KIẾN NGHỊ ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN KIỂM TOÁN CHU TRÌNH BÁN HÀNG VÀ THU TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY KIỂM TOÁN VÀ KẾ TOÁN HÀ NỘI

KIẾN NGHỊ ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN KIỂM TOÁN CHU
TRÌNH BÁN HÀNG VÀ THU TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO
TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY KIỂM TOÁN VÀ KẾ TOÁN HÀ NỘI
(CPA - HÀ NỘI).
III.1. MỘT SỐ KINH NGHIỆM RÚT RA TỪ THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG CỦA CPA
- HÀ NỘI.
Trải qua 4 năm hoạt động của mình. CPA - Hà Nội đã gặt hái dược nhiều
thành công to lớn, ngày càng nâng cao chất lượng hoạt động của mình, từng bước
cải thiện vị thế và uy tín của mình trên thương trường, qua đó góp đưa kiểm toán
Việt Nam đạt đến trình độ quốc tế.
Hoạt động kiểm toán ở nước ta là hoạt động tương đối mới lạ phải chịu tác
động của các môi trường hoạt động không hoàn toàn thuận lợi do đó để thành công
trong công việc kinh doanh thì phải thực hiện cung cấp tốt dịch vụ nói chung và
dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính nói riêng. Việc thực hiện tốt cuộc kiểm toán
báo cáo tài chính là một vấn đề khó khăn thì để góp phần hoàn thiện cuộc kiểm
toán báo cáo tài chính cần phải hoàn thiện tốt việc kiểm toán chu trình bán hàng.
Qua những kiến thức học tập ở trường Đại học KTQD, qua quá trình thực tập và
nghiên cứu tài liệu về chu trình bán hàng tại Công ty kiểm toán và kế toán Hà Nội
em đã rút ra được một số bài học kinh nghiệm để góp phần hoàn thiện kiến thức
cho mình trong kiểm toán chu trình bán hàng ở các khâu sau.
* Giai đoạn lập kế hoạch :
- Ký kết hợp đồng : Để thu hút được nhiều khách hàng kiểm toán và cạnh
tranh với các Công ty kiểm toán khác thì hàng năm Công ty cần phải thực hiện gửi
thư chào hàng tới mọi khách hàng để khách hàng có thể hiểu biết thêm về hoạt
động do mình cung cấp. Với những khách hàng muốn ký kết hợp đồng thì Công ty
kiểm toán cần phải thực hiện ký kết theo đúng quy định hiện hành và tạo mọi điều
kiện thuận lợi cho khách hàng, Công ty cũng nên gửi thư điện tử đến các khách
hàng của mình để tạo lập mối quan hệ tới khách hàng của mình trong thời gian sau
này. Và có thể Công ty nên tổ chức giới thiệu dịch vụ của mình cho các khách hàng
trên phương tiện thông tin đại chúng để tìm được nhiều khách hàng hơn nữa trong
thời gian trước mắt và lâu dài để không ngừng phát triển Công ty và các dịch vụ

khác.
- Giá phí kiểm toán : Hoạt động kiểm toán ở Việt Nam do rất nhiều Công ty
nước ngoài và trong nước thực hiện và đang cạnh tranh nhau, để thu hút được
khách hàng của mình, Công ty nên giảm giá phí của mình bằng cách thiết lập một
chương trình kiểm toán phù hợp với các khách hàng để tiết kiệm thời gian kiểm
toán.
- Bố trí nhân viên : Để đảm bảo đáp ứng đầy đủ nhu cầu về các dịch vụ cung
cấp cho khách hàng thì Công ty kiểm toán phải có được đội ngũ nhân viên đông
đảo có trình độ trong nhiều lĩnh vực khác nhau để bố trí nhân viên một cách dễ
dàng trong mọi cuộc kiểm toán thì Công ty nên tuyển dụng và đào tạo nhân viên
của mình trong thời gian tới.
Giai đoạn thực hiện kiểm toán.
Để thực hiện tốt cuộc kiểm toán thì mỗi Công ty cần phải xây dựng cho mình
một chương trình kiểm toán phù hợp để qua đó có thể thu thập đầy đủ bằng chứng
cho những phát hiện của nhân viên kiểm toán để đảm bảo các ý kiến đưa ra là
chính xác và thực hiện sao cho phí kiểm toán ở mức vừa phải.
Bên cạnh đội ngũ kiểm toán viên của Công ty kiểm toán khi thực hiện các
công việc của mình cần phải tuân thủ đầy đủ các quy định. Như phải duy trì được
thái độ thận trọng, khách quan, độc lập bảo mật, tuân thủ đầy đủ các quy định các
Nhà nước Việt Nam và các chuẩn mực kiểm toán quốc tế được thừa nhận.
III.2. ĐÁNH GIÁ VÀ NHỮNG ĐỀ XUẤT GÓP PHẦN HOÀN THIỆN KIỂM TOÁN
CHU TRÌNH BÁN HÀNG VÀ THU TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI
CHÍNH.
Hiện nay CPA - Hà Nội là một trong những tổ chức cung cấp dịch vụ kiểm
toán ở Việt Nam. Qua thời gian 4 năm hoạt động đã tích lũy cho mình được nhiều
kinh nghiệm làm việc quý báu CPA có đội ngũ nhân viên là những người am hiểu
các lĩnh vực tư vấn, kiểm toán và kế toán ở Việt Nam, nhiệt tình trong công việc và
có đội ngũ cộng tác viên là những chuyên gia trong lĩnh vực kiểm toán và kế toán.
Do đó chương trình hoạt động của CPA - Hà Nội thể hiện sự hoàn chỉnh và hiệu
quả. Trong giai đoạn khảo sát thực tế tại CPA Hà Nội em đã học hỏi được những

kinh nghiệm và có điều kiện so sánh đối chiếu với lý thuyết học tại trường. Với
những kiến thức đã được trang bị tại trường và tìm hiểu nghiên cứu qua sách báo
em xin được nêu ra một số nhận xét và đề xuất một vài kiến nghị hy vọng góp phần
hoàn thiện và nâng cao chất lượng kiểm toán chu trình bán hàng nói riêng và kiểm
toán báo cáo tài chính nói chung.
III.2.1. Giai đoạn lập kế hoạch.
Tìm hiểu về tình hình kinh doanh của khách hàng : ở bước này CPA Hà Nội
đã thực hiện tìm hiểu một cách tổng quan dựa trên các thông tin về tình hình kinh
doanh, vốn pháp định, giấy phép thành lập… Qua cách thực hiện này em thấy được
hiệu quả của công việc rất cao vừa thu thập được đầy đủ những thông tin cần thiết,
vừa tốn kém ít chi phí thực hiện.
Tìm hiểu hệt hống kiểm soát nội bộ và đánh giá rủi ro kiểm soát.
- Nhận xét :
Ở bước tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ kiểm toán viên thực hiện thu thập
và lưu trữ những thông tin thông qua giấy tờ là các bản sao điều lệ hợp đồng cơ
cấu tổ chức, các báo cáo, quy chế tài chính của Công ty chứ chưa thực hiện tổng
hợp các thông tin thu được từ các giấy tờ đó dưới dạng tóm tắt, chắt lọc những
thông tin mô tả khái quát hệ thống kiểm soát nội bộ và làm bằng chứng để chứng
minh cho việc kiểm toán viên tìm ra điểm mạnh và yếu trong hệ thống kiểm soát
nội bộ.
Đề xuất :
Theo em kiểm toán viên nên tóm tắt toàn bộ những thông tin về hệ thống
kiểm soát nội bộ trong từng khoản mục hay từng bộ phận dưới dạng lưu đồ hoặc
bảng tường thuật, bảng câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ.
Bảng tường thuật sẽ được sử dụng nếu cơ cấu của hệ thống kiểm soát nội bộ
đơn giản bảng tường thuật là sự mô tả bằng lời về hệ thống KSNB. Khi lập KTV
cần phải chú ý bố cục và cách trình bày cho dễ hiểu.
Lưu đồ là những hình vẽ biểu thị hệ thống KSNB bằng ký hiệu, áp dụng một
số ký hiệu chuẩn để mô tả công việc theo từng chức năng một cách đơn giản, rõ
ràng đối với từng nghiệp vụ.

Bảng câu hỏi là thể thức nghiên cứu bằng hệ thống câu hỏi đã được chuẩn bị
thiết kế dưới dạng câu trả lơì “có” hoặc “không”. Các câu trả lời không sẽ cho thấy
nhược điểm của hệ thống KSNB. Tuy bảng câu hỏi không khái quát được rút đặc
thù hay quy mô của doanh nghiệp nhưng nó sẽ hạn chế được một số yếu điểm trên
mà Công ty đang thực hiện.
(Mẫu bảng câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ ở biểu số 19).
Biểu số 19 : Bảng câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ.
Các câu hỏi chung Có Không Không
áp dụng
A : Tài khoản tiền
1) Các bảng đối chiếu với ngân hàng có
được chuẩn bị hàng tháng hay không ? Có
được cán bộ tài chính kiểm tra không ?
2) Các biện pháp kiểm soát tiền mặt tại quỹ
có liên tục không ?
3) Các khoản thu về có được gửi vào ngân
hàng chính xác về thời gian không ?
B. Các khoản phải thu
1) Hệ thống kế toán có hiện hữu để đảm bảo
rằng các khoản phải thu có được ghi sổ một
cách nhanh chóng và chính xác không ?
2) Những người chịu trách nhiệm theo dõi
các khoản phải thu có bị cấm không được
đảm nhận các trách nhiệm về công tác giao
hàng và thu chi tiền không ?
3) Các quy trình hợp lý có được áp dụng để
đảm bảo các khoản phải thu được thu về
đúng thời gian quy định không ?
4) Có mở sổ phụ theo dõi các khoản phải
thu không ? Các khoản này có khớp đúng

với sổ cái hệ thống kế toán có hiện hữu để
đảm bảo rằng các khoản phải thu có được
ghi sổ một cách kịp thời, chính xác. Hệ kế
toán có hữu hiệu để bảo đảm rằng các
khoản phải thu có được ghi sổ một cách
nhanh chóng và chính xác hàng tháng
không ?…
C. Doanh thu
1) Có chữ ký của khách hàng trong hoá đơn
2) Việc đánh số thứ tự của các hoá đơn, theo
dõi việc lập hoá đơn với thực tế phát sinh
các nghiệp vụ có được thực hiện không ?
3) Các sự phân chia trách nhiệm giữa người
lập hoá đơn và giao hàng không ?
4) Tất cả các khoản chiết khấu, giảm giá và
hàng bán bị trả lại có được phê chuẩn
không?
* Đánh giá trọng yếu và rủi ro.
Trong khi lập kế hoạch kiểm toán, kiểm toán viên chỉ căn cứ vào những thông
tin về hệ thống kiểm soát nội bộ và tình hình kinh doanh của khách hàng mà qua
đó thực hiện đánh giá rủi ro trọng yếu của từng khoản mục.
Từ những đánh giá về rủi ro nhóm kiểm toán sẽ thực hiện ước lượng sơ bộ về
tính trọng yếu cho các khoản mục.
Đối tượng kiểm toán Chắc chắn
không trọng yếu
Có thể không
trọng yếu
Chắc chắn
trọng yếu
Bảng cân đối kế toán < 10% 10% - 15% > 15%

Báo cáo kết quả kinh doanh < 5% 5% - 10% >10%
Bảng này cho phép xác định mức trọng yếu ở phạm vi toàn bảng khai tài
chính. Từ mức trọng yếu chung này kiểm toán viên thực hiện phân bổ cho các
khoản mục việc phân bổ có thể dựa trên mức độ rủi ro của các khoản mục hoặc
quy mô hay tính trọng yếu của các khoản mục.
Để phân bổ được rủi ro cho các khoản mục kiểm toán viên căn cứ vào các chỉ
tiêu sau :
* Môi trường kinh doanh.
- Rủi ro kinh doanh phát sinh từ những thay đổi cơ bản về ngành nghề kinh
doanh hay sản phẩm kinh doanh.
- Do cạnh tranh khốc liệt
- Thiéu vốn hoặc nguồn tài trợ để thay đổi sản phẩm, đổi mới công nghệ sản
xuất và đầu tư phát triển.
- Những biểu hiện phát sinh giữa Công ty với khách hàng.
* Ngành nghề kinh doanh :
- Rủi ro kinh doanh phát sinh có thể do ảnh hưởng của các cuộc khủng hoảng
tài chính tiền tệ hoặc do cạnh tranh gắt mỗi khi chính phủ có những chính sách
mới.
Từ những đánh giá rủi ro kinh doanh, nhóm kiểm toán sẽ thực hiện ước lượng
sơ bộ về tính trọng yếu theo các chỉ tiêu sau :
+ Thu nhập hoạt động trước thuế
+ Tài sản lưu động
+ Tổng tài sản
+ Nợ ngắn hạn
Khi thực hiện ước lượng sơ bộ về tính trọng yếu kiểm toán viên sẽ căn cứ vào
thông tin có được thông qua tài liệu do khách hàng cung cấp.
Thu thập hoạt động sản xuất kinh doanh là khoản mục có quy mô lớn và tính
đại diện cao do đó chỉ có một thay đổi nhỏ cũng làm ảnh hưởng đến các chỉ tiêu
trên báo cáo tài chính. Do đó nếu căn cứ vào thu nhập hoạt động sản xuất kinh
doanh thì cách xác định mức trọng yếu như sau :

A =
Tổng số tiền của các sai sót
x 100%
Tổng thu nhập trước thuế