmental management systems, safety and
occupational health is commonly used worldwide and has been introduced in
Vietnam for over ten years. Based on the model learn to build health systems
management, safety and environment (HSE) as well as the advantages and
disadvantages when applied to realities of Saigon Tobacco Company Limited
(STC), this study proposed to recommend improvements and build health systems
management, safety and environment (HSE) for STC.
The contents of this study is to review the status of safety, health and
environment management at the company, identify disadvantages of construction
HSE to recommend improvements, evaluating construction HSE management
systems for company. Next, the construction HSE management systems for
company based on OHSAS 18001:2007. Propose document management system
and schedule of processing for the company.
This studies show that the construction of HSE management systems

will help company to control, reduce and prevent accidents, pollution arising
from production activities, and cost savings, human resources and time for the
activities of the company's management. That we can apply the construction
HSE management systems for other tobacco companies in HCMC the prestige
of the Vietnam tobacco industry towards sustainable development.


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

1

MỤC LỤC

DANH MỤC VIẾT TẮT ..................................................................................................... 5
DANH MỤC HÌNH MINH HOẠ ....................................................................................... 7
DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU ............................................................................................ 8
PHẦN MỞ ẦU ................................................................................................................... 9
0.1. Sự cần thiết thực hiện ề tài ........................................................................................ 9
0.2. M c tiêu nghiên c u .................................................................................................. 10
0.3. Nội dung nghiên c u ................................................................................................. 10
0.4. Đối tượng nghiên c u ................................................................................................ 10
0.5. Gi i h n ph m vi nghiên c u .................................................................................... 10
0.6. Phương pháp nghiên c u ........................................................................................... 10
0.6.1. Phương pháp lu n ............................................................................................... 10
0.6.2. Phương pháp nghiên c u .................................................................................... 12
0.7. Ý NGHĨA & TÍNH MỚI CỦA Ề TÀI ................................................................ 12
0.7.1. Ý nghĩa khoa học ................................................................................................ 12
0.7.2. Ý nghĩa thực tiễn ................................................................................................ 12
0.8. Tính mới của đề tài .................................................................................................. 13

PHẦN N I UNG ............................................................................................................. 14
CHƯƠNG 1- TỔNG QUAN TÀI LIỆU LIÊN QUAN ẾN HSE, TIÊU CHUẨN
OHSAS 18001 VÀ C C V N ẢN PH P LÝ LIÊN QUAN ....................................... 14
1.1. Tổng quan về HSE ................................................................................................... 14
GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

2
1.1.1. Khái niệm HSE ................................................................................................... 14
1.1.2. Các mối quan hệ của HSE .................................................................................. 15
1.2. Tổng quan về OHSAS 18001 .................................................................................. 17
1.2.1. Gi i thiệu Bộ tiêu chuẩn OHSAS 18000 ............................................................ 17
1.2.2. Gi i thiệu Tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 ....................................................... 17
1.2.3. Lợi ch của việc áp d ng OHSAS 18001:2007 .................................................. 18
1.2.4. T nh h nh áp d ng OHSAS t i Việt Nam ........................................................... 18
1.2.5. Hệ thống văn bản theo OHSAS 18001:2007 ...................................................... 18
1.2.6. Tiêu ch

ánh giá doanh nghiệp áp d ng OHSAS .............................................. 20

1.3. Tổng quan về ngành sản xuất thuốc lá .................................................................. 20
1.3.1. Tổng quan về sản xuất thuốc lá trên Thế gi i .................................................... 20
1.3.2. Tổng quan về ngành sản xuất thuốc lá t i Việt Nam .......................................... 23
1.4. Giới thi u về Khu công nghi p Vĩnh Lộc .............................................................. 24
1.4.1. Vị tr .................................................................................................................... 24

1.4.2. Diện t ch KCN .................................................................................................... 24
1.4.3. Chủ ầu tư ........................................................................................................... 24
1.5. Tổng quan về Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn .............................................................. 26
1.5.1. Gi i thiệu về Công ty ......................................................................................... 26
1.5.2. Gi i thiệu ho t ộng Công ty ............................................................................. 27
1.5.3. Quy tr nh công nghệ sản xuất của công ty.......................................................... 32
1.5.4. Hệ thống tổ ch c quản lý bộ máy ho t ộng trong công tác QL HSE .............. 33
1.6. Các v n ản pháp l

VBPL) liên quan................................................................. 35

1.6.1. Hệ thống văn bản ph m pháp lu t về an toàn vệ sinh lao ộng ......................... 36

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

3
1.6.2. Hệ thống văn bản quy ph m pháp lu t về môi trường ....................................... 41
CHƯƠNG 2: KHẢO S T VÀ

NH GI THỰC TRẠNG AN TỒN SỨC KHỎE

VÀ MƠI TRƯỜNG (HSE) TẠI CÔNG TY TLSG ........................................................ 42
2.1. C sở hoa học và tr nh tự thực hi n .................................................................... 42
2.2. Khảo sát, ph n tích, đánh giá thực tr ng cơng tác HSE...................................... 45

2.2.1. Khảo sát phân t ch và ánh giá thực tr ng HSE theo Quy tr nh công nghệ sản
xuất của công ty ............................................................................................................ 45
2.2.2. Khảo sát phân t ch và ánh giá thực tr ng công tác ATLĐ (S) ........................ 51
2.2.3. Khảo sát phân t ch và ánh giá thực tr ng s c kho nghề nghiệp H .............. 57
2.2.4. Khảo sát phân t ch và ánh giá thực tr ng môi trường E ............................... 63
2.3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HSE TẠI CÔNG TY THUỐC L SÀI GỊN ....... 68
2.3.1. Cơng tác quản lý an tồn lao ộng (S)................................................................ 69
2.3.2. Công tác quản lý s c kho nghề nghiệp H ...................................................... 70
2.3.3. Công tác quản lý môi trường E ........................................................................ 71
CHƯƠNG 3: Ề XUẤT C C GIẢI PH P CẢI THIỆN VÀ X Y ỰNG HTQL
HSE THEO TIÊU CHUẨN OHSAS 18001:2007 CHO CÔNG TY .............................. 72
3.1.

ề uất các giải pháp cải thi n ............................................................................ 72

3.1.1. Nh n diện mối nguy (MN) ................................................................................. 72
3.1.2. Đề xuất các giải pháp cải thiện ........................................................................... 90
3.2.

ề uất

y ựng HTQL HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 ............. 94

3.2.1. Đánh giá thực tr ng thực thi công tác quản lý HSE theo phương pháp phân t ch
SWOT ......................................................................................................................... 94
3.2.2. Đề xuất xây dựng HTQL HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 .......... 100
3.3. X y ựng HTQL HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007.......................... 101
GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh

“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

4
3.3.1. Thiết kế hệ thống văn bản cho HTQL HSE của Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn theo
tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 ................................................................................. 101
3.3.2. Các bư c xây dựng hệ thống quản lý HSE cho Công ty .................................. 106
3.3.3. Lộ tr nh ề xuất xây dựng HTQL HSE ............................................................ 107
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................................... 109
A.

Kết luận ............................................................................................................... 109

B.

Kiến nghị ............................................................................................................. 110

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... 111
Ph l c 1 ............................................................................................................................. 113
Ph l c 2 ............................................................................................................................. 115
Ph l c 3 ............................................................................................................................. 121
Ph l c 3 ............................................................................................................................ 120
Ph l c 4……………………………………………………………………………...

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

124

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

5
ANH MỤC VIẾT TẮT
AT

: An toàn

ATLĐ

: An toàn lao ộng

ATSKNN

: An toàn s c khỏe nghề nghiệp

ATVSLĐ

: An toàn vệ sinh lao ộng

ATVSV

: An tồn vệ sinh viên

BCA

: Bộ Cơng An

BCT

: Bộ Công thương

BLĐTBXH

: Bộ Lao ộng Thương binh và X hội

BNN

: Bệnh nghề nghiệp

BVMT

: Bảo vệ môi trường

BXD

: Bộ Xây dựng

BYT

: Bộ Y tế

CĐ

: Công o n

CLSP

: Chất lượng sản phẩm

CN

: Công nhân

CTNH

: Chất thải nguy h i

CTR

: Chất thải r n

CTRSH

: Chất thải r n sinh ho t

CTRSX

: Chất thải r n sản xuất

DN

: Doanh nghiệp

EMS

: Environment management system

HC

: H a chất

HĐBHLĐ

: Hội ồng Bảo hộ lao ộng

HSE

: An tồn - S c khỏe và Mơi trường

HTQL

: Hệ Thống Quản Lý

HTXL

: Hệ thống x lý

KCMT

: Kh a c nh môi trường

KCN

: Khu công nghiệp

KDC

: Khu dân cư

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

6
KHCN

: Khoa học công nghệ

KTCĐ

: Kỹ thu t Cơ iện

KTCN

: Kỹ thu t Công nghệ

NLĐ

: Người lao ộng

OHSAS

: Occupational Health & Safety Assessment Series

ƠN

: Ơ nhiễm

PCCN

: Phịng chống cháy nổ

PTBVCN

: Phương tiện bảo vệ cá nhân

PX.NQT

: Phân xưởng Nh n quốc tế

PXCK

: Phân xưởng Cơ kh

PXS

: Phân xưởng sợi

PXVB

: Phân xưởng Vấn bao

QTCN

: Quy tr nh công nghệ

SKNN

: S c khỏe nghề nghiệp

TB

: Thiết bị

TLSG

: Thuốc lá Sài Gòn

TNLĐ

: Tai n n lao ộng

TNTN

: Tài nguyên thiên nhiên

TSS

: Total suspended solids - Tổng chất r n lơ l ng

VBPL

: Văn bản pháp lý

YTCH

: Yếu tố c h i

YTNH

: Yếu tố nguy hi m

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

7
ANH MỤC HÌNH MINH HOẠ
H nh 0.1. Phương pháp lu n thực hiện ề tài ....................................................................... 11
H nh 1.1. Mối liện hệ giữa HSE và ối tượng quan tâm ..................................................... 15
H nh 1.2: Cây thuốc lá ........................................................................................................ 21
H nh 1.3: Bản ồ KCN Vĩnh Lộc ........................................................................................ 25
H nh 1.4: Quy tr nh sản xuất ................................................................................................ 33
H nh 1.5: Hệ thống tổ ch c quản lý bộ máy ho t ộng trong công tác quản lý HSE ......... 34
H nh 1.6: Bộ máy quản lý công tác BHLĐ .......................................................................... 35
H nh 2.1. Các vấn ề quan tâm liên quan HSE của ề tài. .................................................. 42
H nh 2.2: Quy tr nh chế biến sợi thuốc lá ............................................................................ 46

H nh 2.3: Quy tr nh sản xuất thuốc iếu kèm dòng thải ...................................................... 49
H nh 2.4: Ho t ộng quản lý CTNH .................................................................................... 68
H nh 3.1: Các bư c ch nh xây dựng HTQL HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001 ........... 107

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

8
ANH MỤC ẢNG SỐ LIỆU
Bảng 1.1: Thực tr ng s d ng nguyên ph liệu h a chất năng lượng ............................... 27
Bảng 1.2 : Danh m c thiết bị c YCNN về an toàn. ............................................................ 30
Bảng 1.3: Hệ thống văn bản pháp lý Việt Nam ................................................................... 35
Bảng 1.4: Hệ thống văn bản pháp lu t về ATVSLĐ ........................................................... 37
Bảng 1.5: Hệ thống văn bản quy ph m pháp lu t về môi trường ........................................ 41
Bảng 2.1: Nguồn phát sinh yếu tố nguy hi m, yếu tố c h i và các vấn ề môi trường ..... 43
Bảng 2.2: Thực tr ng cơng tác an tồn S t i Cơng ty Thuốc lá Sài Gòn. ......................... 52
Bảng 2.3: Đánh giá thực tr ng các biện pháp an toàn

thực hiện .................................... 55

Bảng 2.4: Thực tr ng s c kho nghề nghiệp H ................................................................. 58
Bảng 2.5: Đánh giá các biện pháp ảm bảo s c khỏe nghề nghiệp ..................................... 61
Bảng 2.6: Thực tr ng môi trường (H) t i Công ty ............................................................... 64
Bảng 2.7: Biện pháp quản lý x lý vấn ề môi trường ....................................................... 67
Bảng 2.8: Thực tr ng công tác quản lý an tồn t i Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn. .................. 70

Bảng 2.9: Thực tr ng công tác quản lý s c khỏe nghề nghiệp ............................................ 70
Bảng 2.10: Thực tr ng công tác quản lý môi trường ........................................................... 71
Bảng 3.1: Các mối nguy của Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn .................................................... 73
Bảng 3.2: Xác ịnh các mối nguy c tác ộng áng k ....................................................... 82
Bảng 3.3: Đề xuất giải pháp kh c ph c các mối nguy tồn t i của Công ty ......................... 90
Bảng 3.4: Kết quả phân t ch SWOT cho công tác quản lý HSE t i Công ty ....................... 95
Bảng 3.5: Hệ thống văn bản cho HTQL HSE của công ty TLSG theo tiêu chuẩn OHSAS
18001:2007 ......................................................................................................................... 102
Bảng 3.6: Lộ tr nh xây dựng HTQL HSE cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn ........................ 107

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

9
PHẦN MỞ ẦU
0.1. SỰ CẦN THIẾT THỰC HIỆN Ề TÀI
Việt Nam ang trong quá tr nh thực hiện quá tr nh ổi m i và hội nh p quốc tế,
nhưng

t ược một cơ sở phát tri n lâu dài và bền vững th phải ổn ịnh về kinh tế:

thực hiện công nghiệp hoá hiện
tế theo hư ng năng

i hoá nền kinh tế quốc dân chuy n dịch cơ cấu kinh

ộng và c

hiệu quả. T

, Việt Nam c khả năng mở rộng quan

hệ buôn bán và hợp tác kinh tế v i những thị trường l n và những cường quốc về kinh tế
cũng như công nghệ trên thế gi i; a phương hoá quan hệ thị trường và ối tượng hợp tác
phát tri n lĩnh vực kinh tế ối ngo i v i tốc ộ cao.
Hệ thống quản lý (HTQL) OHSAS 18000 là một trong những tiêu chuẩn ang ược
xem là yêu cầu b t buộc của các doanh nghiệp DN trong xu thế hội nh p. Các DN Việt
Nam cũng

b t ầu xem xét áp d ng tiêu chuẩn này và

t ược một số thành công nhất

ịnh. Nhiều DN tiên phong trong việc xây dựng và thực hiện HTQL HSE theo tiêu chuẩn
OHSAS 18001

nh n ra nhiều lợi ch to l n t hệ thống này.

Công ty Thuốc lá Sài Gòn c bề dày h nh thành và phát tri n gần 85 năm. Công ty
liên t c phấn ấu

trở thành doanh nghiệp c năng lực sản xuất thuốc lá l n nhất của

Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam n i riêng và l n tầm c trong ngành sản xuất thuốc lá
iếu của Việt Nam n i chung

ng g p t ch cực vào nộp ngân sách của Tổng Công ty và

ngành thuốc lá Việt Nam. Năm 2007 Công ty giữ vị tr

ầu tiên trong top 10 doanh nghiệp

dẫn ầu toàn Hiệp Hội Thuốc lá Việt Nam về nộp ngân sách Nhà nư c ư c t nh khoảng
1.684 tỉ ồng/năm. Công ty

tiến hành áp d ng quy tr nh quản lý theo tiêu chuẩn ISO

9001:2000 k t năm 2004 và ang hư ng ến xây dựng và áp d ng HTQL HSE theo tiêu
chuẩn OHSAS 18001:2007. Đ cũng là lý do tôi chọn thực hiện ề tài: “Đề xuất xây dựng
hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 cho Cơng ty thuốc lá Sài
Gịn”.

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

10
0.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Đánh giá thực tr ng liên quan ến An tồn S c khỏe Mơi trường HSE) của Cơng ty
Thuốc lá Sài Gịn và ề xuất xây dựng HTQL HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Công ty.

0.3. N I UNG NGHIÊN CỨU
Đ thực hiện m c tiêu ề tài như

nêu

ề tài bao gồm 3 nội dung ch nh:

1. Tổng quan tài liệu liên quan ến HSE OHSAS 18001, ngành thuốc lá KCN
Vĩnh Lộc Công ty TLSG và các văn bản pháp lý liên quan.
2. Khảo sát phân t ch, ánh giá thực tr ng HSE và công tác quản lý HSE t i Công
ty TLSG.
3. Đề xuất các giải pháp cải thiện và xây dựng HTQL HSE theo tiêu chuẩn
OHSAS 18001:2007 cho Công ty.
0.4. ỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Các ho t ộng liên quan ến HSE và công tác quản lý HSE của Cơng ty Thuốc lá Sài
Gịn t i khu công nghiệp Vĩnh Lộc x Vĩnh Lộc A huyện B nh Chánh Tp. Hồ Ch Minh.
0.5. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Do gi i h n về thời gian thực hiện ề tài, tác giả t p trung gi i h n vào công việc
nghiên c u xây dựng HTQL HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 cho Công ty.
0.6. PHƯƠNG PH P NGHIÊN CỨU
0.6.1. Phương pháp lu n
Phương pháp lu n thực hiện ề tài bi u diễn bằng h nh 0.1 sau:

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

11

Thực tr ng HSE

Khảo sát
(Phương pháp
khảo sát thực ịa)

Thực tr ng công
tác quản lýHSE

Phân t ch/ So sánh

Đánh giá
(Phương pháp
ánh giá rủi ro)
Tác ộng không áng k

Đ t

QCVN
TCVN
QĐ 3733

Tiêu ch
so sánh

Tác ộng
không áng k

guy
Mối n
Mối n
guy

Tác ộng
áng k

Tác ộng áng k

Không

t
1. Giải pháp quản lý

Duy tr

Đề xuất
giải pháp

2. Giải pháp kỹ thu t
3. Giải pháp PTBVCN

Phân t ch SWOT

4. Giải pháp huấn luyện

An

toàn
&

M

S c
khỏ
e

Đi m m nh
Đi m yếu
Cơ hội
Thách th c

ôi
trư
ờn
g

Đi m m nh
Đi m yếu
Cơ hội
Thách th c

Xây dựng hệ thống
quản lý OHSAS
18001:2007

H nh 0.1. Phương pháp lu n thực hiện ề tài

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

12
0.6.2. Phương pháp nghiên c u
a. Phư ng pháp hảo sát và điều tra thực địa
Phương pháp này ược áp d ng

t ược nội dung 1 và 2 - thực tr ng HSE và

công tác quản lý HSE t i công ty.
Tiến hành khảo sát hiện tr ng ghi nh n t nh h nh thực tế ch p ảnh tư liệu và thu
th p thông tin thông qua khảo sát thực ịa t i Công ty.
b. Phư ng pháp chuyên gia
- Tham vấn ý kiến chuyên gia liên quan ến tư vấn OHSAS 18001, chuyên gia trong
lĩnh vực HSE cán bộ thực hiện công tác quản lý HSE của Công ty làm cơ sở tham
khảo

ánh giá và

ề xuất xây dựng hệ thống HSE theo tiêu chuẩn OHSAS

18001:2007.
- Phương pháp này dùng

thực hiện nội dung 2 và 3 .

c. Phư ng pháp ph n tích SWOT
Phương pháp phân t ch SWOT dùng
thách th c. T

phân t ch i m m nh

i m yếu cơ hội và

ưa ra những ề xuất giải pháp phù hợp v i thực tế.

Phương pháp này

ánh giá nội dung 1

2 và thực hiện nội dung 3 .

0.7. Ý NGHĨA & TÍNH MỚI CỦA Ề TÀI
0.7.1. Ý nghĩa khoa học
Việc xây dựng HTQL HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 cho Công ty TLSG
dựa vào việc kế th a tài liệu liên quan ến ATVSLĐ của Công ty kế th a t nh h nh quản
lý HSE hiện t i qua quá tr nh khảo sát thực tr ng hai vấn ề v a nêu và bằng phân t ch
ánh giá dựa vào phương pháp SWOT. V thế kết quả của Lu n văn c ý nghĩa khoa học
nhất ịnh c th làm tài liệu tham khảo cho các ề tài tương tự.
0.7.2. Ý nghĩa thực tiễn

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh

“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

13
Đề tài c ý nghĩa thực tiễn. Việc xây dựng và áp d ng HTQL HSE phù hợp sẽ g p
phần mang l i nhiều lợi ch cho người lao ộng cho x hội

ồng thời mang l i lợi ch cho

doanh nghiệp thuộc ngành sản xuất thuốc lá n i riêng và các ngành nghề khác n i chung.
0.8. TÍNH MỚI CỦA Ề TÀI
T nh ến thời i m hiện nay Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn chỉ thực hiện cơng tác liên
quan ến vấn ề mơi trường và an tồn cho phù hợp v i các quy ịnh b t buộc của Nhà
nư c mà chưa xây dựng ược một HTQL HSE theo một tiêu chuẩn c th nào. Do

việc

ề xuất xây dựng HTQL HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 cho doanh nghiệp sản
xuất và kinh doanh thuốc lá là t nh m i của ề tài.

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

14

PHẦN N I UNG
CHƯƠNG 1- TỔNG QUAN TÀI LIỆU LIÊN QUAN ẾN HSE, TIÊU
CHUẨN OHSAS 18001 VÀ C C V N ẢN PH P LÝ LIÊN QUAN
1.1. TỔNG QUAN VỀ HSE
1.1.1. Khái niệm HSE
HSE là ngành nghiên c u ng d ng các lĩnh vực ho t ộng hư ng ến m c

ch ảm

bảo: H (Health- S c khỏe): s c khỏe của người lao ộng; S (Safety- An toàn : sự an toàn
của người lao ộng và trang thiết bị tài sản doanh nghiệp; E (Environment- Môi trường):
sự phát tri n bền vững ối v i môi trường sống.
Xuất phát t những quan i m người lao ộng là nguồn nhân lực ch nh trong ho t
ộng sản xuất, t o ra của cải, v t chất cho x hội. S c khỏe và t nh m ng của người lao
ộng n i riêng và con người n i chung ược xem là tài sản quý nhất ối v i bản thân gia
nh doanh nghiệp và x hội. Đảm bảo an toàn cho người lao ộng cũng như bảo toàn cho
trang thiết bị tài sản của doanh nghiệp ch nh là bảo ảm những nguồn lực chủ yếu cho
doanh nghiệp tồn t i và phát tri n. Môi trường là nơi con người sinh sống và làm việc,
cũng là nơi ch a nguồn tài nguyên cần thiết ph c v cho ho t ộng sản xuất, t o ra sản
phẩm hàng h a ph c v cho nhu cầu sống và hưởng th của con người.
Bảo vệ môi trường là bảo vệ nguồn tài nguyên nguồn sống chung của nhân lo i trên
trái ất là trách nhiệm của tất cả mọi người ch nh là bảo vệ cuộc sống trên hành tinh mà
mỗi người cần c trách nhiệm

ng g p. V thế, ở phần l n các quốc gia trên thế gi i

ưa các vấn ề HSE vào các văn bản lu t pháp mang t nh b t buộc việc thực thi ến mọi
tổ ch c, doanh nghiệp và cá nhân người lao ộng. Hơn nữa, lu t pháp ch nh sách về lao

ộng ngày càng ược th t chặt hơn cùng v i các hiệp ịnh hàng rào kĩ thu t trong thương
m i và hệ thống quản lý ISO 14001 ILO-OSH 2001, hệ thống OSHSA 18001,
ISO9001 … òi hỏi sự c mặt của HSE mọi lúc mọi nơi (Hà Dương Xuân Bảo, 2012).

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

15
1.1.2. Các mối quan hệ của HSE
a. Mối quan h giữa HSE và oanh nghi p
Việc nhân th c ược thực hiện những quy t c về HSE sẽ làm tăng uy t n và năng lực
c nh tranh của doanh nghiệp. V thế:
- Đối v i các công ty l n: HSE là một bộ ph n ộc l p và chiếm giữ vị tr rất quan trọng.
- Đối v i công ty nhỏ hơn th người quản lý HSE c th ho t ộng ộc l p nhưng c vị
tr và quyền lực l n.
- Đối v i những doanh nghiệp 100% vốn nư c ngồi th cơng tác HSE v vai trò rất
quan trọng

i n h nh là các công ty a quốc gia c mặt t i Việt Nam .

b. Mối quan h giữa HSE và đối tượng quan t m
Mối quan hệ giữa HSE và ối tượng quan tâm ược bi u diễn bởi h nh 1.1:

H nh 1.1. Mối liện hệ giữa HSE và ối tượng quan tâm
(Ngu n Hà Dương Xuân Bảo 2012

c. Tiêu chí HSE
- Ngăn người tai n n (Healthy)
- Giảm thi u rủi ro (Safety)
- Bảo vệ môi trường (Environment)

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

16
d. Các lĩnh vực ho t động của HSE
H (s c khỏe):
- Ch nh sách cộng ồng;
- Chế ộ thực phẩm dinh dư ng;
- Các vấn ề về bệnh nghề nghiệp;
- Các vấn ề về thương t t và chế ộ làm việc;
- Các vấn ề về sơ c u, cấp c u.
S (an toàn):
- An toàn cho xây dựng, l p ặt và sản xuất;
- An tồn cho giao thơng v n tải;
- An toàn v i h a chất và các chất ộc;
- An toàn iện và các nguồn năng lượng khác;
- An toàn cho v n hành cơ kh máy m c;
- An toàn trong nghiện c u chế t o;
- An toàn v i nguồn ph ng x ;
- An tồn trong phịng chống cháy nổ.

E (mơi trường):
- Công tác bảo vệ môi trường cây không kh nguồn nư c);
- Ki m soát và x lý chất thải;
- Các vấn ề về tiếng ồn âm học;
- Các vấn ề về kh thải và chất lượng không kh ;
- Các vấn ề về nguồn nư c;
- Các vấn ề về ất cây và iều kiện tự nhiên;
- Các vấn ề về x i mịn và ơ nhiễm;
- Xây dựng tiêu chuẩn và quản lý HT ki m soát;
- Thanh tra

ào t o tư vấn giám sát;

- Đánh giá rủi ro và biện pháp ki m soát;
- Điều tra tai n n và kh c ph c sự cố.

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

17
1.2. TỔNG QUAN VỀ OHSAS 18001
1.2.1. Giới thiệu Bộ tiêu chuẩn OHSAS 18000
OHSAS là t viết t t theo tiếng Anh của Tiêu chuẩn an toàn (AT) và s c khỏe nghề
nghiệp (SKNN). OHSAS 18000 gồm 2 tiêu chuẩn:
OHSAS 18001: ưa ra các yêu cầu cho việc thực hiện một HTQL AT và SKNN.

OHSAS 18002: ưa ra các hư ng dẫn thực hiện một HTQL AT và SKNN.
Trên cơ sở tiêu chuẩn BS 8800 của Anh OHSAS 18000 ược xây dựng bởi một
nh m các cơ quan tiêu chuẩn cơ quan ch ng nh n chuyên gia ào t o và tư vấn và ược
công bố lần ầu tiên vào năm 1999. Đây không phải là một tiêu chuẩn ISO.
Dù các tiêu chuẩn của bộ OHSAS 18000 không phải do ISO xây dựng và không s
d ng cách th c ồng thu n của ISO nhưng nó vẫn được chấp nh n rộng rãi. Năm 2002
cả 2 tiêu chuẩn này ược s a ổi theo hư ng c t nh ến yêu cầu của người s d ng và
tương th ch hơn v i ISO 14001 và ISO 9001. Năm 1991 Ủy ban s c khỏe và an toàn ở
nư c Anh các tổ ch c ch nh phủ chịu trách nhiệm ẩy m nh các qui ịnh về s c khỏe và
an toàn

gi i thiệu các hư ng dẫn về quản lý s c khỏe và an toàn Gọi t t là HSG 65 .

Đây là tài liệu gi i thiệu các yêu cầu cơ bản về quản lý ATSKNN một cách phòng ng a
t ch cực. Tuy v y

ây chỉ là tài liệu hư ng dẫn dùng cho các công ty ho t ộng ở vương

quốc Anh mong muốn thực hiện cho phù hợp v i lu t pháp của Anh về s c khỏe và nghề
nghiệp và chưa phải là tiêu chuẩn tổng quát

ăng ký ch ng nh n (BSI, 2002).

1.2.2. Giới thiệu Tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
Nhằm phát tri n rộng r i hơn Viện tiêu chuẩn Anh quốc

phát tri n các hư ng dẫn

tổng quát cho việc thực thi hệ thống quản lý s c khỏe và an toàn thành tài liệu hư ng dẫn
theo tiêu chuẩn BS 8800. Hư ng dẫn này

xây dựng và iều chỉnh bằng cách kết hợp hai

sự tiếp c n: tiếp c n theo hư ng dẫn HSG 65 và tiếp c n theo hệ thống quản lý về môi
trường theo tiêu chuẩn ISO 14001. Tiêu chuẩn BS 8800 cũng như HSG 65 vẫn là một
hư ng dẫn và không c những iều khoản nào mang t nh chất b t buộc. Do v y các tổ
ch c khi áp d ng tiêu chuẩn BS 8800 trong các ho t ộng của m nh c th phát tri n một
cách ầy ủ và hiệu quả HTQL AT và SKNN nhưng không th ch ng nh n.

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

18
Nhu cầu phát tri n m nh mẽ về tiêu chuẩn quản lý s c khỏe và an toàn

t o ra cho

Viện Tiêu chuẩn Anh BSI thực hiện phát hành phiên bản ầu tiên - tiêu chuẩn OHSAS
18001:1999 hệ thống quản lý s c khỏe và an toàn – Các yêu cầu v i sự cộng tác của các
tổ ch c ch ng nh n hàng ầu trên thế gi i. Dựa vào tiêu chuẩn này hệ thống quản lý của
các tổ ch c c th

ược ánh giá và cấp giấy ch ng nh n. V i phiên bản mới OHSAS

18001:2007 không phải là tiêu chuẩn của BSI mà tiêu chuẩn này ược hình thành do sự

đóng góp của 10 tổ ch c ch ng nh n hàng đầu trên thế giới (BSI, 1999), (BSI, 2007).
OHSAS 18001:2007 ược ban hành vào ngày 1 tháng 7 năm 2007 là tiêu chuẩn
HTQL ATSKNN thay thế cho tiêu chuẩn OHSAS 18001:1999. OHSAS 18001 cung cấp
các yêu cầu về ATSKNN bao gồm việc phù hợp v i lu t pháp áp d ng cho các ho t ộng
và các mối nguy
M c

ược tổ ch c xác nh n (Wikidedia, 2013).

ch của hệ thống là

ki m soát các rủi ro về mặt ATSKNN.

Tiêu chuẩn này ược áp d ng cho tất cả các tổ ch c mong muốn lo i bỏ hoặc giảm
thi u rủi ro cho nhân viên hoặc những nhà ầu tư khác mà c th rơi vào rủi ro ATSKNN.
1.2.3. ợi ch của việc áp d ng OHSAS 1 001:200
Thâm nh p vào thị trường quốc tế khi yêu cầu tuân thủ OHSAS 18001 như là một
iều kiện b t buộc;
Nâng cao uy t n của doanh nghiệp và hiệu quả kinh tế trong ho t ộng an toàn s c
khỏe nghề nghiệp;
Tỷ lệ s d ng lao ộng cao hơn nhờ giảm thi u các v tai n n lao ộng và bệnh
nghề nghiệp;
Phát tri n bền vững nhờ áp ng ược lực lượng lao ộng, yếu tố quan trọng nhất
trong một tổ ch c và các cơ quan quản lý nhà nư c về ATLĐ và SKNN;
Phương pháp tốt trong việc phòng ng a rủi ro và giảm thi u thiệt h i.
1.2.4. Tình hình áp d ng OHSAS t i iệt am
Theo thống kê t Trung tâm năng suất

ến năm 2009 số tổ ch c

t ch ng chỉ

OHSAS 18001 khoảng 30 doanh nghiệp và chủ yếu là các tổ ch c c vốn ầu tư nư c
ngoài.

GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh


“Đề xuất xây dựng hệ thống quản lý HSE theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007
cho Cơng ty Thuốc lá Sài Gịn”

19
Nh n chung việc áp d ng OHSAS 18001 c lợi cho cả nhân viên và cả doanh
nghiệp: nhân viên ược làm việc trong mơi trường an tồn và doanh nghiệp không tốn các
chi ph cho nhân viên bị thương t t, ốm au tai n n v môi trường làm việc khơng an tồn.
Tiêu chuẩn này ặc biệt hữu ch cho những người làm việc trong môi trường dễ xảy ra sự
cố, tai n n ảnh hưởng t i s c khỏe t nh m ng.
Áp d ng OHSAS 18001 trư c tiên là tốn chi ph nhưng về lâu dài sẽ xây dựng
ược h nh ảnh

áp ng yêu cầu của thị trường, của nhà nư c … Tuy nhiên OHSAS

18001 vẫn chưa ược áp d ng rộng r i t i Việt Nam. C th một phần v nh n th c và chi
ph nên các doanh nghiệp t quan tâm t i n

EFC Việt Nam 2009).

1.2.5. Hệ thống văn bản theo OHSAS 18001:2007

Hệ thống văn bản theo của tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 cần tuân thủ theo các
nội dung ch nh và ược ánh số quản lý tài liệu văn bản theo hư ng dẫn, bao gồm:
4 Các yêu cầu ối v i một hệ thống quản lý an toàn s c khỏe nghề nghiệp
4.1 Các yêu cầu chung
4.2 Ch nh sách an toàn s c khỏe nghề nghiệp
4.3) Ho ch ịnh
4.3.1 Xác ịnh mối nguy ánh giá rủi ro và ki m soát rủi ro
4.3.2 Các yêu cầu pháp lu t và yêu cầu khác
4.3.3) M c tiêu và chương tr nh
4.4) Thực hiện và iều hành
4.4.1) Nguồn lực vai trò trách nhiệm và quyền h n
4.4.2) Năng lực, nh n th c và ào t o
4.4.3 Trao ổi thông tin tham gia và tham vấn
4.4.4) Hệ thống tài liệu
4.4.5) Ki m soát tài liệu
4.4.6) Ki m soát iều hành
4.4.7) Chuẩn bị và ng ph v i t nh tr ng khẩn cấp
4.5) Ki m tra
4.5.1 Theo dõi và o lường kết quả ho t ộng
4.5.2 Đánh giá sự tuân thủ
GVHD: TS. Hà Dương Xuân Bảo & TS. Trần Thị Vân

HVTH: Trần Thị Việt Anh