Pháp luật về bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam - thực trạng và hướng hoàn thiện

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (7.25 MB, 127 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Đại học Quốc gia Hà nội

Khoa Luât

Đ ề tài n g h iê n c ứ u k h o a học 
C ấ p Đ H Q G , M ã số:

QL.o’ó.

Tên đề tài: “Pháp luật về bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam

- Thực trạng và hưóìig hồn thiện”

Chủ nhiệm đề tài: TS. Lê Thị Thu Thuỷ

Đ A I H Ọ C Q U Ố C G I A H A N Ọ '
T R U N G TÁM T H Ò N G TIN THƯ VIỆN

DT /

Ĩ A - Í

___

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

P h ầ n mỏ' đ ầ u

C h ư o n g ỉ: N h ữ n g v ấ n đ ề lý lu ậ n c ơ b ả n v ề b ả o h i ể m tiề n g ù i và 
p h á p l u ậ t v ề b ả o h iể m tiền g ửi

1.1. S ự h ìn h t h à n h và p h á t triể n c ủ a b ả o h i ể m tiề n g ử i

1.2. S ự c ầ n th iế t ph ải b ảo h iê m tiền g ử i v à v a i tr ò c ủ a b ả o h iê m 
tiền gửi

1.3. K h á i n iệ m , đ ặ c đ iê m của b ả o h iế m tiề n g ử i
1.4. H ạ n c h ế c ủ a b ảo h iế m tiền gửi

1.5. M ơ h ì n h b ả o h i ê m t i ề n g ử i

1.6. P h á p lu ậ t v ề b ả o h ie m tiền gử i

C h ư ơ n g II: T h ự c t r ạ n g p h á p lu ậ t v ề b ả o h iê m tiền g ử i ỏ' V iệ t N a m
2.1. C h ủ th e t r o n g q u a n hệ bảo h iể m tiền g ử i

2.2. T iề n g ử i và số tiền đ ư ọ c b ảo h iê m
2.3. P lií b á o h iể m tiền g ủ i

2.4. Sụ kiện b ả o h iế m , thủ tụ c chi trả b ả o h iề m tiền g ử i, c h ấ m d ứ t 
bá o h iê m tiên gửi

C h ư o n g III: M ộ t số kiến n gh ị g ó p p h ầ n h o à n t h iệ n p h á p lu ậ t v ề 
b á o h iê m tiề n gửi ỏ' V iệ t N a m

3.1 . X â y d ự n g và ban h à n h L u ậ t v ề B ả o h ie m tiền gửi
3.2 . v ề tô c h ứ c b ả o h iê m tiền gửi

3.3 . v ề tổ c h ứ c t h a m gia b áo h iế m tiề n g ử i

3 .4 . v ề tiền g ử i v à h ạn m ứ c chi trả b ả o h iế m tiề n g ử i
3 .5 . v ề p h í b á o h iế m tiền gửi

K ế t lu ận

D a n h m ụ c tài liệu th a m k h ao

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Phần mỏ’ đầu

I. T ín h c ấ p t h iế t c ủ a đ ề tài:

N g à y n a y , k h ái n iệ m ‘‘b a o h iể m tiền g ừ i” k h ơ n g c ị n x a lạ đối với mỗi
n g ư ờ i tr o n g x ã hội. B ả o h iể m tiền gửi là h o ạt đ ộ n g n h ằ m b ả o vệ n g ư ờ i gứ i tiền,
đ ả m b ả o s ự an to à n làn h m ạ n h c ủ a h o ạt đ ộ n g n g â n h à n g . M ộ t x ã hội, m ộ t thế
giới n g à y c à n g p h á t triển, n g à y c à n g th ịn h v ư ợ n g , n g ư ờ i d â n ai c ũ n g có c ơ m ăn,
áo m ặ c , ai c ũ n g c ó “ c ù a ” đê d à n h - là m ơ ư ớ c c ủ a c ả n h â n loại. T ừ trư ớ c đên
nay, khi n ề n k in h tế c h ư a gắn với thị t r ư ờ n g c h ử n g k h o á n , thì p h ầ n lớn ' ‘c u a " đê
d à n h c u a n g ư ờ i d â n đ ư ợ c bí m ậ t d ấ u kin ơ tr o n g n h à h o ặ c gưi tại n g â n h à n g d ư ớ i
h ìn h th ứ c tiền gửi. C h ín h tiền gửi tại n g â n h à n g đã đ e m lại n h ữ n g k h o a n lợi
n h u ậ n n h ất đ in h c h o n g ư ờ i gưi tiền, đ ư ợ c th ề h iện th ô n g q u a lài suất tiền gưi và
g iú p c h o h ọ t r o n g việc g iả m th iêu rủi ro có thể bị m ấ t c ắ p tiền. B ê n cạnh đ ó ,
n g â n h à n g c ũ n g đ ư ợ c h ư ớ n g n h iề u lợi ích từ n g u ồ n tiề n gửi. C ó th ê nói, tiền gưi
là “ n h ự a s ố n g ” đê nu ô i d ư ỡ n g n g ân h à n g , là n g u ồ n v ố n h u y đ ộ n g c h ư y ế u đê
th ự c h iệ n c á c n g h i ệ p vụ n g â n h à n g , q u y ế t đin h tới s ự tồ n tại và p h á t triền c u a
n g â n h à n g . H iệ n n ay , tiền gửi tại các n g â n h à n g c h i ế m k h o á n g 5 0 % trê n tồ n g
n g u ồ n v ố n h u y đ ộ n g c u a n g â n hàng. Đ iề u n à y c h o t h ấ y vai trò q u a n t r ọ n g c u a
tiền gửi đối với sự p h á t triền hệ th ố n g n g â n h à n g tr o n g m ộ t q u ố c gia. N h ư n g làm
sao để n g â n h à n g th u hút đ ư ợ c nh iều tiền từ các c h ủ th ể t r o n g n ề n k in h tế thị
t r ư ờ n g h iện n a y 9 Đ ặ c b iệt là khi có sự h iện d iện các loại th ị tr ư ờ n g : thị t r ư ờ n g tài
c h ín h (thị t r ư ờ n g tiền tệ, thị t r ư ờ n g c h ứ n g k h o á n ) 1, thị t r ư ờ n g b ấ t đ ộ n g san và sự
c ạ n h tra n h g a y gắt g iữ a các ch ú thê th a m gia tr ê n các thị t r ư ờ n g n ày . Ớ n h ữ n g
n ư ớ c có thị t r ư ờ n g c h ứ n g k h o á n p h át triển , n g ư ờ i d â n t h ư ờ n g đ ầ u t ư tiền đê

1 T hêm v ào do. ơ Yicl ra m luẽn na> pháp luãl chưa cho plicp ngủn hàng trực ticp th ự c hiện hoai dỏng kinh doanh
ch ử n g khoán, (lo v ậy, có sụ cạnh tranh giữa các n»ân hànj» vói cô n g ty ch ử n g khoán.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

“ c h ơ i” c h ứ n g k h o á n với m o n g m u ố n th u đ ư ợ c n h ữ n g k h o ả n lợi n h u ậ n “ k ế c h sù ".
V iệ c gửi tiề n v à o n g â n h à n g t h ư ờ n g d à n h c h o n h ữ n g n g ư ờ i ít tiền , h o ặ c n h ữ n g
n g ư ờ i k h ô n g có th ờ i gian , k in h n g h iệ m và “ can đ à m ” đ ầ u tư c h ứ n g k h o á n . N h ư
m ộ t n g o ạ i lệ, ở V iệ t N a m , thị t r ư ờ n g c h ứ n g k h o á n tr o n g giai đ o ạ n n h ữ n g th á n g
cuối n ă m 2 0 0 6 c ũ n g đ ã tạ o ra n h ữ n g k h o a n lợi n h u ậ n “ s iê u p h à m ” c h o n h ữ n g ai

“ đ ổ tiề n ” v à o c h ứ n g k h o á n . C ũ n g c h ín h từ đ â y m à d ò n g tiề n từ k ê n h n g â n h à n g
đã đ ư ợ c c h u y ế n p h ầ n lớn s a n g k ê n h thị t r ư ờ n g c h ứ n g k h o á n . Đ iề u n à y c h o th ấy ,
khi thị t r ư ờ n g c h ứ n g k h o á n đ e m lại n h ữ n g k h o ả n lợi n h u ậ n n h ấ t đ ịn h cho n g ư ờ i
đ ầ u tư , h ọ c ó th ê dễ d à n g tr o n g việc th u lợi thì đ ồ n g n g h ĩ a với n ó là n g u ồ n tiền
gửi tr o n g n g â n h à n g c ũ n g sẽ bị g iả m đi. N g o à i ra, thị t r ư ờ n g b ấ t đ ộ n g san c ũ n g
tác đ ộ n g k h ô n g k é m p h ầ n q u a n trọ n g đối với c á c k h o ả n tiề n gửi tại n g â n hàng.
Khi thị t r ư ờ n g b ấ t đ ộ n g san p h át triền, giá đất lên, th a y vì gửi tiền v à o n g â n h à n g
đê n h ậ n n h ữ n g k h o a n lãi suất “ eo h ẹ p ” , n g ư ờ i đ ầ u t ư sẽ linh h o ạ t c h u y ê n n h ữ n g
đ ồ n g tiền c ủ a m ìn h s a n g đ ầ u t ư kinh d o a n h bất đ ộ n g sản n h à m th u k h o a n lợi
n h u ậ n lớn. V ậ y m ộ t v ấ n đề đặt ra là làm sa o “ g iữ c h â n ” và th u hút đ ư ợ c n h ữ n g
n g ư ờ i gứi tiền v à o n g â n h à n g ? C ó thê th ấ y , gưi tiền v à o n g â n h à n g c ũ n g là hoạt
đ ộ n g đ ầ u tư, n h à m th u lợi. D o vậy, ơ m ộ t số n ư ớ c n h ư Đ ứ c , M ỹ . . . . k h o a n n h u
n h ậ p t ừ lãi tiề n gưi c ũ n g bị đ á n h th u ế th u n h ậ p B ất k ỳ h o ạ t đ ộ n g đ ẩ u tư, kin h
d o a n h n à o c ũ n g g ắ n với đ ộ rui ro n h ất định. N h ữ n g rủi ro n à y có th ê d o n h ữ n g
n g u y ê n n h â n k h á c h q u a n , c h u q u a n k h á c nh au . T u y n h iê n , đê g iá m th iê u rui ro,
đề th u h ú t tiền gưi c u a k h á c h h àn g , g â y d ự n g n iề m tin c ù a k h á c h h à n g v à o hệ
th ố n g n g â n liàn g c ầ n c ó k h ô n g chi n h ữ n g b iện p h á p p h ò n g n g ừ a từ c h í n h T C T D
m à c ò n tr o n g c h ín h s á c h vĩ m ô c u a N h à n ư ớ c , c ầ n c ó n h ữ n g t h iế t c h ế n h ất đ ịn h ,
c ầ n n â n g c a o vai trò c u a c á c c ơ q u a n g iá m sát rủi ro q u ố c g i a 2. M ộ t tr o n g n h ữ n g
th iết c h ế v ô c ủ n g q u a n tr ọ n g đ ó là b a o h iê m tiề n gửi. B ả o h i ể m tiề n gừi đ ư ợ c coi
là thiết c h ế b a o d a m an to à n h ữ u hiệu, nó đ ư ợ c COI là “ c h iế c lá c h ấ n cuối c ù n g "

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

đối vớ i những tình h uố ng khó khăn nhất cùa hoạt đ ộ n g ngân hàng, nhằm tạo tâm

lý ổn đ ịn h c h o n g ư ờ i gử i tiền và trá n h đ ư ợ c n g u y c ơ đ ổ v ỡ n g â n h à n g d o v iệ c rú t

tiền ồ ạt tại c ác ngân hàng. D o tính đặc thù của hoạt đ ộ n g kinh doanh tiền tệ - 
ngân hàng (là kinh doanh chủ yếu bầng vốn cua ngườ i khác - bằng tiền đi va y đê 
cho v ay) nên hậu qua của việc sụp đố m ột ngân hàng k h ô n g chỉ bó gọn trong

m ộ t n g â n h à n g r i ê n g le m à n ó cò n có th ế tạ o ra p h a n ứ n g d â y c h u y ề n , d ầ n tới sụ p
đổ cả hệ th ố n g n g â n h à n g và c h ín h đ iều n à y lại tác đ ộ n g tiê u c ự c tớ i to à n bộ nền
kinh tế q u ố c gia. Đ iề u n à y đ ã đ ư ợ c m in h c h ứ n g bởi n h ữ n g c u ộ c k h ù n g h o ả n g tài
ch ín h n g â n h à n g ớ n h i ề u q u ố c gia trên th ế giới tr o n g n h ữ n g th ậ p k ỷ q u a (ví d ụ ơ

M ỹ những năm 3 0 TK X X , ơ Nhật Ban năm 1997, 1998, A nbani năm 1997. . .).

N h ữ n g c u ộ c k h ủ n g h o a n g n à y có th ề x u ấ t p h á t từ lý do m ộ t n g â n h à n g bị m ất
k h ả n ă n g th a n h to á n c ụ c b ộ và th eo đó là m ộ t m ộ t c u ộ c c h ạ y đ u a rút tiền c u a
n h ữ n g n g ư ờ i gửi tiền tại c á c T C T D , k h iế n c h o k h ô n g chi n g â n h à n g đ ó m à ca
n h ữ n g n g â n h à n g k h á c n h a n h c h ó n g rơi v à o tìn h tr ạ n g m ấ t k h á n ă n g th a n h to á n

và toàn bộ hệ thống tài chính chao đao. Vi vậy, v iệ c đám bao an toàn cho hoạt

đ ộ n g k in h d o a n h c u a c á c T C T D ớ mọi q u ố c gia là vô c ù n g q u a n trọ n g .

Đ ặ c b i ệ t , t r o n g XII t h ế h ộ i n h ậ p k in h t ế q u ố c t ế , h ệ t h ố n g n g â n h à n g ơ c á c

quốc gia trên thế giớ i (trong đó c ó Việt N a m ) c ó

nhiều

c ơ hội để phát triển 
nhưng đ ồn g thời cùim phai đối mặt với k h ô n g ít thách thức, khó khăn Hội nhập

tạo ra đ ộ n g lục th ú c đ à y đôi m ớ i và cai c á c h hệ t h ố n g n g â n h à n g , n â n g c a o n ă n g
lực c ạ n h tr a n h c u a c á c n g â n hàn g . Đ ê tồ n tại và p h á t triền , các n g â n h à n g V iệt

Nam phải “thay da. đôi thịt”, thay đôi cơ cấu tô chứ c, đặc biệt phai nâng cao

n ă n g lực tài c h ín h đ ê k h ô n g bị ' ‘đ à o th a i” th e o qui lu ật c u a thị t r ư ờ n g khi trận
đ ấ u d iễ n ra k h ô i m c â n sứ c g iữ a n g â n h à n g V iệ t N a m v à n g â n h à n g m rớ c n goài.
T u y n h iê n đ ê nâiií’ c a o k h a n ă n g tài c h ín h , k h a n ă n g về v ố n c ủ a n g â n h à n g thì
m ộ t tr o n g n liữ im tiêu chí q u a n tr ọ n g c ầ n phai n h ẩ n m ạ n h là v iệ c g â y d ự n g d ư ợ c

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

n iề m tin c ủ a c ô n g c h ú n g v à o hệ th ố n g n g â n h à n g . D â n c h ủ n g c ó tin v à o ngân

hàng thì m ới gứi tiền vào ngân hàng, ngân hàng m ớ i huy đ ộ n g đư ợ c nhiêu vơn,

m ớ i c ó th ể đ a d ạ n g h o á h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h , k i ế m đ ư ợ c n h i ề u lợi n h u ậ n và có
thể c ạ n h tr a n h với n g â n h à n g n ư ớ c n g o à i 4. V ậ y là m th ế n à o đ ê g â y d ự n g đ ư ợ c
n iề m tin c ú a n h â n d â n v à o hệ th ố n g n g â n h à n g 0 c ố t lõi c ủ a v ấ n đề là ờ c h ỗ phái
x â y d ự n g c á c thiết c h ế b a o vệ q u y ề n , lợi ích h ợ p p h á p c ủ a n g ư ờ i gử i tiền. Q u y ề n
v à lợi ích h ợ p p h á p c u a n g ư ờ i gửi tiền rất đa d ạn g . N g ư ờ i gư i tiề n c ó q u y ề n giri 
tiền ở b ất kỳ tố c h ứ c tín d ụ n g ( T C T D ) n à o , đ ư ợ c g iữ bí m ậ t số dư , bí m ậ t về họ,
tên đ ịa chi, q u y ề n đ ư ợ c đối c h iế u số d ư tiền gừi với n g â n h à n g v à o b ấ t c ử thờ i
gian n à o , q u y ề n đ ư ợ c rút tiền và tất tốn sơ. N h ữ n g lợi ích m à n g ư ờ i gưi tiền
đ ư ợ c h ư ớ n g là lãi su ấ t trên số d ư tiền gửi, đ ư ợ c h ỗ tr ợ tài c h í n h k h i T C T D m ấ t
k h ả n ă n g thanh to á n . Q u y ề n v à lợi ích h ợ p p h á p c ủ a n g ư ờ i gửi tiền c ầ n đ ư ợ c b a o 
vệ b ằ n g h à n g loạt c á c c h ín h sách tiền tệ, các qui đ ịn h p h á p lu ật c u a N h à n ư ớ c.

Trong đó, các qui định về bao hiểm tiền gứi đặc biệt quan trọng. Nhận tliírc rõ

đ ư ợ c đ iều n à y , c á c n ư ớ c trên th ế giới đ ã th à n h lập c á c tô c h ứ c b a o lìiếm tiền gửi

(hiện nay 118 nước c ó hệ thống bao hiểm tiền g ử i) 3.

Ớ Việt N a m , c h í n h s á c h b a o h iê m tiền gửi đ ã đ ư ợ c triển khai từ c u ố i n ă m
1999 b à n g v iệ c b a n h à n h N g h ị ĐỊnli 8 9 / 1 9 9 9 / N Đ - C P c ủ a C h í n h P h u n g à y
0 1 /0 9 /1 9 9 9 về B a o liiêin tiền gửi. Đ à y là c ơ s ơ p h á p lý đ ầ u tiê n c h o h o ạ t đ ộ n g
b a o h iể m tiề n g ử i ơ Việt N a m . T iế p th eo , n g à y 09/1 1 /1 9 9 9 T h ủ T ư ớ n g C h ín h 
P h ú đ ã ban h à n h Q u y ế t đ ịn h số 2 1 8 / 1 9 9 9 / Q Đ - T T g v ề v iệ c th à n h lập B a o h iế m
tiền gửi V iệt N a m v à sau đ ó n h iề u v ă n b a n p h á p lu ậ t v ề B H T G c ù n g đ ư ợ c ban
h à n h ( N g h ị đ ịn h s ố 1 0 9 / 2 0 0 5 / N Đ - C P n g à y 2 4 / 8 / 2 0 0 5 . . . . ) . H iệ n n a y , N h à n ư ớ c

ta k h ô n g n g ừ n g h o à n th iệ n p h á p luật về B H T G , tạ o c ơ s ơ p h á p lý đ ầ y đu c h o

1 Vị T ông t h ố n g t h ứ 26 c u a H ợ p c lu m g quốc Ho a kỷ dã nói ngày 12/3/1933: "Rót cuộc, trong việc líu cu cáu lú‘ 
thònii lài chinh cua chúm; tu. một rẽu ló 1/ 11(111 Iromi hon ca liên, lum cu vàng (ló lá niêm tin cua nhàn dân

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

hoạt động BHTG nhàm bảo vệ tối đa lợi ích cùa người gửi tiền, đàm bao an toàn

cho thị trường Tài chính - tiền tệ.

Như vậy, cùng với sự ra đời của hoạt động bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam

thì pháp luật về bao hiểm tiền gửi cũng được hình thành nhằm điều chinh các

quan hệ phát sinh trong lĩnh vực bào hiềm tiền gừi. Tuy nhiên, đây là lĩnh vực rât

phức tạp, liên quan tới quyền và lợi ích hợp pháp của nhiều chù thể trong xà hội

nên pháp luật về bảo hiếm tiền gửi trong giai đoạn hiện nay vẫn còn nhiều cái

cần bàn: các qui định về bảo hiểm tiền gửi chưa thống nhất, đồng bộ, chưa đầy

đủ, không rõ ràng, không phù hợp với thông lệ quốc tế (về đối tượng được bao

hiểm, loại tiền gửi được bao hiểm, số tiền bao hiểm...) nên đã gây ra những khó

khăn nhất đinh trong việc áp dụnántong thực tiễn các qui định về bao hiềm tiền

gứi . Chính vì vậy, việc tìm ra các giai pháp nhằm nâng cao hiệu quá hoạt động

bao hiểm tiền gửi trên thực tế, cũng như việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật

về bào hiếm tiền gưi là một nhu cầu bức thiết. Với lý do này, chúng tôi đã chọn

đề tài:

"

Pháp luật về báo hiếm tiền gửi ở Việt Nam - Thực trạng và hướng

hoàn thiện"

làm đề tài nghiên cứu

2.Tình hình nghiên cứu

ơ n ư ớ c n g o à i :

Hiện tại có một số cơng trình nghiên cứu về bao hiểm tiền gửi như: "Bao

hiểm tiền gửi và quan lý khủng hoang " cua tác giả: Carl John Lindgren và

Gilian Garcia năm 1996; "Bao hiếm tiền gưi thực tế và những định chế phù hợp"

- Gilian Garcia năm 2000; "Bảo hiếm tiền gửi và quản lý rủi ro cua hệ thống

ngân hàng Mỹ" - Kuritzkes A. - 2002....Tuy nhiên, những cơng trình trên chu

yếu nghiên cứu dưới khía cạnh kinh tế. Chưa có cơng trình nghiên cứu một cách

đồng bộ và đầy du Iihìrng vấn đê về pháp luật bao hiêm tiền gừi như đề tài này

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

(đặc biệt là nghiên cứu có sự so sánh với pháp luật của Việt Nam về bao hiêm

tiền gừi).

Ờ tr o n e n ư ớ c .

Trong thời gian vừa qua các nghiên cứu về bào hiềm tiền gửi bất đầu xuất

hiện. Dưới giác độ kinh tế có Luận án tiến sỹ: "Các giải pháp phát triền hoạt

động báo hiểm tiền gừi ơ Việt Nam" của tác già Nguyễn Thị Kim Oanh, 2004;

Luận văn Thạc sỹ: " Những giái pháp nhằm hồn thiện chính sách bao hiêm tiền

gửi ờ Việt Nam" cua tác giá Đào Văn Tuấn, 2002; các bài viết trong các tạp chí

Tài chính, Tạp chí ngân hàng, Thời báo Tài chính về các khía cạnh liên quan đến

BHTG như mô hình BHTG, về hạn mức chi trá, về tiền bào hiểm....

Dưới giác độ luật học cho đến nay chi có một số cơng trình nghiên cửu

như: " Pháp luật về bao hiểm tiền gửi của Việt Nam" -

Th.s.

Nguyễn Vân Hoài;

"Bảo hiềm tiền gửi và vấn đề an tồn tín dụng" - TS. Đinh Dũng Sỹ - Tạp chí

"Luật học"số 6, 2002, TS. Lê Thị Thu Thuy: “ Xây dựng pháp luật về báo vệ

quyền lợi cua người gửi tiền”, tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 6, 2007, "Mơ

hình bảo hiểm tiền gưi trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế”, tạp chí Luật học,

số 12, 2007....

Tuy nhiên việc nghiên cứu trên chi đề cập đến một khía cạnh hoặc một số

vấn đề liên quan đến bao hiểm tiền gửi. Hiện nay clnra có đề tài nào nghiên cứu

một cách đồnu bộ và toàn diện về các vấn đề báo hiềm tiền gửi; chưa có sự đối

chiếu, so sánh

Ó với các qui định có liên quan trong hệ thống pháp luật Việt

Nam, với qui định trong pháp luật cua một số nước (Nga, Mỹ, Pháp, ỷ...) cũng

như thực tiễn áp dụng.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Mặt khác, ban thân pháp luật về bao hiềm tiền gừi ờ Việt Nam cũng

chưa hoàn thiện, cần được sừa đồi, bồ sung. Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề

tài:

"Pháp luật về bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam- Thực trạng và hướng hoàn

thiện"

là cấp thiết.

3 .M ụ c tiêu nghiên cứu của đề tài

Thông qua việc phân tích, so sánh một cách có hệ thống cơ sở lý luận về

bảo hiểm tiền gứi (có tham kháo kinh nghiệm nhiều nước trên thế giới), đồng

thời xem xét, đánh giá thực trạng pháp luật về báo hiểm tiền gừi ở Việt Nam, đề

tài làm sáng tó về mặt lý luận và chỉ ra những cái bất cập trong pháp luật Việt

Nam điều chỉnh về bao hiểm tiền gửi. Ngoài ra, đề tài đưa ra các giải pháp cụ thê

nhằm góp phần xây dựng và hoàn thiện hơn nữa pháp luật về báo hiểm tiền gứi.

Bên cạnh đó, dề tài cung cấp cho các nhà làm luật nước ta kinh nghiệm lập

pháp trong lĩnh vực bao hiếm tiền gửi ngân hàng; đồng thời đề tài sẽ cung cấp

những tài liệu quí báu cho giáo viên và sinh viên trong việc nghiên cứu và giang

dạy môn Luật ngân hàng tại các trường đại học.

Cụ thê, đề tài làm rõ những vấn đề sau:

-

Lý luận chung về bao hiếm tiền gửi như khái niệm, đặc điềm, vai trò,

mối quan hệ giữa bảo hiểm tiền gìri và hoạt động kinh doanh ngân

hàng.

-

Nghiên cứu mô hình bao hiểm tiền gửi ơ Việt Nam, có sự so sánh đối

chiếu với mô hình bao hiêm tiền gưi cua một số nước trên thế giới.

- Phàn tích

thực

trạng pháp luật, và thực tiễn áp dụng luật về BHTG ơ

Việt Nam, nêu ra những bất cập, tồn tại.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

- Đưa ra những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về

BHTG ơ Việt Nam.

4. P h ư ơ n g p há p nghiên cứu

Đe tài sư dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sư

trên cơ sở học thuyết Mác - Lênin và tư tường Hồ Chí Minh về Nhà nước và

pháp luật. Ngoài ra, các phương pháp nghiên cứu cụ thề cũng được áp dụng như

phương pháp luật học so sánh, phân tích, tồng hợp, xã hội học, thống kê ...

5. Đ ó n g g óp khoa học của đề tài

Đề tài có những đóng góp sau đây:

- Là cơng trình khoa học nghiên cửu một cách toàn diện những vấn đề lý

luận về bảo liiếm tiền giri cũng như thực trạng pháp luật của Việt Nam trong lĩnh

vực này, có sự so sánh đối chiếu với pháp luật về bảo hiểm tiền gửi ơ một số

nước trên thế giới.

- Đe tài đưa ra được những giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về bao

hiềm tiền gửi ơ Việt Nam, trên cơ sơ đó nâng cao hiệu qua hoạt động cua Tô

chức bao hiểm tiền gưi, đàm bao sự an toàn trong hoạt động ngân hàng và

khuyến khích người dân gưi tiền vào ngân hàng.

6.BỐ cục của đề tài

Đề tài bao gồm các phần như sau: Phần mơ đầu, 3 chương, Kết luận, Danh

mục tài liệu tham khảo.

- Chương I

: Những vấn đề lý luận cơ bản về bảo hiểm tiền gưi

- Chương II

: Thực trạng pháp luật về bao hiềm tiền gưi ơ Việt Nam.

- Chương III : Kiến nghị giai pháp hoàn thiện pháp luật về bao hiềm tiền

gửi ơ Việt Nam.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Chương I: Những vấn đề lý luận cơ bản về bảo

hiểm tiền gửi

1.1. S ự hình th ành và phát triển của bảo hiểm tiền gửi

Một sự thừa nhận chung trên thế giới rằng, hệ thống ngân hàng đóng vai

trò quan trọng trong hệ thống tài chính cua một quốc gia, có tác động mạnh đến

sự phát triển cua nền kinh tể. Sự bất ồn trong hệ thống ngân hàng có thế phá vỡ

cơ chế thanh toán, giam tý lệ tiết kiệm quốc gia, làm suy yếu các trung gian tài

chính, gây tác hại nghiêm trọng tới người gửi tiền. Do vậy, nhiều nước trên thế

giới đã ban hành và đưa vào thực thi một loạt các biện pháp, chính sách nhầm

củng cố, đám bao sự an toàn cùa hệ thống ngân hàng, duy trì sự ồn định của hệ

thống tài chính. Những điều này được thế hiện thông qua: i) chức năng giám sát

hệ thống tài chính do cơ quan giám sát tài chính đàm nhận (có thể là Ngân hàng

Trung ương, hoặc Bộ tài chính hoặc cơ quan giám sát tài chính độc lập); ii) Chức

năng “cho vay cuối cùng” cua Ngân hàng Trung ương nhằm cứu các ngân hàng

trong hệ thống khoi rơi vào tình trạng phá san; iii) hoạt động bao hiềm tiền gưi

đối với người gưi tiền tại các tô chức nhận tiền gửi; iv) chính sách quán lý khung

hồng nhằm phát hiện, phịng ngừa và ngăn chặn các vụ rút tiền đồng loạt, tình

trạng hoang loạn và các cuộc khủng hoang cua hệ thống tài chính. Trong đó, bao

hiểm tiền gửi có vai trị đặc biệt quan trọng, thông qua đó Chính phu các nước

hướng tới việc thiết lập

cam két vè phúc lợi công cộng

khi hệ thống ngân hàng

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán. Tuy nhiên, bảo hiểm tiền gửi ra đời

khi nào? trong bối canh nào? là câu hỏi khá thú vị.

Hoạt động bảo hiểm tiền gứi công khai được thực hiện từ rất sớm tại Mỹ

(năm 1829), nhằm đáp ứng sự đổ vỡ mang tính chất định kỳ của ngân hàng vào

thế kỷ XIX. Tuy nhiên hoạt động này nằm trong chương trình bảo hiếm trách

nhiệm ngân hàng nói chung (bao gồm tiền gửi ngân hàng và chứng chi huy động

tiền gửi). Bang đầu tiên thực hiện bảo hiểm trách nhiệm ngân hàng là New York.

30 năm tiếp theo, 5 Bang khác thực hiện bao hiểm theo bang New York là bang

Vermont, Indiana, Michigan, Ohia, Lowa. Mục đích của các chương trình này là

bào vệ cộng đồng khi có ngân hàng đố bế và bảo vệ người gửi tiền cá thể, người

giữ các công cụ huy động tiền gửi cá thể. Tuy nhiên, hoạt động này cũng bị

chấm dứt vào những năm 30 của thế kỷ XX. Năm 1929, cuộc khủng hoang thị

trường chứng khoán tại Mỹ đã lan tố ra tồn bộ nền kinh tế, gây khủng hoang

hệ thống ngân hàng. Khoảng 4000 ngân hàng bị rút giấy phép hoạt động, niềm

tin của công chúng vào hệ thống ngân hàng bị sụp đổ, nền kinh tế Mỹ bị rơi vào

cuộc khủng hoang trầm trọng. Do vậy, một hệ thống bảo hiểm tiền gửi mang tính

chất nhà nước được thiết lập, thay vì các quĩ bảo hiếm tiền gửi hoạt động kém

hiệu quá, phân tán tại các tiếu bang trước đây. Tháng 6 năm 1933, Quốc hội Mỹ

chuẩn y việc thành lập Công ty báo hiểm tiền gứi liên bang (FDIC) - tô chức nhà

nước duy nhất có thê duy trì và củng cố lòng tin của nhân dân Mỹ vào hệ thống

ngân hàng. FDIC bao hiềm cho các khoan tiền gửi đến 100.000 USD tại các tỏ

chức nhận tiền gửi và các hiệp hội tiết kiệm được FDIC bao hiểm. FDIC quan lý

hai quỹ bao hiểm tiền gưi: Quỹ bao hiểm ngân hàng và Quỳ bao hiềm hiệp hội

tiết kiệm 6. Tham gia bao hiếm tại FDIC là bắt buộc đối với tất ca các ngân hàng

quốc gia, ngân hàng cấp bang là thành viên cua Cục dự trừ liên bang (FED) và

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

các tồ chức tiết kiệm ơ Mỹ. Tuy nhiên, các ngân hàng không phai là thành viên

của FED không bị bắt buộc tham gia, họ có thể được bảo hiểm bời các Quỹ bao

hiểm của bang. Các ngân hàng của Mỹ đăng ký hoạt động ờ nước ngồi khơng

thuộc đối tượng tham gia FDIC

1.

Nguồn vốn đế thành lập FDIC do kho bạc Mỹ

và 12 ngân hàng Nhà nước liên bang cung câp. Kho bạc Mỹ đã cung câp 150

triệu USD và các ngân hàng Nhà nước liên bang đóng góp 139 triệu USD S.FDIC

ra đời thu hút sự tham gia lúc ban đầu là 13.201 ngân hàng, trong đó có 12.987

ngân hàng thương mại và 214 ngân hàng tiết kiệm9.

Vậy bảo hiếm tiền gửi xuất hiện gắn với mơ hình bào hiềm tiền gửi công

khai đầu tiên được xuất hiện ớ Mỹ vào năm 1933. FDIC hoạt động theo Luật

Bào hiểm tiền gửi (Federal Deposit Insurance Act) ban hành năm 1933. FDIC có

vị trí pháp lý độc lập với Chinh phú, chịu sự kiểm soát trực tiếp cua Quốc hội.

Báo hiểm tiền gửi cơng khai là chính sách báo đảm tất cả hoặc một phần tiền gửi

cùng với tiền lãi nhập gốc trên tài khoan tiền gứi sẽ được thanh toán cho người

gửi tiền theo cơ chế hợp đồng hoặc cam kết công khai. Tiếp sau Mỹ, trong

những năm 60 cua TK XX đã có thêm 6 quốc gia thành lập tồ chúc bao hiểm

tiền gửi, vào cuối những năin 90 cua TK XX hầu hết các quốc gia đã có hệ thống

bao hiểm tiền gưi. Tính đến năm 2002 trên thế giới có 74 hệ thống bao hiếm tiền

gửi. Mỗi hệ thống này có những đặc trưng riêng, có thê thuộc hình thức sơ lũru

tư nhân, có thê thuộc sơ hữu cua Nhà nước hoặc hỗn hợp, có thề mang tính bẩt

buộc hoặc tự nguyện. Trên thực tế, trước khi hoạt động bao hiểm tiền gửi cơng

khai ra đời thì hình thức bao vệ ngầm cũng đã được áp dụng. Theo đó, Chính

phủ các nước chi tra những khoản bao hiểm nhất định cho người gửi tiền nếu tô

chức nhận tiền gửi bi lâm vào tình trạng phá sàn. Tuy nhiên mức chi tra là bao

nhiêu, đối tirợnn nào đươc chi tra kliône được luật pháp điều chinh hợp đồng

G a rc ia G Ci H . D c p o s il m s u ra n c c A su rv c y o f a c tu a l a n d b c sl p ra c tic c s , 1999. tr 34
* C h o i ] B . S tm c lu r in g a d c p o sil m s u ra n c c s y stc in fro m llic A s ia n p c rs p c c tiv e . 2 0 0 0 . t r 8 0

9 J ú n io r J A M. T h e s tn ic ttirc o f tlic u s b a n k in g sy stcm a n d b a n k in g s u p c rv is io n . 1998. tr 5

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

bảo hiểm tiền gừi cũng không được ký kết một cách công khai giữa Chính phu,

tồ chức nhận tiền gửi và người gửi tiền. Mơ hình bào hiểm tiền gừi ngầm cũng

bộc lộ những hạn chế nhất định như không xác định rõ mục đích là bảo vệ người

gửi tiền hay tồ chức nhận tiền gửi mất khả năng thanh toán; chi phi cho bao hiềm

tiền gửi hầu như chi do các tồ chức tín dụng mất khả năng thanh toán chịu trách

nhiệm, trừ trường hợp nền kinh tế xay ra khủng hoàng trầm trọng mới có sự hỗ

trợ từ phía Chính plni.

Vậy sự ra đời của bao hiềm tiền gửi công khai gẩn liền với việc bảo vệ quyền lợi

cùa người gửi tiền, trên cơ sơ đó đám bao an toàn cho hoạt động cua hệ thống

ngân hàng, hệ thống tài chính tiền tệ trong nền kinh tế. Tuy nhiên, cũng cần nhấn

mạnh rẩng, ban thân bao hiếm tiền gứi không cứu vãn nôi các cuộc khung hoang

tài chính. Một cơ chế bao hiếm tiền gửi hữu hiệu chỉ có thể giúp các ngân hàng

vượt qua tình trạng “yếu kém” tạm thời, duy trì hoạt động bình thường, đám bao

cho hệ thống ngân hàng vận hành một cách trôi cháy mà thơi.

Từ phân tích trên có tliê thấy năm mốc hình thành và phát triển hệ thống

báo hiểm tiền gửi công khai trên thế giới:

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Basle)10 đã khuyến cáo các tồ chức thành viên tăng cường sự quan tâm tới vân đê

bào hiểm tiền gửi (v). Và bao hiểm tiền gửi được xác định không chi đề bao vệ

người gửi tiền mà nó cịn được khẳng đinh như một tiêu chí, đóng vai trò quan

trọng trong việc bào đam an toàn hoạt động cua TCTD.

Ở Việt Nam bao hiểm tiền gửi ra đời từ khi nào?

Để đam bao sự ôn định đối với hoạt động ngân hàng, bào vệ người gưi

tiền ở nhũng tồ chức tín dụng bị đồ vờ, sự ra đời của bào hiểm tiền gửi ơ khu vực

Châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng là vô cùng cần thiết. Đặc biệt, vào

những năm 1997 - 1998 khi các nước Châu Á đã chứng kiến cuộc khủng hoang

tài chính - ngân hàng lan truyền nhanh chóng từ quốc gia này sang quốc gia

khác thi việc ra đời tô chức bao hiểm tiền gửi là tất yếu. Ờ Việt Nam, hoạt động

bào hiểm tiền gửi công khai được thực hiện đẩu tiên vào năm 1994 bời doanh

nghiệp bao hiêm "Bao Việt” theo

Quyết định số 101 TCOĐ

BH cua fìộ lrương

Bộ lài chính về việc han hành Ouy tắc bao hiêm trách nhiệm cua Quỹ tín dụng

nhân dân đối

VỚI các khoan tiền ịạci có kỳ hạn. Quyết định này là văn ban pháp

luật đầu tiên đặt nền móng cho sự ra đời mơ hình báo hiểm cơng khai ơ Việt

Nam. Sơ dĩ mơ hình này ra đời là gắn với mục tiêu phái củng cố niềm tin cua

công chúng vào hệ thống quĩ tín dụng nhân dân sau khi hàng loạt các hợp tác xã

tín dụng và quĩ tín dụng nhân dân bị đơ bê trên tồn quốc vào những năm 1988 -

1990, làm giám uy tín cua hệ thống ngân hàng. Đê triền khai thực hiện Pháp lệnh

về ngân hàng, hợp tác xã tín dụng và cơng ty tài chính năm 1990 và Quyết đinh

390/QĐ - TTG ngày 27/7/1993, ngoài việc áp dụng các biện pháp an toàn trong

kinh doanh tiền tệ cua TCTD, Chính phu cịn quan tâm đến sự bao đám an toàn

đối với tiền gưi cua khách hàng tại Quĩ tín dụng nhân dân, trên cơ sơ đó bao vệ

các quyền và lợi ích hợp pháp cua người gưi tiền.Tuy nhiên, hoạt động bao hiềm

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

tiền gửi do Báo Việt thực hiện đã bộc lộ nhưng hạn chế nhất định như: việc tham

gia bảo hiểm tiền gửi của các Quĩ tín dụng nhân dân là mang tính chât tự

nguyện, không áp dụng bào hiểm các khoản tiền gửi tại ngân hàng thương mại,

đối tượng được bảo hiểm chi là các khoán tiền gửi có kỳ hạn bằng VNĐ, hoạt

động bảo hiềm vì mục đích lợi nhuận, lợi ích duy nhất mà tổ chức tham gia báo

hiểm tiền gưi có được là được chi trà tiền gửi cho người gừi tiền khi tơ chức đó

bị phá sán, ngồi ra tơ chức tham gia bào hiểm không được hỗ trợ bất kỳ một

khoản tài chính nào. Điều này trái với thông lệ quốc tế về báo hiểm tiền gưi như:

đây là loại hìnli bao hiềm phi lợi nhuận, thu hút sự tham gia của đông đao các

định chế tài chính trung gian, đối tượng được bảo hiểm đa dạng, chủ thê được

bảo hiểm có thê là tơ chức, cá nhân, bao hiểm tiền gửi góp phần kiêm soát rủi ro

phát sinh từ thực trạng ngân hàng, thúc đấy liuy động vốn cho đầu tư quốc gia,

thúc đẩy tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của hệ thống ngân hàng. Chính vì

vậy, tháng 6/1999 Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chính thức thành lập Ban trù

bị thành lập công ty bao hiếm tiền gửi Việt Nam. Ban này chịu trách nhiệm phối

hợp với các cơ quan cliírc năng cùng Bộ, ngành soan tháo các văn bán pháp lý

cho hoạt động cua tô chức bao hiếm tiền gưi và thực hiện các công việc liên

quan đề chuấn bị cho ra đời Tô chức bao hiểm tiền gửi Việt Nam. Ngày 1/9/1999

đã ban hành Nghị định 89/1999/NĐ - CP về bảo hiềm tiền gửi và ngày

9/11/1999, Thủ tướng Chính phu ban hành Quyết định số 218/1999/QĐ - TTg

về thành lập Bao hiếm Tiền gừi Việt Nam, ngày 28/6/2000 ban hành Quyết định

số 75/2000/QĐ - TTg về việc ban hành Điều lệ về tồ chức và hoạt động cua Bao

hiểm tiền gửi Việt Nam. Ngày 7/7/2000 Bao hiềm Tiền gửi Việt Nam chính thức

khai trương và đi vào hoạt động. Kê từ đây, hoạt động bảo hiểm tiền gưi công

khai ở Việt Nam chính thức ra đời. Hoạt động này nhằm mục đích bao vệ quyền

và lợi ích hợp pháp cua người gưi tiền, duy trì sự ổn định và phát triền an toàn,

lành mạnh hoạt động cua hệ thống ngân hàng. Bao hiếm tiền gưi ngày cang phát

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

huy vai trị của mình trong công cuộc tái cơ cấu hệ thống ngân hàng, giúp phát

hiện các nguy cơ rui ro tiềm ấn trong hoạt động của các TCTD, trên cơ sờ đó góp

phần duy trì hoạt động của TCTD, nâng cao tính cạnh tranh của hệ thống ngân

hàng trong xu thế hội nhập khu vực và quốc tế.

Xem xét lịch sư ra đời của các hệ thống bào hiểm tiền gửi trên thế giới

cũng như ớ Việt Nam cho thấy hệ thống bào hiểm tiền gửi ra đời sớm nhất ơ các

quốc gia phát triển, nơi có thị trường tài chính hình thành từ lầu đời và là nơi mà

các cuộc khung hoang tài chính - tiền tệ cũng xày ra trước hết. Các tô chức bao

hiếm tiền gửi ban đầu thường do các định chế tài chính thành viên thiết lập nhảm

mục đích tự báo vệ mình, duy trì sự ồn định trong hoạt động. Các tồ chức báo

hiếm tiền gửi thuộc sớ hữu Nhà nước ra đời muộn hơn, gắn với mục tiêu không

chỉ bảo vệ người gửi tiền, đám báo an toàn trong kinh doanh tiền tệ cua các định

chế tài

chính mà

CỊI1 thề

hiện chức

năng giám

sát

và cảnh

báo

rủi ro đối

với

các

tổ chức tham gia bảo hiểm. Một điều dễ dàng nhận thấy là báo hiểm tiền gửi

thường ra đời gắn với hậu của cuộc khung hoang ngân hàng, khi các ngân hàng

lâm vào tinh trạng bất ốn. Theo kết qua khao sát của Quì tiền tệ quốc tế (IMF) về

hệ thống bảo hiêm tiền gửi tại 60 nước trên thế giới cho thấy, 40 nước trong số

đó có hệ thống báo hiểm tiền gửi bắt đầu hoạt động trong những năm 80 và 90,

mà lý do thành lập cua chúng là chống lại những vấn đề về ngân hàng thực sự đã

xày ra hoặc có thể xay ra do nguy cơ bất ô n " .

1.2. S ự cần thiết phải bảo hiêm tiền gửi và vai trò của bảo hiếm TG
1.2.1. S ự cần thiết phải bảo hiểm tiền gửi

Hiện nay một quốc gia thường đứng trước sáu sự lựa chọn trong việc chi

trả bão hiềm cho người gửi tiền:

- Đam bao ngầm các khoán tiền gưi;

11 N o c h o la s J .K c tc h a Jr - T h ic t kẽ hệ th ố n g b a o h ic n i tiề n g ư i v á n h ữ n g d ic u c ầ n lư u > n ă m

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

- Cơng khai bao hiểm tồn phần các khồn tiền gừi;

- Công khai bao hiếm hạn chế (một phần) các khoản tiền gừi.

- Hoàn toàn từ chối báo hộ tiền gừi như ờ New Zealand

- Ưu tiên pháp lý các y êu cầu đòi nợ của những ngư ờ i

gửi

tiền so với các

chủ nợ khác, thay vì bào hiểm tiền gìn (như ờ Hồng Kơng)

- Sự mập mờ (không xác định là có bảo hiểm hay khơng) trong việc thanh

toán bao hiếm các khoán tiền giri được bào hiểm 12.

Sự cần thiết phui bao hiêm tiền gưi xuất phát lừ vai trỏ cùa tiền gưi đối với

hoạt động cùa hệ thống ngân hàng và vai trò cua ngân hàng đối với sự phát

triển cua nền kinh té.

Tiền gưi là nguồn vốn huy động chủ yếu của các ngân

hàng thương mại, chi phối tới các hoạt động cua ngân hàng, quyết định tới sự

tồn tại cua ngàn hàng. Đặc biệt, hệ thống ngân hàng trong thời buổi hội nhập rất

cần có nguồn vốn dồi dào đê mơ rộng sán phẩm, dịch vụ, nâng cao năng lực

cạnh tranh cua mình. Chính tiền gửi cùa khách hàng là “hòn đá tang”, là cơ sơ đế

mờ rộng qui mô hoạt động cua ngân hàng, vì vậy cần phái có các thiết chế nhất

định phù hợp để bao vệ tiền gứi cùa khách hàng, bảo vệ các quyền, lợi ích hợp

pháp cùa người gửi tiền. Đặc biệt, việc báo đám các quyền và lơi ích hợp pháp

của người gửi tiền là rất cần thiết khi các tồ chức nhận tiền gửi bị lâm vào tình

trạng phá san. khơng có kha năng thanh tốn các khoản nợ đến hạn, trên cơ sơ đó

đám báo an tồn cho lioạt động hệ thống ngân hàng.

Hay nói cách khác,

sự cần thiết phai bao hiểm tiền g ia cùng xuất phát lừ

mục tiêu cua nó là bao vệ người gia tiền

,

trong đó đặc biệt chú trọng tới người

gùi tiền "nho”

thường là những người bị hạn chế nhất đinh trong việc tiếp cận

và khả năng phân tích thơng tin cua tô chức nhận tiền giri. Những người này

thường “nhạy cam" và dễ bị “tồn thương”, bị tác động nhiều hơn bơi những

thông tin xấu, những đôn dại thất thiệt về ngân hàng so với những người gưi tiền

G illia n G a rc ia - B a o liic m lic n g u i và n h ữ n g d m li c h c ph ú h ợ p - 2 0 0 0 . tr 4

_____ 1 7

ĐAI HO C Q U Ố C 'S IA - ì. ,

TRUNG TÃiV. t h ô n g ~IN j j U /lẸt

Ị

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

khác như các tổ chức kinh doanh, các nhà đầu tư chuyên nghiệp. Vì sự lo lẳng

của họ nhiều lúc vô căn cứ, dựa trên các nguồn thông tin khơng chính xác cho

nên

đã dẫn đến hành động rút tiền đồng loạt gây ảnh hưởng khơng nhị tới uy tín

của ngân hàng, ớ Việt Nam, hiện tượng rút tiền ồ ạt tại Ngân hàng Thương mại

cổ phần Á Châu vào tháng 10/2003 là một minh chứng điển hình. Hiện tượng

này nếu không được xử lý kịp thời bằng các biện pháp nhất định có thê là

nguyên nhân dẫn đến sự đổ vỡ hàng loạt các ngân hàng, gây nên cuộc khung

hống tài chính.

Ngồi ra, người gửi tiền được bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình kê cả

khi họ gửi tiền ớ các tổ chức khác nhau (chứ không phải chỉ ở ngân hàng), ví dụ

gửi ở các tố chức báo hiểm nhân thọ, các tố chức nhận uỷ thác đầu tư trên thị

trường chứng khoán, các TCTD phi ngân hàng. Họ ln có quyền được cung cấp

các thông tin kịp thời, đầy đu về cơ chế chính sách liên quan đến bao vệ người

gửi tiền.

Vậy một khi quyền lợi cua người gửi tiền được báo đảm thì thực tế cho

thấy, bảo hiếm tiền gứi góp phần tăng cường lòng tin cùa công chúng vào hệ

thống ngân hàng. Đặc biệt, điều này được thể hiện thông qua việc bào hiểm tiền

gửi đưa ra cách xử lý các khoán nợ - tiền gửi của từng ngân hàng và hạn chế sự

lây lan cua ngân hàng này sang ngân hàng khác, thơng qua đó đam báo cho hệ

thống tài chính ơn định và tạo điều kiện cho các giao dịch tài chính giữa các

ngân hàng và chu thể khác trong nền kinh tế được thực hiện có hiệu qua hơn.

Bên cạnh mục đích nêu trên,

hoại động bao hiêm tiền gia còn tạo điều

kiện cho các ngủn hàng nho, mới thành lập có thê cạnh tranh được với các ngán

hàng lớn; tăng cường tiết kiệm và khuyến khích tăng trương kinh tế; xác định

mức độ can thiệp cua ( 'hình phu đổi với các thiệt hại xay ra khi một ngân hàng

hoặc các ngân hàng bị đô b ế \

" G illia n G a rc ĩa - B a o h iẽ n i liề n g ứi - T h ự c tó và n h ữ n g (lịnh c h ế ph ù h ơ p - 2 0 0 0 tr 7

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

Có thể nói, các ngân hàng trong hệ thống thường có sự chênh lệch nhau về

thị phần, chính vì vậy khả năng cạnh tranh về huy động vốn và cho vay có sự

khác nhau rất lớn, hậu quả là việc duy trì và tăng thị phần của ngân hàng nhó rất

khó. Bên cạnh đó, đối

V Ớ I

các ngân hàng chiếm thị phần lớn thì rủi ro dẫn đến

phải hỗ trợ tài chính hoặc thậm chí phải chi trá bào hiểm tiền gửi là rất lớn đối

với tổ chức báo hiểm tiền gửi. Đê tạo điều kiện cho việc duy trì và phát triến thị

phần của các ngân hàng nho, hạn chế riu ro cho các ngân hàng lớn thì bao hiêm

tiền gửi ra đời thực sự là giải pháp hữu hiệu. Đặc biệt bao hiểm tiền gửi có ý

nghĩa quan trọng đối

V Ớ I

những nước có sự chênh lệch lớn về kha năng cạnh

tranh của các ngân hàng thương mại (như ở Việt Nam). Các ngân hàng thương

mại ở Việt Nam có mức vốn thấp hơn so với các ngân hàng của các nước trong

khu vực, tỷ lệ nợ xấu khá cao, kiến thức về nghiệp vụ ngân hàng cua không ít

cán bộ ngân hàng còn hạn chế, do vậy rất dễ bị tổn thương khi gặp phai những

thay đối lớn, và khó cạnh tranh được với ngân hàng nước ngoài. Thực tiễn cho

thấy, các khoan cho vay không thu hồi được nợ là một trong các nguyên nhân

trực tiếp và phồ biến cua tỉnh trạng đố vỡ ngân hàng (ví dụ ớ Nhật Ban vào năm

1997). Sau chính sách nới long và tự do liố tài chính mạnh cua Nhật Bán vào

nửa cuối thập ky 80 cua thế ky XX, đặc biệt dưới sức ép cạnh tranh cua các

ngân hàng đã dẫn đến tình trạng các ngân hàng mơ rộng hoạt động tín dụng sang

những đối tượng rui ro nhiều, chu yếu tập trung vào các khoan vay tiêu dùng và

đầu tư vào bất động san. Các ngân hàng hầu hết chỉ quan tâm đến mơ rộng thị

phần mà khơng tính tới kha năng thu hồi vốn, các khoản cho vay đều dựa vào tài

sán thế chấp, vì vậy đã khơng đánh giá đúng tính hiệu quả cua phương án vay

vốn khi giá bất động san tăng mạnh. Tuy nhiên sau đó, khi bất động sản bị tụt

giá và sự suy giam cua nền kinh tế “bong bóng” đã làm cho các ngân hàng gặp

khó khăn trong việc thu hồi các khoan nợ từ khách hàng vav - các công ty kinh

doanh bất động san. Thèm vào đó, các khoan vay có thế chấp bằng bất động san

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

trong trường hợp đến hạn không được thanh toán cũng gây sức ép lên vốn ngân

hàng vì việc phát mại chúng là rất khó. Điều này dẫn đến tài sàn có của ngân

hàng bị suy giảm, nợ quá hạn tăng lên. Dưới sức ép phải tăng lợi nhuận trong bôi

cảnh nhu cầu vay vốn giàm, đặc biệt với sự phát triển của thị trường cô phiếu và

xu hướng hạ lãi suất, các ngân hàng buộc pliài chấp nhận rủi ro như kéo dài thời

hạn cho vay: nợ trên 12 tháng đà tăng từ 56% đến 60%, nợ dưới 3 tháng giam từ

12% xuống còn 8% trên tông số nợ cua các ngân hàng. Tuy nhiên, biện pháp trên

vẫn không thề cứu vãn nổi các ngân hàng, giá bất động sản vẫn sụt giám đáng kê

- là nguyên nhân dẫn đến pliá san cua một loạt các quỹ tín dụng nhân dân và các

ngân hàng. Những vụ phá sán của các định chế tài chính này địi hoi cấp thiết

phải có cơ chế đê bao vệ những người gửi tiền. Tháng 6/1996 Quốc hội Nhật đâ

thông qua 6 Luật, trong đó có qui định về vấn đề bảo vệ người gửi tiền thông qua

hoạt động báo hiểm tiền gửi. Tuy nhiên hoạt động báo hiềm tiền gửi ở giai đoạn

này vẫn khơng mang tính cơng khai, dừng ơ hình thức bảo vệ ngầm với mục đích

giảm nhẹ gánh nặng chi phi cho việc tái cơ cấu ngân hàng. Trên thực tế điều này

lại diễn ra ngược lại, các khoan chi phí từ ngân sách của Nhà nước tăng lên đáng

kế đề giái quyết vấn đề đô bê ngân hàng. Hàng loạt các ngân hàng, các định chế

tài chính buộc ngừng hoạt động hoặc bị phá sàn vào năm 1997 (Công ty bao

hiếm Nisan Life bị đình chi hoạt động, Hokkado Takushoku Bank và hãng

chứng khoán Yamaichi ngừng hoạt động và tuyên bố đóng círa, dẫn đến việc rớt

giá cồ phiếu ngân hàng trên thị trường chứng khoán Tokyo và làm tâng chi phí

cấp vốn cho các ngân hàng Nhật trên thị trường liên ngân hàng. Đứng trước tình

hình khùng hoang Iilnr vậy, Chính phủ Nhật đã tuyên bố về việc bao lành đối với

toàn bộ đồng Yên Nhật và ngoại tệ tại các ngân hàng, sau đó Quốc hội đà thơng

qua một khoan dự phịng 30 nghìn ty Yên đê giai quyết các vấn đề liên quan đến

phá san ngân hàng và bao vệ quyền lợi cua người gửi tiền u .

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

Vậy từ thực tiễn cùa Nhật Bản ta thấy, cuộc khủng hoảng ngân hàng

không loại trừ các quốc gia có hệ thống tài chính phát triển (có thê diên ra ngay

trong lòng thị trường tài chính phát triên), và cái giá mà nó phải trả cho việc khắc

phục hậu quả cua cuộc khủng hoàng là quá đắt - sự trì trệ của nền kinh tế Nhật

Bản trong những năm 90; Từ đó dẫn đến sự cần thiết phải có hoạt động bảo

hiểm tiền gửi công khai hay một lời báo đàm chính thức của Chính phù đối với

người gửi tiền về sự hoàn tra trong tương lai những khoản tiền gừi cua họ kê ca

khi ngân hàng bị phá sản nhằm củng cố lịng tin của cơng chúng vào hệ thống

ngân hàng và bảo vệ hệ thống ngân hàng khỏi rơi vào tình trạng khùng hồng.

Trong khoang 15 năm qua, gần

V

a

các nước thành viên cùa IMF đã phai

đối inặt với các cuộc khung hoảng trong hệ thống ngân hàng của họ. Các cuộc

khủng hoang này đã khiến nhiều nước ban hành chính sách về bảo hiểm tiền gửi.

Bảo hiểm tiền gửi ra đời nhàm mục tiêu đám bao cho hệ thống tài chính ổn định,

hoạt động hiệu quá bằng cách phòng tránh sự đổ vỡ của ngân hàng. Đặc biệt,

trong bối canh hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay BHTG góp phần tạo sự cạnh

tranli lành mạnh trong hoạt động ngân hàng. Các ngân hàng mới gia nliập thị

trường cũng có được kha năng cạnh tranh trong việc thu hút khách hàng như các

ngân hàng hoạt động lâu năm nhờ việc tham gia báo hiểm tiền gừi, trên cơ sơ đó

xây dựng một thị trường tài chính - tiền tệ đu sức cạnh tranh trong bối cành hội

nhập.

Từ những phân tích trên ta thấy,

sự cần thiết hình thành và phát triên hơn

hiêm tiền gưi gan với việc bao vệ quyền lợi cua người gù i tiền, vai trò to lởn cua

hệ thống ngân hàng, nâng cao năng lực cạnh tranh cua các ngân hàng trong bổi

canh hội nhập, phòng ngừa và hạn ché các cuộc khung hoang tài chính trong

nền

kinh té. Tuy nhiên ơ đây cũng cần nhận thấy ràng vai trò quan trọng đặc biệt

của các ngân hàng đối với nền kinh tế cùa một nước là không thế phủ nhận được

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

hệ thống ngân hàng không thể thiếu được đối với sự hoạt động thông suốt cua

nền kinh tế, là huyết mạch của nền kinh tế và bào hiểm tiền gừi tại ngân hàng là

vấn đề rất đáng được quan tâm, song các ngân hàng cũng là các doanh nghiệp,

đại đa số kinh doanh vì mục tiêu tối cao là lợi nhuận (trừ Ngân hàng chính sách

xã hội). Đặc biệt trong nền kinh tế thị trường hiện nay, một thị trường tiềm ân

nhiều rủi ro, những biến động trên thị trường là không thể lường trước được, do

vậy có thể dẫn đến tình trạng các ngân hàng mở rộng cơ hội kinh doanh “quá

mức”, hành động thiếu thận trọng, hậu quả là kinh doanh thua lỗ, phá sản. Trong

tình huống này xã hội, Nhà nước có nên chịu trách nhiệm một cách vô điều kiện

đối với các quyết định “sai lầm, thiếu thận trọng”, các hành vi “rủi ro đạo đức”

của ngân hàng không9 Thiết nghĩ cần phai xác định một ranh giới rỗ ràng giữa

việc đảm báo “sức khoe” của hệ thống ngân hàng bàng cơ chế báo hiểm tiền gửi

và hoạt động “bất càn” cua các ngân hàng. Điều này có nghĩa là chính sách báo

hiểm tiền gưi luôn là cần thiết nhưng phai được xây dựng một cách đúng đán

hợp lý, có tính tới những yếu tố rủi ro chu quan từ phía các ngân hàng gây ra. Hệ

thống bảo hiếm tiền gưi phái tạo ra được những khuyến khích đủng đắn để tăng

cường tính ky luật tụ- giác trong hệ thống ngân hàng, tạo ra động lực cho các đối

tượng liên quan: người gửi tiền, người vay tiền, ngân hàng huy động, cho vay

tiền, các nhà hoạch định chính sách kinh tế, các lãnh đạo chính trị hành động

theo hướng không gây thiệt hại và kích thích cho hệ thống ngân hàng phát triên

ôn định, tạo sự tăng trương nền kinh tế.

1.2.2. Vai trò của báo hiểm tiền gửi

Bao liiêm tiền gưi là loại hình bao hiêm đà được triển khai từ rất lâu trên

thế giới, gắn với những mục tiêu đặc thù: bao vệ quyền và lợi ích hợp pháp cua

người gưi tiền, đam bao an toàn hoat động cua hệ thống ngân hàng. Những

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

người gứi tiền được nhận tiền bao hiêm và các dịch vụ liên quan đên tiên gưi

một cách nhanh nhất khi các tổ chức nhận tiền gửi bị phá sán, luôn được cung

cấp các thông tin đầy đù và kịp thời về cơ chế, chính sách liên quan đến bao vệ

người gửi tiền. Bên cạnh đó, các tồ chức nhận tiền gửi (chủ yếu là các ngân hàng

thương mại) được quản lý rủi ro thông qua hoạt động giám sát từ xa và kiểm tra

tại chỗ cùa tố chức bao hiềm tiền gửi. Các tổ chức nhận tiền gửi có vấn đề được

hỗ trợ tài chính, sáp nhập, hợp nhất hoặc xư lý bằng các biện pháp thích hợp.

Xuất phát từ mục tiêu trên của báo hiếm tiền gửi, ta thấy

hoạt động bao hiêm

tiền gửi có vai trỏ rất quan trọng đối VỚI người gui tiền, đổi

V Ớ !

hệ thống ngân

hàng, đối với nền kmh tể và toàn xã hội.

Hoạt động bảo hiểm tiền gửi mang đà

góp phần khơng nhó trong việc cung cố niềm tin của công chúng đối với hệ

thống ngân hàng và giúp các ngân hàng nâng cao được năng lực cạnh tranh cua

mình, đồng thời giúp nâng cao cliất lượng, hiệu quá hoạt động của các tổ chức

tham gia BHTG thơng qua sự giám sát của tồ chírc BHTG.

về

cơ bán, hoạt động báo hiếm tiền gưi có vai trị chu yếu sau:

*

Góp phần cúng co niềm tin cùa công chúng đối vói hệ tliống Iigũn

hàng, giảm nguy cơ đố vỡ ngân hàng và hoảng loạn trong hệ thống ngân

hàng, thúc đáy huy động vốn pliục vụ đầu tư, phát triển kinh tế:

Có thể nói, huy động vốn là một trong các hoạt động chính của ngân hàng

bên cạnh hoạt động cấp tín dụng và thanh toán. Tuy nhiên “bi quyết” của thành

công trong hoạt động này là niềm tin cùa công chúng vào hệ thống ngân hàng.

Một hệ thống ngân hàng dù với chính sách tăng lãi suất huy động đến đâu đi

chăng nữa nhưng với uy tín giám sút, với những bất ồn và hành vi gian lận trên

thị trường là nguyên nhân dần đến sự phá san các ngân hàng, nguyên nhân cua

sự thay đơi “dịng chay” các nguồn tiền nhàn rỗi từ kênh ngân hàng vào các kênh

khác, lĩnh vực đầu tư khác với mục đích kiếm lợi. Điều này có nghĩa là đê huy

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

động được nhiều nguồn vốn nhàn rỗi, cần phai tạo niềm tin cho công chúng vào

hệ thống ngân hàng. Ngồi hình thức thu hút tiền gửi bàng lãi suất cao thì việc

tham gia BHTG bắt buộc cũng giúp cho các tố chức nhận tiền gìn này thu hút

được đông đao khách hàng. Hoạt động bào hiểm tiền gưi nhằm mục đích bao vệ

những người gửi tiền nhó vì họ là những người bị bất lợi trong việc tiếp cận

thông tin. Những khách hàng gửi tiền tại tồ chức tham gia BHTG thuộc đối

tượng được bao hiêm sẽ được chi tra tiền bao hiểm trong trường họp tô chức

tham gia BHTG bị chấm dứt hoạt động, mất khá nãng thanh toán. Ở Mỹ khoan

tiền gửi được báo hiểm ơ mức 100.000 USD, ớ Việt Nam hạn mức chi trá bao

hiếm hiện nay là 50 triệu đồng. Đây là điềm khác biệt với các hoạt động đầu tư

cổ phiếu, chửng khoán khác. Các nhà đầu tư sẽ mất vốn khi doanh nghiệp mà họ

đầu tư b| phá san. Chính việc tồn tại một hệ thống bảo hiểm tiền gửi công khai,

có giới hạn sẽ tạo sự tin tương cho những người gứi tiền nho vào các tồ chức

nhận tiền gửi. Khi một ngân hàng gặp khó khăn, lâm vào tinh trạng phá sản, việc

chi trả tiền báo hiếm cua tô chức bao hiểm tiền gửi là sự bào đảm cho những

người gửi tiền ơ ngân hàng khác khơng lâm vào tình trạng hoảng sợ, trên cơ sơ

đó có thế dập tắt nguy cơ đố xô đến các ngân hàng rút tiền đồng loạt, tạo niềm

tin của công chúng vào hệ thống ngân hàng. Hay có thể nói, trong trường hợp có

vụ đố bê ngân hàng xay ra, bao hiềm tiền gưi tạo tâm lý yên tâm cho người gưi

tiền vào hệ thống ngân hàng, đồng thời đóng vai trò như một van an toàn đê

giam áp lực rút tiền cua những người gửi tiền tại các tổ chức tín dụng đang hoạt

động lành mạnh, góp phần duy trì sự an tồn lành mạnh cho hoạt động ngân

hàng. BHTG đã làm giám nguy cơ đô vờ ngân hàng và hoàng loạn trong hệ

thông ngân hàng ' \

H o a n g lo a n v c m ã i

ụ

lu â n d ư ợ c liicu lá v iệc rú t tiề n d ồ n d;ìp ơ m ộ t n g â n h à n g h o ặ c m ộ t n h ó m c á c n g â n

h à n g d ẫ n d ế n lirợ n g c â u \ ẽ tiề n m ặt h o ặ c tái sa n có tă n g lẽn v a p h á v ỡ hộ th ố n g th a n h lo à n c u a n g â n h a n g
H o a n g lo ạn n g â n h a n g l;ì I i ị ỉ m c n n h ã n c a n Iro lioai d ò n g tict k ic m và la o v ố n d o n g ư ờ i d â n rú t lic n lai c á c n g a n
h à n g m à h o c h o lá k h ò n g a n to á n H âu q u a c u a h o a n g lo ạ n là co th ê g â y n g u y h iê n i c h o c á c tr u n g g ia n tá i c h in h

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

Ngoài ra, hoạt động báo hiếm tiền gửi tạo điều kiện thuận lợi cho ngân

hàng huy động tiền gừi trong dân chúng. Tiền gửi của các tồ chức, cá nhân trong

xã hội là rất dồi dào, có vai trò to lớn đối với hoạt động đầu tư phát triển kinh tế.

Tuy nhiên, làm sao đế huy động được nhiều tiền là vấn đề hoàn toàn không đơn

giàn. Nếu ngân hàng hoạt động hiệu quà, trà lãi suât huy động vôn cao, tạo điêu

kiện thuận lợi cho việc gửi và rút tiền, đàm bào được các quyền và lợi ích hợp

pháp của người gứi tiền thì sẽ chiếm được những lợi thế trong huy động tiền gửi

và sẽ giúp cho công chúng yên tâm hơn khi tham gia gứi tiền tại đó. Bên cạnh

đó, nhờ có hoạt động BHTG, các ngân hàng sẽ có được sự giám sát, cảnh báo

sớm và từ đó tránh được những rủi ro. Vậy thực chất, hoạt động báo hiểm tiền

gửi tạo điều kiện cho ngân hàng hoạt động có hiệu quà hơn và cả khi ngân hàng

bị lâm vào tinh trạng klió khăn cũng có thế được hỗ trợ về tài chính, cịn khi bị

phá sàn thi tồ chức bao hiếm tiền gửi với những hoạt động báo vệ người gửi tiền,

chi trả các khoán tiền bao hiểm theo mức nhất định, vấn đề còn lại chỉ là sự lựa

chọn sáng suốt cua công chủng khi quyết định gửi tiền vào TCTD nào mà thôi.

Và nhờ thế nguồn vốn các tô chức này huy động được sẽ ngày càng tăng. Các

ngân hàng sẽ cấp tín dụng, mở rộng các hoạt động cung ứng sàn phẩm, dịch vụ

trên cơ sờ nguồn vốn huy động được. Nguồn vốn được luân chuyên một cách

hợp lý sẽ giúp cho liền kinh tế phát triển.

*

Hoạt động bào hiểm tiền gửi tạo sự cạnh tranh lành mạnh giữa các

ngân hàng, tạo (tiều kiện cho hệ thống ngăn hàng phát triển:

Hoạt động ngàn hàng là hoạt động kinh doanh vì mục tiêu lợi nhuận, cũng

vì thế mà ln có sự cạnh tranh giữa các TCTD, Đặc biệt sự cạnh tranh này ngày

k liác v à n g ă n c a n d ầ u lu n ư ớ c n g o à i H o a n g lo an n g â n liá n g tliưcm g d ầ n d c n d ô v ỡ n g â n h à n g dâ> c h u y ề n v à in ấ t
niềm tin cu a c ô n g c h ú n g d ồ i \ Ơ I c a hệ th ố n g

Đ ô v ỡ n g â n h à n g c o p lia m vi tá c d ị n g ít hom. c ó th ẻ g iớ i h ạ n d ư ợ c tro n g p h ạ m vi m ộ t n g â n h á n g h o ặ c
m ột v à i n g â n h à n g

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

càng khốc liệt trong bối cảnh Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế, đầu tư mrớc

ngoài

vào Việt Nam ngày càng gia tăng, các doanh nghiệp

ITIỜ

rộng hoạt động

xuất khẩu hàng hố ra nước ngồi. Theo đó, các dịch vụ ngân hàng phục vụ các

giao dịch đó ngày càng địi hoi phài đa dạng hoá, với chất lượng cao hơn. Đồng

thời rủi ro trong lĩnh vực ngân hàng cũng tiềm ấn nhiều hơn, ớ mức độ tinh vi

hơn nếu xáy ra sẽ có tác hại vơ cùng nghiêm trọng. Hiện nay, đê hồ trợ các ngân

hàng Việt nam trong hồn cánh cịn có nhiều bất lợi trong cạnh tranh, một số

điều kiện về hạn chế cho vay và cung cấp dịch vụ ngân hàng đang được áp dụng

đối với chi nhánh ngân hàng nước ngoài và ngân hàng liên doanh tại Việt Nam

16 Với xu thế thúc đây hội nhập và mờ cửa nền kinh tế, tình trạng hạn chế đối

với các ngân hàng này sẽ dần được nới lòng. Các ngân hàng Việt Nam địi hoi

nhanh chóng phái nâng cao năng lực cạnh tranh của mình để có thề cạnh tranh

được với các ngân hàng có vốn đầu tư nước ngoài theo tiến độ nới lóng đó và

nhanh chóng tiến tới hoạt động mang tính cạnh tranh bình đăng. Bên cạnh đó,

chính sách bao hiêin tiền gửi bát buộc đã góp phần tạo ra sự cạnh tranh công

bàng giữa các TCTD - tồ cliírc tham gia BHTG. Vì tiền gứi cua công chúng sẽ

được bao vệ như nhau tại các tồ chírc có tham gia BHTG.

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

Các ngân hàng mới gia nhập thị trường tiền tệ cũng sẽ có cơ hội phát triên, có

khả năng cạnh tranh. Và các ngân hàng sẽ phải nâng cao chất lượng dich vụ, hiệu

quả kinh doanh nhằm thu hút khách hàng. Có thể nói, BHTG đã tạo động lực đê

các ngân hàng giám sát lẫn nhau. Điều này sẽ giúp cho hệ thống ngân hàng ngày

càng phát triền an tồn, lành mạnh.

Bên cạnh đó, thông qua hoạt động kiểm tra, giám sát đối với tố chức tham

gia BHTG, tố chức BHTG đưa ra những cánh báo sớm về những nguy cơ và tình

trạng khó khăn mà các ngân hàng gặp phai. Điều này sẽ giúp họ có sự điều chinh

kịp thời, nhằm nâng cao hiệu quá hoạt động để tránh nguy cơ phá sản, mất kha

năng thanh toán. Mặt khác, thông qua hoạt động giám sát , cơ quan BHTG phát

hiện ra những ngân hàng yếu kém, kinh doanh thua lỗ có thề sớm chấm dứt hoạt

động, xử lý nhanli gọn trách nhiệm đối với chủ nợ hoặc sẽ áp dụng các biện pháp

hỗ trợ như: đưa ra phương án sáp nhập với ngân hàng khác; tham gia vào quá

trình thanh lý tài sàn cua ngân ngân hàng đế tiếp tục bảo vệ quyền lợi của người

gửi tiền có tiền lớn hơn hạn mức chi trả báo hiểm tiền gứi và những đối tượng có

tiền gửi khơng thuộc đối tượng được bảo hiểm tiền gửi...Điều này sẽ giúp cho

các ngân hàng khác tránh được sự ảnh hưởng mang tính dây chuyền, tránh sự đô

vỡ hệ thống ngân hàng, đảm bao an ninh về kinh tế - xã hội.

Ngoài ra, với vai trò là ngưòi hỗ trọ' tài

chính

đối với tồ chức tham gia

BHTG, tô chức BHTG còn giúp các tô chức này khắc phục tình trạng khó khăn

về tài chính, có thê khơi phục được khả năng thanh tốn và thốt khơi nguy cơ

đơ bế, phá san.

Có thê nói, cùng với xu hướng phát triến mạnh mẽ của hoạt động kinh tế

toàn cầu, sự mơ rộng, tự do hoá các giao dịch tài chính, các quốc gia ngày càng

quan tâm tới việc bao vệ người giri tiền bằng cách điều chinh hệ thống BHTG

hiện có hoặc xây dựng hệ thống BHTG mới. Xu hướng tồn cầu hố buộc các

nước nhận thấy ràng đẻ duy tri sự cạnh tranh trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

họ phải tăng cường hoạt động bao vệ tiền gửi. Bên cạnh đó, BHTG đang dịch

chuyển theo xu hướng hoà hợp và tiêu chuân hoá. Liên minh Châu Âu (EU) đà

đưa ra chiến lược hoà hợp từng bước các hệ thống BHTG trong liên minh nhằm

phù hợp với mục tiêu hoà nhập kinh tế khu vực. Đối với các nước đang trong

giai đoạn chuyển đồi, việc xây dựng hệ thống BHTG còn là một trong các điêu

kiện cho vay cùa các tồ chức tài chính quốc tế như QuT tiền tệ quốc tế (IMF),

Ngân hàng thế giới (WB), Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB). Vì vậy, BHTG

trờ thành công cụ quan trọng góp phần ơn định hệ thống tài chính quốc gia và

đám bảo cho hoạt động kinh tế diễn ra một cách bình đăng17.

1.3. Hạn chế của bảo hiêm tiền gửi:

Có thể nói, thường bất kv vấn đề nào cũng có hai mặt cùa nó (mặt tốt, mặt

xấu hay ưu điếm, hạn chế) - tính hai mặt của vấn đề. Hệ thống bao hiểm tiền gưi

cũng vậy, bên cạnh những ưu diêm, vai trò to lớn cua nó, nó cũng có những mặt

hạn chế nhất định. Biểu hiện rõ nét cua các hạn chế này là vấn đề rủi ro đạo đức

và rủi ro lựa chọn nhầm đối tượng. Đê hệ thống bảo hiểm tiền gứi hoạt động hiệu

quà, cần thiết nghiên cửu các loại rủi ro này, trên cơ sơ đó tạo cơ chế kiêm soát

hữu hiệu các rúi ro và giam thiêu tối đa những anh hường tiêu cực cua nó.

*Rủi ro đạo đức:

Luận điêin có sức thuyết phục nhất thường được đưa ra đê phan đối việc

thiết lập BHTG là hệ thống này tạo ra RU ro đạo đức.

Rui ro đạo đức

là rui ro xuất phát từ hành vi cư xứ thiếu đạo đức cua

những chú thể hướng lợi ích từ BHTG, qua đó tác động tiêu cực đến sự tồn tại và

pliát triền lành mạnh cua lô chức BHTG. Rui ro đạo đức có thế xuất phát từ hànli

vi chủ yếu cua ngirừi hương lợi là người gưi tiền hoặc TCTG BHTG.

Lê T h ị N g u ỵ ộ t A n h - B H T G v ớ i n ền k in h tẻ c h u y ê n d ô i - T a p c h í N g â n h à n g số 7 /2 0 0 4 . t r 62

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

Cư xử thiếu đạo đức do cơ chế BHTG tạo nên là hiện tượng bất cẩn trong

việc tiếp cận, thực hiện các dịch vụ, hoạt động ngân hàng cua các đối tượng thụ

hưởng lợi ích từ BHTG. Một trong những biểu hiện của rủi ro đạo đức là khi đã

được bào hiểm, người gửi tiền tức là người được bào hiềm tin tương là đã được

bảo hiểm nên sẽ ít quan tâm tới thu nhập hoặc tiếp cận thơng tin về tình hình

hoạt động cua ngân hàng nhận tiền gưi. Mặt khác, các ngân hàng nhận tiền gưi

khi là thành viên cua hệ thống BHTG thường cho rằng sự đồ vỡ ngân hàng rất

khó xảy ra, do vậy họ thường có xu hướng đầu tư vào những hoạt động có tính

rủi ro cao đế thu lợi nhuận lớn liơn nhằm đáp ứng lợi ích của cổ đông. Khi các

hoạt động đầu tư này không thu được lợi nhuận thì hậu quả pliai gánh chịu cũng

rất nặng nề - đó là tình trạng khó khãn về tài chính, có thể dẫn đến khung hoáng

ngân hàng.

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

việc tuân thu qui trình cấp tin dụng khoa học, chặt chẽ, xếp loại các khoan tín

dụng theo mức độ rui ro, lập quĩ dự phòng rủi ro.

Vậy rủi ro đạo đức do BHTG tạo nên có thể gây ra những ảnh hương xấu

cho hệ thống ngân hàng, ảnh hường tới sự vận động khách quan của qui luật

cung cầu tiền giri trong nền kinh tế thị trường (hiện tượng bóp méo qui luật).

Chính vì vậy việc giam thiếu rủi ro đạo đức là vấn đề rất quan trọng, có tính chi

phối lớn tới khả năng đạt được mục tiêu cơ bán cua hoạt động BHTG. Hệ thống

BHTG cần được thiết lập để khuyến khích tất ca các bên liên quan trong quan hệ

BHTG và các chu thê khác (người gửi tiền, các chủ nợ, các ngân hàng, người

vay tiền, người giám sát, các quan chức Chính Phủ, các nhà luật gia, các thâm

phán) hoạt động theo hướng phục vụ mục đích tăng cường sức mạnh cho hệ

thống ngân hàngIK. Ví dụ, hệ thống BHTG nên được thiết lập cơng khai, rõ ràng,

có luật pháp điều chinh cụ thê nhằm thông tin cho tất ca mọi người biết về hệ

thống BHTG hoạt động dựa trên nguyên tắc nào, nếu tham gia vào hệ thống này

thì quyền lợi cùa họ được bao đảm ra sao, inửc chi trả báo hiềm như thế nào

Dựa vào đó, các nhà giám sát ngân hàng có thê quyết định sư dụng các biện pháp

kịp thời đê xư lý các vấn đê cua ngân hàng, có quyên đóng cưa, giai thê ngân

hàng. Điều này phần nào đà được kiểm chứng

ở

Mỹ trong giai đoạn từ năm 1980

- 1988. Rui ro đạo đức đã gây tác hại vô cùng lớn, năm 1988 ơ Mỹ có 280 ngân

hàng bị đóng cưa. Tuy nhiên cũng từ bài học này cho thấy có thê giam thiêu

được rủi ro nếu mức chi tra BHTG là hợp lý, công tác giám sát, kiêm tra việc

chấp hành các quy định về an toàn trong hoạt động ngân hàng thực sự hữu hiệu.

*Rùi ro lựa cliọn nhầm đổi tượng:

Một hệ thống BHTG không công khai, không bẳt buộc thường rơi vào tinh

trạng không xác định đúng đối tượng tham gia BHTG. Các TCTD hoạt dộim tốt,

' s Kanc. 1992

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32>

có uy tín, kha năng tài chinh mạnh thường có xu hướng khơng muốn tham gia

BHTG đề khói phải mất chi phí mà vẫn được thụ hưởng một cách gián tiếp lợi

ích của hoạt động BHTG mang lại. Trong khi đó các TCTD yếu kém, hoạt động

tiềm ẩn rủi ro lớn thường đi tiên phong trong việc đóng phí BHTG và tham gia

hệ thống này, bơi lẽ nếu rủi ro xay ra, tổ chức BHTG sẽ có những hỗ trợ nhât

định về tài chính, sẽ chi trá bảo hiểm cho người gửi tiền. Như vậy, rủi ro được

chuyển giao từ TCTD sang tô chức BHTG. Đương nhiên, tồ chức BHTG không

mong muốn chi trả báo hiểm tiền gửi, tuy nhiên do không phải lúc nào cũng có

được đầy đu thơng tin chinh xác về các TCTD và khó có thể kiềm soát được tất

cả các hoạt động cùa TCTD nên tổ chức BHTG có thể “sai lầm” trong việc lựa

chọn nhầm đối tượng tliain gia BHTG, hoặc có thể xác định mức phí BHTG

khơng tương thích với mức độ rủi ro trong hoạt động ngân hàng cua TCTD đó.

</div>
(33)<div class='page_container' data-page=33>

các hệ thống BHTG này khơng có khá năng chi trả đầy đu, kịp thời BHTG cho

người gửi tiền và kết quà là phải đóng cừa.

Chính vi vậy việc tham gia BHTG nên mang tính bắt buộc đối với tất ca

các tổ chức có nhận tiền gứi của công chúng. Điều này tạo cơ chế hỗ trợ chéo

giữa các tổ chức thành viên tham gia BHTG.

1.4.Khái niệm, đặc điếm của bảo hiểm tiền gứi

BHTG có thế hiểu là một loại hình bảo hiểm với những đặc điêm riêng có

khác với các loại hình bảo hiểm khác. Hiện nay pháp luật của các nước thường

không đưa ra khái niệm về BHTG nói chung mà chỉ xác định mục tiêu, mơ hình

BHTG, liệt kê các hoạt động cua tổ chức BHTG. Tuy nhiên, một định nghĩa cụ

thế, rõ ràng về BHTG là hết sức cần thiết đối với công chúng gửi tiền, tạo sự ồn

định về việc thanh toán báo hiếm và tạo điều kiện cho việc xứ lý các tranh chấp

phát sinh liên quan đến tiền gửi. Theo quan điểm cua một số tác giá thì BHTG

được hiểu là:

“một cơ ché có giới hạn

nhưng chính thức cung cấp sự bao đam

mang tính pháp lý cho các khoan gốc (và thường ca lãi) cua các khoan nền

gw/”19, hay “BHTG

lù chính sách bao đam lất ca hoặc một phần tiền gưi cùng

lãi nhập gốc trên tời khoan liền giri sẽ được (hanh toán cho người g iá tiền khi

ngân hàng nhận nền gưi bị phá san hay mất kha năng thanh toán

”2<l.

Vậy

Bao hiêm tiền g ià

là

loại hình bao hiểm, theo đó bao đàm nghĩa vụ

chì tra trong tương lai các khoan tiền gia cho người gưi tiền tại các tỏ chức

tham gia hao hiôm tiền g iá khi các tô chức này gặp m i ro dân đen tình trạng mát

kha năng thanh tốn.

Hay nói cách kliác BHTG là việc tô chức BHTG cam kết với tô chức tham

gia BHTG về việc sè thanh toán một khoan tiền (hạn mức chi tra bao hiểm tuỳ

theo quy định pháp luật cua mồi nước) cho người gửi tiền, khi tô chức tham gia

BHTG bị chấm dứt hoạt động và mất khả năng thanh toán Cam kết này được

19 C arl J o h a n L in d e r c n . G ilia n G a rc ia . B ao h ic m ù ẻ n giri va q u a n K k h u n g h o a n g . Q u ĩ lic n té q u ố c té. 1 9 % . T r ì

C h o i J.B . C ơ c ấ u c u a n h ữ n g liẽ th ố n g b ao h ic m tiề n gư i ơ C h â u á. 2 0 0 0

</div>
(34)<div class='page_container' data-page=34>

thực hiện bằng hợp đồng báo hiềm. Trong quan hệ này bao gồm ba chu thê đó là:

người gửi tiền, tố chức tham gia báo hiềm tiền gừi và tồ chức báo hiêin tiền gửi.

Đặc tr u n g của bảo hiếm tiền gửi:

BHTG

thực hiện nhằm mục đích bao vệ người gin tiền,

trong đó đặc biệt

chú trọng tới người gứi tiền “nho” thường là những người bị hạn chế nhất định

trong việc tiếp cận và khá năng phân tích thơng tin cua tồ chức nhận tiền gửi.

Ngoài ra, người gửi tiền được bao vệ quyền lợi hợp pháp cua mình kề ca

khi họ gửi tiền ờ các tố chức khác (chứ không phải chi ớ ngân hàng), ví dụ gưi ớ

các tồ chức bao hiêm nhân thọ, các tô chức nhận uý thác đầu tư trên thị trường

chứng klioán, các TCTD pin ngân hàng. Họ ln có quyền được cung cấp các

thông tin kịp thời, dầy đu về cơ chế chính sách liên quan đến báo vệ người gửi

tiền.

Vậy một khi quyền lợi cua người giri tiền được bao đam thì thực tế cho

tliấy, BHTG góp phần tăng cường lòng tin cua công chúng vào hệ thống ngân

hàng. Đặc biệt, điều này được thề hiện thông qua việc BHTG đưa ra cách xử lý

các khoán nợ - tiền gửi của từng ngân hàng và hạn chế sự lây lan của ngân hàng

này sang ngân hàng khác, thơng qua đó đam bao cho hệ thống tài chính ồn định

và tạo điều kiện cho các giao dịch tài chính giữa các ngân hàng và chủ thề khác

trong nền kinh tế được thực hiện có hiệu qua hơn.

Bên cạnh mục đích nêu trên, hoạt động BHTG còn tạo điều kiện cho các

ngân hàng nhò, mới thành lập có thế cạnh tranli được với các ngân hàng lớn;

tăng cường tiết kiệm và khuyến khích táng trương kinh tế; xác định mức độ can

thiệp cua Chính phu đối với các thiệt hại xay ra khi một ngân hàng hoặc các

ngân hàng bị đơ bế21.

BHTCì là loại hình hao lĩiêm phi thuxmg mại.

Đa số pháp luật về BHTG

</div>
(35)<div class='page_container' data-page=35>

thực hiện những mục tiêu xã hội, vì lợi ích của cộng đồng. Điều này phân biệt

với các loại hình bao hiếm khác hoạt động theo luật kinh doanh bao hiểm như

bào hiểm nhân thọ, bao hiểm tài sản...

Báo hiểm tiền gưi trên thực tế cỏ thê được thực hiện một cách công khai

hoặc ngầm

, tuy nhiên BHTG công khai sẽ hữu ích hơn đối với người gứi tiền, vì

rằng mơ hình này gắn với luật pháp điều chinh, thường gẳn với trách nhiệm cua

tổ chức tài chính Nhà nước (tồ chức thay mặt Nlià nước bảo vệ quyền lợi cua

người gửi tiền), lợi ích của người gửi tiền được báo đảm bằng những thông tin

minh bạch và dịch vụ tư vấn cua hệ thống bao hiềm tiền gưi, nhờ đó mà người

gừi tiền biết được cách sử dụng tiền một cách hiệu qua nhất, kê ca khi tô chức

tham gia BHTG bị lâm vào tỉnh trạng phá san họ cũng không bị “mất tráng” số

tiền gửi cua mình. Thêm vào đó, một hệ thống BHTG công khai giúp canh báo

sớm về những “trực trặc” trong hoạt động và liên quan đến kha nâng tài chính

cúa các tô chức nhận tiền gừi, tliơng qua đó giam thiểu rúi ro cho hệ thống ngân

hàng. Nhờ có chức năng giám sát an toàn hệ thống mà hoạt động BHTG công

khai thông qua tô chức tài chính Nhà nước có nlnìng ưu điếm nhất định so với

bao luểm cua các quỹ bao hiểm tiền gưi. Các quỹ này chi thực hiện chức năng

chi tiền mặt cho người gửi tiền sau khi tồ chức nhận tiền gửi bị phá sán. Trong

khi đó, bao liiêm cua tố chức tài chính Nhà mrớc không chi thực hiện chức năng

đó mà cịn nhằm ngăn chặn sự phát triên cua các khoan nợ xấu, nợ khó địi, hạn

chế những rui ro tiềm ấn dần đến sự đô vỡ cua các ngân hàng thông qua hoạt

động không chi giám sát, mà còn cả hoạt động hỗ trợ tài chính dưới các hình

thức cho vay, bao lành, mua lại nợ...cho các ngân hàng trước khi lâm vào tình

trạng phá san.

Tuy nhiên, cũng cần nhấn mạnh rang, hệ thống BHTG dù được thiết lập

theo mơ hình nào đi chăng nữa đều cần một hệ thống quy phạm pháp luật minh

bạch, trên cơ sơ đó mới dam bao dược mục đích cua BHTG

HỈỈTC ị có thơ được thực hiện trong phạm

VI

hạn ché (các khoan tiên ỊỊIỈI

được bao hiênt liến một ịỉiới hạn nhát ihnh)22 hoặc được hao hiêni hoàn loàn

</div>
(36)<div class='page_container' data-page=36>

(mọi người gừi tiền và tất ca các khoan tiền gừi đều được bao hiếm )23.

Điều này

còn phụ thuộc vào các điều kiện kinh tế - xã hội cùa từng nước, trong từng giai

đoạn khác nhau. Ví dụ, vào thời kỳ nền kinh tế ồn định, thị trường tài chính pliát

triển, các quốc gia thường áp dụng cơ chế bao hiềm có giới hạn các khoản tiền

gừi nhầm củng cố lòng tin cua công chúng vào hệ thống tài chính, duy trì sự ơn

định hoạt động cua hệ thống này. Khi nền kinh tế bi khùng hoang, thường áp

dụng cơ chế báo hiểm hoàn toàn nhầm ngăn chặn một cách hữu hiệu hiện tượng

rút tiền đồng loạt, bới lẽ người gửi tiền trong trường hợp này hoàn toàn tin tướng

rằng bảo hiểm tiền gửi sẽ báo vệ quyền lợi của họ một cách triệt để khi ngân

hàng nào đó bị đơ vỡ (vỉ dụ như một số nước đã làm Ecuador, Hàn Quốc,

Mehico, Nhật bán...).

c h u thê

tham gia RHTG chì cỏ thể là tỏ chức tài chính cỏ nhận tiền gưi

cua cơng chúng dưới các hình thức nhất định.

Với một hệ thống BHTG công

khai thì sự tham gia cua các tô chức này là bẳt buộc, nhăm tạo sân chơi bình

đăng giữa các tồ chức này, tạo nguồn vốn hoạt động cho tổ chức báo hiểm tiền

gửi. Bên cạnh đó, rủi ro sẽ được phân bồ cho các đối tượng đa dạng, tránh tình

trạng chỉ có ngân hàng, TCTD yếu kém mới mua bào hiểm, còn những ngân

hàng, TCTD hoạt động tốt thì khơng mua bao hiểm.Trên cơ sở đó làm giám mức

độ rủi ro cua ban thân tô chức bao hiềm tiền gứi và gánh nặng của Chính phu

trong việc hỗ trợ tài chính chi tra báo hiểm. Ớ điểm này ta thấy BHTG khác với

loại hình bao hiềm khác có thể bẳt buộc và có thể tự nguyện như bao hiểm xã

hội, hoặc tham gia hoàn toàn do ý chí các bên như loại hình báo hiếm theo luật

kinh doanh bao hiềm.

Phí bao hiêm lién giti là khoan p h í do ph áp luật quy định.

Các bên tham

gia quan hệ BHTG khơng thế thố thuận về mức phi như các loại hình bao hiểm

khác. Các hệ thống BHTG trên thế giới thường đứng trước sự lựa chọn hai loại

phí bảo hiềm: phí đồng hạng hoặc phí căn cứ vào mức độ rùi ro cua từng ngân

hàng. Các nước khi mới thành lập hệ thống bao hiếm tiền gưi thường áp dụng

mức phí bao hiếm đồng hạng đê dễ thực hiện và quan lý. Tuy nhiên, chế độ phí

H iệ n đ ư ợ c á p d u n g 0' c á c q u ố c g ia Iiliư H ồ n g K ò n g . A o. Đ an M a c h . B ra x in

</div>
(37)<div class='page_container' data-page=37>

này không đề cập tới mức độ rủi ro cua từng ngân hàng đối với hệ thống nên

khơng đảm báo tính cịng bàng, dễ gây những phàn ứng từ phía các ngân hàng

“mạnh”, có qui mơ và uy tín lớn trên thị trường. Do vậy, xu hướng những năm

90 của TK XX trơ lại đây, các nước chuyền đôi sang chế độ tính phí theo mức độ

rủi ro. Theo cách tính phí này, cơ sờ đề xác định tỷ lệ phỉ BHTG là kết qua phân

loại tồ chức tham gia BHTG. Ngân hàng nào hoạt động VỚI mức độ rủi ro lớn sẽ

phái chịu tý lệ phí BHTG cao, ngược lại ngân hàng nào hoạt động tốt, rui ro thấp

sẽ được áp dụng tính phí thấp và cịn có thể được miễn phi. Việc tính phí bao

hiểm theo mức độ rủi ro trong hoạt động của tố chức tham gia bao hiếm tiền giri

tạo ra cơ chế đối xứ binh đăng giữa các tồ chức này và thề hiện xu thế thị trường

trong hoạt động bảo hiểm tiền gửi. Bên cạnh đó, nó cịn góp phần hạn chế rủi ro

đạo đức phát sinh. Nếu áp dụng một mức phí, các ngân hàng dễ hoạt động bất

cấn, huy động vốn với lãi suất cao, hoạt động đầu tư với độ rủi ro lớn và luôn an

tâm là các khoan tiền gứi cua khách hàng vẫn được bao hiểm. Trong trường hợp

này hệ thống ngân hàng dễ bi lâm vào tình trạng khúng hoàng do các ngân hàng

bị “yếu đi”, đô bê, mất uy tín trên tliương trường và tố chức chi tra bao hiểm

cũng phải chịu hậu quả nặng nề liên quan đến các khoán chi phí bao hiểm cho

người gứi tiền. Mỹ là nước tiên phong triến khai cách tính phí báo hiểm theo

mức độ rủi ro vào năm 1993, mặc dù trong một thời gian dài kê từ khi tố chức

bảo hiềm tiền gửi công khai cua Nhà nước - FDIC được thành lập năm 1933,

Mỹ đã áp dụng cơ chế tính phí đồng hạng. Tuy nhiên, việc tinh phí dựa vào mức

độ rủi ro của từng ngân hàng cũng đòi hỏi phai có nguồn lực đê quan lý hệ thống

một cách thích hợp và xác đinh cụ thể những phương pháp, những tiêu chí - là cơ

sớ tin cậv cho việc phân loại rui ro cua ngân hàng. Nó được xác đinh bơi mục

tiêu cua việc áp dụng chế độ tính phí này là khuyến khích các ngân hàng không

tiến hành quá nhiều những hoạt động mi ro và tạo sự công bang trong việc tinh

phí, đóng góp vào sư ôn định cua hệ thống ngân hàng. Các nước thường dựa vào

các tiêu chí định tinh và đinh lượng đê tính mức độ rủi ro, tuy nhiên theo xu

hướng giam dần các tiêu chi định tính, tăng các tiêu chí đinh lượng, Ví dụ, ơ

Pháp cách tính phí này xuất hiện từ năm 1999 dựa vào sự kết hợp các ty lệ an

tồn và phân tích rui ro tài chính đối với số lượng tiền gửi cua từng neân hàng

</div>
(38)<div class='page_container' data-page=38>

hội viên. Ngoài ra, một chi số “rui ro tổng hợp” hình thành từ 4 tiêu chí về kha

năng thanh toán, khả năng sinh lời, phân tán rủi ro và hoán đồi kỳ hạn giữa tài

sản nợ và tài sàn có cũng được sử dụng. Tại Achentina, tất cá các tồ chức phai

trả một mức phí cơ sơ cho công ty Bao hiểm tiền gửi và tra thêm một mức phí bơ

sung được tính tốn theo phương pháp định lượng - định tính cho các ngân hàng

khác nhau. Mức phí bơ sung khác nhau cho từng ngân hàng được tính tốn căn

cứ vào những tiêu chí cúa hệ thống CAMEL của cơ quan thanh tra và những chí

số xác định mức vượt hoặc thiếu vốn so với mức tối thiểu bắt buộc và chất lượng

tín dụng24 Cơ quan bao hiềm cua Mỹ (FDIC) xein xét đánh giá mức độ rúi ro

của ngân hàng thông qua hệ thống CAMELS2^.

Đối lượng được bao hiêm là đối tượng rất đặc biệt:

nghĩa vụ thanh toán

các khoản tiền gừi cua tô chức nhận tiền gửi đối với người gửi tiền. Người nộp

phí bào hiểm tiền gửi tách rời người thụ hương bao hiềm. Có thể nói, tiền gửi -

tài sản có tính rủi ro cao, rủi ro cua nó có mối liên quan mật thiết với hoạt động

của các tồ chức nhận tiền gửi. Việc xác định lọai tiền gửi nào được báo hiếm, là

cơ sớ tính phí bao hiêm tiền gửi định kỳ phụ thuộc vào chính sách tiền tệ cua

mỗi quốc gia. Nguyên tắc hoạt động BHTG nói chung là bao vệ người gưi tiền

nhó.Tiền gưi tiết kiệin và tiền gửi cua cá nhân bang nội tệ là loại tiền gửi mà đến

nay tất ca các hệ thống bao hiểm tiền gứi trên thế giới đều bao vệ. Việc loại trừ

những khoan tiền gưi được báo hiểm cũng như qui định mức bao hiềm tiền gưi

tối đa nhằm giam thiều rủi ro cho chính tơ chức BHTG và nâng cao trách nhiệm

quản lý hoạt động kinh doanh cua các tô chức tham gia báo hiếm tiền gưi. Các

khoản tiền gưi không được báo hiểm thường là bằng ngoại tệ hoặc là cua các tô

chức. Việc quyết định bao hiềm cho đồng ngoại tệ hay không là một vấn đề nan

giải đối với mỗi quốc gia. ở những quốc gia mả tiền gừi bàng ngoại tệ chiếm ty

lệ thấp, các giao dịch chu yếu được thực hiện thông qua đồng nội tệ thì việc loại

trừ đối tượng bao liièm là đồng ngoại tệ là điều dễ dàng được chấp nhận, ờ

X cm T S .N g u y ề n M a n h D ù n g - N h ữ n g v ấ n d ẻ c h u n g v c c h ế d ó lín h p h i b a o liic m g ắ n v ớ i m ứ c d ộ n ii ro cu a
cạ c n g â n h à n g - T ạ p c h i N g á n liaiig. sò 2 n ăm 20 0 4 . Ir 16

:s Hộ th ố n g n à \ d á n li gũi n g â n lu in g llìco th ứ lự từ 1 d c n 5 (1 lá lố t n h ấ t. 5 là tỏi n h ắ t) th e o c á c c h i u c u vố n
(C a p ita l), c h á t lư ợ n g / g iá tri tài s a n c ó (A s sc t Ọ u a lilv ). k h a n ă n g q u a n t n (M a n a g e m e n t), lợ i n h u ậ n (E a m in g s).
k ha n ă n g th a n h lo à n b à n g h e n m ặl (L iq u id ily ). s ự nhạ> c a m c u a n g ă n h a n g trư ớ c ru i ro c u a tin trư ơ n g (S cn sitiv I l >
to m a rk e t n s k )

</div>
(39)<div class='page_container' data-page=39>

những nước đang phát triển, việc loại trừ đồng ngoại tệ thường gắn với lý do tô

chức bảo hiềm tiền gừi khơng có đù số ngoại tệ đề thanh toán cho người gưi tiền

khi sự kiện bào liiêin xảy ra26. Tiền gưi liên ngân hàng thường khơng được bao

hiềm vì đây là tiền gưi cúa các tô chức kinh doanh trực tiếp tiền tệ, có cơ hội tiếp

cận tốt các thơng tin và kiểm sốt được mức độ rủi ro đối với các khoan tiền cua

họ27. Trong khi đó, chính sách BHTG có mục tiêu bảo vệ người gìn tiền có thu

nhập thấp và bị hạn chế bơi kha năng tiếp cận thông tin ngân hàng. Ngoài ra, tiền

cùa các tồ chức kinh tế, chính trị, xã hội cũng hay bị loại trừ, không được bao

hiểm bới lẽ tiền gứi trong tài khoan cua các chủ thê này không thuần tuý nhàm

mục tiêu tích luỹ, tiết kiệm mà thường đê thực hiện các giao dịch thanh toán liên

quan đến hoạt động cua tồ chức. Vì vậy các tổ chức này có cơ hội nắm bất các

thông tin về ngân hàng mà họ quyết định gứi tiền, không nhất thiết phai thuộc

đối tượng được bao vệ trực tiếp cua chính sách bảo hiếm tiền gửi.

Trên cơ sớ những đặc điếm trên của BHTG, ta thấy BHTG có nhiều diêm

khác biệt so với các loại hình báo hiếm khác:

Quan hệ BHTG luôn là quan hệ ba bên : tố chức BHTG, tồ chức tham gia

BHTG, người gưi tiền. Trong khi đó các quan hệ bao hiềm khác chu yếu là quan

hệ hai bên, giữa doanh nghiệp bao hiểm và người tham gia bao hiểm đồng thời là

người thụ hường bao hiêm

BHTG là loại hình bao hiểm phi thương mại và thường mang tính bẳt

buộc, trong khi đó các loại hình bao hiểm khác thường là bảo hiểm thương mại

và tự nguyện, là nghiệp vụ kinh doanh cua các tô chức kinh doanh báo hiếm

chuyên nghiệp.

Sự kiện BHTG là sự kiện rất đặc biệt, gắn với việc mất kha năng thanh

toán cua tố chức tham gia BHTG - tô chức nhận tiền gửi của khách hàng, do vậy

nó ảnh hương đến lợi ích cua nhiều chu thê trong xã hội, anh hương tới ca tính

26 N g h iê n c ứ u c u a K u n l v;i S o b a c i v à o n ă m 2 0 0 0 clio th ấy tro n g 6 8 hộ th ố n g B H T G trẽ n llic g iớ i th i có 20 hệ
th ố n g k h ô n g b a o liic m IICII g ưi n g o ạ i tẽ T lico K u n t D A a n d S o b a c i T (2 0 0 0 ). D c p o sit In s u ra n c e arcm nd Ihc
W o rl A d a lc b a sc . T h e \V o rl B ank

: T r o n g 72 hộ Iliô n g b. 1 0 liicin tic n gư i d ư ơ c n g h iê n c ứ u th i có 45 n ư ớ c lo ạ i trừ tiề n g ư ĩ lic n n g á n h a n g T lico
G a rc ia G .G .H (2 0 0 0 ). D c p o sil In su ra n c e : A ctu al a n d G o o d P ra c tic c s . o c c a s io n a l p a p c r 197. In te rn a tio n a l
M o n e ta ry F u n d . \V a sh in g Io n D C

</div>
(40)<div class='page_container' data-page=40>

ồn định của hệ thống ngân hàng và nền kinh tế. Trong khi đó, đối với các loại

hình bảo hiêm khác, sự kiện báo hiểm thường được thoà thuận trong hợp đồng

bào hiềm giữa doanh nghiệp báo hiềm và người tham gia báo hiêm, có phạm vi

hẹp, thiệt hại xáy ra thường bó gọn trong một cá nhân hay một nhóm ngirời nhất

định.

Mức phí BHTG khơng phụ thuộc vào ý chí cùa người mua bao liiêin, được

qui định rõ ràng trong luật. Trong khi đó, đối với các loại hình báo hiểm khác,

mức phí có thể khác nhau theo thoa thuận, phí đóng càng cao thì mức bồi thường

thiệt hại khi sự kiện bao hiểm xáy ra càng lớn và ngược lại.

1.5. M ô hình

báo

hiếm tiền gủi

Mô hình hao hiêm nền gưi ngầm hay công khai

?

Trên thế giới hiện nay có gần 100 quốc gia thực hiện cơ chế bao hiềm tiền

gửi28, theo hai mô hình chu yếu: “ngầm” và công khai Khi hoạt động bao hiềm

tiền gửi công khai chưa ra đời thì nhiều nước đã áp dụng cơ chế bao hiểm ngầm

đối với các khoan tiền gửi. Theo cơ chế này, Nhà nước khơng có các qui định

pháp luật cụ thể, minh bạch về bao hiềm tiền gưi. Việc chi tra các khoan tiền gưi

cho người gửi tiền được thực hiện thông qua cam kết không công khai cua Ngân

hàng Trung ương hay Chính phủ nếu có hiện tượng giai thê hoặc phá san ngân

hàng. Ớ đâv các quan hệ về bao hiếm tiền gưi không được thề hiện bằng hình

thức hợp đồng, mức chi tra bao liiêm cũng khơn lí được công bố. Trên thực tế.

phần lớn các nước đã thành lập hệ thống bao hiềm tiền gửi công khai trong mười

năm trơ lại đây. Mơ hình này có những lợi thế nhất định so VỚI mơ hình “ngầm”

Báo hiểm tiền gưi công khai với sự qui định rõ mức tiền được bao hiềm, cơ quan

có trách nhiệm chi tra bao hiềm, sự kiện báo hiêm như một lời đam bao chính

thức với người gửi tiền về sự hoàn tra trong tương lai số tiền gứi cua họ. kê ca

</div>
(41)<div class='page_container' data-page=41>

khi ngân hàng bị phá san. Điều này cung cố lịng tin cua cơng chúng vào ngân

hàng, làm hạn chế hiện tượng rút tiền đồng loạt của người gừi tiền. Ngay ca klu

có sự đổ vỡ cua một ngân hàng nào đó thì bào hiếm tiền gừi sẽ là lá chẩn hữu

hiệu, hạn chế sự lây lan sang TCTD khác đang hoạt động lành mạnh.

Mơ hình bao hiêm tiền giei công hay tư?

Lịch sử hoạt động của các hệ thống bào hiếm tiền gửi trên thế giới đã cho

thấy về cơ ban có hai phương thức quản lý hệ thống này. Một là phương thức

quản lý tư nhân (ví dụ ở Achentina), hai là quán lý bời một tồ chức tài chính cua

Nhà nước, được Nhà nước cấp vốn và hỗ trợ (ví dụ ở Mỹ). Sự lựa chọn mơ hình

nào là tuỳ thuộc vào mỗi nước.

Mơ hình RHTCi cơng:

Theo mơ hình này, tô chức BHTG thuộc sớ hữu của Nhà nước, có tư cách

pháp nhàn, được Nhà nước cấp vốn ban đầu khi thành lập. Sự can thiệp cua Nhà

nước vào hoạt động của tồ chức này là trực tiếp, mang tính chất hành chính -

kinli tế, thề hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với những người gửi tiền nho.

Tuy nhiên quy mô can thiệp này là có giới hạn, tuỳ thuộc vào thực lực tài chính

của tồ chức BHTG và hạn mức chi trả báo hiểm theo luật định.

Lúc ban đầu khi xây dựng tổ chức BHTG loại này, Chính phu các nước

thường xác định mục tiêu chính cua nó là chi trá bảo hiếm cho người người gưi

tiền khi có quyết định cua cơ quan Nhà nước có thâm quyền - cơ quan quản lý,

giám sát tô chức tham gia BHTG. Chính vi vậy hoạt động cua tô chức BHTG

“nghèo nàn”, mang tính cấp phát, bó hẹp trong phạm vi: thu phi bao hiếm, lập

quĩ, chi tra bao hiềm. Vai trò cua BHTG như một công cụ bao vệ quyền và lợi

ích hợp pháp cua người gửi tiền, đám báo cho hệ thống ngân hàng hoạt động an

toàn, hiệu quá chưa được phát huy. Ngày nay, tô chức BHTG thuộc sơ hữu Nhà

nước không chi thuần tuý chi tra bao hiểm cho người gửi tiền, mà còn thực hiên

</div>
(42)<div class='page_container' data-page=42>

nhiều chức năng: giám sát, kiêm tra, đánh giá tình hình hoạt động, mức độ riu ro

của các tố chức tham gia BHTG, hỗ trợ tài chính cho các tô chức nhận tiền gưi

khi cần thiết, tham gia quá trình giài thề ngân hàng. Có thề nói, hoạt động giám

sát an toàn hệ thống đã làm thay đối diện mạo cùa tồ chức BHTG là tơ chức tài

chính Nhà nước. Đây là ưu điêm cua mơ hình này so với mơ hình quỹ bao toàn

tiền gửi. Quỹ này chi thực hiện chức năng chi trá báo hiêm cho người gửi tiền

khi tổ chức nhận tiền gứi đóng cưa. Nhờ có hoạt động giám sát mà tô chức

BHTG còn được gọi là '‘cơ quan giám sát hay thành viên cùa hệ thống giám sát

an tồn tài chính quốc gia”. Mơ hình này được áp dụng điền hình ơ Mỹ. FD1C

(Công ty BHTG Liên Bang) chịu trácli nhiệm giám sát các ngân hàng thương

mại không phải là thành viên của FED (Cục dự trữ liên Bang) tại các tiểu ban,

thực liiện quyền, trách nhiệm duy nhất trong việc tiếp nhận, thanh lý tài sán các

ngân hàng bị phá sán và đóng cưa trên toàn liên bang. FED chịu trách nhiệm

giám sát 8 ngân hàng thương mại lớn là thành viên của FED. Nliừng ngân hàng

này có anh hướng quyết đinh đến sự tồn tại cua nền tài chính quốc gia. Ngồi ra,

Bộ Tài chính Mỹ có hai cơ quan giám sát trực thuộc: o c c (Cơ quan giám sát

tiền tệ) - giám sát các ngân hàng thương mại quốc gia không phai là thành viên

của FED và một phần các tố chức nhận tiền tiết kiệm liên bang; OTS (Cơ quan

giám sát các tô chức tài chính phi ngân hàng) - giám sát phần còn lại các tô chức

nhận tiền tiết kiệm liên bang và các tô chức nhận tiền tiết kiệm tại các tiếu bang.

Hoạt động giám sát cua FDIC có sự pliối hợp chặt chẽ với các cơ quan trên:

FED o c c OTS do vậy FDIC có thể chia se thơng tin về kết qua giám sát, kiếm

tra các ngân hàng, trên cơ sơ đó

c ó

thê thực hiện một cách tốt nhất các quyền và

nghĩa vụ cua minh

Bên cạnh hoạt động giám sát. hoạt động hỗ trợ tài chính cua tơ cliírc

BHTG được thực hiện dưới hình thức cho vay hỗ trợ, bao lãnh cho vay, hỗ trợ

tài chính thơng qua nn hàng cầu nối, hỗ trợ tài chính cho tô chức mới được sáp

</div>
(43)<div class='page_container' data-page=43>

nhập, ngân hàng đang đang có “vấn đề” .... nhằm ngăn chặn những khoan nợ

xấu, nợ khó địi, những rủi ro có thể dần đến ngân hàng bị đồ vỡ.

Mơ hình BHTG tư:

Quan điếm cho rằng mơ hình BHTG là một tồ chức công mang tính bẳt

buộc có nhiều hạn chế. Nó làm tăng chi phí huy động vốn đối với TCTD, buộc

các TCTD phải tính chi phí vào giá thành dịch vụ ngân hàng Giá san phẩm dịch

vụ ngân hàng càng cao thì càng không thu hút được nhiều khách hàng. Ngồi ra,

mơ hình này tạo tâm lý y lại cho các ngân hàng yếu, làm mất đi lợi tliế cua các

ngân hàng tốt vì các ngân hàng này cũng phải đóng phí BHTG. Vì vậy mơ hình

tố chức BHTG tư dưới hình thức quỹ báo toàn tiền gửi có vé như khắc phục

được những điếm bất cập trên. Quỹ bao toàn tiền gửi do Hiệp HỘI các ngân hàng

lập ra để bao vệ cho khách hàng có tiền gưi tại ngân hàng hội viên và nâng cao

uy tín của ngân hàng đối với khách hàng. Quỹ bao toàn được thiết lập thơng qua

việc đóng góp phí của của các thành viên. Tý lệ phí sẽ được giảm xuống khi quỳ

đạt đến mức trần qui định. Tiền bao hiếm được chi tra khi các ngân hàng bị phá

sàn. Bên cạnh đó, quỹ bao tồn cịn cho các TCTD thành viên vay tạm thời,

nhằm cứu vân tình hình tài chính cua tơ chức đó khi gặp khó khăn. Quỹ khơng

phải là một pháp nhân, tài sán cua quỹ độc lập với tài sán cua Hiệp hội ngân

hàng. Nhà nước không hỗ trợ về vốn, không can thiệp trực tiếp mà chi định ra

các điều kiện pháp lý cho tô chức bao toàn tiền gừi thành lập và hoạt động. Quỹ

hoạt động mang tính tương hỗ, vì lợi ích chung cua các thành viên, khơng vì mục

tiêu lợi nlniận. Mơ hình này phát huy được quyền tự chu, tự chịu trách nhiệm cua

các TCTD thành viên, không y lại vào Nhà nước. Các thành viên luôn tự mình

có ý thức giữ cho hoạt động cua quỹ được an toàn, lành mạnh Tuy nhiên, mơ

hình này cũng có nhùng hạn chế nhất định như khơng khuyến khích các tô chức

nhận tiền

g ư i u y tín

tham

g i a VI q u ỳ

hình thành trên tinh thân

t ự n g u y ệ n Q u ỳ

</div>
(44)<div class='page_container' data-page=44>

cũng khó tồn tại vì khơng có tiền từ số đông các ngân hàng uy tín đê bù đẳp cho

số ít ngân hàng bị rủi ro. Quỳ khơng có thâm quyền ban hành văn ban pháp qui,

vì vậy rất khó xác định trách nhiệm các thành viên về việc chia se chi phí bồi

thường người gửi tiền. Mơ hình Quỹ báo tồn tiền gíri được áp dụng phô biến ơ

Đức. Ví dụ, các ngân hàng nhân dân và ngân hàng Raiffeisen cùa hệ thống ngân

hàng hợp tác xã Cộng hoà liên bang Đức tham gia vào quỹ báo toàn riêng cho hệ

thống này. Quỹ này bảo vệ quyền lợi cùa khách bàng gứi tiền bằng cách chi tra

tiền bảo hiếm 100%, nhưng không chi trá trực tiếp cho người gửi tiền mà thông

qua các TCTD hợp tác. Quỹ báo tồn cùa hệ thống tín dụng hợp tác xã Đức ra

đời lần đầu tiên từ năm 1930 tại một số hiệp hội hợp tác xã khu vực, năm 1937

hoạt động trong phạm vi liên khu vực và quốc gia. Quỹ thành lập nhằm mục đích

tương trợ lẫn nhau giữa các thành viên. Tất ca các thành viên cua Hiệp hội các

ngân hàng nhân dân và ngân hàng hợp tác xã Raiffeisen đều là thànli viên bắt

buộc của Quỹ. Tính đến năm 2000, tất cả 2043 tổ chức ngân hàng hợp tác xà cơ

sở đều là thành viên cua Quỳ báo toàn 2y. Bên cạnh đó, các tồ chức khác, các

doanh nghiệp đặc biệt của hệ thống liên kết các hợp tác xã tín dụng cũng là thành

viên Quỹ bao toàn như ngân hàng hợp tác xã Trung ương Đức (DG bank), hai

ngân hàng hợp tác xã khu vực, ngân hàng thế chấp bất động san, Quỹ tiết kiệm

xây dựng Múc đóng góp vào Quỹ theo ty lệ nhất đinh nhưng không theo cơ chế

cào bằng giữa các thành viên Các ngân hàng HTX cơ sơ phai đóng hàng năm

0,05%/tổng các khốn có phai thu từ khách hàng, các loại hối phiếu (kê ca các

loại tự ký phát), các bao lãnh và các giá trị hợp đồng cam kết bao đam khác. Các

ngân hàng HTX khu vực phai đóng góp hàng năm theo ty lệ 0,05% tống các

khoán phai thu tù khách hàng hay 0,02% tiền gưi bình quân cua các ngân hàng

hợp tác xã cơ sơ thành viên. Trong hai ty lệ này ty lệ nào cho mức đónu góp cao

hơn thì thực hiện Ngàn hàng hợp tác xà Trung Ương Đức (DG bank) phai đóng

P h ạ m Ọ u ;m g V in h - MÓI sò k m li Iig liicm YC q i ậ b a o lo a n cua lic Ih ồ n g n g â n h a n g lio p tác v ĩ c ò n g h o a licn
b a n g Đ ứ c - T a p c h i N g á n lũ m g . sô 2 /2 0 0 1 . tr 58

</div>
(45)<div class='page_container' data-page=45>

bằng nửa tồng số đóng góp của các ngân hàng HTX khu vực. Ngân hàng thế

chấp bất động san Munic, Quỹ tiết kiệm xây dựng Schvvaebisch Hall đóng góp

hàng nãm theo ty lệ 0,0037% tống nguồn vốn hoạt động30 Ngồi mức đóng góp

trên, các thành viên cua Quỹ còn phai cam kết đóng góp bồ sung khi cần thiết.

Khoản đóng góp này rất khác nhau ở mỗi khu vực, do Hiệp hội các HTX từng

khu vực quyết định, phụ thuộc vào chất lượng hoạt động cua các HTX Nếu

HTX hoạt động tốt sẽ được giảm, thậm chí được miễn phí đóng góp vào Quỹ bao

toàn. Quỹ hoạt động theo Điều lệ riêng, khơng có bộ máy quan lý, chi là một bộ

phận cua Hiệp hội liên bang các ngân hàng HTX Đức. Hiệp hội này quan lý trực

tiếp 10% tống số tiền cùa Quỹ. 90% số tiền của Quỳ bảo toàn do các Hiệp hội

HTX khu vực (tống cộng 1 ]) quán lý Quỹ bảo tồn khơng chi bao vệ quyền lợi

của người gưi tiền mà còn thực hiện các biện pháp cung cố, chấn chinh tô chức,

hoạt động cua ngân hàng HTX yếu kém. Thông qua quỹ báo toàn, kha năng và

hiệu quá thực hiện phòng ngừa các hoạt động yếu kém trong ngân hàng là rất cao

vi Quỹ báo toàn gan liền với kiêm toán bắt buộc. Quỹ bao toàn thuộc sơ hữu cua

Hiệp hội các HTX tín dụng nhưng giao cho tô chức kiểm toán cua Hiệp hội quan

lý và quyết định sư dụng. Việc thực hiện các biện pháp cửu trợ được triên khai

trước khi ngân hàng HTX có thê bi tuyên bố phá san. Mức cứu trợ là bao nhiêu,

khi nào được cứu trợ. với những điều kiện gì đều dựa trên cơ sơ đánh giá, kiêm

tra, phân tích tồn diện tơ chức đó (tuy nhiên mức này nằm trong khn khơ Quỳ

cho phép). Chính vì vậy. Quỹ bao tồn là một công cụ trung gian đê cứu trợ các

ngân hàng HTX kin có nguy cơ mất kha năng chi tra, mất kha nãrm thanh tốn.

Ngồi ra hoạt động BHTG còn có thê đươc thực hiện bơi

các doanh

nghiệp kinh doanh hao lìiêni.

Ưu điêm cua mơ hình này là các doanh nghiệp kinh

doanh bao hiêni đã có kinh nghiệm về nghiệp vụ bao liiêin, trong việc xác đinh

P h ạ m Q u a n g V in h (b;ii (lã d ẫ n ). II y>

</div>
(46)<div class='page_container' data-page=46>

rủi ro, mức đền bù thiệt hại. Tuy nhiên, việc chi tra bào hiêm chi được thực hiện

khi rủi ro xáy ra, khi ngân hàng bị phá sàn. Vì vậy, khơng đáp ứng được u cầu

phịng chống nguy cơ mất khả năng chi trả, mất khả năng thanh toán cùa các tô

chức tham gia BHTG. Thêm vào đó, khồn chi trà báo hiểm chi được thực hiện

trong một phạm vi nhất định, cản cứ vào hợp đồng bào hiểm, không đạt được

mục tiêu là bao vệ quyền lợi cùa người gìri tiền, trong khi đó nhu cầu bao vệ

quyền lợi cua người gửi tiền (chi trả các khoán tiền gửi là rất lớn). Bên cạnh đó,

nguồn vốn hoạt dộng cua doanh nghiẹp có hạn, mục tiêu hoạt động cua doanh

nghiệp báo hiếm lại vì lợi nhuận nên đâ tạo ra cơ chế xung đột lợi ích giữa một

bên là người gửi tiền và bên kia là doanh nghiệp báo hiểm. Ngoài ra, các doanh

nghiệp bảo hiểm không thể có khả năng thực hiện kiêm tra, giám sát thường

xuyên hoạt động cua tô chức nhận tiền giri đê có thề đưa ra những lời cánh báo

sớm về tình trạng sắp mất kha năng thanh toán cùa các tố chức nhận tiền gửi, do

vậy hệ thống ngân hàng vẫn tiềm ấn nguy cơ đố vờ cao

Vậy có thể nói, một hệ thống bao hiếm tiền gìri thành cơng nếu nó có du

khá năng tài chính đề chi trá các klioan tiền gưi khi TCTD bị phá san và có được

lịng tin cùa cơng chủng. Một tô chức bao hiểm tiền gửi do tư nhân quán lý nhiều

khi rơi vào tình trạim khơng có kha năng xử lý các khoan nợ tiền gưi có qui inơ

lớn. Trong khi đó, nếu tồ chức này thuộc Chính phu thì có thề nhận được sự hỗ

trợ về tài chính khi cần thiết. Ngoài ra. với mơ hình này, việc tham gia bao luêin

tiền gửi là bất buộc đối với mọi tơ chức có nhận tiền gửi, nên tránh được tinh

trạng chi các ngàn hàng hoạt động yếu kém tham gia bao hiếm, còn các ngân

hàng có uy tin và kha năng tài chính thi khơng. Bên cạnh đó, tơ chức bao hiếm

tiền gửi thuộc loại này có quyền hạn như một cơ quan thuộc Chính plni, nên có

thâm quyền ban hành các qui định mang tính pháp ly. Vi vậy, hoạt động cua no

tuân thu luật định, tạo tinh

ÔI1

đinh đối với các chu thê tham gia quan hệ bao

</div>
(47)<div class='page_container' data-page=47>

hiểm tiền gửi. Với sự tham gia trực tiếp cùa Nhà nước, bào hiềm tiền gừi tạo ra

cơ chế giám sát, đánh giá, phân loại các TCTD, xư lý những khó khăn cua

TCTD. Mơ hình này rất phù hợp ở những nước có thị trường tài chính chưa phát

triển, hoạt động cua hệ thống ngân hàng tiềm ẩn rủi ro lớn, trong đó có Việt

Nam. Trong khi năng lực tài chính của các TCTD còn hạn chế thì việc báo vệ

quyền lợi cua người gửi tiền thông qua tổ chức báo hiếm tiền gừi cơng là khá thi.

Mơ hình bảo hiêm tiền gửi tư thường được thiết lập giữa các ngân hàng, là cơ

chế tự bảo vệ giữa các ngân hàng với nhau thông qua Quỹ bao toàn tiền gửi. Tuy

nhiên, ớ những nước mà hệ thống ngân hàng chưa phát triền thì mơ hình này

khơng thuyết phục vì ban thân các TCTD cịn khó có thể tự bao vệ lẫn nhau khi

TCTD nào đó bị phá sán, huống chi nói đến sự hỗ trợ người khác - người gửi

tiền.

Từ việc phân tích trên ta thấy, hệ thống báo hiểm tiền gửi nhàm mục đích

báo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cua người gíri tiền phải được thiết lập công

khai, nhằm duy trì và cung cố niềm tin cùa nhân dân. Đầu mối cua bao hiểm tiền

gừi phải là một tô chức cua Nhà nước, có quyền giám sát hoạt động của các tố

chức nhận tiền gửi, bao đảm sự công khai, minh bạch, an toàn trong hoạt động

của các tố chức này. Việc thanh toán tiền bao hiểm cần được xác định trước khi

sự đố vờ xay ra đối với ngân hàng. Trên cơ sơ đó quyền lợi cua người gứi tiền

được bao vệ tạo sự ốn định hệ thống tài chính. Hiện nay có khoang 100 quốc gia

thực hiện cơ chế BHTG. Những nước trước đây thực hiện cơ chế bao toàn tiền

gửi như Đức cũng đã đang dần chuyển đổi sang thực hiện cơ chế BHTG.

1.6. Ph áp luật về bảo hiểm tiền gui

Ờ mỗi quốc tiia liiện nay quyền và lợi ích hợp pháp cua Iigười gưi tiền

được bao vệ bằng hàng loạt các chinh sách tiền tệ, các qui đinh pháp luật cua

</div>
(48)<div class='page_container' data-page=48>

Nhà nước. Pháp luật về BHTG chí là một bộ phận của pháp luật về bao vệ quyền

lợi của người gừi tiền. Mục đích của việc xây dựng pháp luật về bao vệ quyền

lợi của người gửi tiền nói chung, về BHTG nói riêng nhằm:

-

Tránh ihiệl hại vẻ lài san, bao vệ các quyền và lợi ích hợp pháp cua

người gửi tiền.

Người gửi tiền có thề rất đa dạng: cá nhân, tố chức trong nước,

nước ngoài. Tuỳ theo mục đích và sự lựa chọn cua mình, người gưi tiền có thể

gửi tiền có kỳ hạn, khơng kỳ hạn, tiền gứi tiết kiệm, với các mức lài suất khác

nhau. Số đông người gửi tiền vào các ngân hàng thương mại với mục đích tiết

kiệm. Có thể nói, số tiền gửi cua họ nhiều khi là cá gia tài. Do vậy, nếu khơng có

các qui định pháp luật minh bạch, không có cơ chế bao hiếm tiền gửi rõ ràng sẽ

tạo ra tâm lý lo lẳng, băn khoăn về số phận của tiền gửi trong tương lai, đặc biệt

khi ngân hàng rơi vào tình trạng phá sản hoặc giái thế. Vì vậy, cần có các qui

định về hợp đồng gửi tiền, về đảm bảo an toàn trong hoạt động kinh doanh ngân

hàng, về mức chi tra bao hiềm tiền gứi đê tạo tâm lý yên tâm cho người gửi tiền,

tránh những tôn thất khơng đáng có, đặc biệt tồn thất, thiệt hại về tài sản - tiền

gừi của khách hàng. Trên cơ sơ đó khách hàng gửi tiền có thê phân bố rúi ro một

cách họp lý đối với số tiền gửi của mình. Đã có những thời kỳ, đặc biệt sau cuộc

đố vỡ hàng loạt hợp tác xã tín dụng vào đầu năm 90 cua thế ky XX, dân chúng

có tâm lý rất e ngại gửi tiền vào ngân hàng vì họ sợ rầng khi gưi tiền vào thì số

tiền này có thể mua được con trâu, nhưng khi rút ra thì khó có thê mua được một

con gà. Do vậy, việc bao vệ quyền và lợi ích hợp pháp cua người gứi tiền có ý

nghĩa vô củng quan trọng không những trong đời sống kinh tế, tránh thất thoát

tài sản cua người dàn, mà còn trong việc duy tri sự ôn đinh đời sống xã hội,

chính trị cua một đât mrớc

-

Khuyến khích người dán gia tiền, phát huy vai trò trung gian cua cúc TCTD

trong nền kinh lổ

</div>
(49)<div class='page_container' data-page=49>

Có thề nói, gửi tiền vào ngân hàng cũng giống như một hoạt động đẩu tư,

tuy nhiên không thế đem lại nhiều lợi nhuận như các hoạt động đầu tư khác như

mua bán chứng khoán, kinh doanh bất động sản.... Ngược lại, như qui luật bù

trừ, hình thức đầu tư này an toàn hơn và rủi ro ít hơn. Điều này địi hơi phai có

những đàm báo pháp lý. Một khi người gừi tiền nhận thấy vấn đề này thì đây là

động lực đế khuyến khích người dân gừi tiền vào ngân hàng, tạo tiền đề đê ngân

hàng phát huy vai trò là trung gian giữa người cho vay và người đi vay, giữa

người thừa vốn và người thiếu vốn, tạo kênh huy động vốn hữu hiệu cho các

doanh nghiệp trong nền kinh tế, tạo sự luân chuyển vốn nhịp nliàng giữa người

thừa vốn và người thiếu vốn, trên cơ sơ đó kích thích sự tăng trương kinh tế.

-

Đơm bao sự ôn định và pháI Iriên cua hệ thống ngân hàng

Hệ thống ngân hàng cua một quốc gia được ví như hệ thần kinh của nền

kinh tế. Hệ thống ngân hàng hoạt động an toàn, hiệu quả sẽ kích thích sự tăng

trương kinh tế một cách bền vừng. Tuy nhiên, rủi ro trong hoạt động kinh doanh

nói chung, hoạt động ngân hàng nói riêng là khơng thể tránh khoi trong nền kinh

tế thị trường. Đặc biệt, rủi ro trong hoạt động ngân hàng mang tính phan ứng dây

chuyền. Việc một ngân hàng đơ vỡ có thế tạo sự nghi ngờ cua người gưi tiền về

kha năng thanh toán cua ca hệ thống ngân hàng nói chung và với mong muốn

cứu vãn số tiền mà mình dành dụm được, họ có kha năng gây ra những hành

động q khích, có thề dẫn đến tình trạng hỗn loạn về kinh tế, an ninh, có thê

dẫn đến cuộc khung hoang tiền tệ. Do vậy, cần có cơ chế bao vệ quyền lợi cua

người gửi tiền một cách công khai và hữu hiệu.

Hiên nay việc bao đám quyền và lợi ích hợp pháp cua người giri tiền được

thể hiện rất rỏ

bằnịỉ các qui định về bao đam an toàn trong hoại động ngân

hàng.

</div>
(50)<div class='page_container' data-page=50>

Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh rất đặc thù trong nền kinh

tế, tiềm ân rủi ro lớn, gẩn với đối tượng kinh doanh là tiền tệ, giấy tờ có giá và

nguồn vốn hoạt động chu yếu là nguồn tiền gưi huy động từ công chúng Đê hạn

chế rủi ro trong hoạt động ngân hàng, các quốc gia đều ban hành những qui định

pháp luật về an toàn trong kinh doanh của TCTD như: giới hạn cho vay đối với

một khách hàng, các trường hợp cấm, hạn chế cho vay, tỷ lệ đam bao an toàn

vốn....Các biện pháp này, trên thực tế đã phần nào tạo sự ồn định trong hoạt

động ngân hàng. Tuy nhiên, vẫn có nhiều TCTD bị phá sản, người gửi tiền có

nguy cơ bị mất trắng số tiền họ đã gửi hoặc chi thu lại được rất ít Những biện

pháp này là cần thiết nhưng dường như vẫn chưa đu đê gây dựng niềm tin cua

người gưi tiền vào hệ thống ngân hàng, cũng như chưa đu đê đam bảo an toàn tới

mức cao nhất cho TCTD. Chính vì vậy, cần có những qui đinh pháp lý khác

đóng vai trị như một lời đám bao chính thức với người gửi tiền về sự hoàn trá số

tiền gửi trong tương lai kể ca khi ngàn hàng lâm vào tình trạng phá sản Đó là

các qui định về bao hiếm tiền gửi.

Như trên đã phân tích, bao hiểm tiền gưi gẳn với việc thực hiện nghĩa vụ

chi trà trong tương lai cua tố chức báo hiểm tiền gửi cho các khoan tiền gứi khi

các TCTD tham gia bao hiếm tiền gưi gặp rủi ro, dẫn đến mất kha nãng thanh

toán. Đày là loại hình bao hiểm rất đặc thù, với đối tượng được bao hiêin là

nghĩa vụ thanh toán các khoan tiền gửi cua tô chức nhận tiền gưi đối với người

gửi tiền. Do tính đặc thù này cua bao hiêm tiền gưi mà

pháp luật điều chinh nó

cũng phai có những nội dung nhất định phù hợp,

nhằm bao vệ quyền lợi cua

người gửi tiền, gây dưng được niềm tin cua công chủng vào hệ thống ngân hàng,

qua đó đam bao an tồn và ơn định cua hệ thống tài chính. Theo nghĩa đó, pháp

luật về BHTG qui đmh về những nội dung sau:

</div>
(51)<div class='page_container' data-page=51>

- Mơ hình bao hiểm tiền gửi;

- Chủ thể tham gia quan hệ BHTG, quyền và nghĩa vụ của các chu thề này,

đối tượng bao hiềm, phí bao hiểm, số tiền bao hiểm, sự kiện bảo hiểm....

- Giai quyết tranh chấp phát sinh từ hoạt

đ ộ n g

BHTG

Pháp luật về BHTG phái là công cụ hữu hiệu để bào vệ quyền, lợi ích hợp

pháp cùa người gửi tiền; phái qui định rõ mô hỉnh, cơ chế BHTG, xác định rỗ

trách nhiệm và quyền hạn của tố chức BHTG, các chủ thế tham gia quan hệ

BHTG, qui định về hoạt động của tồ chức BHTG trong việc hỗ trợ tài chính cho

các tồ chức tham gia, tránh tình trạng đồ vờ ngân hàng, cụ thề hoá các qui định

về giải quyết đỗ vờ ngân hàng trong pháp luật về BHTG, qui định những đặc thù

về giái quyết tranh chấp phát sinh từ hoạt động BHTG.

</div>
(52)<div class='page_container' data-page=52>

Chương 2: Thực trạng pháp luật về bảo hiểm tiền gửi

ỏ' Việt Nam

2.1. C hù thê tr o n g quan hệ bảo hiêm tiên gửi

Chu thế trong quan hệ pháp luật BHTG là những cá nhân, tò chức tham

gia quan hệ pháp luật BHTG, có quyền và nghĩa vụ pháp lv phát sinh từ quan hệ

đó. Khác với các quan hệ pháp luật thông thường, chu thề cua quan hệ pháp luật

BHTG

gồm ha chu thê chính'.

-

Chú thê BHTG, thực hiện nhận phí BH và chi tra bao hiểm tiền gửi:

Tỏ

chức bao (liêm tiền ịỊUi Việt nam (DIV)

-

Chu thề tham gia bao

hiểm

tiền gưi:

Tỏ chức tham gia

BHTG

-

Chú thê được chi tra BHTG:

Người gin tiền.

2.1.1. T ổ ch ứ c báo hiếm tiền gửi:

</div>
(53)<div class='page_container' data-page=53>

chủ thể thực hiện hoạt động báo hiêm tiền gửi: Tô chức Bảo hiêm tiền gưi Việt

Nam (DIV).

Như trên đã phân tích, nguyên nhân dẫn đến sự ra đời cua DIV là do sự

sụp đổ hàng loạt cua một loạt HTX tín dụng nông thôn và Quỳ tín dụng đơ thị

trên toàn quốc những năm 1988-1990, sụt giảm nghiêm trọng niềm tin nhân dàn

vào hệ thống tố chức tín dụng. Ngồi ra, cuộc khủng hống tài chính tiền tệ klni

vực Châu á nãm 1997 cũng ánh hương tới hoạt động ngân hàng tại Việt nam, đặc

biệt là ngân hàng liên doanh. Cuộc khung hoáng đã gián tiếp tác động tới cơ cấu

tiền gửi giữa đồng Việt Nam và ngoại tệ, tiền gửi bầng VNĐ có xu hướng chậm

lại, trong khi đó tiền gứi bằng ngoại tệ tăng khá nhanh đê tránh tình trạng giám

giá VNĐ (đồng tiền Việt mất giá).

Bên cạnh dó, xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng

cũng đã đặt ra nhiều cơ hội cũng như thách thức đối với hệ thống ngân hàng Việt

Nam. Trong thế giới hội nhập này (ìnột thế giới phăng), sự phụ tlniộc, chi phối

và tác động qua lại lẫn nhau cua các thị trường tài chính là một điều tất yếu và ở

mức độ ngày càng lớn. Do vậy, hệ thống ngân hàng ớ Việt Nam nếu không được

cúng cố, không phát triển bền vững, không đu “năng lực” thì khó có thể đứng

vững trước những thay đôi, biến động cua thị trường tài chính quốc tế. Điều này

địi hói có một hệ thống BHTG với mục tiêu quan trọng là báo vệ quyền lợi cua

người gửi tiền, nâng cao niềm tin cua cơng chúng, góp phần duy trì sự ồn định

cua hệ thống tài chính - ngân hàng. Tháng 6 năm 1999, NHNN lập ban trù bị

thành lập công ty BHTGVN. Từ đó cùng với Nghị định 89 và Quyết định 218

BHTG VN (DIV) đà ra đời, đánh dấu một mốc lớn trong lịch sử phát triển cua

thị trường tài chính, ngân hàng ơ Việt Nam.

D IV

là Tô chúc bao hiếm tiền gửi Việt nam. Vị trí pháp lý cua DIV hiện

nay trong hệ thống tài chính, ngân liàng thê hiện như thế nào0 Chức năng, nhiệm

vụ quyền hạn mối quan hệ cua DI V với các cơ quan khác đirơc qui định ra sao9

</div>
(54)<div class='page_container' data-page=54>

*VỊ trí pháp lý của cơ quan bảo lìiểm tiền gửi:

Vị trí cua cơ quan BHTG phụ thuộc vào inơ hình BHTG mà quốc gia đó

lựa cọn. Có thề nói, việc lựa chọn một mơ hình tồ chức BHTG thích hợp với

điều kiện, hoàn canh cua Việt Nam, việc qui định vị trí pháp lý một cách hợp lý

có vai trị rất lớn, c ó ý nghĩa quyết định đến sự thành c ô n g cùa v iệ c áp dụng thiết

chế BHTG. Kinh nghiệm cua một số nirớc trên thế giới về BHTG cho ta thấy có

các mơ hình tồ chức BHTG sau:

(1)Các doanh nghiệp kinh doanh bao hiểm thực hiện hoạt động BHTCi;

(2)MƠ hình quỳ báo tồn tiền gửi;

(3)MƠ hình tơ chức BHTG độc lập cua Nhà nước.

Tuy nhiên, mơ hình bao hiếm tiền gưi độc lập cua Nhà nước, do Chính

phủ thành lập, cấp vốn là plnì liợp với điều kiện ớ Việt Nam, nơi có hệ thống

ngân hàng chưa phát triển, môi trường hoạt động tiềm ân nhiều rui ro. Một tô

chức BHTG cùa Nhà nước sẽ tạo ra cơ chế đu mạnh đế đối phó với rui ro và

giúp đỡ các tô chức nhận tiền gửi khi lâm vào tình trạng khó khăn về tài chính.

Bao hiếm tiền gửi Việt Nam được thành lập theo Ọuyết Định số

218/1999/QĐ-TTg cua Thu tướng Chính plni về việc thành lập Bao hiểm tiền

gừi Việt nam và chinh thức đi vào hoạt động từ ngày 7/7/2000. Điều lệ cua Bao

hiểm tiền gưi Việt Nam được Tlni tướng chính phu phê duyệt theo Quyết định số

75 2000 O tì-T T g

(28/06/2000).

BHTGVN có tên giao dịch quốc tế là Deposit Insurance of Vietnam, viết

tát là DIV. Bao hi êm tiền gửi Việt Nam có số vốn điều lệ là 1 000 ty đồng do

Nhà nước cấp và được bô sung từ nguồn thu phí BHTG. Bao hiêm tiền gưi Việt

Nam là tố chức tài chính nhà nước do Thú Tướng Chính Phu ra quyết thành lập

đê bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cua người gửi tiền, góp phần duy tri sự ôn

định cua các tô chức tham gia BHTG và sự ôn định cua thị trường Tài chính -

tiền

tệ. Hoạt đ ộ n g cua I1Ĩ khơng VI mục tiêu lợi nhuận, dam bao an toan vốn, tự

bù đẳp chi phí được miễn các loại thuế theo quy định pháp luật, được mơ tài

</div>
(55)<div class='page_container' data-page=55>

khoản tại Ngân hàng Nhà nước, Kho bạc Nhà nước. Và ngoài ra, Bao hiêm tiền

gứi Việt Nam cịn có bang cân đối tài khoán và được lập các quỹ phù hợp với

quy định pháp luật hiện hành.

Bảo hiêm tiền gưi Việt Nam chính thức trớ thành thành viên cua Hiệp hội

Bảo hiểm tiền gứi quốc tế (IADI) vào tháng 2 năm 2003 BHTGVN có mạng

lưới tổ chức hoạt động gồm cơ quan Trung ương tại Hà Nội và 6 chi nhánh trong

cá nước.

Vậy, DIV được tliìra nhận trong pháp luật BHTG là: “ 7Y3

chức tài chính

nhà nước, có lư cách pháp nhân

, hạch toán độc lập, đám bao an toàn vốn và tự

bù đáp chi phí, hoạt động trên phạm vi ca nước, có vốn điều lệ, có tài sản, có

bảng cân đối, c ó con dấu riêng, được m ớ tài khoan tại các ngân hàng trong nước

và nước ngoài” ( Điều 2, Quyết định 218/1999/QĐ-TTg ).

Vậy hiện nay DIV tồn tại với hai vai trò chủ yếu:

Tliử Iihất

, là cơng cụ của Chính phu trong lĩnh vực tài chính- tiện

tệ,

ngân hàng đê bao vệ người gưi tiền trong xã hội trong quan hệ với tố chức nhận

tiền gừi. Phàn phối lại lợi ích trong nền kinh tế, dung hồ các nhóm lợi ích đê

phát triền bền vững nền kinh tế, đàm báo công bầng xã hội là một trong mục tiêu

cơ ban cua mọi nhà nước. Vì vậy nhà nước phai sử dụng nhiều công cụ khác nhau

đê thực hiện mục tiêu cua mình, trong đó lập ra tơ chức tài chính cơng như DIV.

DIV như một cơ quan tlniộc Chính phu với nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công:

Dịch vụ Bao hiêm tiền gửi

DIV có nhùng ưu đãi nhất định: Nhà nước cung cấp vốn điều lệ ban đầu

cho DIV là 1000 ty (một nghìn ty VNĐ), miễn nộp các loại thuế; DIV được nhà

nước hỗ trợ tài chính như: trường hợp cần thiết còn được vay vốn từ tố chức

khác dưới bao lành cua Chính phu, thậm chí được vay hoặc tiếp nhận hỗ trợ trực

tiếp từ Chính phu (D10 NĐ 109/2005/NĐ-CP sưa điều 19 cua NĐ 89/1999/NĐ-

CP). Đối VỚI một tô chức hoạt động trong lTnli vực tài chính tiền tệ thì kha năng

</div>
(56)<div class='page_container' data-page=56>

tài chính vơ cùng quan trọng vỉ đây là tiền đề đảm bào cho sự tồn tại cua tồ chức

đó. Vậy DIV đã có cứu cánh lớn nhất (là Chính phủ) mà Bất cứ tồ chức tài chính

nào cũng mơ ước .

Nguồn vốn hoạt động của DIV là phần vốn điều lệ 1000 tý VNĐ do Nhà

nước cấp và nguồn thu phí báo hiểm do các tồ chức tham gia BHTG phai nộp bất

buộc. Vậy nguồn vốn này có đủ đê DIV chi trá bảo hiềm khơng? Có thế nói yếu

tố cơ bán đê gây dựng niềm tin của công chúng vào hệ thống BHTG đó là quy

mơ vốn của tồ chức BHTG. Các nước trên thế giới thường đề ra yêu cầu về vấn

đề này. Ví dụ, ớ Mỹ FDIC đặt ra mục tiêu quỹ BHTG của ininh phải bầng 1,25%

tổng số tiền gửi được bao hiểm khi nền kinh tế ở trạng thái bình thường. Hiện

nay ớ Việt Nam. ty lê này ớ mức 0,97 - 1 %. Theo thông lệ quốc tế và của những

nước có nền kinh tế phát triển như Việt Nam thì tý lệ giữa mức vốn cúa tô chức

BHTG trên tống số dư tiền gửi được bảo hiểm (hay tỷ lệ vốn mục tiêu) ớ vào

mức 1,5%

-

5%. Vì vậy, đê đám báo vai trò cua BHTG, tránh tình trạng sửa đồi

luật

nhiều

lần, Luật về BHTG

nên qui định ty lệ von mực tiêu cho tố chức

BHTG, thay vì qui định một mức vốn ấn định như hiện nay. Trong trường hợp

lúc đầu nếu vốn mục tiêu chưa đạt được thì có thể vay từ ngân sách nhà nước,

sau đó sẽ thực hiện cơ chế hoàn tra sau từ nguồn phí thu được.

Bên cạnh các nguồn vốn trên, DIV cịn có các khoan thu được bô sung từ

việc đầu tư những nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi vào các loại giấy tờ có giá như

trái phiếu, tín phiếu kho bạc, lãi suất tiền gừi tại ngân hàng thương mại nhà

nước.

Trên thế giới hiện nay tồn tại hai mơ hình cấp vốn cho tô chức BHTG:

(1)

Tô chức BHTG được cấp vốn điều lệ ban đầu khi thành lập

và vẫn duy trì nguồn vốn này đê hoạt động Vi dụ, ơ Đài

Loan, Công ty BHTG thành lập ngày 27/9/1985 có vốn điều

lệ ban đầu là 2 ty Đài tê (NTS), tương ứng 63 triệu USD,

</div>
(57)<div class='page_container' data-page=57>

tháng 7 năm 1992 tăng vốn lên 5 tỷ NTS, tháng 11 năm

1995 tăng lên 10 tý NT$, hoạt động theo Luật BHTG năm

1985, sừa đối lần 1 vào năm 1999, sưa đôi lần 2 vào năm

2001, sửa đôi lần 3 vào ngày 17/5/2006. Vậy DIV giống mơ

hình cua tổ chức BHTG ớ Đài Loan.

(2)

Tồ chức BHTG khơng có vốn điều lệ mà chi được giao quan

lý Quỳ BHTG do Nhà nước cấp vốn ban đầu và Quỹ này

được bô sung hàng năm từ nguồn thu phí của các tô chức

tham gia BHTG. Ví dụ ở Mỹ, Canada, Hàn Quốc. FDIC

được thành lập nãm 1933 với tồng số vốn được cấp là 289

triệu USD (150 triệu từ Chính phù liên bang, 139 triệu USD

từ Hệ thống dự trữ liên bang)31. Hiện nay FDIC khơng có

vốn điều lệ, toàn bộ số vốn ban đầu trên FDIC đã hồn trá

Chính phu trong thời gian 1947 - 1948. Công ty BHTG

Canada (CDIC) cũng vậy, lúc thành lập năm 1967 Chính

phu cấp 10 triệu đô la Canada, năm 1977 CDIC đã hoàn trá

toàn bộ phần vốn này cho Chính phủ32.

Vậy theo mơ hình (2), tồ chức BHTG không nhất thiết phai có vốn điều lệ

hoặc nếu c ó thì chi ơ m ức đu đê

trang

trai nhữ ng chi phí ban đầu khi mới thành

lập và hoạt động. Nguồn vốn chú yếu đê nuôi dưỡng tố chức BHTG phải là các

khoan thu từ phí BHTG. Trường hợp bất đắc dĩ mới phái ”cầu cứu” Chinh phu -

Nhà nước.

Thứ hai, DIV là pháp nhàn hoạt động trong lĩnh vực tài chinh tiền tệ,

thực hiện nghiệp vụ bao hiểm phi thương mại, được tồ chức và hoạt động như

51 C hoi J B (2 0 0 0 ). S tm c lu r in g a d c p o s il in s u ra n c c s y sic in fro in tlic A sia n p e rs p c c tiv e . tr 80
FD IC . (1 9 9 8 ). A b r ic f l u s l o n o f d c p o s it In su ra n c e III tlic U n u c d S ta te s. Ir 28

J: G ia i p h á p n â n g c a o liic u q u a h o ạ i d ộ n g c u a B H T G V ic i N a m - V iệ n k h o a h ọ c n g lu c n c ư u n g â n h a n g . N g án
h àn g N h à n ư ớ c V iệ t N a m . n ă m 2 0 0 3 . tr 50.

</div>
(58)<div class='page_container' data-page=58>

một Doanh nghịêp nhà nước, có đầy đu điều kiện theo luật đê trơ thành một

pháp

nhân

: chiếu theo Điều 84, Bộ luật dân sự 2005:

- Được thành lập hợp pháp: Thù tướng Chính phu ban hành quyết đinh

thành lập. Đó là ỌĐ 218/1999/QĐ-TTg

- Có cơ cấu tồ chức chặt chẽ: Bộ máy tồ chức được ghi nhận cụ thể trong

vãn bản pháp luật (QĐ 75/2000/QĐ-TTg )

- Có tài sản độc lập với cá nhân, tố chức khác và tự chịu trách nhiệm

bằng tài sán đó: Điều 24, QĐ 75/QĐ-TTG quy định: Hoạt động trên nguyên tắc

tự chú về tài chính, tự cân đối các khoán thu chi, chịu trách nhiệm thanh toán các

khoán nợ và các cam kết tài chính khác (nếu có).

-

Nhân danh mình tham gia các quan hệ pháp luật một cách độc lâp: tên

giao dịch quốc tế bằng tiếng anh là DIV (Điều 2, ỌĐ 75/2000/QĐ-TTg).

Ớ các quốc gia trên thế giới, tố chức BHTG đều là một tổ chức độc lập, có

thế trực thuộc Chính plui hoặc Quốc hội. Việc qui định VỊ trí pháp lý cua DIV

như hiện nay tư ơng dối là phù hợp VỚI thông lệ quốc tế, tuy nhiên D IV là m ột cơ

quan thuộc Chính phu hay là một Doanh nghiệp nhà nước hoạt động cơng ích.

Vấn đề này rất quan trọng bơi có xác định đủng được mô hình DIV thì mới xác

định được đúng văn ban pháp luật điều chinh hoạt động và xừ lý tranh chấp khi

xáy ra. Theo qui định pháp luật hiện hành thì DIV là một tơ chức ”lường tính”

giữa một cơ quan quan lý nhà nước và một doanh nghiệp, do vậy gây khó khăn

trong việc xác định luật áp dụng. Ngoài ra, cũng cần làm rõ hơn mối quan hệ,

cách thức giai quyết các mối quan hệ giữa tô chức BHTG, tô chức nhận tiền gưi

và người gửi tiền. Đây là vấn đề rất quan trọng chi phối tới nội dung va hiệu qua

hoạt động của BHTG.

Cho đến thời điếm hiện nay, ớ Việt Nam có các quy phạm pháp luật qui

định trực tiếp về BHTG như: Luật các tô cliírc tín dụng năm 1997 (sưa đôi, bô

</div>
(59)<div class='page_container' data-page=59>

sung năm 2004); Nghị Định 89/1999/NĐ-CP về bảo hiềm tiền gửi, Nghị Định

109/2005/NĐ-CP về việc sưa đồi bồ sung một số điều cua Nghị Định

89/1999/NĐ-CP, Thông Tư 03/2006/TT-NHNN về việc hướng dần một số nội

dung tại Nghị Định 89/1999/NĐ-CP và Quyết Định 218/1999/QĐ-TTg về thành

lập BHTGVN.... Cơ sớ pháp lý chính cho hoạt động báo hiểm tiền gừi ơ Việt

Nam mới chi dừng lại ở Nghị Định, clura có Luật về bao hiểm tiền gửi như thông

lệ ơ các nước. Chính vì thế nó dẫn tới một số hạn chế trong việc thực hiện chức

năng của Báo hiểm tiền gửi Việt Nam.

*Co' cau tô ch ứ c, bộ máy quản trị và điều hành của Báo hiếm tiền gửi

Việt Nam

Ngoài Hội sớ chính tại thành phố Hà nội (với 14 Phòng, Ban làm công tác

tham mưu cho Hội đồng quan trị và Tông Giám đốc), cơ cấu tố chức cùa DIV

còn bao gồm hệ thống các chi nhánh khu vực tại các địa bàn kinh tế trọng điêm

trên phạm vi cả nước đê thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo sự uy

quyền của DIV, đồng thời đại diện cho DIV trong việc thiết lập, xử lý các mối

quan hệ VỚI cơ quan quan lý nhà nước, tố chức tham gia BHTG, công chúng trên

địa bàn khu vực tương ứng. Hiện nay DIV có 6 chi nhánh: Chi nhánh khu vực tại

T.p. Hồ Chí Minli, Chi nhánh khu vực đồng bầng Sông Cửu Long tại cần Thơ,

Chi nhánh khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên, Chi nhánh đông bẳc bộ tại

Hài Phòng, Chi nhánh khu vực Hà nội, Chi nhánh Bắc trung bộ tại Nghệ An.

Ngoài việc thực hiện các hoạt động trên, chi nhánh còn được giao nhiệm vụ nam

bất tình hình hoạt động cua các tô chức tham gia BHTG trên đìa bàn khu vực và

thực hiện tuyên truyền đến các tô chức, cá nhàn về BHTG, trên cơ sơ đó mơ

rộng và tăng cường hoạt động BHTG, góp phần chấn chinh hoạt động cua các

TCTD, bao dam an tồn cho các tơ chức này.

</div>
(60)<div class='page_container' data-page=60>

Theo Điều lệ về tồ chức và hoạt động cua Bao hiêm tiền gưi Việt Nam,

ban hành kèm theo Quyết định số 75/2000/QĐ-TTg, ngày 28/6/2000 cua Thu

tướng Chính phú, bộ máy quản trị, điều hành của BHTGVN bao gồm Hội đồng

quàn trị, Ban kiêm soát, Tồng gám đốc và bộ máy giúp việc.

Hội đồng quán trị có năm thành viên, trong đó một thành viên chuyên

trách là Chú tịch, một uy viên kiêm Tông giám đốc, một uy viên kiêm trương

Ban kiếm soát, hai uỷ viên kiêm nhiệm là Thứ trướng Bộ Tài Chính và Phó tơng

giám đốc Ngân hàng Nhà nước. Các thành viên này được Thu tướng Chính Phu

bố nhiệm hoặc miễn nhiệm theo đề nghị cua Thống đốc NHNN và Bộ trường Bộ

nội vụ. Cơ cấu tô chức trên thể hiện mối quan hệ chặt chẽ giữ hai cơ quan quan

trọng là Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước với BHTGVN. Và qua đó nâng cao

uy tín cùa BHTGVN, tạo dựng niềm tin cho khách hàng, tăng cường khá năng

huy động vốn cho TCTD, tăng cường sự ốn định của hệ thống ngân hàng.

Ban kiem soát có 3 thành viên chuyên trách và một số thành viên kiêm

nhiệm, trong đó có một thảnh viên làm trương ban. Các thành viên còn lại do

Chủ tịch Hội đồng quan trị bô nhiệm, miễn nhiệm trên cơ sơ sự đề nghị cùa

Trương Ban kiêm soát. Ban kiêm soát được thành lập nhằm giúp Hội đồng quan

trị thực hiện việc kiêm tra giám sát hoạt động cua BHTGVN trong điều hành

hoạt động, chấp hành pháp luật và Điều lệ. Nhiệm vụ, quyền hạn cua Ban kiêm

soát được quy định cụ thề tại Điều 17 Điều lệ.

Tổng giám dốc là đại diện pháp nhân cua Bảo hiểm tiền gưi Việt Nam,

chịu trách nhiệm trước Hội đồng quan trị, trước pháp luật về điều hành hoạt

động cua BHTGVN Trong bộ máy điều hành cịn có các phó Tơng giám đốc

giúp việc cho Tông giám đốc, điều hành một số lĩnh vực hoạt động cua DIV theo

phân công cua Tông giám đốc và chịu trách nhiệm trước Tống giám đốc. Việc bô

</div>
(61)<div class='page_container' data-page=61>

nhiệm, miễn nhiệm phó Tơng giám đốc do Thống đốc NHNN quyết đinh theo đề

nghị cua Chu tịch Hội đồng quan trị.

Từ phân tích trên ta thấy, cơ cấu tố chức, bộ máy quán trị, điều hành cua

DIV giống nlur của một

doanh nghiệp nhà nước.

*Quan hệ giữa tố chức Báo hiếm tiền gửi Việt Nam và các cơ quan

quản lý nhà nước

DIV là một tô chức tài chính nhà nước hoạt động độc lập trong lĩnh vực

tiền tệ, ngân hàng, do vậy DIV có quan hệ mật thiết với Ngân hàng nhà nước

Việt nam (cơ quan có chức năng điều liành chính sách tiền tệ và giám sát, thanh

tra hoạt động của các TCTD) và Bộ Tài chính (cơ quan có chức năng quan lý

nhà nước về tài chính, thuế...và chức năng đại diện chù sơ hữu cua BHTG Việt

Nam. Vấn đề đặt ra là tính chất cua mối quan hệ này phái được xác đinh rõ ràng

bởi nó ảnh hưởng đến tính chú động cua DIV trong điều hành hoạt động.

'r

Q u a n hệ giũa

DIV

vói Ngân hàng nhà n u ó c Việt nam

(NỈINN

Việt nam).

NHNNVN có địa vị pháp lý là cơ quan ngang bộ, thực hiện chức năng

quản lý nhà nước về tiền tệ, ngân hàng và là ngân hàng trung ương thực hiện

phát hành tiền, điều tiết lượng tiền lưu thông và là ngân hàng cua các tơ chức tín

dụng. Đồng thời I

Ó cùng có tư cách pháp nhàn, 100% vốn pháp định thuộc sơ

hữu nhà nước"

DIV thực hiện nghiệp vụ bao hiểm nhưng bao hiêm một loại hàng lioá đặc

biệt có liên quan mật thiết tới lình vực mà NHNH chịu trách nhiệm quan lý là

tiền tệ cụ thể đó là tiền gưi- đối tượng huy động vốn chính trong hoạt động ngân

hàng do vậy cùng gắn chặt với hoạt đông ngân hàng. Cho nên tất yếu DIV cliịu

" G iá o trìn h L u ật N g à n l ù n g V ict n a m . trra n g 5 6 .5 7 . C h u b ic n T S Lẽ T h i T h u T h u > . K h o a L u ậ t. Đ H Q G H N .
N X B Đ G Ọ G H N . 2 0 0 5

</div>
(62)<div class='page_container' data-page=62>

sự quàn lý cua NHNN Việt nam trong việc chấp hành các quy đinh về bao hiểm

tiền gứi, và quy định khác như khi kiềm tra các quy định an toàn trong hệ thống

ngân hàng cùa các tố chức tham gia BHTG phải kiếm tra theo nội dung về quy

tắc đàm bao an toàn do NHNN Việt nam qui định, chứ không theo cân cử chủ

quan

của D I V , do đó hệ q của

cơng

tác kiếm tra là D I V c ó

quyền

kiến nghị VỚI

NHNN chi về những vi phạm cùa TCTG BHTG nếu là vi phạm về quy định an

toàn do NHNN quy định. (QĐ 75/2000/QĐ-TTg).

Bên cạnh đó, inột trong chức năng cùa DIV là đám bao, cung cố hệ thống

ngân hàng hoạt động an toàn hiệu quả, phát triền lành mạnh cho nên DIV còn có

trách nhiệm phối hợp thực liiện chức năng chung về một số vấn đề: giám sát

kiếm tra các TCTG BHTG, thông tin báo cáo vấn đề liên quan đến BGTG, áp

dụng các biện pháp xử lý TCTG BHTG và lúc này vị trí của DIV ngang hàng với

NHNN.(QĐ 75/2000/QĐ-TTg, Điều 26, Khoản 2)

Ngoài ra. Thống đốc NHNN cịn được Thủ tướng Chính phú uy quyền

trong việc tlụrc hiện chức năng cua chu sơ hữu là nhà nước: tham dự kỳ họp

HĐQT cua DIV khi cần thiết, nhận các báo cáo định kỳ, đột xuất (Đ27, QĐ

75/2000/QĐ-TTg.

Đặc biệt, theo NĐ 109/2005/NĐ-CP

ngày 24 08 2005

DIV đuợc tăng

quyền chu động hơn trong hoạt động cua mình, trong quan hệ với NHNN. Khăng

định D1V khơng có quan hệ trực thuộc hành chính với NHNN: tức là khi mất kha

nãng chi tra thì khơng phai có nghĩa vụ báo cáo với NHNN về tình trạng của

mình mà được xử lý một cách rất chù động, thê hiện được nguyên tẳc tự chịu

trácli nhiệm trong thực hiện nghĩa vụ Đồng thời DIV được tiếp cận các nguồn

lực tài chinh khác nhau dễ dàng, linh hoạt hoặc được vay vốn, hỗ trợ đặc biệt,

quyền phát hành trái phiếu vay nợ công chúng, vay tồ chức khác có bao lãnh

Chính phu.

</div>
(63)<div class='page_container' data-page=63>

Điều này hết sức hợp lý bới khi rơi vào tinh trạng nghiêm trọng về tài

chính một y ê u cầu cấp thiết là kịp thời, linh hoạt, nhanh nhạy, sáng tạo chu động

lựa chọn giải pháp tối ưu đế hạn chế tối đa tính nghiêm trọng. Nếu xử lý tình

huống theo cơ chế hành chính thì mất nhiều thời gian bời một lô quan hệ phức

tạp dẫn đến tăng mức độ nghiêm trọng cùa tình hình. Mà hơn nữa, thiệt hại trực

tiếp đến quyền lợi người gửi tiền, không đạt được mục tiêu đề ra.

N h ư v ậy, quan hệ cua D IV VỚI N H N N là quan hệ tương đối độc lập trong

việc thực hiện hoạt động BHTG. DIV tự chịu trách nhiệm và chu động trong xư

lý vấn đề tài chính nội bộ, xứ lý TCTG BHTG dưới góc độ liên quan đến tiền gưi

thuộc đối tượng báo hiềm.

r

Q u a n hệ giữa DIV vói Bộ Tài chính (B T C )

BTC là bộ “siêu bộ”, tlmộc cơ cấu cua Chính phủ thực hiện cliírc năng

quan ]ý nhà nước trong lĩnh vực tài chính, trong đó có tài chính dối với

BHTGVN, có trách nhiệm hướng dẫn, thực hiện, kiểm tra hoạt động thu chi tài

chính, các chế độ tài chính, kế toán, tồ chức bộ máy hạch toán, kế toán cua

BHTGVN.

Ngồi ra, DIV cịn chịu sự quan lý của BTC VỚI tư cách là cơ quan được

Chính phú giao tlụrc hiện một số chức năng clui yếu cua chu sơ hữu trong việc:

xác định nguồn vốn và các nguồn lực khác được giao trong quá trình hoạt động,

thanh tra, kiêm tra nội dung báo cáo kết qua hoạt động tài chính và quyết tốn

năm.

Nhu- vậy, pháp luật về BHTG đã tăng tính chú động cua DIV trong hoạt

động, khăng định tính độc lập trong quan hệ với NHNN đê thực hiện tốt chírc

năng cua mình. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành cũng clura xác định rị DIV thuộc

loại mơ hình tơ chức nào, một tơ chức trực tlniộc Chính phu, thực hiện chính

sách xã hội hay là m ột doanh nghiệp Nhà nướ c, thực

hiện

hoạt đ ôn g k hông VI

</div>
(64)<div class='page_container' data-page=64>

mục tiêu lợi nhuận. Nếu dựa vào cơ cấu tồ chức của DIV hiên nay thì DIV được

quản trị, điều hành bơi Hội đồng quan trị, Tông Giám đốc, hoạt động cua DIV

khơng vì mục tiêu lợi nhuận, mà vì các mục tiêu xã hội do Nhà nước đặt ra (bao

vệ

quyền

lợi người gửi tiền, góp phần duy trì sự phát triền an toàn và lành mạnh

hoạt động ngân hàng). Do

vậy,

DIV giống như một doanh nghiệp Nhà nước

tham gia hoạt động cơng ích, có vốn. có tài san riêng, hạch toán độc lập Việc

xác định cụ thê luật áp dụng cho mô hình BHTG ơ Việt Nam cũng phức tạp. Ớ

các quốc gia trên thế giới, tô chức BHTG có thê trục thuộc Chính phu hoặc Quốc

hội và đều là một tô chức độc lập Luật về BHTG tlnrờng qui đinh rất rồ vị tri

pháp lý cua tô chức này. Do vậy, pháp luật Việt Nam cần có những sửa đồi, bồ

sung về vấn đề này.

* Quyển hạn và nghĩa vụ cứa DIV:

Sau 7 năm đi vào hoạt động, BHTGVN đã từng bước khăng định vai trò

cua mình đối với nền kinh tế và đối với tồn xã hội. Có thế nói, Bao hiềm tiền

gửi Việt Nam đã triên khai thực hiện có hiệu q chính sách cùa Nlià nước về

BHTG; cấp và thu hồi Giấy chửng nhận BHTG; thu phí BHTG, chi tra tiền bao

hiểm. . . . Với những cơ hội và thách thức

trong

quá trình hội nhập

kinh

tế quốc tế

hiện nay, Bao hiềm tiền gưi Việt Nam ngày càng khăng định vai trò quan trọng

và vị trí khơng thể thiếu được cua một định chế tài chính đặc biệt trong hệ thống

an ninh tài chính quốc í»ia nhằm bao vệ quyền và lợi ích hợp pháp cua người gửi

tiền báo đám sự ồn định và phát triên an toàn, hiệu qua cua hệ thống các TCTD

Trong những năm trơ lại đây tiềm lực tài chính, quy mơ hoạt động, năng lực

quan trị điều hành cua Bao hiêin tiền gưi Việt Nam không ngừng được mơ rộng

và phát triên vừng chác hơn Chính vì vậy Bao hiêm tiền gửi Việt Nam ngày

càng nâng cao vị tri vai trò cua mình dối với ngươi gứi tiền và các tô chức tín

dụng.

</div>
(65)<div class='page_container' data-page=65>

Tuy nhiên, đê báo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cua người gừi tiền, DIV

cần có những quyền hạn nhất định. Phạm vi quyền hạn của DIV có ý nghĩa ảnh

hưởng tới tính hiệu quá và tính chu động, kha năng độc lập trong hoạt đ ộn g cua

DIV.

Quyển hạn của DỈV:

Cấp và thu hồi Giấy chứng nliận bảo hiểm tiền gửi đối vói tổ chức nliận

tiền gửi

Theo Thông Tư 03/2006/TT-NHNN, các tồ chức tham gia BHTG phái

hoàn tất thu tục tham gia bao hiếm tiền gưi trước khi bẳt đầu tiến hành hoạt động

nhận tiền gứi. Trong thài hạn 15 ngày kê từ ngày nhận đu hồ sơ đãng ký tham

gia bảo hiếm tiền gửi, BHTGVN có trách nhiệm cấp Giấy chứng nhận BHTG

cho tô chức tham gia BHTG. Có thê nói, hoạt động bao hiểm tiền gưi bẩt đầu từ

việc cấp giấy chứng nhận cho tơ cliírc tham gia bao hiểm tiền gìn. Hoạt động này

nhằm xác nhận tô chức có tham gia BHTG bẩt buộc theo luật, đồng thời canh

báo cho tố chức tham gia BHTG sưa chữa những sai sót, nâng cao hiệu quà hoạt

động của mình, giám thiếu rui ro thông qua hệ thống giám sát và đánh giá Bên

cạnh đó thông báo công khai cho người gưi tiền về quyền và lợi ích cua họ được

tổ chức BHTG là cơ quan thay mặt nhà nước bao vệ. Tuy nhiên, khi có những vi

phạm nhất định, Bao hiềm tiền gừi Việt Nam có quyền thu hồi Giấy chứng nhận

bao hiếm đối VỚI các ngân hàng, ví dụ trong trường họp :

- Tô chức tham gia BHTG không nộp đu phí bao hiêm quá thời hạn 03

tháng kê từ ngày phai nộp;

- Ngân hàng Nhà nước có văn ban chấm dứt hoạt động nhận tiền gưi;

- Cơ quan Nhà nước có thâm quyền có văn ban yêu cầu tô chức tham gia

BHTG chấm dứt các giao dịch đỏ tiến hành thanh lý tài san hoặc Tồ án thơng

báo q u yết đ ịn h I11Ơ thu tục thanh lý tài san

</div>
(66)<div class='page_container' data-page=66>

Theo số liệu thống kê thì tính đến cuối năm 2006, BHTGVN đã hoàn

thành cơ bán việc cấp Giấy chứng nhận BHTG cho các tồ chức nhận tiền gửi

hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam đu điều kiện theo quy định cua Luật các tơ

chức tín dụng với con số lên tới 1.114 tồ chức34. Nhưng trong q trình hoạt

động có một số tồ chức tham gia BHTG bi mất kha năng thanh toán và bị chấm

dứt hoạt động, Báo hiềm tiền gửi Việt Nam đã chấm dứt bao hiềm và thu hồi

Giấy chứng nhận bảo hiếm cua 120 tồ chức tham gia BHTG. Cùng với việc cấp

Giấy chứng nhận BHTG, BHTGVN còn thực hiện việc cấp đôi giấy chứng nhận

BHTG theo quy định pháp luật hiện hành.

Quyền kiếm tra, giám sát tổ cliúc tliam gia BHTG

Giám sát là cliírc năng quan trọng của tổ chức BHTG, góp phần tác động

lên tiến trình lành mạnh hoá hệ thống tài chính tlìơng qua nghiệp vụ giám sát từ

xa, kiểm tra tại chỗ. Đây là quyền hạn giúp tồ chức BHTG thực hiện được chức

nãng đám bao hoạt động an toàn, phát triển lành mạnh cua hệ thống ngân hàng.

Nhờ có quyền hạn này, tố chírc BHTG tiếp cận được mặt yếu kém trong hoạt

động của các tô chức nhận tiền gứi đế đánh giá chính xác những yếu tố rùi ro.

Hoạt động giám sát tập trung vào kiêm tra những điêm yếu trong hoạt động

ngân hàng, trên

cơ

sờ

đó

áp dụng những giai pháp tích cực như thu phí theo m ứ c

độ rúi ro xứ lý tài san, nợ xấu, nợ khó địi, hỗ trợ tài chính...Hoạt động giám sát

là hoạt động đặc trưng cua tô chức BHTG so với các quỹ bao hiềm tiền gửi Các

quỹ này chi thực hiện chức năng chi tiền mặt cho người gừi tiền sau khi tơ chức

nhận tiền gưi đóng cưa.

Hay nói cách khác,

hoạt động giám sát

được COI là hoạt động đánh giá

rủi ro tiềm ấn cua tô chức tham gia BHTG, từ đó canh báo sớm và đề xuất biện

pháp giúp Tô chức này khác phục phòng ngừa. Đồng thời đây là cơ sơ cho việc

tiến hành công tác kiêm tra tại chỗ thông qua việc chi ra các đơn vị có sai phạm

</div>
(67)<div class='page_container' data-page=67>

hoặc hoạt động yếu kém cần phai kiểm tra35.

H oại

động kiêm tra tại

chỗ

hay còn

gọi là kiểm tra trực tiếp là hoạt động cơ bàn trong chương tình giám sát TCTG

BHTG. Bới chi có kiêm tra trực tiếp mới đánh giá được thực trạng cua TCTG

B H T G đ ể th ấ y rõ đ ư ợ c c h ín h x á c tìn h tr ạ n g cần sự h ỗ tr ợ tài c h ín h h a y k h ô n g ; đê
có c ơ s ớ th ự c tế c ó b iê n p h á p sứ a c h ữ a k h ắ c plụic sai lầm g ó p p h ầ n u ố n nắn c h ấ n

chinh hoạt đ ộ n g n g â n hàng, đặc biệt là quỳ tín dụng nhân dân và các ngân hàng

th ư ơ n g m ại c ố p h ầ n . Đ ồ n g thờ i k iế m tra n à y g iú p đ á n h giá đ ư ợ c thái độ tu â n th u
pháp luật B H T G ' 1’ c u a T C T G B H , th ấ y đ ư ợ c k h ó k h ă n t r o n g v iệ c áp d ụ n g p h á p
luật đế có k iế n ng h ị th a y đôi p h á p luật ch o p h ủ h ợ p h o ạt đ ộ n g th ự c tế c u a T C T G
B H T G .

H o ạ t đ ộ n g k i ế m tra tậ p t r u n g v à o v iệ c x e m xét tồ c h ứ c t h a m gia B H T G
có c h ấ p h à n h p h á p luật B H T G và q u y tẳc an to à n tr o n g h o ạ t đ ộ n g n g â n h à n g do

N H N N q u y đ ịn h h a y k h ô n g ? T u y n h iê n , k i ể m tra việc chấp hành các nguyên tắc

an toàn trong hoại động cua TCTG B H 'í(j do N H N N quy định là m ộ t vấn đề cần
phái b à n t h ê m bơi d ã có tơ c h ứ c có tiề m lực to lớn về n h â n lực, c h u y ê n m ô n thự c

hiện c ô n g tác n à y là N H N N . V ậ y liệu h o ạt đ ộ n g k iê m tra q u y tắc an to àn có cịn
cần tới B H T G V N th ự c h iệ n n ữ a k h ô n g ? 37

T h ô n g q u a h o ạ t đ ộ n g k iể m tra, g iá m sát c u a tồ c h ứ c B H T G , giú p các
T C T G B H T G rút k h ó i thị t r ư ờ n g m ộ t cá c h có trật tự v à k h ô n g làm an h h ư ơ n g tới
tâm lý c u a n g ư ờ i gư i tiề n , an h h ư ở n g tới s ự tồ n tại c h u n g c u a h ệ th ố n g n g â n
hàng. V ừ a đ a m b a o s ự là n h m ạ n h , v ừ a đairi b a o s ự an to à n , v ẫ n đ à m b a o niềm
tin c ủ a n h â n d â n v à o tín h b ề n v ữ n g c ú a N g â n h à n g . N g o à i ra. D I V có thề c h u
đ ộ n g t r o n g việc c h u ấ n bị các n g u ồ n tài c h ín h c h o t r ư ờ n g h ợ p x ấ u n h ấ t x a y ra.

’■ " V a i t r ò c ù a BI IT( ỉ V i õ l n a m (lối VỚI I 1 C I 1 k i n h 10” . T S N g u y ó i i N h ư M i n h . T ạ p c h í N g â n h à n g s õ 1 n a m 2 0 0 6

'6

‘T h ú c d ẩ y I i g l i i ỉ n c ứ u d i u á n l i o á c ô n g lá c k iế m t r a lố ch ứ c th a m Ị Ịi a B I n ( ì . I s N g u y ê n I hi K n n ( ) ; i n h . I ap
c h í N g â n h à n g sô 2 1 , th á n g 1 1 n a m 2 0 0 6

3 X em B áo c á o n g h iê n cứu k h o a h ọ c c ấ p Ỉ3Ỏ 111011 n a m 2 0 0 7 K h o a l.u ả i Đ H Ụ ÍÌI IN : P h á p luái vé H i n ( ì
-n h ữ -n g d iê m m ớ i và h a -n c h ẽ - S i-nh v iê-n th ự c hiệ-n: Đ o à -n 1 h u ỳ T ru -n g , g iá -n g v iê -n h ư ớ -n g d ã -n : 1 s I.ẽ I lu I hu I h u y

</div>
(68)<div class='page_container' data-page=68>

tránh rơi vào tinh trạng mất cân đối tài chính, mất khá nãng chi tra, giam được

chi p h í t r o n g t r ư ờ n g h ợ p x ấ u , h ạ n c h ế đ ư ợ c k h u n g h o a n g tài chín h .

So sánh hoạt động kiểm tra, giám sát cứa tổ cliức BHTG vói hoạt động

Thanh tra ngân hàng của NHNN VN:

H o ạ t đ ộ n g k iế m tra, g iá m sát và h o ạt đ ộ n g th a n h tra n g â n h à n g đ ề u c ó
n h ữ n g đ iể m c h u n g là m ụ c đ íc h n h ằ m g ó p p h ầ n đ a m b á o an to à n tro n g hệ th ố n g

hoạt động ngân hàng, bao vệ quyền lợi ích hợp pháp cua người gưi tiền, tránh sự

đồ v ỡ m a n g tín h hệ th ố n g ; về nội d u n g th a n h tra đ ề u n h à m k iê m tra việc th ự c
hiện q u y tẳ c an to àn t r o n g lioạt đ ộ n g n g â n h à n g d o N H N N q u y định. T u y n h iê n

đây là hai hoạt động không đồng nhất:

về

chu thê: T h a n h tra n g â n h à n g đ ư ợ c t h ự c h iện bơi N H N N (là th a n h

tra chuyên ngành về ngân hàng, thuộc bộ máy ngân hàng Nhà nước)38, trong khi

K iểm tra g iá m sát c á c T C T G H B T G là h o ạt đ ộ n g đ ư ợ c th ự c h iệ n b ớ i DỈV.

- về tính chất, h o ạ t đ ộ n g th a n h tra n g â n h à n g là m ộ t nội d u n g q u a n t r ọ n g
trong h o ạt đ ộ n g q u a n lý nhà n ư ớ c về tiền tệ c u a N H N N , c ó n g h ĩ a là m a n g tính
chất q u a n lý n h à n ư ớ c - h à n h vi thê hiện q u y ề n lự c n h à n ư ớ c , c ò n hoạt đ ộ n g k iể m
tra c ủ a D1V là h o ạ t đ ộ n g n h ằ m th ự c h iệ n tốt c h ứ c n ă n g c ủ a b a n th â n D1V. T h a n h
tra N H N N có th ế á p d ụ n g các chế tài đề x ử lý k h i T C T D c ó vi p h ạ m , cò n h o ạt
động k iề m tra, g iá m sát c u a D I V có th ế đ ư ợ c coi là “ n g ư ờ i b ạ n đ ồ n g h à n h ” , g iú p
tô c h ứ c th a m g ia B H T G s ư a đôi n h ữ n g vi p h ạ m t r o n g lĩnh v ự c B H T G nói r iê n g ,
hoạt đ ộ n g n g â n h à n g nói c h u n g .

về

đổi l ư ợ n g b ị

thanh

tra, kiêm trơ: Đ ố i t ư ợ n g bị t h a n h tra n g â n h à n g
rộng h ơ n Đ ố i t ư ợ n g bị k iế m tra c u a D IV : L à to à n b ộ tồ c h ứ c và h o ạ t đ ộ n g c u a
các tổ c h ứ c tín d ụ n g , h o ạ t đ ộ n g n g â n h à n g c u a c á c tô c h ứ c k h á c , v iệ c th ự c h iệ n
các q u y đ ịn h c u a p h á p luật về tiền tệ và h o ạ t đ ộ n g n g â n h a n g c u a c á c c ơ q u a n tố

G iá o t rìn h I ,uã[ N g â n h a n g V ièt n a in , II 106,1 0 7 . ('lu i b iẽ n T S I.ii I hi T h u T h u ý, K h o a I.u ậ t, Đ IIQ C iIIN , N X H
Đ IIQ C .iĨn n am 2<X)5

</div>
(69)<div class='page_container' data-page=69>

ch ứ c, cá n h â n 39 k ế c á q u y đ ịn h p h á p luật về B H T G . C ò n đối t ư ợ n g k iê m tra c u a
D IV chi giới h ạ n t r o n g v iệ c k iề m tra c h ấ p h à n h p h á p lu ật B H T G và q u y tẳc an

toàn tr o n g h o ạ t đ ộ n g n g â n h à n g do N H N N q u y đ ịn h c ú a c á c tô c h ứ c th a m gia
B H T G .

về

chu thê bị thanh tra, kiêm tra. T h a n h tra n g â n h à n g áp d ụ n g VỚI m ọ i
tồ c h ứ c c ó h o ạ t đ ộ n g n g â n h à n g , tất n h iê n r ộ n g h ơ n c h u th ê bị k iê m tra c u a D IV
nhiều lần: chi là T C T G B H T G - tồ c h ứ c tín d ụ n g và k h ô n g p h ái tô c h ứ c tín d ụ n g
đ ư ợc p h é p h o ạ t đ ộ n g n g â n h à n g th e o q u y đ ịn h c u a L u ậ t c á c tồ c h ứ c tín d ụ n g có
nhận tiền gửi.

-

vè văn han pháp luật điều chinh:

trình tự thú tục Thanh tra ngân hàng

th ư ờ n g đ ư ợ c q u y đ ịn h rõ r à n g tr o n g L uật N g â n liàn g nlià n ư ớ c V iệt nam v à N g h ị
định 9 1 / 1 9 9 9 / N Đ - C P về tô c h ứ c và hoạt đ ộ n g c ủ a T h a n h tra n g ân h à n g , cò n
hoạt đ ộ n g k i ề m tra c u a D I V đ ư ợ c đ iề u c h in h bới Q u y ế t địn h 2 1 8 / 1 9 9 9 / Q Đ - T T g ,
Nghị đ ịn h 8 9 / 1 9 9 9 / N Đ - C P về B H T G , N Đ 1 0 9 /2 0 0 5 /N Đ - C P sư a đôi, bô s u n g
N Đ 89...

về

hệ qua pháp lý: K iê m tra c u a D I V chi d ừ n g ờ k iế n nghị với N H N N ,
yêu c ầ u th ự c h iệ n c á c b iệ n p h á p c h ấ n c h ín h , c h ấ m d ứ t B H T G ( Q Đ 7 5 / 2 0 0 0 / Q Đ -
T Tg), cò n hệ q u a c u a th a n h tra là m a n g tín h c h ấ t “ tr ừ n g p h ạ t " c u a n h à n ư ớ c đối
với việc vi p h ạ m .

C ó thế nó i, h o ạt đ ộ n g k iể m tra, g iá m sát c u a D I V g ó p p h ầ n đ a m b a o an
toàn h o ạt đ ộ n g n g â n h à n g . Rui ro tr o n g n g â n h à n g đ ư ợ c h ạ n c h ế b a o n h iê u thì sẽ
hạn c h ế s ự p h á san n g â n h à n g b ấ y n h iê u , tô c h ứ c B H T G sẽ k h ô n g phai chi tra
tiền b a o h iề m , v ừ a tiết k iệ m đ ư ợ c chi phi m à q u y ề n lợi c u a n g ư ờ i giri tiền vẫn
đ ư ợ c b a o d a m . T u y n h i ê n h o ạt đ ộ n g n à y c u a D I V tr o n g thời g ian q u a c ũ n g có

những hấi cập n h ất định:

</div>
(70)<div class='page_container' data-page=70>

H o ạ t đ ộ n g k i ê m tra c h u y ế u đ ư ợ c th ề h iệ n ờ v iệ c c h ấ p h à n h các q u y đin h
về B H T G , c ò n v iệ c k iế m tra c á c qui đ ịn h v ề an to à n h ầ u hết m ớ i chi triền khai ơ
các tố c h ứ c th a m g ia B H T G là q u ỹ tín d ụ n g n h â n d â n c ơ sớ, các n g â n h à n g
th ư ơ n g m ại cồ p h ầ n n ô n g thôn. B ê n c ạ n h đó, việc k iề m tra, g iá m sát m ứ c đ ộ rui
ro c ù a tố c h ứ c th a m g ia B H T G cò n yếu. C á c qui đ ịn h về v iệ c c u n g c ấ p th ô n g tin
làm c ơ s ờ c h o h o ạ t đ ộ n g k iể m tra, đ á n h g iá m ứ c đ ộ rủi ro cò n c h ư a cụ thế. Đ iề u
này g â y k h ó k h ă n c h o h o ạ t đ ộ n g k iê m tra, g iá m sát c u a D IV . C h ín h vì vậy, tô
chức B H T G c ầ n c ó n h ữ n g đôi m ớ i n h ất địn h th e o h ư ớ n g c h u y ê n từ k iê m tra
giám sát tu â n th u s a n g k iê m tra, g iá m sát m ứ c đ ộ rủi ro đề đ ư a ra n h ữ n g c à n h
báo s ớ m c h o tô c h ứ c t h a m gia B H T G . N g o à i ra, để n â n g c a o c h ấ t lư ợ n g hoạt
đ ộ n g k iê m tra, g iá m sát, c ầ n có s ự ph ố i h ợ p c h ặ t c h ẽ g iữ a tô c h ứ c B H T G và
T h a n h tra N g â n h à n g tr o n g việc c u n g cấp. trao đổi th ô n g tin về tố c h ứ c th a m gia
B H T G . C ầ n b a n h à n h Q u y c h e h o ặ c m ộ t đ ạ o luật về g iá m sát n g ân h à n g p h ù h ợ p
với các c h u ẩ n m ự c q u ố c tế c u a U y ban B asel về g iá m sát n g â n hàng.

N g o à i ra, về c á c b iện p h á p chế tài qui đ ịn h tro n g p h á p luật hiện h àn h ơ

Việt nam c ũ n g chư a đầy đu cá về thẩm quyền và m ứ c độ đề x ử lý các dơn VỊ, cá

</div>
(71)<div class='page_container' data-page=71>

DIV có quyền thực hiện các biện pháp hỗ trợ tài clúnli, tiếp nhận và xứ

lý

tố chức tham gia BHTG có vấn đề

H o ạ t đ ộ n g h ỗ trợ , x ứ lý và tiếp n h ậ n là n h ữ n g b iệ n p h á p n g h iệ p vụ m à
C D IC á p d ụ n g n h ầ m tr ợ g iú p các tố c h ứ c tài c h ín h c ó vấn đề, g iú p h ọ kh ô i p h ụ c
khá n ă n g tài c h í n h c u a m ìn h , h o ặ c x ư lý đê c á c tồ c h ứ c y ế u k é m rút klioi thị
trư ờ n g tài c h ín h m ộ t c á c h ê m th ấ m . V iệ c x ứ lý c á c tổ c h ứ c c ó vấn đề c ầ n tu ân
thú n g u y ê n tác chi phí th ấ p n h ấ t, trừ t r ư ờ n g h ợ p có n g u y c ơ n g h iê m trọ n g g â y ra
rủi ro hệ th ố n g .

C ó th ê nói, hệ t h ố n g n g â n h à n g hoạt đ ộ n g tiềm ân rui ro rất lớn. M ột tro n g
các giải p h á p đê h ạ n c h ế rủi ro n g ân h à n g , g iú p cải tổ , k h ô i p h ụ c k h a n ă n g tài
chính c u a c á c n g â n h à n g là h ỗ tr ợ tài ch ín h c ủ a tổ c h ứ c b á o h iế m tiền gửi. C ụ thề
là D1V đã triể n k h a i trê n đ ịa b à n 3 chi n h á n h B H T G k h u vự c TP.H Ồ C hí M in h ,
Bắc T r u n g B ộ và Đ ô n g B ắc B ộ với số tiền ch o v a y là 3 ty đ ồ n g 4" Sau giai đoạn
thí điềin n à y , B H T G V N đ ã s ơ kết, đ án h g iá và rút ra n h ữ n g bài học kin h n g h iệ m
đề triển k h a i m ơ r ộ n g trê n to àn hệ thống.

H o ạt đ ộ n g hỗ trợ tài c h ín h cua D1V có n h ữ n g đ ặ c tr ư n g sau đây:

- Chu tho được hương hồ trợ tài chính: T h e o K h o a n I Đ iề u 14 N Đ
8 9 / 1 9 9 9 / N Đ - C P , D I V c ó th ế h ỗ trợ tài ch ín h tr o n g t r ư ờ n g h ợ p T C T G B H T G “

có n g u y c ơ m ấ t k h ả n ă n g chi tra n h ư n g c h ư a bị đ ặ t v à o tìn h tr ạ n g k iê m soát đ ặc
biệt” . Kiêm soát đặc hiệt là việc m ộ t tô c h ứ c tín d ụ n g đ ư ợ c đ ặt d ư ớ i sự k iê m soát
trực tiế p c u a N g â n h à n g N h à n ư ớ c do có n g u y c ơ m ấ t k h a n ă n g chi tra41. Nguy 
cơ mất kha năng chi tra đ ư ợ c b iê u h iện là ba lần tr o n g m ộ t t h á n g k h ô n g đ a m bao
tỷ lệ về k h ả n ă n g chi tra tối th iế u b ằ n g I g iữ a tài san “ C ó ” c ó th ê th an h to án n g a y

‘,0 Đỗ Kluic Hai. Bao liicm liền gtri Vict N am 7 năm xây d ư ng và hói nhãp. T ạp chi ngân háng só 3 *4- tháng
2 /2 0 0 7 . tr 52

41 G iá o tinh Luât nuàn h à n ” V i ệ t nam. tr 160, C h u biê n T S Lẽ Thi T hu Thu v. K hoa luât- 
Đ H Q G H N , N X B Đ H Q G H N

</div>
(72)<div class='page_container' data-page=72>

so với các tài sàn “N ợ ” phái thanh toán ng a y 42. V ậy m ột T C T G B H T G má c ó 
dấu hiệu trên như ng chưa bị N H N N V N ra quyết định đặt trong sự kiêm sốt trực 
tiếp thì lúc này D I V sẽ là cứu cánh cho T C T G B H T G .

C ó th ể nó i, Đ i ề u 14, N Đ 1 0 9 / 2 0 0 5 / N Đ - C P đ ã c ó n h ữ n g th a y đôi đ á n g kê

về h o ạ t đ ộ n g h ỗ t r ợ tài c h ín h , chi qui địn h tồ c h ứ c B H T G c ó thề h ỗ trợ tài ch ín h

cho tổ c hứ c tham gia B H T G dưới các hình thức c h o vay, báo lãnh, mua lại nợ và
các hình thức khác phù hợp với qui

định

của pháp luật. T ồ chứ c B H T G chi xem

xét q u y ế t đ ịn h v iệ c hỗ trợ tài ch in h c h o tồ c h ứ c th a m gia B H T G khi N H N N x á c

định rằng việc g ia i thê, phá san cua TCTCỈ B H T (j cỏ thẻ gây ra những anh 
hương nghiêm trọng đến hộ ĩhống ngân hàng, chính trị- kinh tế xã hộì-tài chinh.

Đ iều n à y c ó n g h ĩa là: c h ú th ê m u ố n n h ận đ ư ợ c liỗ trợ tài c h ín h p h ai th o à m ã n hai
điều kiện: c ó n g u y c ơ m ấ t k h á n ă n g th a n h to án k h o a n n ợ đ ế n h ạ n và c ó xác địn h
cùa N H N N về tín h á n h h ư ớ n g n g h iê m trọng. H ỗ tr ợ tài cliínli lúc này đ ư ợ c quan
niệm là b iệ n p h á p c ứ u g iú p T C T G B H T G tr o n g t r ư ờ n g h ợ p rất đ ặ c biệt hàn liĩru,
đ ư ợc coi n h ư b iệ n p h á p đ ặ c biệt về tài sản để p h ụ c hồi hoạt đ ộ n g k in h d o a n h cua
tồ c h ứ c th a m g ia B H T G .

- Nghĩa vụ Ira nợ cua TCTG RHTG đ ư ợ c n h ậ n h ỗ trợ tài c h ín h là q u y
định h o à n to à n m ớ i n h ằ m đ a m b a o q u y ề n lợi c u a D IV , D IV trơ th à n h chu n ợ sau

khi th ự c h iệ n b iệ p p h á p hỗ trợ tài ch ín h c h o T C T G B H T G . v ề v ấ n đề ưu tiên chi
trả k h o a n n ợ thì k h o a n h ỗ tr ợ tài ch ín h đ ư ợ c xếp n g a n g k h o a n ch o vay đặc biệt
cùa N h à n ư ớ c . T r o n g t r ư ờ n g h ợ p x ấ u nhất tô c h ứ c n à y v ẫ n bị giai th ê, p h á san thi

liệu N H N N có trách nhiêm £ / không với xác nhận cua mình bơi xác nhận cua 
NHNN là cơ sơ đù 1)11 ’ thực hiện hiện pháp hồ trợ?

H o ạ t đ ộ n g hỗ tr ợ tài c h ín h c u a c á c tô c h ứ c B H T G trên th ế giới t h ư ờ n g
với m ụ c đ í c h h ỗ tr ợ c h o việc c ơ c ấ u lại c á c n g à n h à n g c ó n g u y c ơ m ấ t k h a n ă n g
thanh to á n đ ồ n g th ờ i b a o vệ n g ư ờ i gửi tiền. H o ạ t đ ộ n g n à y có thế th e o hai

phương thức: cấp trực tiếp cho các ngân hàng gặp khó khăn đê tự c ơ cấu lại,

hoặc cấp c h o các ngân hàng c ó tình trạng tài chính tốt c ó kế hoạch mua lại các

Đ iề u 1 k h o a n 1 v ề sưa đô i điều 5. Q u y ế t đin h 1071 c ua T h ố n g đ ố c N H N N Y iẻ t nam số 
1 0 7 1 / 2 0 0 2 / Q Đ - N H N N ( 0 2 / 1 0 / 2 0 0 2 ) v ề v iệ c sư a đỏi bô s u n g m ô t s ố điều, kh oan cua "Quy c h ế 
kiêm so át đãc biết đò i v ơ i c á c tò c hư c tin d u n g c o phan \ let nam

</div>
(73)<div class='page_container' data-page=73>

ngân hàng gặp khó khăn4- (ví dụ ơ Ba Lan). Đ ê được Q u ỹ bao đam ngân h à n g

Ba Lan ( B F G ) h ỗ t r ợ tài c h ín h thì tố c h ứ c xin hỗ tr ợ c ầ n th ự c h iện các thu tục

sau: ( l ) Đ ệ trình kết quà kiểm toán các báo cáo tài chính v ề hoạt động cua mình

(2) C ó ý k iế n đ ồ n g th u ậ n c u a U ỷ B a n G iá m sát n g â n h à n g về m ụ c tiêu hỗ t r ợ (3)
C h ứ n g m in h k h o a n y ê u c ầ u h ỗ trợ k h ô n g lớn h ơ n tô n g số tiền gưi đ ư ợ c bao h iếm
tại n g â n h à n g ; (4 ) S ừ d ụ n g c á c k h o a n tiề n c u a n g â n h à n g đê x ư lý n h ữ n g tôn
thất44. T h ờ i h ạ n h ỗ t r ợ tài c h í n h tối đa là 10 n ă m , c ó th ê đ ư ợ c g ia hạn k h ô n g q u á

1/2 thời gian c h o vay. N g u ồ n vốn đề hỗ trợ tài chính đượ c hình thành từ nguồn 
đóng góp bẳt buộc cua c ác ngân hàng theo m ứ c độ rủi ro và theo tý lệ qui định

cùa Hội đ ồ n g Q u ỹ b á o đ a m n g â n hàn g . N g o à i ra, q u ỹ h ồ trợ đ ư ợ c bô su n g h àn g
năm bới c á c k h o a n v a y đ ư ợ c h o àn tra từ p h ía n g â n h à n g và t ừ việc bán các
khoản n ợ th u đ ư ợ c tr ư ớ c đây. T h ê m v à o đó, v ố n c h o Q u ỹ h ỗ trợ còn đ ư ợ c bô

sung bời N g â n h à n g N h à nư ớ c Ba Lan (N gâ n h à n g Trung ư ơ n g )45. Tuy nhiên

việc hỗ trợ tài c h í n h c u a n g â n liàng n à y chi đ ư ợ c th ự c h iệ n khi n g ân h à n g lioạt

động tiề m ấn rui ro lớn, c ó n g u y c ơ bị “ đổ b ê ” .

H o ạ t đ ộ n g h ỗ t r ợ tài chính c u a F D Ỉ C đ ư ợ c th ự c h iện từ n ăm 1971 (m ặc

dù chính sách này đượ c phê duyệt từ năm 1950). Tuy nhiên tại thời điềm hiện 
nay FD IC k h ô n g thực hiện hỗ trợ tài chính cho các tồ chức tham gia BHTG.

T rư ớ c đ â y h o ạt đ ộ n g hỗ trợ tài c h ín h c u a F D IC n h ằ m c ử u các n g ân hàn g , tô c h ứ c
tiết k iệ m klioi n g u y c ơ m ấ t k h a n ă n g th a n h to án h o ặ c k h o a n h ỗ trợ c ấ p cho các tô
chức m ạ n h m u a lại tô c h ứ c bị m ất k h a n ă n g th a n h to á n q u a g iao dịch hỗ trợ n g â n
hàng m ơ ( O B A ) 1'’. N g u y ê n tắc hỗ trợ là chi phí th ấ p (chi phí tối th iê u ) ch o q u ĩ
báo h iể m ( đ á m b a o số tiền m à F D IC hỗ trợ phai n h o h ơ n chi phí c h o các giai
p háp lự a c h ọ n k h á c ) , tu y n h iê n c ù n g có n g o ạ i lệ đối với c á c n g â n h à n g sắp đô
v ỡ có th ể g â y á n h h ư ơ n g lớn đối với s ự ổ n đ ịn h hệ th ố n g n g â n hàng. N g o à i ra,
m ộ t loạt c á c n g u y ên tác k h á c c ũ n g đ ư ợ c áp d ụ n g n h ư n g u ồ n v ố n hỗ trợ phai đ a m

x Xe," L ê T h ị H ổ n g ll ạ n h - K in h n g h iê m c ủ a lia 1 .an và M ỹ về hỗ i r ơ i à i c h ín h tro n g Báo h iế m tié n gùi - T ạ p c h í
N g án h à n g s ố 2 4 , ih á n g 12/20(17. Ir 56

44 B F G , À n n u a l rc p o rl 2 0 0 4

** N am 1998 là .Ỉ0'V g iá u i c u a Q uỹ. n a m 19 9 9 và 2000 là 40'V , lừ n a m 2001 (lén n a y là 50'V
46 N g ân h à n g (láu lic ii (lươc h ồ trơ (lưới h ìn h th ứ c c h o v av trư c ũ ó p là r i r s l IV nn v à o n a m 1980

H ỗ trợ d ư ớ i h ìn h llu rc IIIUÌ) tài s a n có . c ó p liic u th ư ờ n g dôi vớ i C o n tin ciU al Illin o is N a tio n a l B an k a n d I rust
C o m p a n ỵ v à o [lăm 19X4. liỗ iro b ằ n g c á c h gưi tiề n x á o lõ c h ứ c co v ắ n d ê dô i \ Ơ I B a n c T e x a s G ro u p . Inc ( 1VX7).
A la sk a M u tu a l B a n k a n d U n ite d B a n k o f A la sk a v;io n ám 1987 - I9XX

</div>
(74)<div class='page_container' data-page=74>

bảo khà năng tồn tại trong tư ơ ng lai cua tô chức B H T G , v iệc hỗ trợ không n h ă m
m ục đ íc h t ư lợi c h o c á c cồ đ ô n g c ú a n g â n h à n g , k h ô n g h ạ n c h ế hoạt đ ộ n g ch u

toàn hợp thức cua FD IC và tất ca các bên đượ c FD IC chấp thuận (hoạt động 
kiểm tra trực tiếp sồ sách, cá c g iấy tờ cua tô chức bị đưa ra đấu giá đê hỗ trợ và 
đánh giá giá trị thư ơng hiệu kinh doanh tiền gửi cua tổ c hứ c đ ó ) A1. Hoạt động hỗ

trợ tài c h ín h c u a F D I C đ e m lại n h ữ n g kết q u a n h ất đ ịn h nlnr g ia m n g u y c ơ đô vờ
các tố c h ứ c th a m g ia B H T G , g iả m s ự bất ồ n đối với c ộ n g đ ồ n g , b a o vệ q u y ề n lợi
cùa n g ư ờ i gư i tiền. B ên c ạ n h đó, hoạt đ ộ n g n à y c ũ n g b ộ c lộ n h ữ n g bất cập nhất

định, là ngu yên nhân dẫn đến sự chấm dửt hoạt đ ộn g này cua FDIC trong giai

đoạn hiện n a y n h ư : tố c h ứ c tài c h ín h y ế u k é m đ à đ ư ợ c h ỗ tr ợ (đ ư ợ c b a o cấp ) và
duy tri h o ạ t đ ộ n g lại là n h ữ n g tổ c h ứ c lớn, tr o n g k h i đ ó c á c tố c h ứ c k h á c n h o hơn
(về qui m ô , về v ố n ) n h ư n g c h ư a bị lâm v à o tình trạ n g sắp m ấ t k h a n ă n g th an h
toán nên k h ô n g đ ư ợ c h ỗ trợ, g â y ra n h ữ n g “ p h an ứ n g ” kịch liệt từ pliía các ch u
nợ c u a tô c h ứ c tài c h í n h n h ó h ơ n ; n g u y ê n tắc chi phí tối th iê u khi h ồ trợ c ũ n g bất
cập b ê n c ạ n h h à n g loạt c á c giải p h á p c ứ u v à n sự đ ô v ỡ n g ân h à n g n g à y c à n g đa

dạng hoá (gia sử hồ trợ vốn qua ngân hàng bắc cầu). Vì vậy, FDIC đà chấm dứt

hoạt đ ộ n g n à y t ừ n ă m 1992.

Khác VỚI m ô hình hỗ trợ tài chính cua B H T G Ba Lan và M ỹ, Bao liiêm

TG N h ậ t B a n ( D I C J ) th ự c h iện hoạt đ ộ n g hỗ trợ tài c h ín h th ô n g qua ngân h à n g
cầu nối v à c ô n g ty x ử lý và th u hồi n ợ - hai c ô n g ty c o n trự c th u ộ c D IC J , th ành
lập trên c ơ s ơ 1 0 0 % v ố n đ ầ u tư t ừ D I C J N g â n h à n g c ầ u nối th ự c hiện q u a n lý
phần tài s a n / n ợ tố t c u a n g â n h à n g đ a n g tr o n g tình tr ạ n g đ ư ợ c hỗ trợ tro n g thời
gian c h ư a c ó m ộ t n g â n h à n g k h á c th ay thế C ô n g ty x ử lý và th u hồi n ợ đ ư ợ c uy
quyền th u n h ậ n , x ư lý p h ầ n tài s á n / n ợ x ấ u từ n g â n h à n g sấp p h á san. VỚI cá c h hồ

trợ tài chính th ơ n g qua các c ô n g ty chuyên nghiệp như trên, hoạt đông cua ngân

h àn g dễ d à n g c ó th ê đ ư ợ c k h ô i p h ụ c đ ư ợ c k h a n ă n g tài c h ín h c u a m ìn h h o ặ c khi
lâm v à o b ư ớ c đ ư ờ n g c ù n g , t r o n g tình h u ố n g k h ô n g c ữ u v à n nôi thì n h ữ n g ng ư ờ i
gưi tiền c ù n g k h ô n g bị lo s ợ vì hoạt đ ộ n g c u a n g â n h à n g y ê u k é m t h ư ờ n g đ ư ợ c
tiếp n h ậ n bơi m ộ t ' ‘ô n g c h u m ới với n ă n g lực q u a n lý, đ iêu h à n h tôt và tlụrc
hiện c á c n g h ĩ a v ụ tr ư ớ c n g ư ờ i gưi tiên

' F D IC . 2 0 0 3 . R c s o lu s io n s H a n d b o o k

</div>
(75)<div class='page_container' data-page=75>

Đ ố i với c ơ quan B H T G t ì à i L o a n (C D I C ), hoạt đ ộ n g hỗ trợ tài chinh 
được thực hiện đối với c á c tổ chức tham gia B H T G gặp khó khăn khi các tơ chức

này có n g u y c ơ m ấ t k h á n ă n g chi trả, k h ô n g th ể tìm k i ế m đ ư ợ c các n g u ồ n hỗ trợ
tài ch ín h k h á c . H ồ s ơ xin v a y tại C D I C gồm:

- Tài liệu liên quan đến đánh giá thực trạng Tài sán nợ, Tài san có
- N g h ị Q u yế t cua Hội đồng quan trị về thế chấp tài san cho khoan vay;
- N g h ị Q u y ết của Đại hội đ ồn g c ồ đ ô n g hoặc Hội đồng quan trị về hạn

m ức v a y v ố n b ê n n g o à i;

- Ke hoạch chi tiết hoàn trá vốn vay;

- Ban cam kết phối hợp và thực hiện y ê u cầu cua người trợ giúp, người

giám sát h o ặ c n g ư ờ i tiếp n h ậ n ;

- N g h ị Q u y ế t c u a Đ ạ i hội đ ồ n g cô đ ô n g c h ấ p n h ậ n việc t>! sáp nhập hoặc

mua lại trong trường hợp k hô ng thê phục hồi.

N g u ồ n v ố n c h o h o ạt đ ộ n g hỗ tr ợ tài c h ín h c ủ a C D I C lấy từ v ố n đ iều lệ
và Q u ỹ d ự p h ò n g chi tra c u a C D I C , v ố n v a y từ n g u ồ n v ố n hỗ trợ đặc biệt cua

Ngân hàng Trung ư ơ n g Đài Loan; Trong trường hợp khấn cấp lioặc Ngân hàng

Trung ư ơ n g c h ư a k ịp c ấ p vốn thì C D I C có thẻ v a y từ c á c tô c h ứ c tài ch ín h khác.
C D IC chỉ c h o v a y tố c h ứ c có k h á n ă n g d u y trì và p h át triền k in h d o a n h , có k h a
năng sinh lời và giá trị tài sản r ò n g h iện tại > 0; T hời hạn c h o v a y là 3 thán g , có
thê đ ư ợ c gia h ạ n ; Lãi su ấ t c h o v a y b ằ n g giá v ố n c ộ n g với 0 ,2 5 % . có tliê tăn g
th êm n ế u n g u y c ơ m i ro c a o h o ặ c gia h ạ n th ê m . M ứ c c h o v a y tối đa k h ô n g đ ư ợ c
vượt m ứ c chi tra d ự kiến . N ế u c ó n g u y c ơ rùi ro h ệ th ố n g và đ ư ợ c p h ê d u y ệ t c u a

cơ quan Nhà n ư ớ c c ó thâm quyền thì mức hỗ trợ c ó thê lớn hơn mức chi tra dự 
kiến 48.

V ậ y h o ạt đ ộ n g h ỗ tr ợ tài c h ín h cần th iế t và h ữ u h iệ u khi n à o 9 Khi tô c h ứ c
th am gia B H T G m ấ t k h a n ă n g th a n h to án h a y có n g u y c ơ lâ m v à o tình trạ n g
n à y ?

N g u ồ n tài c h í n h đ ê hỗ trợ n ế u k h ô n g đ u thi lấy t ừ đ â u 9 T h ự c tế lioạt đ ộ n g
hỗ tr ợ tài c h í n h ơ B a L an c h o th ấ y n ê n th à n h lâp m ộ t q u ĩ h ỗ tr ợ tái ch ín h tách

A* X e m " B á o c á o k c t q u a hoe lá p la i HI l'1'CỈ Đài I.o a n ” - 1 s N g u y ê n Muiih D ù n g . Phó I ỏ n g < iiám (lóc HI I I (A N
n a m 2 0 0 6

</div>
(76)<div class='page_container' data-page=76>

biệt v ớ i q u ì chi trá b a o h iê m tiền gưi. Q u ỹ n à y đ ư ợ c hìn h th à n h trên c ơ sơ đ ó n g

góp dựa và o m ứ c độ rúi ro từ chính các tơ chức tham gia B H T G , trên cơ sơ đo 
nâng c ao hiệu quá sừ dụ n g nguồn vốn vay (đặc biệt từ tiền gưi) cùa các tô chức 
tham gia B H T G . Hoạt đ ộ n g này được áp dụng đối với các tô chức tham gia

B H T G có n g u y c ơ m ấ t k h ả n ă n g th a n h to án v à c ầ n p h ả i th ể h iện đ ư ợ c sự k h ô n g

phân biệt đối x ứ đối với cá c ngân hàng cần hỗ trợ. c ầ n xác định rõ những tiêu

chí để tổ c h ứ c T G B H T G c ó th ể n h ậ n đ ư ợ c hỗ trợ n ày , đ ư a ra các n g u y ê n tắc

trong quá trình xét duyệt hỗ trợ tài chính. V iệ c hỗ trợ khơng nhằm mục đích 
mang lại lợi ích c h o các c ồ đông cua tố chức xin hỗ trợ, hỗ trợ là giai pháp hữu

hiệu (về chi p h í v à h i ệ u q u á k in h tế) đê c ứ u T C T G B H T G kh o i tình trạ n g khó
khăn về tài c h ín h . T u y nliiên, để hoạt đ ộ n g n à y đạt h iệ u q u a cao, cần có c ơ chế
giám sát, k iế m tra, k iế m s o á t c h ặ t chẽ. thích h ợ p việc sứ d ụ n g n g u ồ n vốn hỗ trơ
này.

H o ạ t đ ộ n g liế p n h ậ n , x ư lý tồ chức tham gia B H T G được hiểu là biện

pháp can th iệ p trự c tiếp c u a D I V b ẳ n g tài c h ín h , g iám sát và q u an lý đê giai

quyết triệt đề các vấn dề cua tô chức tham gia B H T G theo tín hiệu tliỊ trường,

nhằm b á o vệ tốt q u y ề n lợi n g ư ờ i gưi tiền và an to àn hệ th ố n g tài ch ín h trên c ơ sơ
n gu y ên tấc c h ia sé th iệ t hại c ô n g b ằ n g , h ạ n c h ế tốn th ất và g iảm tối đa việc sư
dụng q u ỹ c ô n g 4y. T h ô n g q u a hoạt đ ộ n g này, các tô c h ứ c n h ậ n tiền gưi đ ư ợ c bao
hiềm bị đ ổ v ờ đ ư ợ c XU' lý hiệu q u á nhất, p h ủ h ọ p với qui địn h c u a p h á p luật. Tài
sản tiếp n h ậ n đ ư ợ c q u a n lý và bán ra thị t r ư ờ n g với giá tối đa đê th u hồi, tiền gưi
và tài sán tiế p n h ậ n k ê ca các k h o a n n ợ và n g h ĩa v ụ k h á c đ ư ợ c xư lý c ô n g b ă n g

và h iệu qua. H o ạ t đ ộ n g tiếp n h ậ n , x ư lý các tô c h ứ c th a m g ia B H T G c u a các
n ư ớc trên th ế giới n h ư H à n Q u ố c , M ỹ , N h ậ t, Đ ài L o a n , ...cho th ấy tô ch ức
B H T G c h u đ ộ n g v à tíc h c ự c th a m gia v à o q u á trìn h tái c ấ u trú c hệ t h ố n g tài
chính n g â n h à n g c h ứ k h ô n g th ụ đ ộ n g “ c h ờ ” các tồ c h ứ c tài c h ín h bị đ ơ v ỡ đê tiếp
n hận x u lý. Đ ư ơ n g n h iê n đ ê đ á m b a o s ự c h u đ ộ n g trê n , tô c h ứ c B H T G phai
đ ư ợ c trao n h ữ n g q u y ề n n ă n g nliât đ ịnh, phai có đ u n ã n g lực tai chính, đặc biệt

khi khủng lio ang liệ th ố n g xay ra. Ví dụ. FDIC đư ợ c Q u ô c hội M ỹ trao những

</div>
(77)<div class='page_container' data-page=77>

định k h á c ) như : đ ư ợ c p h é p to à n q u y ề n tiếp n h ậ n và th a n h lý tài san c u a tô ch ức
nhận tiền gửi bị p h á sán m à k h ô n g c h ịu sự chi ph ố i c u a c ô đ ô n g T o à án các cấp
hay c ơ q u a n kiêin so á t k h á c . Đ ế đ a m b a o k h ả n ă n g th a n h to á n F D I C đ ư ợ c : Cục 
D ự trữ liên B a n g M ỹ ( F E D ) và B ộ tài c h ín h H o a K ỳ c ấ p hạn m ứ c tín d ụ n g đặc
biệt 30 tý U S D đ ể b ù đ ắ p c á c k h o ả n th u a lỗ d o chi tra b a o h iế m ; Phát h àn h và
bán các trái p h i ế u c u a c ô n g ty c h o N g â n h à n g Tài trợ liên B a n g h oặc vay các
thành v iê n c u a Q u ỹ th e o giới h ạ n b ằ n g với hạn m ứ c tín d ụ n g đặc b iệ t/h o ặ c số
tiền m ặ t m à Q u ỹ b à o h iể m đ a n g g iữ /h o ặ c 9 0 % so với giá trị tài sàn c ủ a c ơ n g ty
tính th eo g iá thị trư ờ n g .

Đ ố i v ớ i c ơ q u a n B H T G H àn Q u ố c ( K D I C ) , tro n g h o ạt đ ộ n g x ư lý, K.DIC
được p h á p lụât c ô n g n h ậ n c á c q u y ề n sau:

- Y ê u c ầ u C h u n h iệ m U y ban g iám sát tài ch in h Q u ố c gia đệ trình báo
cáo kiểm s o á t tài c h í n h đ ố i với tổ c h ứ c th a m gia B H T G đố vỡ;

- Y ê u c ầ u bồi t h ư ờ n g t h ư ờ n g tồn th ất từ n h ữ n g n g ư ờ i đ iề u h à n h tô ch ứ c
đổ vỡ ch o n h ữ n g l úi ro m à họ g â y ra;

- B ộ t r ư ơ n g Bộ k in h tế tài c h ín h hay V ãn p h ò n g g iám sát phai có n h iệ m
vụ th ô n g b á o n g a y c h o K.DIC kin phát h iện tố c h ứ c t h a m gia B H T G có các dấu

hiệu n g u y c ơ m ấ t k h a n ă n g th a n h toán;

- Đ ư ợ c q u y ề n thành lập các c ơ quan n g h i ệ p vụ đế giái quyết các tố chức

đồ vỡ;

- G i á m sát trự c tiếp và đ ư a ra các b iện p h á p cần thiết đê q u an lý cần thiết
đối với h o ạ t đ ộ n g c ù a tô c h ứ c đô v ỡ th ô n g q u a các tố c h ứ c n g h iệ p vụ;

- K hi c ầ n th iế t, n ế u q u ỳ b a o h iế m k h ô n g đu, n h à m có đu vốn đê bao vệ
người gử i tiề n d u y tri s ự ôn đ ịnh, K D I C đ ư ợ c sư d ụ n g v ố n N h à n ư ớ c (v ay vốn
từ C h ín h p h u , N g â n h à n g T r u n g ư ơ n g H à n Q u ố c ) , v a y các tô c h ứ c th am gia
B H T G h o ặ c tố c h ứ c k h á c tr o n g t r ư ờ n g hợp: th a n h to á n ứ n g trư ớ c tiền bao hiềm ,
xứ lý các T C T D bị d ô v ỡ , x ứ lý k h ủ n g h o a n g , tra n ợ gôc và lãi các k h o a n vay
hay trái p h i ế u d o K D I C p h á t hành. C h in h p h u H à n Q u ố c b a o lãnh c h o các k h o a n
vay từ N g â n h à n g T r u n g ư ơ n g .

</div>
(78)<div class='page_container' data-page=78>

C á c n g u y ê n tắ c x ư lý đ ư ợ c K D I C lự a c h ọ n , đó là: (5 c h ừ S): i) C h u y ê n

môn h o á ( S p e c i a l i z a t i o n ) ; ii) H ệ th ố n g h o á ( S y s te m iz a tio n ) ; iii) C h i phí th ấp nhất

(Cost s a v in g ) ; iv) N h a n h c h ó n g ( S p e e d ) v à v) Hài lò n g ( S a tis f a c tio n ) 50.

Quyển tham gia quản lý, tlianli lý tài sản vói tư cách chú nợ día DIV

klii tổ chức tham gia BHTG bị giải thể, phá sán

Tại K h o á n 32 M ụ c VI T liô n g T ư 0 3 / 2 0 0 6 / T T - N H N N có q u y định: “ Bao
hiềm tiền g ử i V iệ t N a m đ ư ợ c q u y ề n th a m gia v à o q u á trình q u a n lý, th a n h lý tài
sản của tố c h ứ c th a m g ia b a o h iể m tiền gửi th e o q u y đ ịn h c u a p h á p luật” . Tổ
chức B H T G trớ t h à n h c h ú n ợ c ủ a tổ c h ứ c th a m g ia B H T G với sô' tiền đã chi trả,

được p h â n c h ia giá trị tài san th eo th ứ tự th a n h to án n h ư đối với ng ư ờ i gưi tiền
trong t r ư ờ n g h ợ p tố c h ứ c t h a m gia B H T G bị giai thế, p h á san th eo q u y địn h pháp
luật về giải th ể , p h á san

</div>
(79)<div class='page_container' data-page=79>

BHTG Việt Nam có quyền ra quyết định chấm dứt bảo hiểm tiền gửi

T h e o Đ i ề u 10 N g h ị đ ịn h số 8 9 / 1 9 9 9 / N Đ - C P , tồ c h ứ c th a m gia B H T G
k h ô n g n ộ p phí b á o h i ề m q u á thờ i hạn 3 th á n g k ê từ n g à y phai nôp. tô c h ứ c bao
hiểm q u y ê t đ ị n h c h â m d ứ t b ả o h iế m và th ô n g b á o trên p h ư ơ n g tiện th ô n g tin đại
chúng, đ ồ n g th ờ i y ê u c ầ u c ơ q u a n n h à n ư ớ c có th â m q u y ề n phai ra q u y ế t định
ngừng h u y đ ộ n g tiền gưi cá n h â n c ù a tố c h ứ c th a m gia B H T G đó. C ó thê nói
đây là đ ặ c q u y ề n c u a tố c h ứ c B H T G đối với tô c h ứ c th a m g ia B H T G khi k h ô n g
nộp phí B H T G đ ú n g h ạ n n h ằ m rà n g b u ộ c trách n h iệ m c ủ a tô c h ứ c th a m gia
B H T G đối với v iệ c b a o vệ q u y ề n lợi c u a n g ư ờ i gíri tiền.

N g o à i c á c q ư y ề n c ơ ban n ê u trên, p h á p luật cò n trao c h o D IV m ột số
quyền k h á c n h ư : q u y ề n th u plií B H T G , k iế n nghị với N H N N và c ơ q u an có thấm
quyền về x â y d ự n g c h í n h s á c h B H T G , h ợ p tác với các tồ c h ứ c n ư ớ c ngoài

Nghĩa vụ của D IV

Đ ê th ự c h iệ n tốt cliức n ă n g c ù a m ình, ng o ài n h ữ n g q u y ề n hạn nhất định
nêu trên, p h á p luật v ề B H T G còn q u y địn h n h ữ n g n g h ĩa vụ nhất đin h cua DIV.

Nghĩa vụ thực hiện cam kết chi trá báo hiếm cho người gửi tiền

Đ â y là n g h ĩ a v ụ rất q u a n tr ọ n g c u a D I V , đ ư ợ c th ự c h iện khi phát sinh sự
kiện b ả o h iề m .

S ự k i ệ n b á o h i ề m đ ư ợ c xác đ ịn h đ ư ợ c h iể u là khi: C ó văn ban c h ấm dứt

hoạt đ ộ n g đối với tố c h ứ c tín d ụ n g c ủ a c ơ q u a n n h à n ư ớ c c ó th â m q u y ề n ; tô ch ứ c
tham gia B H T G m ấ t k h á n ă n g th a n h to á n n ợ 51. T ìn h tr ạ n g m ấ t k h a n ă n g th a n h
toán đ ư ợ c L u ậ t P h á sa n q u y đ ịn h d ó ià tố c h ứ c đó k h ô n g th ế th a n h toán đ ư ợ c các

khoan nợ đến hạn khi chu I1Ợ c ó yêu cầu. Khi c ơ quan nhà nước có thâm quyên

ra q u y ế t đ ị n h giai th ê, th u hồi g iấy p h é p lioạt đ ộ n g h a y m ơ thu tục phá san đôi
với tô c h ứ c tín d ụ n g c ó th a m gia b a o hiêm tiên gưi thi B H T G V N sẽ x e m xét tiên

51 T h e o q u y d ịn h lai Đ ic u 16 N g h i Đ in h X 9 /I> ;W /N Đ -C P

</div>
(80)<div class='page_container' data-page=80>

hành chi trá tiền b áo hiếm. Thêm vào đó, B H T G Việ t N am có trách nhiệm chi tra 
kịp thời, đầy đu tiền gứi đượ c báo hiế m c h o người gưi tiền tại các tô chức tham

gia B H T G bị rút g iấ y p h é p , giái thế, p h á san, q u a đ ó g ó p p h ầ n d u y trì sự ơn định

và uy tín cùa hệ thố ng ngân hàng và đặc biệt là hệ thống Q uỹ tín dụng nhân dân.
Đ ố i với cá c tô chức tín dụng tham gia báo hiểm bị c ơ quan nhà nước có 
thẩm quyền xác định là k h ô n g có kha năng thanh toán được các khoan nợ đến 
hạn, trong v ò n g 6 0 ngày kể từ ngày c ơ quan nhà nước c ó văn bán yêu cầu tô

chức th a m gia B H T G c h ấ m dứ t các giao dịch đề tiến h à n h th a n h lý h oặc kê từ
ngày T o à án q u y ế t đ ịn h m ở th ú tục th an h lý tài sán c u a tổ c h ứ c th am gia B H T G

thì B H T G V N c ó trách nhiệm tiến hành chi tra tiền bao hiểm cho đối tượng thụ

hường. V iệ c xác đ ịn h thời hạn c ụ thê ơ đ â y đ ã tạ o đ iề u k iện th u ậ n lợi cho quá

trình chi trá bao hiểm và đám bao được quyền lợi cho người gứi tiền.

T h eo quy định tại M ụ c IV N ghị Đ ịn h 8 9 / 1 9 9 9 / N Đ - C P và Mục V Thông 
Tư 0 3 / 2 0 0 6 / T T - N H N N thi B H T G V N chi tra số tiền là 50 triệu đồng (gồm ca 
gốc và lãi) clio m ỗi ngư ờ i gửi tiền tại m ỗi tố cliírc tham gia BHTG. Nếu người

gửi tiền c ó t ơ n g s ố tiề n gửi đ ư ợ c b a o h iể m lớn h ơ n 50 triệ u đ ồ n g thì phần vượt
quá sẽ đ ư ợ c tra t r o n g q u á trìn h th an h lý tài san c u a tố c h ứ c th a m gia B H T G . Sau
khi chi tra b a o h iề m , b a o h ié m tiền gửi V iệt N a m trơ th à n h c h ú n ợ cua tô ch ứ c
tham g ia B H T G với số tiền b a o h iể m đà chi tra.

V iệ c ch i tra tiền gử i c h o n g ư ờ i gửi tiền d o B a o h iể m tiền gưi Việt N am

trực tiếp tiến hành hoặc uy quyền cho tồ chức tín dụng thực hiện trên cơ sờ hợp 
đồng uý quyền. N ế u thực hiện việc chi tra thông qua hợp đơng uy qun thì hợp

đ ồ n g n à y p h ái p h ù h ợ p v ớ i q u y đ ịn h p h á p luật, t r o n g h ợ p đ ô n g phai nêu rồ trách

nhiệm cua tô ch ứ c tín dụng trong v iệ c sư dụng sô tiên mà B H T G V N chuyên

sang đề chi tra d ù n g h ạ n và đ ú n g số lư ợng. T ô c h ứ c tin d ụ n g đ ư ợ c B H T G V N u\

quyền phai đáp ứ ng c ác điều kiện sau:
- Là tồ c hứ c tham gia BHTG;

</div>
(81)<div class='page_container' data-page=81>

Đ a p ư n g đ ư ợ c c a c chi tiêu an to àn t r o n g hoạt đ ộ n g n g ân hang Ít nhất
tr o n g th ờ i g ian 6 t h á n g gần nhất;

- C ó trụ s ớ chính hoặc chi nhánh, phòng giao dịch đặt ơ đĩa điềm thích

h ợ p c h o v iệ c chi trá tiền b á o h i ể m 52.

T h ự c tiê n h o ạ t đ ộ n g b á o liiêm tiên gưi triê n kliai tro n g v ò n g 7 n ă m qua

cho thấy, trong thời gian này Bao hiểm tiền gửi Việt N am đã chi tra tiền bao

hiểm c h o 1.476 n g ư ờ i gửi tiền tại 33 Q u ỹ tín d ụ n g n h â n dân ơ địa bàn m ư ờ i tình

trong cả nướ c với số tiền hơn 16,3 tý đ ồ n g 53. Hoạt động này đã góp phẩn cung cô 
niềm tin cua c ô n g c h ú n g vào hệ thống ngân hàng, góp phần ơn định thị trường

tài chính q u ố c gia.

Nghĩa vụ hao mật các thông Im về số liệu tiền ỊỊici và cúc lài liệu hên

quan đến bao hiêm tiền gia cua tô chức tham gia bao hiêm tiền gtti

N h ư trên đã p h â n tích. B H T G Việt N a m c ó q u y ề n k iế m tra, g iám sát các

tồ chức tham gia B H T G , do v ậ y các thông tin liên quan đến tiền gửi cua khách

hàng và B H T G đ ề u đ ư ợ c B H T G Việt N a m tiếp c ậ n và nghiên c ử u N h ữ n g th ô n g

tin cần bao mật thư ờ ng đư ợ c qui định rất cụ thê trong các vãn ban pháp luật 1 va

cơ q u an B H T G c ỏ trá c h n h iệ m k h ô n g đ ư ợ c tiết lộ n h ầ m b a o vệ q u y ề n lợi cua
khách h à n g gừ i tiề n và b a o đ a m sự an toàn hoạt đ ộ n g c u a T C T D

N g o à i c á c n g h ĩ a vụ trên, B H T G V N cịn có n g h ĩa vụ th ự c hiện cam kết

với TC TG BHTCi và các cam kết khác thuộc trách nhiệm cua BHTG VN; nghĩa

vụ tuân thu p h á p luật B H T G , đ iề u lệ. n g h ĩa vụ c h ịu trá c h n h iệ m v ề kết qua hoạt
độ n g B H T G ; n g h ĩ a vụ b á o c á o N H N N đê có b iên p h á p xir lý k h â n cấp trong

trường hợp B H T G V N xét thấy hoạt động cua tô chức tham gia BH TG có nguy

” Khoan 2 8 .6 M ụ c V I T h ô n g T ư 0 3 /2 0 0 6 /T T - N H N N . .

H Đ ỗ K h ắ c H a i. B ao h ic in ticn g u i V iộ t N a m 7 năm xây dựng và liỏi nhập. T a p chi ngán hảng sô 3 + 4 - tháng 
2 /2 0 0 7 . T r 52

54 V í du, N g h ị (lịn h 7 0 /2 0 0 0 /N Đ - ( T ngày 21/1 1 /2 0 00 về ị!Ũr b i mát thóiiỊ! un liên quan đón ucn pui va lai s;ui 
của khách hàng lạ i K ' l 1)

</div>
(82)<div class='page_container' data-page=82>

cơ dân đên mât kha năng chi tra, thất thoát lớn về tài san hoặc co tác động 
nghiêm trọng tới cá c T C T D khác.

T ừ n h ữ n g p h â n tíc h trên ch o th ấ y , D I V là m ộ t tồ c h ứ c tài ch ín h nhà

nước, độc quyền trong lĩnh vực bao hi êm tiền gửi. K hông một tô chức nào khác 
ngoài D IV đ ư ợ c thực hiện nghiệp vụ Bao hiểm tiền gứi. D IV tuy là thuộc sơ hìru

nhà n ư ớ c s o n g k h ơ n g c ó n g h ĩa là n h à n ư ớ c b a o c ấ p , nhà n ư ớ c chi thực hiện
quyền n ă n g c ủ a c h u s ơ h ữ u t r o n g p h ạ m vi v ố n c ấ p c h o D ỈV , D IV phai tự chịu
trách n h iệ m t r o n g v iệ c th ự c h iện n g h ĩa vụ: n g h ĩa v ụ th a n h to án các kh o ản nợ
(nếu có), tự b ù đ ẳ p chi phí h o ạt đ ộ n g , p h á t triên n g u ồ n v ố n , q u y ề n chu đ ộ n g sư
dụng tài c h ín h chi tra B H T G khi xáy ra sự k iện b a o h i ề m . . .

C ó thê n ó i, p h á p luật về B H T G đ ư ợ c b a n h à n h th e o h ư ớ n g tă n g tính độc
lập, tự c h ú tr o n g h o ạ t đ ộ n g c u a D1V, n g à y c à n g k h ă n g đ ịn h vai trò c u a D IV đối
với ng ư ờ i gửi tiề n , đối với việc giám th iê u rui ro t r o n g hoạt đ ộ n g n e â n hàng, đặc

biệt đối với h o ạ t đ ộ n g tái c ấ u trúc hệ th ố n g n g â n h à n g . . . T u y nhiên, tro n g quá
trình h o ạt đ ộ n g , th ự c thi c á c q u y ề n và n g h ĩa vụ c u a m ìn h . D I V gặp n h ữ n g khó
khăn n h ất đ ịn h , đòi hoi p h á p luật cần c ó n h ữ n g sư a đối, b ô s u n g kịp thời.

D I V là tổ c h ứ c tài c h ín h phi lợi n h u ậ n , th à n h lập vì m ụ c tiêu bao vệ
quyền và lợi ích h ợ p p h á p c u a n g ư ờ i gửi tiền , đain b a o an to àn tro n g hoạt độ n g
ngân h à n g t h ự c h iệ n c h í n h s á c h k in h tế v ĩ m ô , c h ứ k h ô n g n h ằ m m ụ c đích kinh
doanh n h ằ m tối đ a h o á lợi n h u ậ n . Đ ê d u y trì sự tồ n tại và p h á t triên, nhà n ư ớc
th ư ờ n g có c á c c h ín h s á c h h ỗ tr ợ tài chính từ p h ía Chính p h u , đ ư ợ c m iên các loại 
thuế. Q u v m ô h ỗ t r ợ c u a C h ín h p h u p h ụ th u ộ c v à o tình hình tài chính cụ thê cua
DIV.

T u y n h i ê n , s ự p h á t triển c u a nền k in h tế thị t r ư ờ n g đặt ra ch o các nha
h o ạ c h đ ịn h c h í n h s á c h c ô n g n h ữ n g y ê u c à u m ớ i vê đ a m b a o an to àn hẹ th o n g tai

</div>
(83)<div class='page_container' data-page=83>

trò đảm báo an toàn trong từng lĩnh vực kinh tế m ang tính chất truyền thống là 
Ngân hàng Trung ươ ng, B ộ Tài chính, hoạt đ ộn g cua tồ chức BH TG phai đàm

bảo hài h ó a c á c m ụ c tiêu: 1- B a o vệ tố t n h ất n g ư ờ i gưi tiền- m ộ t tầ n g lơp đ ô n g
đảo th am g ia v à o c á c g ia o d ịc h tài c h ín h , n h ư n g t h ư ờ n g th iế u th ô n g tin và dề bị
tác đ ộ n g bơi đ ồ v ờ tài c h ín h ; 2- C ù n g với các c ơ q u an q u a n lý tài ch ín h k hác cua
Chính p h ú g ó p p h ầ n đ á m b a o an toàn hệ th ố n g tài c h ín h ; 3 - T ỏ c h ứ c này phai
hoạt đ ộ n g th e o n g u y ê n tấc thị trư ờ n g , hạn c h ế việc sứ d ụ n g n g ân sách n h à nirớc

thuế cua dân đề tài trợ c h o các tơ chức tín dụng yếu kém.

T r o n g bối c a n h HỘI n h ậ p k in h tế q u ố c tế, vai trò c u a B H T G VN c à n g

được thế hiện rõ nét, đư ợ c ví như “cây cầu nối niềm tin” cua c ô n g chúng đối với

hệ th ố n g n g â n h à n g . B H T G V N b á o vệ n g ư ờ i gửi tiền th ô n g q u a hai cách là trực
tiếp và g ián tiếp . B a o vệ trự c tiếp đ ư ợ c th ự c h iện th ô n g q u a hoạt đ ộ n g chi tra
B H T G c ủ a tổ c h ứ c B H T G V N (đ â y k h ô n g phai là m ụ c đ ích ch in h c u a B H T G ),
còn bảo vệ g ián tiế p đ ư ợ c th ự c hiện th ô n g q u a c ô n g tác k iêm tra, g iám sát cua
B H T G h o ặ c h ỗ t r ợ tài c h ín h đối với c á c T C T D . H o ạt đ ộ n g c ủ a B H T G V N góp
phần tạo s ự là n h m ạ n h hoạt đ ộ n g c u a hệ th ố n g n g â n h à n g th ô n g q u a ch ín h c ô n g
tác giám sát, cản li b á o s ớ m và hỗ trợ tài ch ín h N g o à i ra, kin h n g h iệ m cua các
nước trên thế giới c ó tô c h ứ c B H T G hình th àn h làu đời và phát triền Iilur Mỹ.
C anada, N liật b a n , H à n Q u ố c , Đài Loan... ch o t h ấ y tồ c h ứ c B H T G th am gia vào
việc tái c ấ u tr ú c hệ t h ố n g n g â n h à n g th ô n g q u a c á c n g h iệ p v ụ n h ư tiếp nhận và
xử lý, m u a lại 11Ợ, n g â n h à n g b ắ c c ầ u ...đ ã g iú p c h o v iệ c x ư lý các ngàn h à n g cỏ
nguy c ơ đ ồ v ỡ m a n g lại h iệ u q u ả với chi phi th ấ p , k h ô n g g â y ra đô vờ dây
chuyền. T u y n h iê n , c h ứ c n ă n g hết sứ c q u a n tr ọ n g n à y - đó là việc tô ch ứ c B H T G
tham g ia v à o v iệ c tái c ấ u trú c hệ th ố n g n g ân h à n g lại c h ư a đ ư ợ c q u y định trong
pháp luật c ủ a V iệ t N a m . Vì v ậ y , vân đê n à y c ù n g c â n đ ư ợ c qui định rõ trong
Luật về B H T G n h ằ m đ ả m b a o sự an to àn c u a ca hệ th ố n g n g â n h à n g

2 .1 .2 . T ổ c h ứ c t h a m gia bảo hiêm tiên gửi:

</div>
(84)<div class='page_container' data-page=84>

quốc gia, ngân hàng đ ư ợ c cấp phép cua các Bang và các tồ chức tiết kiệm ơ Mỹ 
Khác với ớ M ỹ , tồ c h ứ c B H T G ơ Đ ứ c do Hiệp hội ngân hàng Đ ức thành lập nên 
việc tham gia B H T G là tự ngu y ện đối với các ngân hàng (ngoài các ngân hàng la 
thành viên cua Hiệp hội ngân hàng Đức).

C ó th ê nó i, tu ỳ t h u ộ c v à o m ụ c đ ích c u a hệ th ố n g b a o h iế m tiền giri ơ mỗi

nước mà sự tham gia b áo hiềm là bẳt buộc hay tự nguyện. N ếu mục đích này lá 
nhằm bảo vệ hệ th ố n g thanh toán thi nên giới han s ự tham gia ơ các ngân hàng

thương m ại và c á c tô c h ứ c n h ậ n tiền gứi đ ư ợ c p h é p m ớ các tài k h o a n th an h toán.

Nếu m ụ c đ ích c ủ a hệ th ố n g b a o h iể m tiền gửi đa d a n g hơ n . k h ô n g chi là bào vệ
hệ thố n g th a n h to á n , m à cò n b a o vệ n g ư ờ i gứi tiền n h ó , k h u y ế n k h íc h ngư ời dân
tiết kiệm , ồn đ ịn h hệ t h ố n g tài c h ín h thi s ự th a m gia b a o h iể m nên là băt buộc đối
với m ọi tô c h ứ c c ó n h ậ n tiền gưi. Việc th a m gia b a o h iê m tiền gưi băt b u ộ c sẽ
tạo nguồn vốn hoạt đ ộ n g cho tô chức bảo hiềm tiề n gửi. Bên cạ n h đó, rúi ro sè 
được p h â n b ố c h o c á c đối tư ợ n g đa d ạ n g , tránh tìn h tr ạ n g chi có ngân hàng,
T C T D y ế u k é m m ớ i m u a b a o liiếm, còn n h ữ n g n g â n h à n g , T C T D hoạt đ ộ n g tốt
thì k h ô n g m u a b a o h i ế m .T r ê n c ơ s ớ đó làm g iá m m ứ c đ ộ rui ro c u a ban thân tồ

chức báo hiề m tiền gửi và gánh nặng cua Chính phu trong việc hỗ trợ tài chính

chi tra b a o h iế m . T ừ đ â y c ó th ế nhận định, sự th am gia b a o liiém tiền gưi nên la
bắt buộc đối với m ọ i tô c h ứ c n h ậ n tiền gưi tro n g n ư ớ c. V iệc nơp phí bao hiêm
nên coi n h ư m ộ t k h o á n chi phí hoạt đ ộ n g kin h d o a n h c u a d o a n h nghiệp. Vi sự
tham gia là bẳt b u ộ c n ê n cần qui địn h c h ế tài x ư lý đối với n h ù n g tô chứ c huv
động tiền gử i c u a c ô n g c h ủ n g n h ư n g k h ô n g làm th u tụ c th a m gia b a o hiêin tiên
gửi.

Việt N a m h iệ n n a y th e o m ơ hình B H T G c ô n g khai v à sự th a m gia B H T G
là bắt b u ộ c đối với c á c tô c h ứ c có n h ậ n tiền gưi c u a c ô n g c h ú n g T h e o p h á p luật

về B H T G ơ Việt N a m , ( Đ iề u 2 N ghị định 1 0 9 /2 0 0 5 /N Đ - CP), các T C T D và tô

</div>
(85)<div class='page_container' data-page=85>

BHTG băt buộc. C á c tô ch ứ c tham gia B H T G phai niêm yết c ô n g khai về việc 
tham gia B H T G tại trụ s ơ va các diêm giao dịch Đ iề u này cùng được thê hiện rắt

rõ trong L u ậ t c á c T C T D h iện h àn h ( Đ iề u 17): T C T D có trá c h n h iệ m th a m gia tỏ

chức báo toàn hoặc B H T G ; m ức báo toàn hoặc bao hiêm do Chính Phu quy định.

V ậ y p h á p lu ật V iệt N a m y ê u c ầ u k h ô n g chi các T C T D , m à các tồ chức
khác có h o ạ t đ ộ n g n h ậ n tiền gứi c u a tô c h ứ c , c á n h â n c ù n g phai bắt b u ộ c tham
gia B H T G . C á c tổ c h ứ c k h á c n à y là các p h á p n h â n k h ô n g phai T C T D đ ư ợ c
N H N N V iệ t n a m c h o p h é p th ự c hiện m ộ t h o ặ c m ộ t số h o ạ t đ ộ n g ngân h àn g n h ư
nhận tiền gứ i t h ư ờ n g x u y ê n , sử d ụ n g số tiền n à y đê h o ặ c là c ấ p tín d ụ n g trên cơ

sờ có hồn trá hoặc là c u n g ứng các dịch vụ thanh toán. Hoạt động cua các tô

chức trên c ũ n g lu ô n tiề m ấn riii ro, vi vậy qui đ ịn h tliam gia B H T G cua tô chirc
này n h ầm b a o vệ q u y ề n lợi c u a n g ư ờ i gứi tiền, b a o đ á m sự an to àn cua hệ thố n g
ngân h à n g c ũ n g n h ư s ự ôn địn h cua nền kinh tế.

S ự th a m gia B H T G c u a tỏ c h ứ c th a m gia B H T G đ ư ợ c k h ă n g định b à n g
Giấy c h ứ n g n h ậ n th a m gia B H T G do B H T G Viêt N a m cấp. C á c tô cliirc tham
gia này có tr á c h nh iệm p h ai đ ó n g phí B H T G , c h ịu sự g iá m sát, k iể m tra cua 
B H T G V N t r o n g v iệ c c h ấ p hành các qui định c u a p h á p luật về B H T G , có thề
được hỗ trợ tài c h í n h bơi B H T G V iệt N a m dư ới c á c hìn h th ứ c ch o vay. bao lãnh,
mua lại n ợ và c á c h ìn h th ứ c k h á c p h ù h ọ p với q u y đ ịn h c u a p h á p luật. K h o an hỗ
trợ tài c h ín h n à y đ ư ợ c coi là b iện p h áp đ ặ c biệt đ ư ợ c B H T G Việt N a m áp d ụ n g
để phục hồi h o ạt đ ộ n g k in h d o a n h c u a tô c h ứ c th a m gia B H T G và phai đ ư ợc ưu 
tiên h o à n tra tr ư ớ c tất c a c á c k h o a n n ợ k h á c c u a tô c h ứ c th a m gia BH i G . T ro n g
trường h ợ p c ó vi p h ạ m qui đ ịn h về đ ó n g phí b a o h iê m thì ng o ài việc x ư phạt và

truy thu số nộp thiếu, m ứ c độ cao nhất là c ó quyền châm dứt bao hiêm và thông

báo trên c á c p h ư ơ n g tiện t h ô n g tin đại c h ủ n g . ĐÔI với các vi p h ạ m vê q u y đinh
thô n g tin b á o c á o và q u y địnli về an to àn tr o n g h o ạ t đ ộ n g n g â n h à n g thi luật
pháp c h ư a c ó h o ặ c c ó n h ư n g k h ô n g đu m ạ n h đ ê b u ộ c tơ cliírc th am gia BU K ì

</div>
(86)<div class='page_container' data-page=86>

phải c h ấ p h à n h , c ụ thể: tại Đ iề u 12 cua N g h ị đ ịn h 89 q u y đ ịn h n ế u phát hiện tô

chức th a m g ia B H T G vi p h ạ m các q u y địn h về an toàn tro n g hoạt độniỉ ngân
hàng d ẫ n đ ế n n g u y c ơ m ấ t k h ả n ă n g chi t r a ... thì tố c h ứ c B H T G có q u y ề n yêu
cầu tổ c h ứ c th a m g ia B H T G c ó b iện p h á p c h ấ n c h in h , đ ồ n g thời b á o cáo b ầ n g
văn bản với n g â n h à n g N h à n ư ớ c có b iện p h á p x ử lý k h â n c ấ p N h ư v ậ y thấm
quyền c ủ a B H T G V N ơ đ â y m ớ i chi d ừ n g ở m ứ c đ ộ “ k iến nghị c ơ q u an có th âm
quyền” n ê n tồ c h ứ c th a m gia B H T G c ó thê th ự c h iệ n h o ặ c k h ô n g thực hiện c ũ n g
chẳng sao. ơ H à n Q u ố c , tồ c h ứ c B H T G đ ư ợ c tra o q u y ề n rất lớn, th ậm chi, cơ
quan n à y c ò n đ ư ợ c g ia o c h ứ c n ă n g đ iề u tra g iố n g n h ư c ơ q u a n c ô n g an và có
quyền kh ớ i k iệ n b ê n g â y thiệt hại. B ên cạnli đó, đối với các vi p h ạ m p h áp luật
về B H T G k h á c c ủ a tồ c h ứ c th a m gia B H T G thì luật p h á p c ũ n g cần có qui định rò
ràng và c ụ th ề đ ể đ à m b a o s ự bìn h đ ã n g c ù a các tố c h ứ c n h ận tiền gửi, bao vệ
quyền lợi n g ư ờ i gửi tiền , ví dụ về s ự k h ô n g đ ã n g k ý th a m gia B H T G cua tô chức
thuộc đối t ư ợ n g p h á i th a m gia.

T h ụ c tiễn h o ạ t đ ộ n g B H T G ơ Việt n a m hiện n a y c ũ n g đặt ra vấn đẻ ngoài
việc th a m g ia B H T G b ấ t b u ộ c c ù a T C T D , tô c h ứ c k h á c có h o ạt đ ộ n g nhận tiền
gừi do N g â n h à n g T r u n g ư ơ n g c ấ p p h é p thì có n ê n c h o p h é p bất kỷ tô chức nào
có nliận tiề n gư i c u a d â n c ư đ ư ợ c p h é p th a m gia B H T G tự n g u y ệ n k h ô n g (theo
đúng với b a n c h ấ t c u a q u a n hệ b a o h i ế m ) 9 H a y là b ắ t b u ộ c tất c ả các tô ch ức trên
cũng phái t h a m g ia B H T G b ắ t b u ộ c đê b a o vệ q u y ề n lợi c u a n g ư ờ i gưi tiề n 0

2 .1 .3 . C h u t h ể đ ư ợ c h ư ỏ n g q u y ề n lọi b ả o h i ê m :

</div>
(87)<div class='page_container' data-page=87>

hữu trê n 1 0 % v ố n đ iề u lệ h o ặ c n ắ m g iữ trên 10 % v ố n cô p h ầ n có q u y ề n bo ph iếu
của tổ c h ứ c th a m g ia B H T G đó; T iề n gứi c u a th à n h v iên H Đ Q T , Ban k iêm soát,
Tổng G i á m đ ố c ( G i á m đ ố c ), P h ó T ổ n g G i á m đ ố c (P h ó G i á m đ ố c ) cua tô ch ức
tham g ia B H T G đ ó ; T iề n gứi d ù n g đê đ á m b a o th ự c h iện n g h ĩa vụ cua người gưi
tiền; T iề n m u a c á c g iấ y t ờ c ó giá, trừ m ộ t số g iấy tờ có g iá th eo h ư ớ n g dẫn cua
N H N N V N ( Đ i ề u 3 N g h ị đ ịn h 1 0 9 /2 0 0 5 /N Đ - CP).

V ậ y c h u th ế đ ư ợ c h ư ơ n g q u y ề n lợi b a o h iế m ờ đ â y là cả nhân, hộ gia 
đình, tỏ hợp tác, doanh nghiệp tư nhún và công ty hợp danh. C ác tô c h ứ c khác
như c ô n g ty c ô p h ầ n , c ô n g ty trách n h iệ m liĩru hạn n ế u có tiền gưi ơ ngân hàng
thì c ũ n g k h ô n g đ ư ợ c h ư ơ n g q u y ề n lợi b a o hiểm . S ơ d ĩ có qui định n h ư vậy là do
mục tiê u c ù a h o ạ t đ ộ n g B H T G là n h ằ m b ả o vệ q u y ề n lợi c ủ a ng ư ờ i gừi tiền nho
lẻ, t h ư ờ n g gứ i tiền đ ê tiết k iệ m , ít có k h a n ă n g tiếp cận v à p h â n tích th ô n g tin về
thị trư ờ n g , về h o ạ t đ ộ n g c u a tồ c h ứ c n h ận tiền gưi, d o v ậ y họ rất dễ gặp rui ro.
Đề hạn c h ế riu ro, luật p h á p qui địn h tiền gưi c u a họ đ ư ợ c b a o hiểm . N g o ài ra,
với c ơ c h ế B H T G n à y c ù n g k h u y ế n kh ích n g ư ờ i d à n gứi tiền vào ngân h ản g thay
vì đầu tư v à o c á c lĩnh v ự c k h á c , giú p n g â n h à n g h u y đ ộ n g đ ư ợ c nhiều vốn, cấp
được n h iề u tín d ụ n g c h o nền kin h tế.

B ê n c ạ n h tiền gửi c ù a cá n h â n , tiền gử i c ù a tồ c h ứ c n h ư tô hợp tác, hộ
gia đình, c ơ n g ty h ợ p d a n h c ũ n g đ ư ợ c b a o hiếm . Đ â y là các tô ch ức th ư ờ n g có
qui m ơ v ố n n h ó , k h o a n tiề n gửi trê n tố n g số lư ợ n g tiền gừ i tại tô c h ứ c th am gia
B H T G c h i ế m tỷ lệ th ấ p . H ơ n n ữ a, k h a n ă n g n ắ m bẩt th ô n g tin thị trư ờ n g , đánh
giá tình h ìn h tài c h í n h c u a T C T G B H T G c u a các tô c h ứ c trên c ũ n g k h ô n g khác
cá n h ân là m ấy . B ê n c ạ n h đó. p h á p luật tra o q u y ề n n h ư v ậ y c ũ n g là sự klniyên
khích, h ỗ trợ c u a n h à n ư ớ c t r o n g việc phát triển các loại liinli tô chức này C òn
tiền gửi c u a c á c tô c h ứ c nlnr c ô n g ty T N H H . c ô n g ty cô p h â n th ư ờ n g là các
khoan tiền c h ờ th a n h to á n c h ứ k h ô n g pliai là tiên tích luỹ tiêt kiệm . Iliẻm \ a o do
các loại h ìn h d o a n h n g h i ệ p n à y th ư ờ n g có q u y m ô h o ạt đ ộ n g lớn, có n h ữ n g ưu

</div>
(88)<div class='page_container' data-page=88>

đãi nhất đ ịn h tr o n g v iệ c h u y đ ộ n g v ố n trên thị t r ư ờ n g . . . n ê n c ó đ iều kiện và kha
năng n ắ m b ắt t h ô n g tin về thị trư ờ n g , g iá m sát đ ư ợ c h o ạ t đ ộ n g tài ch ín h cua
doanh n g h iệ p . T ồ c h ứ c n h ậ n tiền gửi k h ô n g th ề xác địn h đ ư ợ c thời hạn cua
khoản tiền n à y d ẫ n đ ế n m ấ t tính c h u đ ộ n g tr o n g h o ạt đ ộ n g n g â n h à n g từ đó dẫn
đến sự bất ồ n đ ịn h tr o n g h o ạ t độn g . Vì v ậ y m à p h á p luật V iệt N a m hiện hành
không b á o h iể m c h o tiề n gứ i c ủ a n h ữ n g tô c h ứ c này. T u y n h iê n , tro n g m ột tư ơ n g
lai gần p h á p luật c ũ n g p h ai có n h ữ n g sư a đôi n h ấ t đ ịn h để đ a m b a o s ự bìn h đ ă n g

trong việc b a o vệ q u y ề n lợi c u a n g ư ờ i gừi tiền , k h ô n g n ê n có SƯ pliân biệt giữa
các đối t ư ợ n g gừi tiền v à o n g ân hàng. Đ â y c ũ n g là cá c h đê th ú c đ ấ y thị trư ờ n g
ngân h à n g p h á t triển.

B ê n c ạ n h v iệ c qui đ ịn h n h ữ n g t r ư ờ n g h ọ p đ ư ợ c p h é p B H T G , pliáp luật
cũng liệt kê c á c đối t ư ợ n g bị c ấ m n h ư tiền gưi c u a cồ đ ô n g n ắ m g iữ 10% cô phần
có q u y ền b o p h i ế u tô c h ứ c th a m gia B H T G đó, th à n h viên Hội đ ồ n g q u ản trị,
Ban k iềm so á t, T ồ n g g iá m đ ố c ( G iá m đ ố c ), P h ó tố n g g iá m đ ố c ( P h ó giám đốc)
của T ố c h ứ c t h a m g ia I3HTG đ ó ...V i ệ c qui địnli n à y là h o à n toàn h ợ p lý, đ ú n g
với m ụ c tiê u c u a B T G và c ũ n g p h ù h ợ p với t h ô n g lệ q u ố c tế (ví dụ, Chi thị cua
Cộng đ ồ n g C h â u Ầti v ề t r ư ờ n g h ợ p k h ô n g th u ộ c d iệ n b á o h iể m c ũ n g đề cập đến
các tr ư ờ n g h ợ p tr ê n ) , bơi lẽ đ à y là n h ữ n g th à n h v iên có q u y ề n q u a n trọ n g trong
các T C T G B H T G n h ư q u y ề n triệu tập Đ ại hội đ ồ n g c ô đ ô n g , q u y ề n kiến nghị về
nội d u n g c u a c u ộ c h ọ p Đ H Đ C Đ , q u y ề n đề c ư ứ n g c ư viên vào th àn h viên

H Đ Q T , B K S , q u y ề n t h ô n g tin chi tiết h ơ n về b á o c á o c u a BK S. trong

</div>
(89)<div class='page_container' data-page=89>

có thể trụ c lợi b ả o h i ế m th ô n g q u a h àn h vi đ iều tiết h o ạ t đ ộ n g c u a T C T G B H T G .
rủi ro đ ạ o đ ứ c c ó th ể p h á t s in h H ầ u h ế t các n ư ớ c đ ề u loại tr ừ nhìrng đối tư ợ n g
này ra k h o i p h ạ m vi b á o hiểm .

C ó th ê n ó i, v iệ c b a o h iế m tiền gưi c u a c h u th ề n à o p h ụ th u ộ c vào m ô
hinh B H T G v à q u i đ ịn h p h á p luật c ú a từ n g q u ố c gia. N h ư trên p h â n tích, p h áp
luật Việt N a m chí c h o p h é p b á o h iể m tiền gửi c u a m ộ t số c h ú thê, tức mối q u an
tầm h à n g đ ầ u ớ đ â y là n g ư ờ i tiền gửi. T ư ơ n g tự n h ư v ậy , p h á p luật ờ Ỷ Á o ,
Phần lan k h ô n g c h o p h é p b á o h iế m tiền gửi c u a các c ơ q u a n C h ín h Ph u , tiền gưi
bất h ợ p p h á p , tiề n gừi c u a c á c tô c h ứ c tài c h ín h , c á c c ô n g ty lớn, tiền giri cua
người q u á n lý và n ộ i b ộ n g â n hàng. S ớ d ĩ n h ư v ậ y là vì n h ữ n g đối tư ợ n g trên có
khả n ă n g tiế p c ậ n , p h â n tích tốt t h ơ n g tin về tìn h hìn h h o ạt đ ộ n g c u a tô chức
tham gia B H T G , b ê n c ạ n h đó c ũ n g n h ằ m kích th íc h h o ạt đ ộ n g đ ầ u tư th ô n g q u a

việc c h u y ê n v ố n v à o hoạt đ ộ n g san xuất kin h d o a n h th u lợi n h u ậ n , tạo sự tăn g
trường c h o n ề n k in h tế.

N g o à i ra, ở m ộ t số n ư ớ c (C a n a d a , M ỹ ) trư ớ c đ â y p h á p luật về B H T G
thực hiện b à o h iế m c h o c á c loại tiền gửi cua m ọi c h ủ thể ( k h ô n g phụ tlniộc vào
chủ thế gửi tiề n là ai) n h ư tiền gửi th a n h to án , tiền gửi tiết k iệ m , tiền gửi có kỳ
hạn.

M ặ c d ù c ó n h ữ n g qui địn h đ ặc th ù c u a m ỗ i n ư ớ c tro n g việc xác địnli ch ú
thề đ ư ợ c h ư ở n g q u y ề n lợi b a o liiêm s o n g có thê nói, x u ất p h át đ iê m c u a nó là ưu
tiên b ả o vệ q u y ề n lợi c u a n h ữ n g đối tư ợ n g có s ự h ạ n c h ế n h ấ t địn h tro n g việc
tiếp cận, đ á n h giá, p h â n tích th ô n g tin về tô c h ứ c n h ậ n tiền gứi, t h ư ờ n g là n h ữ n g
người có thu n h ậ p th ấ p , dễ bị tác đ ộ n g b ớ i các k h á c h h à n g gừi tiền k h á c hoặc
nh ữ n g “ tin đ ồ n ” .

2.2. Tiền gùi và số tiền được báo hiếm:

T i ề n g ủ i là s ố tiề n m à tô c h ứ c , cá n h â n gưi tại tơ c h ứ c tín d ụ n g h o ặ c các
tổ c h ứ c k h á c c ó h o ạ t đ ộ n g n g â n h à n g d ư ớ i h ìn h th ứ c tiê n gửi có k ỳ hạn, tiên gưi

</div>
(90)<div class='page_container' data-page=90>

khống k ỳ h ạ n , tiề n gửi tiết k i ệ m v à các h ìn h th ứ c k h ác. T iề n gưi có thê h ư ờ n g lài
suất h o ặ c k h ô n g h ư ơ n g lãi su ấ t và phai đ ư ợ c h o àn tra ch o n g ư ờ i gứi t i ề n . 55

C ó th ê n ó i, tiề n gưi - tài san có tính rui ro c a o , rủi ro c u a nó có m ối liên
quan m ậ t th iế t với h o ạ t đ ộ n g c u a các tô c h ứ c n h ân tiền gứi. V iệc xác định lọai
tiền gửi n à o đ ư ợ c b á o h iề m , là c ơ s ớ tính phí b á o h iề m tiền gửi địn h k ỳ phụ
thuộc vào c h ín h s á c h tiền tệ c ủ a m ỗi q u ố c gia. N g u y ê n tắc hoat đ ộ n g B H T G nói
chung là b a o vệ n g ư ờ i giri tiền n h o .T iề n gửi tiết k iệ m v à tiền gưi cua cá nhân
bằng nội tệ là loại tiề n gử i m à đ ế n nay tất ca các hệ th ố n g b a o h iê m tiền giri trên
thế giới đ ề u b á o vệ. V iệ c loại trừ n h ữ n g k h o a n tiền gưi đ ư ợ c b a o hiểm c ù n g n h ư

qui định m ứ c b ả o h i ế m tiền gửi tối đa n h ằ m g iá m th iể u rủi ro c h o ch ín h tô chức
B H TG và n â n g c a o trá c h n h iệ m q u án lý h o ạ t đ ộ n g k in h d o a n h c u a các tô c h ứ c
tham gia b á o h iề m tiền gửi. C á c k h o a n tiền gửi k h ô n g đ ư ợ c b a o h iề m th ư ờ n g là
bằng ng o ại tệ h o ặ c là c u a các tố chứ c. Việc q u y ế t đ ịn h b á o h iề m c h o đ ồ n g ngoại
tệ hay k h ô n g là m ộ t v ấ n đề nan giai đối với m ỗ i q u ố c gia. ờ n h ữ n g q u ố c gia mà
tiền gửi b ằ n g n g o ạ i tệ c h i ế m ty lệ th ấ p , các g iao d ịch c h u y ế u đ ư ợ c th ự c hiện
thông q u a đ ồ n g nội tệ thì v iệ c loại trừ đối tư ợ n g b a o h iểm là đ ồ n g ngoại tệ là
điều dễ d à n g đ ư ợ c c h ấ p nhận, ờ n h ữ n g m rớc d a n g p h át triên , việc loại tru d ô n g
ngoại tệ t h ư ờ n g g á n với lý d o tô c h ứ c b a o h iể m tiền gưi k h ô n g có đu số ngoại tệ
để th anh to á n c h o n g ư ờ i gưi tiền khi s ự k iện b a o h iề m x a y r a M’ T iền gưi liên
ngân h à n g t h ư ờ n g k h ô n g đ ư ợ c b a o h iê m vì đ â y là tiề n gửi c u a các tô c h ứ c kinh
doanh trự c tiế p tiề n tệ, c ó c ơ hội tiếp c ậ n tốt các th ô n g tin và k iê m soát đ ư ợ c
mức đ ộ rủi ro đối với c á c k h o á n tiền c u a h ọ 57. T r o n g khi đó, c h ín h sách B H T G
có m ục tiê u b á o v ệ n g ư ờ i gửi tiền có th u n h ậ p th ấ p và bị hạn c h ế bơi k h a n ăn g
tiếp cận t h ô n g tin n g â n hàn g . N g o à i ra. tiền c u a c á c tố c h ứ c kin h tế, ch in h trị. xã
hội c ũ n g h a y bj loại trừ , k h ô n g đ ư ợ c b a o h iề m bơi lẽ tiề n gứi tro n g tài k h o a n cua
các ch ủ th ê n à y k h ô n g t h u ầ n tu ý n h ằ m m ụ c tiêu tíc h luỹ, tiết k iệ m m à tliư ờng đê

55 Khoán 9, Đ i ề u 20 I .uặt c á c lổ c h ứ c tín dụng

56 N g h iê n c ứ u c u a K u n l v;ì S o b a c i v à o n ă m 2001) clio tliíiy iro n g 6 8 hc th ô n g B H T G Irẻn th e ịiiơi liu co 20 lic
th ố n g k h ô n g b a o liiê m IICII nưi n u o a i tô T lico K u n l D A ;ind Sobiici ĩ (2 0 0 0 ). D c p o sil In su n in e c a ro tin d llic
W orl: A d a tc b a sc , T h e W orỉ B a n k .

' T ro n g 72 h ệ lliố n g b a o liic m liề n g u i d ư ợ c n g h ic n c ứ u th i co 4 5 n irơ c lo ại tr u tic n gư i 1 lẽn n g an luing T h e o
G a re ia G .G .H (2 0 0 0 ). D c p o sit In s u ra n c e A c lu a l a n d G o o d P ra c tic c s. o c c a s io n a l p a p c r 197. In tc m a u o n a l
M o n ẹlary F u n d . V V ashinglon D C

</div>
(91)<div class='page_container' data-page=91>

thực hiện c á c g ia o d ịc h t h a n h to á n liên q u a n đ ế n h o ạt đ ộ n g c u a tô c h ứ c Vi vậy
các tổ c h ứ c n à y c ó c ơ hội n ắ m b ẳt các t h ô n g tin về n g â n h à n g m à họ q u y ế t đinh

gửi tiền, k h ô n g n h ấ t th iế t p h ái th u ộ c đối tư ợ n g đ ư ợ c b a o vệ trự c tiếp c u a ch ín h
sách b ả o h iế m tiề n gửi.

V ậ y p h á p luật về B H T G t h ư ờ n g q u y đ ịn h rất rõ r à n g về n h ữ n g loại tiền
gửi đ ư ợ c b ả o h iế m , k h ô n g đ ư ợ c b a o hiêm .

T h e o p h á p luật vê b a o h iê m tiên gứ i ơ V iệt N a m , các loại tiền giri đ ược
bào hiềm đ ó là:

- T iề n gửi tiết k iệ m ;

- T iề n gửi c ó k ỳ h ạn , tiền gưi k h ô n g kỳ hạn;

- T iề n m u a g i ấ y tờ c ó giá ghi d a n h do tô c h ứ c tliam gia B H T G phát
hành.

Tiền g ia tiết kiệm: là k h o á n tiền của cá n h â n đ ư ợ c gửi tại tồ c h ứ c tín d ụ n g
nhàm m ụ c đ íc h h ư ơ n g lài. T iề n gưi tiết k iệ m n à y c ó kỳ hạn, hay k h ô n g có kỳ
hạn đều là đối t ư ợ n g c u a B H T G . ^

Tiền gưi cỏ kỳ hạn hoặc khơng có kỳ hạn: Đ â y là loại tiền gứi có xác dinh
thời hạn gửi h o ặ c k h ô n g xác định thời gian gửi. Loại tiền gửi k h ô n g kỷ hạn
th ường là d ù n g chi tra c h o c á c h o ạt đ ộ n g san x u ấ t k in h d o a n h , rút bất kỳ lúc nào
hoặc sư d ụ n g đê t h a n h to án . ' }

Tiền mua chửng chỉ liền ff.fi, vù các trá i phiếu ghi danh d o c ơ q u a n nhà
nước có t h ẩ m q u y ề n c h o p h é p T ô c h ứ c t h a m gia B H T G đ ư ợ c p h é p phát hành
Điềm lưu ý là trái p h i ế u và c lú rn g cln tiền gưi k h ô n g phai là loại v ô danli và phai
cua ch ín h tô c h ứ c n h ậ n tiền gưi đó p h át hành.

C á c loại tiền gư i sau đ â y k h ô n g đ ư ợ c b a o hiêm :

58 N liư 4 9

'9 G iá o trình Luật n gân h à n g V iẽ t nam (C h ủ biẻn T S Lê Thi Thu T hu y). tr 177

</div>
(92)<div class='page_container' data-page=92>

a, T iề n gưi c ư a n g ư ờ i gứ i tiền là c ố đ ô n g s ơ h ữ u trên 10 % v ố n đ iề u lệ hoặc
nắm g iữ trên 1 0 % v ố n c ô p h ầ n có q u y ề n bo p h iế u c u a tô c h ứ c th a m gia bao h iê m
tiền gửi đó;

b, T iề n g ử i c u a n g ư ờ i gửi tiền là th à n h v iê n H ộ i đ ồ n g q u a n trị, B an k iê m
soát, T ổ n g g iá m đ ố c ( G i á m đ ố c ), P h ó tồ n g g iá m đ ố c ( P h ó g iá m đ ố c ) c u a tô c h ứ c
tham gia b á o h iể m tiền gứi đó;

c, T iề n gửi d ù n g đề đ a m b a o th ự c h iện n g h ĩ a v ụ c ủ a n g ư ờ i gửi tiền;

d, T iề n m u a g iấ y t ờ c ó giá vô d a n h do tổ c h ứ c th a m gia b a o h iểm tiền gừi
phát h à n h 60

V ậ y liền gưi dùng đê hao đam cho việc thực hiện nghĩa vụ cua ng ư ờ i

gửi tiền ví d ụ n h ư tiề n gửi đề k ý qu ỹ , k ý c ư ợ c , đật c ọ c k h ô n g đ ư ợ c b a o hiềm
Việc th a n h to á n , chi tra số tiền trên p h ụ th u ộ c rất lớn v à o việc th ự c hiện n g h ĩa vụ
cùa n g ư ờ i gứi tiền c h o n ê n làm c h o n g ân h à n g k h ô n g c h u đ ộ n g tr o n g việc xác
định dài h ạ n h a y n g ắ n h ạ n từ đ ó gây sự bị đ ộ n g t r o n g việc s ử d ụ n g n g u ồ n vốn
cua n g â n h à n g , s ự bất ổ n tro n g hoạt đ ộ n g n g ân hàng. D o đó lọai tiền này k h ô n g
được b ả o h iế m . T liêin v à o đó, khi n g ư ờ i gửi tiền k h ô n g th ự c hiện n g h ĩa vụ đối
với bên có q u y ề n thì b ê n n à y có q u y ề n đ ư ợ c y ê u c ầ u n g â n h à n g nơi ký q u ĩ th an h
toán, bồi t h ư ờ n g th iệ t hại d o b ê n có n g h ĩa vụ g â y ra. T u y n h iê n , c ũ n g phai th ấ y
rằng loại tiề n k ý qu ĩ, đ ặ t c ọ c nói trên d ù cá n h â n sư d ụ n g c h o m ụ c đích cụ thê

nh ư n g đ â y v ẫ n là m ộ t loại tiền gưi c u a k h á c h h à n g , đ ư ợ c h ạ c h to án vào n h ó m tài
khốn tiền gử i n ê n n ế u cá n h â n gửi loại tiền n à y thì c ũ n g c ầ n đ ư ợ c b a o hiếm .
Điều n à y p h ù h ợ p với m ụ c tiê u c u a ch ín h sách B H T G là b a o vệ q u y ề n lợi cua
người gửi tiề n là c á n h â n .

Đ ố i v ớ i tiền gử i b ằ n g n g o ạ i tệ, p h á p luật V iệt N a m v ẫ n g iữ n g u y ê n q u a n
đ iểm k h ô n g đê n g o ạ i tê là đối tư ơ n g c u a B H T G . K hi n ề n k in h tế c h ư a phát t n ê n
nên b a o h i ể m c h o c á c loại tiền gưi b ă n g nội tệ, bơi lẽ p h ầ n lớn các g iao dịch

611 K h o a n 2 M ụ c I T h õ n g T u ().V 2 0 0 6 /T T -N H N N

</div>
(93)<div class='page_container' data-page=93>

được th ự c h iệ n b à n g nội tệ. Đ â y là m ộ t tro n g các b iện p h á p b a o vệ đ ồ n g nội tệ
chống đ ô la h o á và h ỗ t r ợ c h o c h ín h sách q u a n lý n g o ạ i hối c u a q u ố c gia. T u y
nhiên, h iệ n n a y c h ú n g ta c ũ n g đã đ a n g th ự c h iệ n các c a m k ế t c u a W T O về m ơ
cửa thị tr ư ờ n g , tự d o h o á c á c g ia o d ịch th ư ợ n g m ại t r o n g nền k in h tế thì việc qui
định n h ư trê n rõ r à n g sẽ là c a n trơ rất lớn. Đ â y c h ín h là rào c a n c u a th u hút vốn
đầu tư n ư ớ c n g o à i, c u a h ộ i n h ậ p k in h tế q u ố c tế. N ế u m ở r ộ n g đối tư ợ n g B H T G
là ngoại tệ c ó th ê tạo c ơ hội c h o các n g â n h à n g th u h ú t đ ư ợ c n g u ồ n ng o ại tệ lớn
trong n h ân d â n , k h u y ế n k h íc h lư ợ n g k iề u hối lớn từ n ư ớ c ng o ài c h u y ề n về ch o
đầu tư, p h át triề n k in h tế đất n ư ớ c.

T h ê in v à o đ ó , Đ i ề u 569 B ộ Luật D â n sự n ă m 2 0 0 5 có qui định: “ Đ ối

tượng đ ư ợ c b á o h iể m g ồ m c o n n g ư ờ i, tài san, trá c h n h iệ m d â n s ự và các đối

tượng k h á c th e o qui đ ịn h c u a p h á p lu ật” . V ậy tại s a o ng o ại tệ h o ặ c v à n g k h ô n g
được b a o h iể m ? N eiì luật p h á p vần có sự hạn c h ế n h ư v ậ y e r ằ n g c ó thế dần đến
tình trạ n g xấu: c á c tồ c h ứ c n h ậ n tiền gưi sẽ c h u y ề n d ầ n từ hìn h th ứ c huy đ ộ n g
bằng tiền V N Đ s a n g h ìn h th ứ c h u y đ ô n g b ằ n g v à n g và n g o ạ i tệ. Đ iều này làm
giám đ á n g kê m ứ c d ó n g phí b a o h iế m và rui ro tă n g lên đ á n g kê do đối tư ợ n g

không đ ư ợ c b a o h iể m n g à y c à n g lớn. Khi các tô c h ứ c n h ậ n tiền gửi gặp sự cố,
lâm vào tin h t r ạ n g c ó n g u y c ơ m ấ t k h a n ă n g th a n h to á n thi đ â y la n h ữ n g đối

tư ợng sè rút tiề n tr ư ớ c tiê n , tạ o sự m ấ t ồn đin h lớ n c h o h o ạt đ ộ n g c u a tô chứ c

tham gia B H T G

B ên c ạ n h đ ó , c ù n g c ầ n n h ấ n m ạ n h rằ n g , v iệ c giới h ạ n c á c loại tiền gưi n ê u
trên đ ư ợ c b a o h iề m th e o p h á p luật V iệt N a m tro n g giai đ o ạ n h iệ n n a y la q u á hẹp,
không p h ù h ợ p v ớ i t h ô n g lệ q u ố c tế, k h ô n g b a o vệ đ ư ợ c q u y ê n lợi c u a nhà đâu
tư, sự b ìn h đ ă n g g i ữ a c á c c h u thê gưi tiền. H iệ n n a y , tô c h ứ c gư i tiên v à o n g ân
hàng rất n h iề u , k è c a c á c tỏ c h ứ c có v ố n đ â u t ư n ư ớ c n g o à i, m ụ c đícli có thê là
đầu tư c h ứ n g k h o á n h o ặ c c á c hoạt đ ộ n g đ à u tư k h á c n h ư n g tiên giri c u a họ k h ô n g

</div>
(94)<div class='page_container' data-page=94>

được b ả o h iê m . T r o n g khi đ ó h o ạt đ ộ n g c u a n g â n h à n g tiề m ân rui ro rất cao
nhất là t r o n g th ờ i b u ô i c ạ n h tra n h k h ố c liệt h iệ n n a y trên thị t r ư ờ n g tài ch in h
việc đồ b ế n g â n h à n g là đ i ề u k h ó trá n h khỏi. Hệ q u a là c á c tô c h ứ c n à y phai c h ịu
chung số p h ậ n với c á c c h ú n ợ k h á c , đ iề u n à y c ó n g h ĩa là có th ê bị m ấ t trắ n g số
tiên gửi n ê u tài san p h á s á n k h ô n g c ò n đê tra nợ. N g o à i ra, n ế u m ụ c tiêu c u a
B H T G là b á o v ệ q u y ề n lợi c u a cá nh ân , tiền gừi c u a c ô n g ty h ợ p d a n h (tô c h ú c
có tư c á c h p h á p n liân ) đ ư ợ c b á o h iế m thì tại sao đối với loại hìn h c ơ n g ty trách
nhiệm h ữ u h ạ n m ộ t th à n h viên d o m ộ t cá n h â n làm c h ú lại k h ô n g đ ư ợ c bao
h iểm 9 N ê n c h ă n g p h á p luật c ầ n nới lò n g và m ơ rộ n g p h ạ m vi h ơ n h iện nay theo
hư ớng c á tiề n gửi c u a c á c tổ c h ứ c là c ô n g ty trá c h n h i ệ m h ữ u hạn và c ô n g ty cô
phần c ũ n g đ ư ợ c b á o hiểm .

N g o à i ra, tiền gử i liên n g â n h à n g , tiền gứi lãi suất c a o , có nên d ư ợ c bao
hiềm k h ô n g ?

Tiền gư i cỏ lã i suất cao: đ â y là đối tư ợ n g bị loại k h o d a n h sách bao lnêm

tiền gửi c u a m ộ t số q u ố c gia bơi liên q u a n đến rui ro đ ạ o đ ứ c - một rui ro Iiguv
hiếm đối với h o ạt d ộ n g c u a B H T G . C á c T C T G B H T G khi th a m gia b a o lnêm
tiền gửi m à đ ặ c b iệt là m ộ t c ơ chế cua n lù rn g đ ồ n g h ạ n g c à o b ằ n g và bẳt buộc
như m ô h ìn h c u a V iệt n a m h iện nay thì đ ề u n á y s in h tâ m lý y lại, dẫn đến hành
vi th iếu đ ạ o đ ứ c n h ư sẵ n s à n g vi p h ạ m q u y tắc an to à n , c h ấ p n h ậ n rui ro cao vì
biết có m ộ t tơ c h ứ c đ ã th ự c hiện th a y n g h ĩa vụ tra nợ. D o đ ó khi rơi v à o tình
trạng có n g u y c ơ m ấ t k h a n ă n g th a n h to án thi t h ư ờ n g h u y đ ộ n g tiền gửi với lài
suất c a o n h à m th u h ú t n g ư ờ i gửi tiền. Ví dụ n h ư ớ N h ậ t Ban n g â n h à n g
N ic h ju k in 61.

v ề

vần d ề n à y

D1V

dà b a n h à n h C ô n g v ă n số

140/CV-BHTG

( 1 0 / 0 4 /2 0 0 2 ) q u y đ ị n h tiề n gư i đ ư ợ c h u y đ ộ n g n ó n g , với lài su ấ t c a o thì chi tinh
lãi chi tra th e o m ứ c lãi s u ấ t c ó kỳ hạn c a o nliât c ù n g thờ i đ iê m tôi đa b ă n g lài

61 “T ă n g c ư ờ n g h ào vệ q u y ề n lơi c ù a người gửi licn , T s N g u y ê n Thị K im O anh va

rhs I .c

\ icl

N g a , Tạp c h í N g à n h à n g s ố 4 n ă m 2 0 0 6

</div>
(95)<div class='page_container' data-page=95>

suất c h o v a y t h ô n g th ư ờ n g . Đ i ề u n à y p h ù h ợ p với k in h n g h iệ m thế giới tu y nh iên
cần đ ư ợ c qui đ ịn h rõ rà n g , c h u â n lioá t r o n g luật đề th ố n g n h ấ t tro n g việc áp

dụng,

đ ả m b á o q u y ề n c u a n g ư ờ i gửi tiền.

Tiền gưi liên ngân hàng: Đ â y là klioan tiền gưi c u a n g â n h à n g , đ ơ n vị trực
tiếp kin h d o a n h trê n lĩnh v ự c tiền tệ, tín d ụ n g và vì v ậ y h ọ có đ iề u k iện n ắm bãt
thông tin và k i ể m s o á t ơ m ứ c độ c a o đ ộ rúi ro đối với các k h o a n tiền gưi cua họ
nên n h iề u n ư ớ c loại tr ừ klioi đối tư ợ n g đ ư ợ c B H T G (4 5 /7 2 hệ th ố n g B H T G trên
thế giới k h ô n g b a ơ h iể m tiền gửi loại n à y )62.

T h e o p h á p luật c u a Việt N a m thi k h ô n g c ó qui đ ịn h c ụ th ể n h ư n g ta có thê

suy ra m ộ t c á c h g ián tiế p từ q u y địn h về loại h ìn h tồ c h ứ c đ ư ợ c B H T G thì tiền
gửi này là c ủ a tố c h ứ c - c ô n g ty T N H H , c ô n g ty c ố p h ầ n n ê n k h ô n g đ ư ợ c bao
hiểm. T u y n h i ê n , đ â y c ũ n g là m ột vấn đề cần thiết đ ư ợ c qui định rõ tro n g Luật
về B H T G .

SỔ tiền gửi dược báo hiếm:

L à k h o a n tiền tố i đ a m à tô c h ứ c B H T G sẽ th a n h to á n ch o n g ư ờ i giri tiền
thuộc đối t ư ợ n g đ ư ợ c b á o h iểm tai các tổ c h ứ c th a m gia B H T G khi tô cliừc này
bị c ơ q u a n n h à n ư ớ c c ó t h ấ m q u y ề n c h ấ m dứ t h o ạt đ ộ n g và k h ô n g có kha n ă n g
thanh to á n c h o n g ư ờ i gử i tiền.

T rê n th ế g iớ i, tu ỳ th e o trình đ ộ p h át triề n và đ ặ c tr ư n g c u a hệ th ố n g tài
chính m à m ỗ i q u ố c g ia c ó qui địn h về c ơ c h ế B H T G , số tiền gửi đ ư ợ c b a o hiêm
là k h á c nhau.

Bao h i êm hoàn loàn: c ó n g h ĩa là m ọi k h o a n tiề n c ù n g lãi đ ư ợ c chi tra
trong trirờ n g h ợ p n g â n h à n g bị đ ô vỡ. H iệ n có 9 q u ô c gia áp d ụ n g c ơ chê này khi

•• V ấ n dồ (IĨI1Ị! g ó p là . c h ín h tro n g hoai (ỉõ.iịi BI I I < ỉ". I liS N p u v c n 1 hi K im ( >anli.-| a p t h i N gàn hang sò 7 nam

20()3.

</div>
(96)<div class='page_container' data-page=96>

có k h ủ n g h o a n g tài c h í n h x á y ra, tro n g đó c ó N h ậ t B an, H à n Q u ố c , M eh ico .. 6-\
C ơ chế n à y n g ă n c h ặ n h iệ n t ư ợ n g rú t tiền đ ồ n g loạt, hạn c h ế đ ư ợ c sự lây lan cua
ngân h à n g đ ồ v ỡ s a n g c á c n g â n h à n g k h ác, tu y n h iê n c ũ n g c ó lian c h ế nhất định
như làm gia t ă n g tâ m lý b ất c â n , vấn đề rui ro đ ạ o đ ứ c k h ó trá n h k h o i từ phía các
ngận h à n g ( c h ấ p n h ậ n rùi ro lớn tro n g kinli d o a n h ) v à từ p h ía ng ư ờ i gửi tiền
(thích m ứ c lãi s u â t c a o , k h ô n g q u a n tâm đ ế n k h a n ă n g tài c h ín h c u a các tò clúrc
nhận tiền gưi).

Bao hiâm thao phạm vi hạn ché: có n g h ĩa là c á c k h o a n tiền gưi đirợc bao
hiểm đ ế n m ộ t giới h ạ n n h ấ t địn h . N ế u số d ư tiền gửi th u ộ c đối tư ợ n g báo hiểm
thấp hơn h o ặ c b ằ n g giớ i hạn đ ó thì n g ư ờ i gửi tiền sẽ đ ư ợ c hoàn tra toàn bộ số
tiền gứi c u a họ, b a o g ồ m c a lãi. N ế u số d ư này lớn h ơ n hạn m ứ c chi tra B H T G
thì ng ư ờ i gử i tiề n chí n h ậ n k h o a n tiền bồi th ư ờ n g t ừ tồ c h ứ c B H T G b ằn g hạn
mức chi trá B H T G . P h ầ n cò n lại sẽ đ ư ợ c tra ch o n g ư ờ i gứi tiền tro n g q u á trinh
thanh lý tài sán c u a tố c h ứ c th a m gia B H T G phù h ợ p với qui định cua p h áp luật

về phá san H iệ n c ó 67 q u ố c gia n h ư H ồ n g K ô n g , áo, Đ a n M ạ c h . B raxin ...và

Việt N a m đ a n g á p d ụ n g c ơ chế này. Loại b a o h iể m n à y tập tr u n g vào n h ữ n g
người gừi tiền n h o n h ằ m b à o vệ hệ th ố n g ngân h à n g , n g ăn c h ặ n việc lây lan hiện
tư ợng rút tiề n đ ồ n g loạt ra klioi n g à n h à n g n h ư n g v ẫ n d u y trì n g u y ê n tẩc c u a thị
trư ờng ờ m ứ c đ ộ đ á n g kế. T h e o c ơ c h ế b a o h iểm th e o p h ạ m vi hạn c h ế thì H ạn
mức chi trá tiền b a o h i ế m đ ư ợ c xác đ ịn h th e o hai p h ư ơ n g thứ c:

P h u o n g t h ứ c x á c đ ị n h t h e o n g u ò i g ử i tiề n tại m ô t tồ ch ứ c n h ận tiền gưi
Đây là cácli x ác đ ịn h m ứ c chi tra tiền bao liiêm tôi đa với m ôi n g ư ờ i gưi tiên tại
tồ c h ứ c n h ậ n tiề n gửi m à k h ô n g c ă n cứ v à o số lư ợ n g tài k h o á n h o ặ c sô tiêt kiệm
N ếu m ộ t n g ư ờ i c ó n h i ề u tài k h o a n tại m ộ t n g â n h à n g n h ư n g tô n g sô d ư các tai
khoản đ ó v ư ợ t q u a m ứ c chi tra B H I G tối đa thì n g ư ờ i đó chi đ ư ợ c n h ận m ột
khoan tiền b a o h iè in b á n g hạn m ứ c chi tra b a o liiêin tôi đa tại tô c h ứ c BH I G

</div>
(97)<div class='page_container' data-page=97>

P h u o n g t h ứ c x á c đ ịn h mú'c chi trá tiên b á o h iê m th e o tài k h o á n là việc

xác đin h m ứ c chi tra tiên b a o h iêm tôi đ a cho m ộ t tài k h o a n giri tại m ột tô c h ứ c
nhận tiên gứi. M ộ t n g ư ờ i c ó b a o n h iê u tài k h o à n thì tiền gửi trên m ỗi tài k h o a n
đều đ ư ợ c b a o h iê m tối đ a b ằ n g h ạ n m ứ c chi tra b a o h iể m tiền g ử i64.

Bao hiêm đồng hao hiêm: có n g h ĩa là n g ư ờ i gừi tiền c h ấ p n h ận m ột p h ần
rủi ro đối với tiề n gử i c u a m ìn h khi tơ c h ứ c n h ậ n tiền gừi bj đô v ỡ tô chứ c
B H T G chi trả p h ầ n c ò n lại c h o n g ư ờ i giri tiền. H o ặ c đ ồ n g b a o h iểm co thế đirợc
thế hiện b à n g h ìn h t h ứ c c ắ t g iam m ộ t tý lệ n h ất đ ịn h tr o n g số tiền giri đ ư ợ c bao
hiểm. C ơ c h ế n à y đ ư ợ c áp d ụ n g ơ k h o a n g 20 q u ố c gia nlnr A n h , P h ần Lan, Bò
Đ ào N h a ... n h ằ m g iá m th iế u các hành vi bất cẩn c u a n g ư ờ i gửi tiền tại các tô
chức n h ận tiền gưi " \

T h e o qui đ ịn h c u a p h á p luật về b a o hiếm tiền gửi ớ Việt N a m thi hiện nay
ch ú n g ta đ a n g á p d ụ n g c ơ c h ế b a o hiềm th e o p h ạ m vi h ạ n chế: ấn đin h hạn m ứ c
chi trá tiề n gửi tố i đa. H ạ n m ứ c chi tra tiền gưi tối đ a đ ư ợ c q u y định tại n h ư sau
M ứ c tiền tối đ a m à m ộ t n g ư ờ i gửi tiền tại tồ c h ứ c th am g ia B H T G đ ư ợ c
B H T G V N ch i tra là 50 triệ u đ ồ n g (g ồ m ca gốc và lãi). N ế u người gưi tiền có
tồng số tiền gửi đ ư ợ c b a o h iề m lớn h ơ n 50 triệu đ ồ n g thì p h ầ n v ư ợ t q u á sẽ đ ư ợ c
trà tro n g q u á trin h t h a n h lý tài san c u a tô c h ứ c th a m gia B H T G th eo q u y địn h cua
Luật P h á sá n 2 0 0 4 ( N g h ị Đ ịn h 1 0 9 / 2 0 0 5 / N Đ - C P và T h ô n g T ư 0 3 / 2 0 0 6 /T T -
N H N N ).

V iệt n a m áp d ụ n g m ứ c chi tra th eo n g ư ờ i gưi tiền tại m ộ t Tơ cliírc tham
gia B H T G c ó n g h ĩ a là B H T G sẽ tiến h à n h chi tra c h o m ộ t c h u thê tại m ột n g ân
hàng c h ứ k h ô n g c ă n c ứ th e o sô lư ợ n g tài k h o a n c u a c á n h â n đ ó I ức la m ộ t
người c ó n h i ề u tài k h o a n tại m ộ t n g â n h à n g thì h ọ c ũ n g chi n h ậ n đ ư ợ c m ộ t

44 N g u y ễ n T h ị K im O a n h . C á c g ia i p h á p p h á t tric n hoai d ỏ n g B H T G ơ V N . L u â n á n lic n sĩ k in h tc. H oc V1CI1

n g ân h àn g , n ă m 2 0 0 4

65 X e m K h ải H o à n . C ư c h í l i l l H i Ơ1 1 1ĨI số n ư ó t trẽn thô giớ i. T a p c h í N g â n lù n g , số 8 /2 0 0 2 . tr 61

</div>
(98)<div class='page_container' data-page=98>

khoản tiê n b a o h i ê m là 50 triệu đồn g . V iệ c th an h to án này tính trên đ ầ u ngư ời

chứ k h ô n g p h á i là trê n sô tài k h o a n . T r o n g thờ i g ian tới h ạ n m ứ c chi tra tiền giri
sẽ có n h ữ n g đ i ề u c h i n h p h ù h ợ p với y ê u c ầ u th ự c tiễn và b a o vệ tối đa q u y ề n và
lợi ích c h o n g ư ờ i gử i tiền. Ví d ụ m ứ c b a o h iề m có thê tă n g lên c h o p h ù h ợ p với
thu n h ậ p t ă n g d â n h iện n a y cua n g ư ờ i dân lioặc p h ư ơ n g án chi tra toàn bộ h oặc
mức chi trá c ó s ự k h á c biệt g iữ a ng ư ờ i gưi tiên là tồ c h ứ c và n g ư ờ i giri tiền là cá
n h â n ....

V iệ c x á c đ ịn h h ạ n m ứ c tiền giri tối đa đ ư ợ c b a o h iề m k h ô n g chi qui định
trong p h á p lu ật V iệ t N a m m à cò n ơ h ầ u hết p h á p luật về B H T G c u a các n ư ớc
trên thế giới. C h ă n g h ạ n n h ư ơ M ỹ hạn m ứ c tiền giri tối đa đ ư ợ c b a o hiềm là
100.000 U S D ; ớ C a n a d a là 4 2 .8 0 0 U S D ; P h ilip p in là 3 .7 0 0 U S D và ơ Đài L oan
là 4 2 .0 0 0 U S D 66.

2.3. Plií bảo hiếm tiền gửi:

C á c b ê n t h a m gia q u a n hệ B H T G k h ô n g th ề th o a th u ậ n về m ứ c phi như
các loại hìn h b a o h iề m k h ác. C á c hệ th ố n g B H T G trên th ế giới th ư ờ n g d ử n g
trước sự lựa c h ọ n hai loại phí b a o hiềm: phí đ ồ n g h ạ n g h o ặ c phí căn cử vào mức
độ rủi ro c u a t ừ n g n g â n hàn g . C á c n ư ớ c khi m ớ i th à n h lập hệ th ố n g bao h iếm
tiền gừi t h ư ờ n g á p d ụ n g m ứ c phí b a o hiếm đ ồ n g h ạ n g đề dễ th ự c hiện và quan
lý. T u y n h iê n , c h ế đ ộ p h í n à y k h ô n g đề c ậ p tới m ứ c đ ộ rui ro c u a từ n g n g ân h à n g
đối với h ệ t h ố n g n ê n k h ô n g đ ả m b a o tính c ô n g b ằ n g , dễ g â y n h ữ n g p h a n ứ n g từ
phía các n g â n h à n g " m ạ n h " , c ó qui m ô và uy tín lớn trên thị trư ờ n g . D o vậy, xu
h ư ớ n g n h ữ n g n ă m 90 c u a T K X X trơ lại đ â y . c á c n ư ớ c c liu y ến đôi s a n g chế đô
tính phí tlico m ứ c đ ộ rui ro. r iie o cách tính phí n ày , c ơ s ơ đê xác đnili ty lộ phí
B H T G là kết q u a p h â n loại tô c h ứ c th a m gia B H T G . N g â n h a n g n à o hoạt đ ộ n g

với m ức độ rui ro IỚI

1

sẽ phai chịu ty lệ phi B H T G cao , n gượ c lại ngân hang nao

66 K um D A và S o b a đ T (2 0 0 0 ) . K hai) sál h o ai (lóng lỉH T íi cu;i in ó l sị nướ c trô n thô ịỉiới (lia n (licli t u a Njỉim

hàn g N h à n ư ớ c)

</div>
(99)<div class='page_container' data-page=99>

hoạt đ ộ n g tố t, rui ro t h ấ p sẽ đ ư ợ c áp d ụ n g tính phí th ấ p và cị n có thê đ ư ợ c m iền
phí. V iệ c tín h p h í b á o h iế m th e o m ứ c đ ộ rủi ro tr o n g h o ạt đ ộ n g c u a tô c h ứ c th am 
gia b ả o h iế m tiền gử i tạ o ra c ơ c h ế đối x ư bình đ ă n g g iữ a các tô c h ứ c n à y và thê

hiện x u thế th ị t r ư ờ n g tr o n g h o ạ t đ ộ n g b a o h iề m tiề n gưi. Bên c a nh đó. nó c ịn

góp p h ầ n h ạ n c h ế rui ro đ ạ o đ ứ c 67 p h át sinh. N ế u á p d ụ n g m ộ t m ứ c phí các ngân
hàng dễ h o ạ t đ ộ n g bất c ấ n , h u y đ ộ n g v ố n với lãi su ấ t c a o , h o ạ t đ ộ n g đ â u tư với
độ rủi ro lớn và l u ô n an tâ m là c á c k h o a n tiền gứi c u a k h á c h h à n g vẫn đ ư ơ c bao
hiểm. T r o n g t r ư ờ n g h ợ p n à y hệ th ố n g n g ân h à n g dề bị lâm v à o tình trạ n g k h u n g
hoảng d o c á c n g â n h à n g bị “ y ế u đ i” , đ ồ bể, m ấ t uy tín trên t h ư ơ n g trư ờ n g và tô
chức chi trá b á o h i ể m c ũ n g p h ai c h ịu h ậ u qua n ặ n g nề liên q u a n đến các khoán
chi phi b ả o h iê m c h o n g ư ờ i gứi tiền. M ỳ là n ư ớ c tiên p h o n g triề n khai cách tính
phí báo h iê m t h e o m ứ c đ ộ rui ro vào n ă m 1993, m ặ c d ù tr o n g m ộ t thời gian dài

kề từ khi tồ chứ c bao hiềm tiền gửi c ô n g khai cua N hà nước - FDIC được thành

lập năm 1933, M ỹ đ ã áp d ụ n g c ơ c h ế tính phí đ ồ n g hạn g . T u y nhiên , việc tính
phí d ự a v à o m ứ c đ ộ rui ro c u a từ n g n g â n h à n g c ũ n g đòi hoi phai có n g u ồ n lực dê
quan lý hệ t h ố n g m ộ t c á c h th íc h h ợ p và xác đ ịn h c ụ thế n h ữ n g p h ư ơ n g pháp,
nhữ ng tiêu c h í - là c ơ s ơ tin c ậ y cho việc p h ân loại rúi ro cua ngân hàng. Nó
được x ác đ ịn h b ơ i m ụ c tiêu c u a việc áp d ụ n g c h ế độ tín h phí n à y là k h u y ế n kh ích
các n g ân liàn g k h ô n g tiến h à n h q u á n h iề u n h ữ n g h o ạt đ ộ n g rui ro và tạo sự c ô n g
bằng tro n g v iệ c tín h ph í, đ ó n g lỉóp vào sự ơn đ ịn h c u a hệ th ố n g n g ân h a n g C ác
nước t h ư ờ n g d ự a v à o c á c tiêu chí đ ịn h tín h và địn h lư ợ n g đề tính m ứ c độ rui ro,
tuy n h iê n t h e o x u h ư ớ n g g ia m d ầ n c á c tiêu chí đ ịn h tín h , tă n g các tiêu chí định
lượng. Ví d ụ Ư P h á p c á c h tính phí n à y xuất h iện từ n ă m 1999 d ự a v à o sự kết
hợp c á c ty lệ an to à n v à p h â n tích rui ro tài c h ín h đỏi với sô lư ợ n g tiên giri c u a

từng n g â n h à n g hội viên . N g o à i ra. m ộ t chi sô “ rui ro t ô n g h ọ p hìn h th àn h từ 4

67 Rủi ro dạo dức là rủ i ro \ u ấ l pliál lừ h à n h vi n r KÚ Ih iíu (lao (lức c u a n h ữ n g c h ú ihẽ' h ư ở n g lơi ích tù BI n o . qua
đó lá c đ ộ n g liOu c ự c (lòn sụ lỏ n lạ i và pliál Iriõn là n h m ạ n h c u a tổ cliú c Iỉl 11 Cì RÙI ro (lạo (lức c ó llic xual plial lư
hàn h vi c h ù v ế u c ù a n g ư ò i h ư ớ n g iựi là n g ư ờ i g ù i lic n lioạc I C K i Iỉl [ K ì

</div>
(100)<div class='page_container' data-page=100>

tiêu chí về k h á n ă n g th a n h to á n , k h a n ă n g sinh lời, p h â n tán rui ro và h o á n đôi kỳ
hạn g iữ a tài sàn n ợ v à tài san có c ũ n g đ ư ợ c sư dun g . Tại A c h e n tin a tất ca các tô
chức p h ải trá m ộ t m ứ c phí c ơ s ơ c h o c ô n g ty B a o h iể m tiền giri và tra th ê m một
mức phí b ổ s u n g đ ư ợ c tín h to á n th e o p h ư ơ n g p h á p địn h lư ợ n g - địn h tính ch o các
ngân h à n g k h á c n h a u . M ứ c phí b ơ s u n g k h á c n h a u c h o từ n g n g ân h à n g đ ư ợ c tính
tốn căn c ứ v à o n h ữ n g tiê u chí c u a hệ th ố n g C A M E L c u a c ơ q u an thanh tra và
những chi số x á c đ ịn h m ứ c v ư ợ t h o ặ c th iế u v ố n so với m ứ c tối th iề u bắt b u ộ c và
chất lư ợ n g tín d ụ n g 08. C ơ q u a n b a o h iê m c u a M ỹ ( F D I C ) x e m xét đánli giá m ứ c
độ rủi ro c u a n g â n h à n g th ô n g q u a hệ th ố n g C A M E L S 69.

N g o à i ra, v iệ c tín h phí th e o m ứ c độ rủi ro địi hói các n h à hoạcli định
chính s á c h p h ai đ a m b a o r ằ n g n h ữ n g n g u ồ n th ô n g tin cần thiết sẽ đ ư ợ c c u n g cấp
để quản lý p h á i m i n h b ạ c h và c h u ấ n xác, kịp thời, ờ đ â y c ầ n tạo ra m ộ t sự cân
bằng g iữ a m ộ t b ê n là y ê u c ầ u t ừ p h ía tơ c h ứ c B H T G p h ai có đ ư ợ c n h ữ n g th ô n g
tin cần thiết đ ế x ế p loại c á c tổ cliirc n h ậ n tiền gưi v à o các m ứ c phí k h á c n h a u và
bên kia là y ê u c ầ u sa o c h o n h ữ n g đòi hói cua hệ th ố n g k h ô n g gây ra n h ữ n g phiền
toái q u á m ứ c c h o c á c n g â n h à n g . C á c th ô n g tin để đ á n h giá m ứ c độ rủi ro cua
ngân h à n g có th ể lấy từ n h iề u n g u ồ n k h á c n h a u , có thê t ừ các c ơ q u an làm chính
sách, c ơ q u a n th a n h tra, c ơ q u a n k iế m toán. . . .Tuy n h iê n , đế th u th ậ p các th ô n g tin
phan án h đ ế n m ứ c tối đ a tình trạ n g rui ro m ớ i n h ấ t c u a c á c tô c h ứ c nhận tiền gui
là điều rất k h ó , đ ò i hỏi n h ũ n g chi phí tố n k é m về h à n h ch ín h , n h â n sự...Vì vậy,
các n ư ớ c h ầ u h ế t d ự a v à o m ộ t m ố c - đó là thời đ iề m k ế t thúc n ă m tài chính đê
giới hạn v ề th ờ i g ia n c u a t h ô n g tin đối với tô c h ứ c t ư ơ n g ứng.

V iệ c ấ n đ ịn h s ố lư ợ n g các loai phí là vấn đề c ũ n g p h ứ c tap. ơ H oa K ỳ áp
dụng 9 loại p h í C a n a d a - 4 loai, Đ ài L o a n - 3 loại, P h á p và A c h e n tin a k h ô n g

68 X e m T S . N g u v õ n M ạ n h 1)ŨI1« - N h ữ n g v ã n (lồ c h u i iị i vé c h o (lõ l í n h p h í b a o l i iẽ m g a n VỚI m ứ c (ló rtn ro t u.1 c á c
n g â n h à n g - T ạ p c h í N ị i á n h à n g , s ô ' 2 Iiiini 2 0 0 4 , ư 16 . . . .
69 H ệ t h ô n g n à y đ á n h ịiiá n g à n h à n g tl ic o t h ứ l ự t ù 1 (le n 5 (1 là lốt n h ấ t . 5 là tố i n h í t ) t h e o c á c c h i n ẽ u : v ó n
( C a p i t a l ) , c h á t l ư ợ n g / g i á I n là i Si.11 c ó ( A s s c t Q u a l i l ỵ ) . k h á n a n g q u a n m ( M a n a g e m e n t ) . Un nhuị.iỊ ( H m m g s l .
k h à n a n g t h a n h l o à n h a n g I1CI1 m.il (1 iqu ic li ly) . s ư n h a y c a m c u a n g à n h à n g t r ư ớ c r u i r o c ù a liu irườiiỊ! t V n s i i i v i u
10 m a rk e t r is k )

</div>
(101)<div class='page_container' data-page=101>

phán xét đ ế đ ư a ra c á c loại ph í, th a y v a o đ ó m ứ c phí la m ộ t h a m số luôn gẩn VƠI
tình trạ n g rủi ro c u a n g â n h à n g 70. V iệc ấn đ ịn h các loại phí ơ Đ ài L oan từ năm

2000

c h o đ ế n n a y ( l à 0 , 0 5 % , 0 ,0 5 5 % , 0 ,0 6 % ) d ư a v à o m ứ c đ ộ rui ro cua tô c h ứ c

nhận tiền gử i v à m ứ c rủi ro đ ư ợ c xác đ ịn h căn c ứ v à o 2 chi số rui ro là: T y lệ an
toàn v ố n c ù a tồ c h ứ c đ ư ợ c b a o h iê m (c h ia làm 3 n h ó m : v ố n m ạ n h đu vốn. thiếu
vốn) và đ iể m số k i ế m tra tố n g h ợ p đ ư ợ c tính to á n b à n g hệ th ố n g c a n h báo tài
chính s ớ m ( đ ư ợ c c h ia làm 3 n h ó m : M ứ c A, m ứ c B, M ứ c C). N h ó m A gồm: tồ
chức tài c h ín h là n h m ạ n h và có rất ít y ế u k é m ; T iế u n h ó m B gồ m : các tô chứ c
yếu k é m có th ế g â y rui ro và tác đ ộ n g lớn đ ế n tố c h ứ c B H T G ; T iểu n h ó m c
gồm: các tố c h ứ c c ó k h a n ă n g g â y thiệt hại lớn c h o tô c h ứ c B H T G , trừ khi co
biện p h á p đ iề u c h i n h h iệ u qua. N h ữ n g m ố c đê tín h chi số rủi ro: m ố c n g ày đê
tinh ty lệ an to à n v ố n là 31/3 và 30/9, có n g h ĩa là trư ớ c m ộ t q u ý tính đến thời
điếm tính phí B H T G là n g à y 3 0 /6 và n g à y 3 1 /1 2 . Tại sa o chi số rui ro lại dự a vào
2 căn c ứ n ê u t r ê n ? S ớ d ì n h ư v ậ y bơi lè tý lệ an to à n v ố n thê hiện kha năng ứ ng
phó với rủi ro và là chi số q u a n tr ọ n g n h ấ t có tín h t h ơ n g lệ q u ố c tế; đ iềm số k iêm
tra tồ n g h ọ p là kết q u á c u a hệ th ố n g c a n h b á o tài c h ín h s ớ m , thế hiện cln số rúi
ro của tổ c h ứ c tài c h í n h n h ư m ứ c đ ủ vốn, chất lư ợ n g tài san có, n ă n g lực quan lý,
khả n ă n g s in h lời, t h a n h k h o á n và m ộ t vài c h u â n m ự c k h ác. B H T G Đài Loan

(C D IC ) sẽ trự c tiế p t h ò n g b á o tới từ n g tô c h ứ c đ ư ợ c b a o h iề m về ty lệ phí cua họ
bằng m ộ t th ư m ậ t T ồ c h ứ c đ ư ợ c bao lìiếin có trá c h n h iệ m g iữ bí m ật th ô n g tin
này. N ế u tố c h ứ c d ư ợ c b a o liiêin k h ô n g g iữ bi m ật th ô n g tin, c ô n g khai d iêm số
kiểm tra h o ặ c ty lệ p h í c u a họ thì C D I C đ ư ợ c p h é p n â n g ty lệ phí c u a họ th êm
0,005% . T ô chírc đ ư ợ c b a o h iề m có q u y ề n k h iế u nại v ề ty lệ phí c u a họ b ăn g văn
bàn y ê u c ầ u C D I C x e m xét lại. T u y n h iê n , n ế u v à o n g à y cu ố i c ù n g c u a hạn nộp
phí ( 3 1 /7 ) và n g á y (31 1) m à việc xem xét còn c h ư a x o n g thi tô c h ứ c đ ó vẫn phai
có trách n h i ệ m n ộ p đ ú n g h ạ n th e o m ứ c phí qui đ ịn h b a n đ â u C h ẻ độ tinh phí bao

' n T S N guyên M a n h D ũng - N h ũ n g v á n (lồ chung v ồ t h ố <ló l í n h p h í h a o l i i c m ị ỉ i i n VỚI m ú c ( l ó r m r o t u a t á t I1ỊMI1
h àng, T ạ p c h í N g â n lùm g. sò 3 /2 0 0 4 . II 10

</div>
(102)<div class='page_container' data-page=102>

hiểm th e o m ứ c đ ộ rui ro ơ Đ ài L o a n c ũ n g có n h ữ n g n g o ạ i lệ nhất định: nếu tô
chức c h ư a c ó đ ư ợ c n h ữ n g số liệu k iế m tra do sắ p x ế p lại tồ c h ứ c thi ty lệ phí sẽ
được tín h trên c ơ s ớ đ i ê m số k iế m tra t ô n g h ợ p g ầ n n h ất trư ớ c khi sắp xếp lai tô
chức; T ổ c h ứ c đ ư ơ c b a o h iề m m ớ i th à n h lập sẽ n ộ p phí vào k ỳ tiếp theo. T y lệ
phí cua n h ữ n g T C T D n h à n ư ớ c đ ư ợ c tính th e o m ộ t ty lệ th ấp hơn m ộ t bậc so với
tỷ lệ gán với n h ó m rúi ro c ủ a họ; T ố h ứ c đ ư ợ c b a o h iế m có n h ận tiền gừi n h ư n g
không c h o v a y thi ty lệ phí d o c ơ q u a n có th ấ m q u y ề n ấn đ ịnh; T ô c h ứ c đ ư ợ c bao
hiểm sẽ p h a i tra m ứ c phí c a o n h ất nếu: bị đặt tr o n g tìn h tr ạ n g phái có trợ giúp; bị
giám sát h o ặ c b à o tồ n th eo tinh thần c u a L uật n g â n h à n g h o ặ c Luật B H T G v ấ n
đề đặt ra: n h ữ g tô c h ứ c đ ư ợ c b a o h iếm hoạt đ ộ n g tố t có th ề y ê u cầu C D I C giam
mức phí c ủ a h ọ x u ố n g d ư ớ i m ứ c tối th iề u 0 , 0 5 % đ ư ợ c k h ô n g 9 Luật B H T G Đài
Loan (n ă m 1 9 98) k h ô n g c h o phép. Đ iề u nàv c ũ n g pluì h ợ p với th ô n g lệ quốc tế.
T h ư ờ n g luật pliáp qui đ ịn h rò r à n g về m ụ c tiêu tối th iế u c h o Q u ỹ B H T G , gánh
nặng về clìi phí đối VỚI c á c tỏ c h ứ c đ ư ợ c b a o h iê m , trên c ơ sơ đó xác đinh các
mức phí B H T G . Khi Q u ỳ B H T G v ư ợ t xa m ụ c tiê u đặt ra thì c ơ q u an B H T G có
thể hạ m ứ c p h í x u ố n g . Ví dụ, ơ H o a Kỳ, Luật B H T G qui định: “ M ứ c dự trừ cua
Quỹ B H T G p h a i đ ạt m ứ c 1 ,2 5 % sổ tiền gưi d ự tí n h ” . Đ ê đ á m b a o tính c ơ n g b à n g
và h ợ p lý c ủ a c h ế đ ộ phí th e o m ứ c độ rũi ro, C D I C lập ra m ộ t U ý Ban xem xét

mức phí B H T G . U y b a n n à y c ũ n g n g h iê n c ử u va x u lý n h ữ n g k h iế u nại cua tô
chức đ ư ợ c b ả o h iề m .

H iệ n n a y tại V iệ t N a m áp d ự n g m ứ c phí b a o h iê m đ ồ n g h ạ n g đối VỚI mọi
tố c h ứ c th a m g ia B H T G . T h e o q u y địnli tại Đ iê u 4 N g h ị Đ ịn h 1 0 9 /2 0 0 5 /N Đ - C P
về việc s ử a đồi b ô s u n g m ộ t số d iề u cua N ghị Đ ịn h 8 9 / 1 9 9 9 / N Đ - C P thì m ứ c plií
B H T G m à m ỗ i tô c h ứ c t h a m gia B H T G phai n ộ p là 0 , 1 5 % / n ã m tính trên số dư
tiền gứi b ìn h q u à n c u a c á c loại tiền gưi đ ư ợ c b a o liiêm. M ứ c phí đ ồ n g h ạ n g này
trên th ự c tế chi p h ù h ợ p với c á c n ư ớ c m ới triê n khai h o ạt đ ộ n g BU I G Vi nêu ap
d ụ n g m ứ c phí đ ồ n g h ạ n g sẽ g iú p c h o việc tính phí v à th u phí trơ nên de d a n g

71 T S N g u y ễ n M ạ n h D ù in : B a o c á o kẽt qiKi học lặ p tai B IIT G Đ .I1 L o an , n ăm 2 0 0 6. Ir

r.

IX. IV 20

</div>
(103)<div class='page_container' data-page=103>

hơn. H o ạ t đ ộ n g b a o h iể m tiền gưi ơ n ư ớ c ta đ ư ợ c triê n k h ai c liư a lâu ch in h thức
triển k h ai từ n ă m 2 0 0 0 , n ê n c ũ n g đ ã áp d ụ n g phí b á o hiểm đ ồ n g hạng. N h ư n g 
cách tính n à y k h ô n g tạ o đ ư ợ c sự b ìn h đ ã n g g iữ a c á c tổ c h ứ c th a m g ia B H T G Vi
các tồ c h ứ c th a m g ia b á o h iề m tiền gứi có m ứ c đ ộ rúi ro c a o thì cần phai có m ứ c
phí b ả o h iể m t ư ơ n g ứ n g , tứ c là phai cao h ơ n các T C T D h o ạ t đ ộ n g an toàn hơn
Điều n à y sẽ g iú p c h o c á c T C T D hoạt đ ộ n g lành m ạ n h v à th ậ n tr ọ n g hơn đê đ ư ợ c
hư ởng m ứ c p h í B H T G th ấ p hơn. C h ín h vi v ậy , đ ế n thời đ iề m hiện nay, việc áp
dụng c ơ c h ế tín h phí đ ồ n g h ạ n g c ầ n phái đ ư ợ c x e m lại bơi lẽ c ơ chế này k h ô n g
khuyến k h íc h c á c T C T D g ia m th iề u rui ro và đ ư ợ c Inrơng lợi từ việc g ia m thiêu
rủi ro đó t h ơ n g q u a v iệ c t h a m gia và đ ư ợ c tra phí B H T G c h o n g ư ờ i gửi tiền khi
mất k h ả n ă n g t h a n h to án . C ó thề nó i, th ơ n g lệ q u ố c tế đã k h ẳ n g đ m h rất rò tính
ưu việt c u a c ơ c h ế tín h phí B H T G th e o m ứ c độ rủi ro n h ư n g vấn đề là lựa chọn
ph ư ơ n g p h á p á p d ụ n g n h ư thế n à o đê đạt đ ư ợ c h iệu q u à c a o nhất, phù liợp với
những đặc th ủ c u a n ề n k in h tế V iệt Nai]V> N h ữ n g tiêu chí đê đ án h giá m ức độ IIII
ro cần c ó cả địn h tín h và đ ịn h lư ợ n g ; ty lệ phí và c h ê n h lệch giữa các m ứ c phí đu
để tạo đ ộ n g lự c k lu iy e n k h í c h c á c tố c h ứ c T G B H T G hoạt đ ộ n g tốt. N goài ra, các
vấn đề n h ư n ă n g lự c q u a n lý. đ á n h giá rui ro từ pliía các c ơ q u an quan lý nhà

nước phải đ ư ợ c n â n g lên. các c ô n g ty địn h m ứ c tín n h iệ m c ũ n g cần tích c ự c hỗ
trợ cho h o ạ t đ ộ n g đ á n h giá đ ộ tín n h iệ m và m ứ c đ ô rủi ro c u a các tô ch ức tham
gia B H T G .

2.4. S ự kiện bảo hiếm, thu tục chi trả, ch ấ m dứt bảo hiêm tiền gửi

Sự kiện báo hiểm:

T h e o Đ i ề u 571 B L D S n ă m 2005 thì: ‘\ s v kiện bao hiêm là sự k iện k h á c h
quan do c á c b ê n t h o a th u ậ n h o ặ c p h áp luật q u y địn h m à khi sự k iện đó xay ra thì
bên b ả o h iế m p h a i trá tiền liiêm cho bên đ ư ợ c b a o h iê m trừ t r ư ờ n g h ơ p q u y đinh
tại K h o a n 2 Đ i ề u 3 4 6 về th ế c h ấ p tài san đ ư ợ c h i ế m ” . T r o n g t r ư ờ n g h ợ p thế c h ấ p
tài sản đirơc b a o h iê iu . k h o a n tiên b a o liiêin c ũ n g th u ộ c tài san the cliap. to chirc

báo h i ể m s ẽ cli! tra trực t iẻ p c h o ben nhân thẻ c liap n c u đ u ợ c t h o n g bao. c o n I1CU

</div>
(104)<div class='page_container' data-page=104>

S ự k i ệ n b ả o h i ê m t r o n g b a o h iê m tiền gưi có ý n g h ĩ a là căn c ứ p h á p lý
phát sinh n g h ĩ a v ụ chi tra b a o h iề m tiền gừi b ơ i tô c h ứ c B H T G c h o n g ư ờ i gưi
tiền th e o h ạ n m ứ c chi tra n h ất định. S ự k iệ n b a o h iề m t r o n g b a o h iề m tiền giri
theo p h á p luật B H T G c ó đ ặ c tr ư n g sau:

S ự k i ệ n k h á c h q u a n đ ư ợ c q u y định tr o n g p h á p luật v ề B H T G , c h ứ k h ô n g
do các bên c h ú th ế đ ư ợ c p h é p th o a thu ận . Đ iề u n à y đ ư ợ c th ề hiện rất rỏ trong

NĐ 109/ 2 0 0 5 / N Đ - C P : T ồ c h ứ c t h a m gia B H T G không có kha năng thanh tốn

các khoan nợ đẻn hạn và có văn ban c u a c ơ q u a n n h à n ư ớ c có th ấ m q u y ề n yêu
cầu c h ấ m d ứ t c á c g ia o d ịc h đê th a n h lý tài san h o ặ c T o à án th ô n g b á o q u y ế t định
m ờ th ủ tụ c th a n h lý tài san th e o qui địn h c u a p h á p luật về p h á san, tro n g v ò n g 60
ngày kể t ừ th ờ i đ iê m n à y p h ai có trách n h iệ m tiến hànli chi tra B H T G cho ng ư ờ i
gửi tiền tại tô c h ứ c th a m gia B H T G đó. ( K h o a n 1 Đ iề u 7 N g h ị địn h 10 9 /N Đ -

C P /2005).

V ậ y sự k iệ n b a o h ié m t r o n g B H T G đ ư ợ c h iể u là khi T C T G B H T G rơi vào
một tro n g t r ư ờ n g h ợ p sau:

- G iai th ê bát b u ộ c do k h ơ n g có k h a n ă n g th a n h to án k h o a n n ợ đến hạn
hoặc:

- P h á san

Trường hợp ỊỊia i thê TCìTd BHTCÌ: Đ â y là t r ư ờ n g h ợ p giai thê bãt buộc:
chấm dứt s ự tồ n tại c u a inột T C T D , xoá tên tro n g sô d ă n g k ý kin h d o a n h th e o
quy đ ịn h p h á p luật. Đ â y là cá c h c h ấ m dứ t th e o c o n đ ư ờ n g h à n h c h ín h - m ệ n h
lệnh. G iả i th ề bất b u ộ c c ó thê d o nh iêu n g u y ê n n h â n k h á c n h a u Luật TC I D
(Đ iều 9 0 ) q u i định:

</div>
(105)<div class='page_container' data-page=105>

- BỊ th u hồi g i ấ y p h é p h o ạ t đ ộng: do h ồ s ơ xin c ấ p p h é p sai s ự th ật sau
12 th á n g m à k h ô n g h o ạ t đ ộ n g , c h ia sáp nliập h ợ p nhất, h o ạt đ ộ n g sai m ụ c đích

không đ ú đ iề u k iệ n h o ạ t đ ộ n g n g â n hàng.

V ậ y , d ấ u h iệ u k h ô n g c ó k h a n ă n g th an h to án c á c k h o a n n ợ đến hạn đ ư ợ c
thể hiện ớ v ă n b a n n à o '7 P h á p luật k h ô n g qui đ ịn h rõ vấn đề này. T rên th ự c tế
nhiều T G T G B H T G c ó d ấ u h iệu c u a p h á sán: k h ô n g c ó k h a n ă n g th anh toán các
khoản n ợ đ ế n h ạ n s o n g c h ù n ợ k h ô n g y ê u c ầ u nên các T C T G B H T G này vẫn giai
thể m ộ t c á c h b ìn h t h ư ờ n g , c h ứ k h ô n g thẻ bị T o à án m ơ th u tục p h á san được.

D o đ ó , c ầ n k h ă n g đ ịn h r ằ n g k liô n g phải tất c a t a r ờ n g h ợ p giai thê đều
phát sinh n g h ĩ a v ụ ch i trá c u a D IV m à chi th u ộ c t r ư ờ n g h ợ p giai thể bất b u ộ c do
khơng c ó k h a n ă n g th a n h to án k h o a n n ợ đ ế n hạn

X ét đ ế n th ờ i d iê m h iệ n nay, sự kiện b a o h iể m tiền gửi qui định n h ư trên
là k h ô n g h ợ p lý, c ầ n x ác đ ịn h rò m ộ t n g u y ê n tắc: khi tô c h ứ c th a m gia B H T G bị
phá sàn thỉ m ớ i p h á t sin h sự k iệ n báo hiềm , phát sinh n g h ĩ vụ chi tra bao hiếm.

N g o à i ra, h iện n a y p h á p luật Việt N a m qui định rất rõ thời hạn thực hiện

nghĩa vụ chi trả B H T G là 60 ngày tính lừ lúc có ván ban chấm clứl hoạt dậnX

cua cơ quan Nhà nước cố thâm quyên đè nén hành thanh lý tài san

(dối VỚI

trường h ợ p giải th ế ); h o ặ c từ thời chêm có quyết đinh mơ thu lục thanh lý lùi sun

cua toà án (đối với t r ư ờ n g h ợ p phá san). C ó thề nói sự đ iề u ch in h này la cần
thiết bởi lè r à n g b u ộ c đ ư ợ c trách n h iệ m c u a tô c h ứ c chi tra B H T G đối với ng ư ờ i
gứi tiền t r o n g m ộ t th ờ i h ạ n n h ấ t đ ịnh, từ đ ó kịp thờ i trấn an tâ m lý ng ư ờ i gưi
tiền c u n g c ố n iề m tin v à o hệ th ố n g n g â n hàng. T u y n h iê n , n ế u tr ư ờ n g h ợ p tô
chức B H T G k h ô n g chi tra, a n h h ư ơ n g tới q u y ề n lợi c u a n g ư ờ i giri tiền thì p h áp
luật lại c h ư a c ó CỊiii đ ịn h c h ê tài cụ thê, d o v ậ y n g ư ờ i gưi tiên sẽ b u o c phai thự c
hiện q u y ề n k h ơ i k iệ n V à th ự c tiên c h o th â y v iệ c th ă n g k iẹ n m ọ t to c h ư c nha
nư ớc là đ iề u rất k h ó x a y ra.

Tliú tục clii tru

</div>
(106)<div class='page_container' data-page=106>

T h u tụ c chi tra c ó ý n g h ĩ a q u a n t r ọ n g đôi với việc đaiĩi b a o q u y ề n lợi cua
các b ê n th a m g ia q u a n hệ p h á p luật B H T G . T r ìn h t ự n à y d iễ n ra n h ư sau:

B ư ớc 1, C h u ẩ n bị chi trả:

* M ộ t là, X á c đ ịn h thờ i đ iề m phát s in h n g h ĩa v ụ chi tra: khi xay ra sự

kiện b á o h iê m . T r o n g v ò n g 60 ngày kê từ n g à y có vãn ban c u a c ơ q u an nhà n ư ớc
có th ẩ m y ê u c ầ u c h ấ m d ứ t g iao dịch đê tiến h àn h th a n h lý tài san h o ặ c có qu y ết
định m ở th ú tụ c t h a n h lý tài sản c ủ a toà án. thì D I V bắt đ ầ u th ự c hiện ng h ĩa vụ
chi trá.

* Hai là, X á c đ ịn h c h ú th ể d ư ợ c chi tra B H T G

- T C T G B H T G lập d an h sách b a n g kê khai n g ư ờ i gưi tiền tại tỏ clúrc
m ình và gửi c h o B H T G V N tro n g v ò n g 15 n g à y kề từ thờ i đ iể m tính thời hạn bát
đầu chi trá c u a DI V

- B H T G V N t h ố n g n h ất d a n h sách n g ư ờ i gưi tiền, t ô n g số tiền phai chi
trà trình H Đ Q T p h ê duy ệt.

* Ba là, T h ô n g b á o việc chi tra trên các p h ư ơ n g tiện th ô n g tin đại chúng.
Hoạt đ ộ n g t h ô n g tin tới n g ư ờ i gưi tiền có q u y ề n và lợi ích liên q u an tới tô ch ứ c
đà nhận tiền gửi c ó thê đ ư ợ c thế hiện b ằ n g cá c h n iê m yết tại trụ sơ ch ín h và các
địa đ iể m g ia o d ịc h c u a T C T G B H T G , h oặc trự c tiếp gửi th ô n g b á o đến ng ư ờ i gưi
tiền. V iệ c t h ô n g b á o n à y phai đ ư ợ c thự c hiện thật kỹ lư ỡ n g c h ứ k h ô n g thê qua
loa, th ô n g tin đ ầ y đ u về q u y ề n lợi c ủ a họ và có h ư ờ n g d ẫ n cụ thê đê người giri
tiền n h a n h n h ấ t h ư ơ n g q u y ề n lợi c u a m ình.

B ư ớ c h ai, T iế n h à n h chi tra:
* Đ ã n g k y n h ậ n tiền b a o liiêm:

Đ â y là n g h ĩ a \ ụ th u ộ c về n g ư ờ i gưi tiên N h ậ n tiền b a o h iêm la q u y ê n lợi
cùa liọ vì v ậ y liọ sẽ tụ' q u v ê t địn h việc th ự c h iện q u y ê n c u a m inh lia\ kliong
b ằn g v iệ c đ ă n g k ý n h ậ n tiền b á o hiêin th eo m â u c u a B H 1 G p h á t h an h Đ o la lơi
đề ng h ị đ ư ợ c chi tra b ơ i B H T G VN.

</div>
(107)<div class='page_container' data-page=107>

* Đ ịa đ iê m chi trá:

Đ ìa đ i ê m c h i tra đ ư ợ c q u y địn h k h á r ộ n g đ ê tạ o đ iề u k iện th u ậ n lợi ch o
việc đi lại n h ậ n chi tra tiề n b a o h iể m c u a n g ư ờ i gìri tiền đ ồ n g thời c ũ n g tránh qua
tải c h o m ộ t đ ịa đ iê m ch i trả g â y tâ m lý m ệ t m ó i c h o hai bên: T r ụ sơ c u a T C T G
B H T G , trụ s ờ c h í n h h a y chi n h á n h , văn p h ò n g đại d iệ n c ù a B H T G V N , tại tồ
chức tín d ụ n g k h á c d o h ọ đ ã lựa c h ọ n , tại đia chi do n g ư ờ i gưi tiền chi đụili tro n g
phiếu đ ă n g k ý (p h í c h u y ể n tiền d o ng ư ờ i gừi tiền chịu).

N ê u m u ô n th a y đôi đ ịa d iêm chi tra đ à đ ă n g k ý phai tliông báo ch o
B H T G V N T ổ c h ứ c n à y x e m xét tro n g v ò n g 15 ngày.

* Điều kiện đế được chi trú:

- Đ iề u k i ệ n về c h ú thế, C h u th ế đ ư ợ c chi tra th u ộ c n h ữ n g tr ư ờ n g hợp sau:
N g ư ờ i gửi tiền;

N g ư ờ i đại d iệ n h ợ p p h á p c u a cá nh àn , tô c h ứ c đ ư ợ c h ư ơ n g b a o hiêm tiền
gừi;

N g ư ờ i th ừ a kế;

N g ư ờ i đ ư ợ c uy q u y ề n h ợ p pháp: có n ă n g lực h àn h vi dân sự, có văn ban
uý q u y ề n c ó xác n h ậ n c u a c ơ q u a n có th ấ m q u y ề n , có g iấy C M N D hoặc hộ
chiếu;

* Thời hạn chi trả : thời hạn này là 15 n g à y từ n g à y h o à n tất thu tục nêu
trên phải ch i tra c h o n g ư ờ i gư i tiền tại dại điẻin m à họ đ â đ ã n g ký.

* N ội dung, cách thức chi tra:

- N ộ i d u n g chi tra: chi tra th eo hạn m ứ c chi tra b a o h iê m do p h á p luật có
quy đ ịn h là 50 triệ u Việt n a m đồn g . H an m ứ c trên áp d ụ n g đ ồ n g h ạ n g c h o tất ca
ngirờ gửi tiền.

- Đ ố i tr ừ nợ: M u c 4 C h ư ơ n g VII. T h ô n g T ư 0 3 '2 0 0 0 T T - N H N N 5 qui

định “T rong tnrờnịỊ liợp Ìiyirời JZƯ1 tiôn c o Iiịilim ' I I11Ợ đoi \Ơ1 to cliưc tliani gia

</div>
(108)<div class='page_container' data-page=108>

B H T G tu y ê n b ô c h â m dírt h o ạt đ ộ n g và m ấ t k h ả n ă n g th a n h to á n , việc chi tra
tiên b ả o h iê m đ ư ợ c t h ự c h iệ n sa u k h i đã trừ c á c k h o a n n ợ c u a n g ư ờ i gưi tiền theo
đề ng h ị c ù a tố c h ứ c t h a m gia B H T G ”

Đ iê u n à y c ó n g h ĩ a là sô T iê n 50 triệu chi bị g iam sút tro n g tr ư ờ n g hợp
người gử i tiên c ó k lio a n n ợ đôi với T C T G B H T G . Q u y đ ịn h n à y c ũ n g có n h ữ n g
v ư ớ n g m ắ c . Đ ố i tr ừ n ợ th ự c c h ấ t là việc đối trừ n g h ĩa vụ dân sự Việc đối trừ
nghĩa v ụ ch i liên q u a n đ ế n hai c h ủ thế đ ề u có n g h ĩ a v ụ d â n s ự c ù n g loại với n h au
chứ k h ô n g th ể đ ư ợ c th ự c h iệ n b ờ i ch ủ thê th ứ b a th e o n g u y ê n tấc băc cầu. DI V là
chù n ợ c ủ a T C T G B H T G , m ố i q u a n hệ n à y hìn h th à n h q u a h ợ p đồn g . T C T G
B H T G là c h ú n ợ với n g ư ờ i gưi tiền căn c ứ trên h ợ p đ ồ n g n h ậ n tiền giri. Đ ây là
hai h ợ p đ ồ n g h o à n to à n k h á c n h a u về ban chất H ơ n n ữ a q u y đ ịn h trên b a o g ồ m
ca k h o a n n ợ đ e n hạn và k h o a n n ợ c h u a đến hạn, t r o n g khi đ ó về n g u y ê n tắc,
khoản n ợ c h ư a đ ế n h ạ n là k h o a n n ợ clnra bị y ê u c ầ u th a n h toán. V ậ y có c h ă n g
nên x em xét lại v a n đề trê n và qui định th e o h ư ớ n g cái tiến, tã n g tính bình đ ã n g
giữa q u y ề n lợi và trá c h n h iệ m c u a các bên liên q u a n th e o c ơ c h ế thị trư ờ n g , dam
bảo chi trá đ a y đ u đ ú n g đối tư ợ n g c h o ng ư ờ i gửi tiền; số tiền n g ư ờ i gửi tiền đ ư ợ c
chi trà b á o h i ế m chi n ê n k h ấ u trừ các k h o a n n ợ q u á h ạ n và đ ế n hạn, cò n các
khoán n ợ c h ư a đ ế n h ạ n c u a n g ư ờ i dó tại tổ c h ứ c th a m gia B H T G thì k h ỏ n g liên
khấu trừ.

- P h ư ơ n g t h ứ c chi tra: Đ â y là điêin m ớ i c u a N Đ 1 0 9 /2 0 0 5 /N Đ - C P tăn g 
tính c h ủ đ ộ n g c ủ a c á c b ê n t r o n g q u á trình chi trả, đ ê đ a m b a o n h a n h gọn m à vẫn
đám b á o tốt q u y ề n lợi hai bên. T h e o đó có hai p h ư ơ n g th ứ c sau:

M ột là, d o T C B H T G V N ( D I V ) trự c tiếp chi trá ch o người gừi tiền

H a i là, d o T C T D chi trá th e o h ợ p đ ồ n g uy q u y ề n g iữ a D I V và tô c h ứ c nay
- K h o ả n tiề n b a o h i ế m k h ô n g có n g ư ờ i n h ậ n thi t r o n g th ờ i h iệ u là 10 n ă m
kế tử n g à y c ó t h ô n g b á o d ầ u tiên vê việc ch 1 tra b a o h iê m , k h o a n tiên nay sẽ
th u ộ c s ơ h ữ u h ợ p p h á p c u a T ô ch ứ c b a o liièm tiên gưi. Đ ây là quy ílinh hoan

</div>
(109)<div class='page_container' data-page=109>

toàn mới p h ù h ợ p v ớ i t h ự c tiễn về cá c h x ử lý k h o a n tiền b a o h iể m v ô ch u và
cũng p h ù h ợ p với q u y đ ịn h c ủ a p h á p luật dân s ự về x á c lập q u y ề n s ờ h ữ u với tài
sản v ô c h ủ 72.

* Hậu qua pháp lý cua chi tra:

- C h ấ m d ứ t h o ạ t đ ộ n g b a o h iếm tiền gưi.

- P h á t s in h t ư c á c h clni I1Ợ c ù a D I V với T C T G B H T G , k h o á n n ợ c ủ a
T C T G B H T G v ớ i D I V là k h o a n tiền DI V đ ã chi tra c h o n g ư ờ i giri tiền, thự c hiện
thay n g h ĩa v ụ tra n ợ c h o T C T G B H T G . K h o a n n ợ đ ư ợ c th a n h to án tro n g q u á
trình th a n h lý tài sàn với th ứ tự ưu tiên th a n h to á n n g a n g h à n g với ng ư ờ i gưi
tiền.

T r o n g t r ờ n g h ợ p giái thê bất b u ộ c do k h ô n g c ó k h á n ă n g th a n h toán các
khoản n ợ đ ế n h ạ n , thì D1V c ũ n g trơ thành clni n ợ n h ư tr o n g t r ư ờ n g h ợ p phá san
Q uy địn h v ậ y p h ủ h ợ p với s ự kiện bao h iế m là m p h át sinh n g h ià vụ chi tra
B H T G c ủ a D IV .

N g ư ờ i gửi tiề n c ó k h o á n tiền gưi tại các T C T G B H T G vượt q u á hạn m ứ c
chi trả thi n g ư ờ i gửi tiền trớ th àn h ch u n ợ c u a T C T G B H T G với k h o a n n ợ là
phần v ư ợ t q u á này.

C h ẩ m d ứ t B á o h iế m tiề n g ử i:

B ả o h iế m tiề n giri c h ấ m dứt khi:

- Vi p h ạ m q u y đ ịn h tại K h o a n 1- Đ iều 10 c u a N g h ị đ ịn h 8 9 / N Đ - C P / 1 9 9 9

về v iệ c k h ô n g n ộ p phí B H T G q u á hạn 3 th á n g kê từ n g à y phai n ộ p Lúc n à y
T C B H T G V N q u y ế t d ụ ih c h ấ m dứt b a o liiêm và th ô n g b á o trên p h ư ơ n g tiện

thông tin dại chúng' YÒU càu cơ quan nhà nước c ó thâm quyên phai ra ngay quyêt

định n g ừ n g luiy đ ỏ n g tiền gưi tluiộc dối tư ơ n g đ ư ơ c B H T G T ô c h ứ c B H T G cỏ

72 X e m : B á o c á o K h o a h ọ c : O ic m m ớ i c u a p h á p lu á l v c lỉì 11 c ; .r v . c t N .,rn v á ih u c n ó n á p ( lu n g . K h o a 1 .u ăi -
Đ H Q G H N . n am 2 0 0 6

</div>
(110)<div class='page_container' data-page=110>

trách n h iệ m đ ố i v ớ i số tiề n gửi đ ư ợ c b a o h iê m c u a T C T G B H T G tr o n g v ò n g 6
tháng kể từ n g à y c ó q u y ế t đ ịn h c h ấ m dứt B H T G .

- X á y ra s ự k iệ n b à o h iê m và tô c h ứ c B a o h iê m tiền gưi th ự c hiện n g h ĩa
vụ chi trả c h o n g ư ờ i g ử i tiề n tại c á c T C T G B H T G .

Q u a th ự c t r ạ n g n g h iê n c ứ u p h á p luật về B H T G ơ V iệt N a m , có s ự so sánh
với p h á p luật n ư ớ c n g o à i về B H T G ta thấy, p h á p luật h iện h à n h về B H T G ơ Việt
N am cò n n h i ề u b ất c ậ p , c h ư a qui đ ịn h rõ v à đ ầ y đ u m ơ h ình, vị trí p h á p lý, c h ứ c
năng c ủ a tố c h ứ c B H T G , d ẫ n tới n ă n g lự c h o ạ t đ ộ n g c ủ a D I V cò n hạn chế, đặc

biệt là k h ả n ă n g g i á m sát an to à n hoạt d ộ n g và c a n h b á o rui ro đối với các tô
chức th a m g ia B H T G . Y ế u k é m n à y c ũ n g p h an á n h trình đ ộ p h át triển c h u n g c u a
hệ th ố n g th ể c h ế g iá m sát tai ch ín h - n g ân h à n g ơ V iệt N a m tr o n g giai đ o ạ n hiện
nay. N g o à i ra, c á c qui đ ịn h về tô c h ứ c th a m gia B H T G , c ũ n g n h ư loại tiền gìri
được b ả o h iể m , h ạ n m ứ c chi tra bao h iê m , sự kiện B H T G chi p h ù h ợ p với giai
đoạn đ ầ u th à n h lập và h o ạ t đ ộ n g cùa c ơ chế B H T G ơ V iệt N a m , k h ô n g cịn phìi
hợp với th ự c tiễn h o ạ t đ ộ n g B H T G và k h ô n g phù h ợ p với th ô n g lệ q u ố c tế T iến
trình hội n h ậ p k i n h tế q u ố c tế c u a Việt n a m đặt ra n h iề u th á c h th ứ c đối với việc
báo đ ả m an to à n hệ th ố n g tài ch ín h - n g ân h à n g và h o ạ t đ ô n g B H T G c ũ n g góp
phần k h ơ n g n h o v à o sự đ a m b a o này. M u ố n h o ạt đ ộ n g B H T G p h át h u y tác d ụ n g
tích c ự c c u a n ó th ự c h iện tốt m ụ c tiêu vì h iệu q u a và an to à n c u a hệ th ố n g n g ân

hàng đòi h òi m ộ t k h u ô n k h ô p h á p lý đu m a n h đê hỗ tr ợ c h o h o ạ t đ ộ n g này.

</div>
(111)<div class='page_container' data-page=111>

Chương III: Một số kiến nghị góp phần hồn thiện

plĩúp luật về Báo hiếm tiền gử i ở Việt Nam

3.1. Xây (lựng và ban hành Luật vè Báo hiếm tiền gùi:

</div>
(112)<div class='page_container' data-page=112>

về b á o h iể m tiề n g ử i, vai trò c u a n ó tr o n g việc b a o vệ lợi ích h ợ p p h á p ch o họ kề
cả khi c á c T C T D bị p h á sa n thì sẽ g â y d ự n g đ ư ợ c lò n g tin c u a họ đối với các
TC T D . T h iế t n g h ĩ b a o h i ề m tiền giri c ầ n đ ư ợ c đ i ề u c h i n h bơi m ộ t đ ạ o luật với
phạm vi đ iề u c h i n h r ộ n g , tr o n g đó c ầ n n ê u rõ m ụ c tiê u c u a b ả o h iể m tiền giri m ơ
hình, vị trí p h á p lý c ủ a tố c h ứ c b a o h iế m tiền gửi, đối t ư ợ n g đ ư ợ c b a o h iể m , số
tiền gửi, loại tiề n gửi đ ư ợ c b á o h iể m , m ứ c phí b a o h iể m , s ư k iện b a o hiềm , về
cung c ấ p t h ô n g tin, về c á c tố c h ứ c th a m g ia b a o h iề m tiền giri, chế tài x ử lý đối
với các h à n h vi vi p h ạ m c u a các tồ c h ứ c , cá n h â n tr o n g v iệ c c h ấ p h àn h qui định
về B H T G , qui đ ịn h an to à n tro n g hoạt đ ộ n g n g â n hàn g . L u ậ t về b a o h iề m tiền
gửi sẽ là tâ m đ iế m c ù a p h á p luật về b a o vệ q u y ề n lợi c u a n g ư ờ i gưi tiền Đ iều tối
quan tr ọ n g là t h ô n g q u a L u ậ t về b a o h iềm tiền giri, k h ô n g chi n g ư ờ i dân h iêu rò

về q u y ề n lợi và n g h ĩ a vụ c u a m ìn h , m à m ỗi tô c h ứ c n h ậ n tiền gửi phai xác định
rõ vị trí, vai trò c u a n g ư ờ i gửi tiền tro n g s ự an to àn c h u n g c ủ a c à hệ th ố n g n g ân
hàng. C ó n h ư v ậ y thì m ớ i đ á m b a o đ ư ợ c hệ th ố n g n g â n h à n g h o ạ t đ ộ n g h iệu qua,
tạo đà ch o s ự t ă n g t r ư ớ n g nền kin h tế

V iệc x â y d ự n g L u ậ t về B H T G ơ Việt N a m là p h ù h ợ p với y ê u c ẩ u c u a
thực tiễn, p h u h ợ p VƠI th ô n g lệ q u ố c tế. B H T G V N là m ộ t tô c h ứ c có n h iệ m vụ
bảo đ á m c h o s ự p h á t triề n lành m ạ n h , an to àn c u a hệ t h ố n g n g â n h à n g , tài ch ín h
bên c ạ n h c á c tồ c h ứ c k h á c n h ư N g â n h à n g T r u n g ư ơ n g , B ộ tài c hinh, tuy nhiên
năng lực tài c h í n h và p h á p lý c u a D IV lại rất hạn c h ế 7\ k h ô n g đ u đê clui đ ộ n g
thực h iện các n g h i ệ p v ụ B H T G h oặc thự c hiện chi tra B H T G khi có rui ro x a y ra
Thêm v à o đó, n ề n k in h tế thị t r ư ờ n g gắn liền với sự đ a d ạ n g h o á các san p h ấ m ,
hàng h ó a và d ịc h vụ, đ ặ c b iệt t r o n g lĩnh v ự c tài c h ín h - n g â n hàn g . V iệc b a o vệ
quyền lợi ích h ợ p p h á p c u a n g ư ờ i tiêu d ù n g tr o n g s ư d ụ n g c á c h à n g h o á , d ịc h vụ
tài c h ín h n g â n h à n g đ ư ợ c th ê h iện b à n g k h á n h iề u v ă n b a n p h á p luật ơ tầ m L uật
như: L u ậ t c á c tỏ c h ứ c tín d ụ n g , Luật C h ứ n g k h o á n , L u ậ t K inh d o a n h b a o
h i ề m . . . . T u y n h iê n , q u y ề n lợi c u a ng ư ờ i gưi tiền vẫn đ ư ợ c b a o vệ trự c tiếp b á n g

</div>
(113)<div class='page_container' data-page=113>

các v ă n b á n d ư ớ i L u ậ t, tâ m ng h ị địn h . Đ ê đ á p ứ n g y ê u c ầ u b a o vệ q u y ề n lợi
người tiê u d ù n g m ộ t c á c h b in h đ ã n g và n g à y c à n g tố t h ơ n , t ư ơ n g x ứ n g với các
quy đ ịn h liên q u a n tại c á c v ă n b a n p h á p luật k h á c v à đ á p ứ n g đ ư ợ c y ê u cầu hội
nhập q u ố c tế, L u ậ t về b a o h i ể m tiền gứi c ầ n đ ư ợ c s ớ m b a n h à n h Đ iề u n à y c ũ n g
phù h ợ p với t h ô n g lệ q u ố c tế. Đ a số các nirớc có nền k in h tế p h át triển đ ề u x â y
dựng luật r iê n g về B a o h iê m tiền gửi v à có m ố i liên hệ c h ậ t c h ẽ với các L uật liên
quan tới q u a n lý v à k in h d o a n h d ịch vụ tr o n g lĩnh v ự c tài c h in h , n g ân h à n g và
Luật b á o vệ n g ư ờ i tiê u d ù n g . . . T h ư ờ n g ơ c á c n ư ớ c L u ậ t về B H T G đ ư ợ c x â y d ự n g
trước khi tô c h ứ c B H T G th à n h lập và đi v à o h o ạt đ ộ n g . C h ín h p h u các n ư ớ c luôn
quan tâm đ ế n v ấ n đ ề h o à n th iệ n p h á p luật về B H T G đê đ iề u ch in h lĩnh v ự c rất
nhạy c ả m c ủ a n ề n k i n h tế - lĩnh v ự c tài ch ín h , n g â n h à n g , đê đối p h ó với n h ữ n g
diễn biến bất t h ư ờ n g c u a thị t r ư ờ n g tài c h ín h . V iệt N a m c ũ n g k h ô n g n ằ m ntíồi

xu thế hội n h ậ p đó. V iệ c b a n h àn h L uật B H T G sẽ g ó p p h ầ n g â y d ự n g n iềm tin
cùa c ô n g c h ú n g v à o hệ th ố n g n g â n hàng, tă n g k h a n ă n g h u y đ ộ n g vốn cua tô
chức th a m gia B H T G , g ó p p h ầ n hoàn thiện hệ th ố n g g iá m sát tài ch ín h q u ố c gia.

3.2. về tố chức báo hiếm tiền gửi:

Hội n h ậ p k in h tế q u ố c tế 1 11Ơ ra n h ù n g c ơ hội và th á c h th ứ c lớn đối với
mọi lĩnh v ự c c u a đ ờ i s ố n g k i n h tế. tro n g đ ó đ ặ c b iệt là lĩnh v ự c tài c h ín h - n g â n
hàng. T r o n g x u h ư ớ n g hội n h ậ p n à y , thị t r ư ờ n g tài c h í n h p h át triển th e o h ư ớ n g
liên kết đa n g à n h , đa q u ố c íỉia, hình th à n h các tậ p đ o à n tài c h ín h , n g â n h à n g lớn
Hệ th ố n g n g â n h à n g V iệt N a m d ầ n đ ư ợ c h o à n th iệ n , c ó n h ữ n g b ư ớ c phát triên
nhất đ ịn h th ể h iệ n ư qui m ô . ơ sự đa d ạ n g lioá c á c loại hìn h tơ c h ứ c kin h d o a n h
tiền tệ c á c loại s á n p h à m , d ịch vụ, tu y nh iên v ẫ n tiề m ân rui ro c a o và thê hiện
tính th iế u b ề n v ừ n g . N ă n g lực c ạ n h tranh c u a c a c n g â n h a n g Việt N a m (Vẻ vốn,
về giá ca c h ấ t lư ợ n ti san p h à m , dịch vụ. vẽ q u an lý, c ô n g n g h ệ ) c h ư a đu m ạ n h

</div>
(114)<div class='page_container' data-page=114>

cạnh tra n h n g à y m ộ t g a y gắt g iữ a các tô c h ứ c tài c h í n h c ó th ê d ẫ n tới n g u y c ơ đỗ
vỡ c ủ a c á c n g â n h à n g y ế u k é m . D o vậy, đê đ a m b a o c h o s ự an to àn c u a hệ th ố n g

ngân h a n g , c ầ n c ó n h ữ n g c h ín h s á c h n h ằ m n â n g c a o vai trò c ù a c á c tô c h ứ c g iá m

sát tài c h ín h , t r o n g đ ó T ổ c h ứ c b a o h iê m tiền gử i ( B H T G ) là m ộ t địn h c h ế vô
cùng q u a n tr ọ n g , g i ú p c u n g c ố lò n g tin c u a c ô n g c h ú n g v à o hệ th ố n g n g ân hàng,
trên c ơ s ơ đ ó b a o đ a m s ự ổn địn h cua ca hệ th ố n g tài ch in h . T u y n h iê n vai trò
của tổ c h ứ c n à y c ó đ ư ợ c p h á t h u y hay k h ô n g lại p h ụ th u ộ c v à o m ộ t loạt các y ế u
tố: B H T G đ ư ợ c th iế t kế th e o m ô hình nào, n h ữ n g đ ặ c t n r n g c ủ a nó so với các
loại b ả o h iể m k h á c ra sao, vị trí p h á p lý c ù a tố c h ứ c B H T G nlur th ế n à o tro n g
thời buổi hội n h ậ p . Đ â y là n h ù n g vấn dề c ầ n đ ư ợ c x e m xét. n g h iê n c ứ u m ộ t cách
cụ thể khi x â y d ự n g L uật về B H T G , đê n â n g c a o h iệ u q u a hoạt đ ộ n g c u a T ô c h ứ c
B H T G , trên c ơ s ớ đ ó b a o vệ q u y ề n và lợi ích h ợ p pliáp c ủ a n g ư ờ i gửi tiền, g ó p

phần đ á m b a o c h o h o ạ t đ ộ n g c u a c á c T C T D an to àn , lành m ạ n h tro n g môi trư ờ n g
kinh tế, c h ín h trị, x à hội đ a n g có lìlũm g b iến đ ộ n g lớn và n g ă n n g ừ a các cuộc
khùng h o ả n g tài c h ín h .

B H T G t r o n g thời k ỳ liội n h ậ p kin h tế q u ố c tế c ó n h ữ n g đ iế m đặc trư n g c ơ
bán, bị tác đ ộ n g b ơ i n h ữ n g y ế u tố nhất địn h như: c ạ n h tra n h g iữ a các n g â n h à n g ,
nhu c ầ u k iệ n t o à n b ộ m á y g iám sát tài ch ín h q u ố c gia T r o n g đ iề u k iện m ớ c ử a
cua thị t r ư ờ n g v à tụ' d o lioá tài ch ín h hiện n ay . hệ t h ố n g T C T D đ a n g p h át triên
rất n h a n h về qui m ô và tốc độ, nhưng cùng đối m ặt với k h ơ n g ít rúi ro, th á c h 
thức k h u n g h o a n g m a n g tin h hệ thống. D o vậy, c ầ n c ó n h ữ n g c h iế n lược nhất
định tr o n g v iệ c p h á t triê n c á c thiết chế n h ầ m g ia m th iê u rui ro c h o hệ th ố n g n g â n
hàng tr o n g đ ó b a o h iè m tiền gưi là thiết chế đ ó n g vai trò q u a n trọ n g tro n g việc
giám sát an to à n h o ạ t d ộ n g và c a n h b á o m i ro đôi với c á c tô c h ú c th a m gia bao

hiểm tiền gưi. V ậ y BI! rG I1ƠI1 dược tlúơt kẻ theo I11Ơ hình n à o0

</div>
(115)<div class='page_container' data-page=115>

N h ư đ ã p h â n t íc h , trê n th ế giới hiện n a y tồ n tại n h i ề u m ô hìn h B H T G T u y
nhiên, có th ê p h â n t h à n h hai loại chính: i) B H T G là m ộ t tô c h ứ c tài c h ín h N h a
nước (ví d ụ n h ư ớ M ỹ , V iệt N a m , C a n a d a . . . ) v à ii) B H T G là m ộ t tô c h ứ c tư ơ n g
hỗ n g h ề n g h i ệ p - Q u ỹ b a o to à n tiền gưi (ví d ụ ơ Đ ứ c , T h u ỵ S ỹ ...). T ô c h ứ c
B H T G th e o m ơ h ìn h i) t h u ộ c s ơ h ữ u n h à n ư ớ c có t ư c á c h p h á p n h ân , h ạch toán
độc lập, h o ạ t đ ô n g d ư ớ i s ự hỗ trơ giám sát từ p h ía n h à n ư ớ c . N hà n ư ớ c là cừ u
cánh c u ố i c ù n g tr o n g t r ư ờ n g h ợ p m ất k h á n ă n g chi tra. T ổ c h ứ c b a o hiếm tro n g
trư ờng h ợ p n à y c ó q u y ề n h ạ n n h ư m ộ t c ơ q u a n th u ộ c C h ín h plni, có q u y ề n b a n
hành c á c v ă n b ả n p h á p luật m a n g tính p h á p lý. D o v ậ y n ó tạ o s ự ôn địn h tro n g
việc chi trá b ả o h i ế m c h o n g ư ờ i gửi tiền N g o à i ra, m ọ i tồ c h ứ c c ó n h ận tiền giri
đều p h ải đ ó n g phí th a m g ia b a o h iể m tiền gưi, tạo n g u ồ n tài ch ín h v ữ n g ch ắ c ch o
tồ c h ứ c chi tra b a o h iế m . B ên c ạ n h đó, sự can t h iệ p c ủ a N h à n ư ớ c v à o loại hình
tổ chứ c n à y là trự c tiếp , thế hiện s ự q u a n tâm c u a N h à n ư ớ c đối với n h ữ n g ng ư ờ i
gửi tiền nhó.

M ơ h ìn h q u ỳ b a o to à n tiền gửi th u ộ c h iệp hội các n g â n hàn g , d o các ngân
h àng th à n h lập, c ó tỉnh c h ấ t tư ơ n g hỗ. vi lợi ích c u a c á c th à n h viên hiệp hội,
k h ơ n g vì m ụ c tiê u lợi n h u ậ n , tất n h iê n k h ô n g có sự hỗ trợ v ố n t ừ p h ía n h à n ư ớ c,
k h ô n g p h ai là p h á p n h â n m à có tính chất là m ộ t q u ỹ d ự p h ò n g có tài san độc lập
với tài sàn c u a h iệ p hội. Q u y m ô c a n th iệ p , hỗ t r ợ g iá m sát h o à n to àn m a n g tín h
chu đ ộ n g , tín h t ự q u a n c u a hiệp hội .

M ỗ i I1 1Ơ h ìn h trê n đ ề u có ưu n h ư ợ c đ iê m riêng. V iệ c lự a c h ọ n m ô hinh
nào là tu ỳ t h u ộ c v à o đ iề u k iện kin h tế, xã hội c u a từ n g q u ố c gia, c ó tín h đến sự
phát triển c u a hệ t h ố n g tài c h ín h , lịch sư phát triên c u a hệ th ố n g n g â n h a n g và
n iềm tin c u a c ô n g c h ú n g v à o hê th ố n g này X é t th ự c tiền h o ạ t đ ô n g c u a hệ tliống
ngân h à n g V iệt n a m c h o th ấ y c h ư a đu tiềm lực đ ê lâp Q u ỳ b a o to an tiền gưi Hệ
th ố n g n g â n h à n g V iệ t n a m c h ư a gây d ự n g d ư ợ c n iề m tin c u a c ô n g c h ủ n g . Ban

</div>
(116)<div class='page_container' data-page=116>

thân hệ t h ố n g c h ư a t h ự c s ự lớn m ạ n h , bị đ á n h giá là có tín h dễ bị tôn th ư ơ n g do
vốn th â p , n ă n g lự c c á n b ộ n g â n h à n g y ế u k ế m , n ợ x ấ u c a o , rủi ro tiề m ân lớn.
Vai trò c ù a H iệ p H ộ i n g â n h à n g c h u a t h ụ c s ự đ u m ạ n h đế đ ứ n g ra liên kết các
ngân h à n g t r o n g v iệ c tạ o lập c ơ c h ế tự b a o vệ V iệ c tự c h ia se rui ro giữ a các

ngân h à n g t h à n h v iê n k h ó đ ư ợ c th ự c hiện. V ậy m ô h ìn h h iệ p hội n g â n h à n g lập

quỹ b ả o to à n tiề n gứi k h ô n g k h a thi ơ V iệt N a m t r o n g đ iề u k iện h iện nay. Do
vậy, p h ư ơ n g á n tố i ư u là th à n h lập tô c h ứ c b a o h iề m tiền gứi th u ộ c s ơ h ữ u N hà
nước. T ô c h ứ c n à y t h a y m ặ t C h ín h phu thực h iện v iệc b a o vệ q u y ề n lợi cua
người gứi tiền. C ó th ể nó i, tô n thất đôi với B H T G là k h ó có thê d ự đ o á n đirợc và
về m ặt địn h lư ợ n g c ó th ê v ư ợ t xa k h a n ă n g tài c h ín h c u a tô c h ứ c B H T G . G iao
cho tổ c h ứ c tài c h í n h n h à n ư ớ c , với ưu đ iểm lớ n n h ất là lu ôn đ ư ợ c đ á m b a o kha
năng chi tra, th ự c h iện n h iệ m vụ này sẽ làm c h o việc b a o h iề m ốn địn h , th ố n g
nhất, từ đ ó sẽ th u h ú t sự q u a n tâ m cua dàn c h ủ n g v à o hệ th ố n g ngân hàng, tạo

động lự c c h o hệ t h ố n g n à y p h á t triển bền v ừ n g , lành m ạ n h C h ín h plni phai đ ó n g
vai trò là n g ư ờ i đ ứ n g sa u tô c h ứ c B H T G và là n g ư ờ i c h o vay cuối c ù n g đê hỗ trợ
cho tồ c h ứ c B H T G k h i c ầ n thiết.

</div>
(117)<div class='page_container' data-page=117>

trong v iệc tái c ấ u trú c h ệ t h ố n g n g â n h à n g . Vì v ậ y đòi hoi phai n â n g c a o vị thế
cùa H ội Đ ồ n g q u á n trị c u a tồ c h ứ c B H T G , n à n g c a o vai trò hoạt đ ộ n g giám sát
thông q u a v iệ c đ ô i m ớ i p h ư ơ n g p h á p g iá m sát từ g i á m sát tu ân th u sa n g giám sát
trên c ơ s ở rủi ro, k h ă n g đ ịn h vai trò c u a tô c h ứ c B H T G t r o n g việc tái c ấ u trúc hệ
thống n g â n h à n g t h ô n g q u a m ộ t số ho ạt đ ộ n g n h ư sá p n h ậ p , m u a lại các tô chức
tham g ia B H T G h o ạ t đ ộ n g y ế u kém.

N g o à i ra, cầ n th iế t p h á i tạo n ă n g lực đ ủ m ạ n h c h o tổ c h ứ c B H T G b ằ n g
cách t ă n g v ố n , b ă n g s ự k h á n g đ ịn h rò r à n g vị trí, c h ứ c n ă n g , n h iệ m vụ c u a tơ
chức đ ó t r o n g g u ồ n g m á y k in h tế, xã h ội, b ằ n g các qui đ ịn h pliáp lý rỗ ràng,
minh bạch. H iệ n n a y v ố n đ iề u lệ c u a D ỈV c h ư a đ ế n 3 0 0 0 ty V N Đ , chi đạt 0 . 9 7 %
số dư tiền giri đ ư ợ c b a o h iể m (tý lệ này th e o t h ô n g lệ q u ố c tế là 1,5% - 5%).
Trong bối c á n h n ề n k inh tế Việt N a m hiện nay đ a n g t â n g tr ư ơ n g “ n ó n g ” , các
ngân h à n g đ u a n h a u h u y đ ộ n g vốn. n u ro tín d ụ n g , m i ro hoạt đ ộ n g c u a hệ th ố n g
c ung ứ n g dicli v ụ n g â n h à n g th ư ờ n g x u y ê n v ư ợ t q u á t h ô n g lệ q u ố c tế thì vốn
hoạt đ ộ n g c u a D I V ph ái đ ạt tối th iê u 5 % tồ n g số d ư tiền gửi đ ư ợ c b á o hiềm , tức
là k h o ả n g 1 2 .0 0 0 ty V N Đ 75.

Vì v ậ y , m ộ t đ ạ o luật về b a o liiêm tiên gư i là n h u c ầ u rất b ứ c thiết, góp
phần b a o vệ tốt h ơ n q u y ề n lợi cu a ngư ờ i tiêu d ù n g nói c h u n g , n g ư ờ i gưi tiền nói
riêng, t h ô n g q u a đ ó h o à n thiện hệ th ố n g giám sát tài c h ín h q u ố c gia, đ am b a o c h o
hệ t h ố n g n à y p h á t triên a n to an va bền v ữ ng. K in h n g h i ệ m c u a các n ư ớ c đi trư ớ c
nlnr N h ậ t B a n , H à n Q u ô c đà chi rõ ơ n h ữ n g giai đ o ạ n p h á t triên k in h tế ôn đ ịnh
rất cần ph ái c ó s ự c lu iân bị m ộ t c á c h toàn diện c h o v iệ c p h ò n g c h ố n g rui ro đ ô bê
tài c h ín h c ó tín h c h u k ỳ c u a kinh tế thị trư ờ ng. C h i c ó v ậ y , C h í n h p h u m ới có thế
kiêm so á t đ ư ợ c nii ro ơ c á c qui m ô k h á c nhau.

v ề địa VỊ pháp lý cua tô chức BH T G cân khăng đinh rõ đây la một tơ 
chức tài chính cua Nha 1111'ơc, co địa VỊ pliáp ly độc lập theo luật, c ó tư cacli pliap

</div>
(118)<div class='page_container' data-page=118>

nhân, Nhà nước cấp vốn điều lệ, hoạt động khơng vì mục tiêu lợi nhuận, được

miễn các loại thuế với điều kiện phai bảo toàn và phát triền vốn, tự bù đắp các

chi phí.

B ê n c ạ n h đ ó , h o ạ t đ ộ n g g iá m sát c ủ a B H T G n ê n đ ư ợ c c h u â n hoá. tránh
ch ồ n g c h é o với c ô n g tá c th a n h tra n g â n h àn g . X u ấ t p h á t t ừ m ụ c đ ích c u a B H T G
là b ả o vệ q u y ề n lợi c u a n g ư ờ i giri tiền, d o v ậ y n ê n có tiêu c h u ấ n , q u y tắc k iề m
tra, đ á n h g iá r i ê n g v ề tồ c h ứ c n h ậ n tiền gứi d ư ớ i góc đ ộ h o ạt đ ộ n g c u a tơ c h ứ c đó
có đ à m b á o tố t q u y ề n lợi c u a n g ư ờ i gưi tiền hay k h ô n g . H iện nay ơ Việt N a m ,
hoạt đ ộ n g k i ể m tra g iá m sát c u a B H T G là d ự a trên hệ th ố n g q u y tắc an toàn cua
N H N N . N ế u p h á t h iệ n vi p h ạ m thỉ có th ê k iến ng h ị với N H N N về n h ù n g vi
phạm q u y tă c a n to àn , T u y n h iê n hoạt đ ộ n g n à y c ù n g đ ư ợ c th ự c hiện bơi T h a n h
tra n g ân h à n g . V ậ y ơ đ â y có h iện tư ợ n g c h ồ n g c h é o về c h ứ c n ă n g cua các tố
chức, m ộ t nội d u n g đ ư ợ c tiến h àn h bơi hai c ơ q u a n k h á c n h a u sè can trơ hoạt
động b ìn h t h ư ờ n g c u a c á c tô cliức th a m gia B H T G . Đ â y c ù n g là đ iêu bứ c xúc
của tổ c h ứ c t h a m g ia B H T G h iện nay khi bị th a n h tra k iề m tra q u á nhiều. Do
vậy, v iệ c c h u ầ n h o á h o ạ t đ ộ n g k iê m tra, g iá m sát c u a tồ c h ứ c B H T G th e o h ư ớ n g
tăng tính đ ộ c lập , c h u đ ộ n g đê đ á m b a o vai trò b a o vệ lợi ích n g ư ờ i gửi tiền cua
tồ c h ứ c n à y là h ết s ứ c c ấ p thiết.

C ó th ề n ó i, L u ậ t về B H T G cần qui đ ịn h rò vai trò c u a tồ c h ứ c B H T G với
tư c á c h là m ộ t th à n h v iê n tr o n g hệ th ố n g g iá m sát tài c h ín h q u ố c gia, tă n g c ư ờ n g
ch ức n ă n g c h o tô c h ứ c n à y đê h ư ớ n g tới trơ th à n h tô c h ứ c g ia m th iê u rui ro, tạo
thế c h ù đ ộ n g c h o tổ c h ứ c B H T G với tir c á c h là c ơ q u a n n g h iê n c ử u , phân tích,
đán h g iá m ứ c đ ộ riii ro c u a c á c tô c h ứ c th a m g ia B H T G . t ă n g c ư ờ n g n ă n g lực tài
ch ín h t h ô n g q u a x á c lậ p c ơ c h ế hình th à n h q u ỹ b a o h iê m tiên gửi ch u yêu b ă n g

n g u ồ n p h í c u a n h ữ n g tố c h ứ c n h ậ n tiền gưi v à n h ữ n g n g ư ờ i h ư ơ n g lợi - người
gửi tiề n g ia m d ầ n s ự p h ụ t h u ộ c c u a tô c h ứ c B H T G v à o n g â n sách n h à n ư ớ c,
tă n g tín h t ự c h u t h ô n g q u a h o ạ t đ ộ n g d ầ u tư liên q u a n đ ê n n g h i ệ p vụ BH Í G M ơ

</div>
(119)<div class='page_container' data-page=119>

hình tô c h ứ c g iả m t h iê u rui ro là m ơ hìn h có n h i ề u ư u đ iê m , bơi lẽ hoạt đ ộ n g
theo n g u y ê n tẩ c ch i p h í th ấ p nh ất, c h ia se thiệt hại c ô n g b ã n g , th ự c hiện tốt m ụ c
tiêu b ả o vệ q u y ề n lợi c u a n g ư ờ i gửi tiền , g iá m sát v à c ả n h b á o rủi ro ch o các tố
chức t h a m g ia B H T G , g ó p p h ầ n đ a m b á o s ự p h át triên b ề n v ữ n g c u a hệ th ố n g tài
chính - n g â n h à n g . M ô h ìn h n à y đ ã và đ a n g h o ạt đ ộ n g rất h iệ u q u a ơ các nư ớ c
phát triể n n h ư M ỹ , H à n Q u ố c . Đ ịa vị p h á p lý c u a tố c h ứ c B H T G đ ư ợ c coi là
trọng tâ m c ủ a L u ậ t B H T G , tro n g dó tơ c h ứ c B H T G với tư c á c h là n h ân vật tru n g
tâm t r o n g m ố i q u a n h ệ ba bên: tô c h ứ c B H T G , tô c h ứ c th a m gia B H T G và ng ư ờ i
gứi tiền , c ũ n g n h ư m ố i q u a n hệ giữ a tô c h ứ c B H T G với c á c c ơ q u a n g iám sát
khác n h ư N g â n h à n g T r u n g ư ơ n g . Bộ tài c h ín h ....B ê n c ạ n h đó, L u ậ t c ũ n g cần qui
định rõ c á c h th ứ c giai q u y ế t m ố i q u an hệ trên.

N g o à i ra, L u ậ t về B H T G c ầ n qui đ ịn h c ơ c h ế c u n g c ấ p và trao đôi th ô n g
tin giữ a tố c h ứ c BHTCi và các lô cliửc th a m g ia B T H T G c ù n g nlnr c á c tô c h ứ c
thành v iên c u a m ạ n g a n to à n tài ch ín h q u ố c gia, bơi lẽ có tiếp cận đ ư ợ c tốt, ch ín h
xác và k ịp th ờ i c á c t h ô n g tin về tô ch ứ c th a m gia B H T G thì m ớ i có c ơ sơ đế tinh
phí B H T G , c ơ s ơ đ ế đ á n h g iá tình hình h o ạt đ ộ n g c u a các tô c h ứ c dó, đê xếp
hạng và c h ủ đ ộ n g t r o n g q u á trình thự c hiện n g h iệ p vụ hỗ tr ợ tài c h ín h , tiếp nh ận ,
xừ lý....

3.3. v ề tố c liứ c th a m g ia B H T G :

T h e o p h á p luật về B H T G ơ Việt N a m h iện n a y thi chí có T C T D , tô c h ứ c
khác c ó h o ạ t đ ộ n g n g â n h à n g , do N g â n h à n g T r u n g ư ơ n g c ấ p p h é p thì m ới bắt
b u ộ c th a m g ia B H T G . V ậ y . đối với các tỏ c h ứ c k h á c k h ô n g rơi v à o các tr ư ờ n g

h ợ p trên n h ư n g c ó n h ậ n tiền gưi cua cá n h â n , thi c ó phai th a m gia B H I G

</div>
(120)<div class='page_container' data-page=120>

kiệm b ư u đ iệ n , c ô n g ty b a o h iê m n h â n th ọ , c ô n g ty n h â n u y th á c đ ầ u tư c h ứ n g
khoán có h u y đ ộ n g v ố n t ừ c á n h â n hiện c ũ n g c h ư a th a m gia B H T G V ậ y nếu các
tô c h ứ c n à y bị p h á sả n thi q u y ê n và lợi ích h ợ p p h á p c ủ a n g ư ờ i gứi tiền sẽ k h ô n g
được b ả o v ệ m ộ t c á c h t h o á đ án g . Vì v ậ y L u ậ t về B H T G cần qui địn h rỗ về đối
tư ợng b ẩ t b u ộ c p h a i t h a m gia B H T G và c ù n g n ê n m ờ r ộ n g s ự th a m gia B H T G
cùa các tô c h ứ c k h á c c ó liuy đ ộ n g v ố n th e o n g u y ê n tắc tự n g u y ệ n , trên c ơ s ơ đó
bảo vệ q u y ề n v à lợi ích h ợ p p h á p c u a n g ư ờ i gửi tiền m ộ t c á c h triệt đê hơn.

N g o à i ra, c ũ n g c ầ n xác định rõ các chế tài áp d ụ n g đối với các tô ch ứ c
thuộc đôi t ư ợ n g b ă t b u ộ c th a m gia B H T G n h ư n g k h ô n g th a m gia h o ặ c đối với
n h ữ n g vi p h ạ n i p h á p luật k h á c về B H T G

3.4. v ề tiề n g ử i và liạ n m ứ c c h i trá b á o h iế m tiề n g ử i

Đ â y là v ấ n đ e m à bất cú hộ th ố n g 1311TG trên th ế giới đ ề u q u an tâm. Bơi

lẽ có xác định đ ư ợ c đúng phạm VI đối tượng được bảo hiềm thì việc bao vệ

quyền và lợi ích h ợ p p h á p c u a n g ư ờ i giri tiền m ớ i đ á m b a o đ ư ợ c c ô n g b ă n g xã
hội, đ ồ n g thời c ù n g c ú n g cố, d u y trì tiềm lự c tài c h ín h c u a T ô c h ứ c b a o h iê m tiền
gửi.

N h ìn c h u n g p h á p luật về tiền gưi nên th e o h ư ớ n g m ơ r ộ n g diện tiền gưi
cần đ ư ợ c b á o h i ể m , k h ơ n g chí b ả o h iế m ch o tiền gưi c u a c á n h â n b a n g nội tệ.
M ột khi n g o ạ i tệ c h i ế m ty lệ lớn tr o n g tô n g số tiền giri ơ n g â n h à n g thi vấn đề
bao h iề m n g o ạ i tệ c ũ n g n ê n đ ư ợ c ch o p h é p n h ằ m b a o vệ q u y ề n lợi c u a các chư
thể gử i tiền , k h ô n g c ó sụ p h à n biệt đối xứ.

</div>
(121)<div class='page_container' data-page=121>

bào vệ n h ư n h a u tại tô c h ứ c B H T G , th ô n g q u a đ ó th u h ú t đ ư ợ c n g u ồ n ng o ại tệ,
tạo c ơ s ở c h o c á c h o ạ t đ ộ n g n g â n b à n g , tạo sự p h á t triê n n ề n kin h tế cho đất
nước. T h ê m v à o đ ó , B H T G b ằ n g ngại tệ sẽ h ạ n c h ế đ ư ợ c xu h ư ớ n g các n g ân
hàng c h u y ê n d ầ n s a n g h u y đ ộ n g v ố n b ằ n g n g o ạ i tệ đê k h ô n g phai nộp phí
B H T G , trên c ơ s ớ đ ó g iá m th iề u rủi ro cho c h ín h các n g â n h à n g đó.

M ứ c chi trả b ả o h iề m tối đa nên đ ư ợ c giới h ạ n và t h ư ờ n g đ ư ợ c xác địn h
trên c ơ s ở th u n h ậ p q u ố c nội binh q u â n đ ầ u n g ư ờ i m ộ t n ăm . IM F k h u y ế n nghị
hạn m ứ c n à y n ê n v à o k h o á n 2 lần th u n h ậ p q u ố c nội b ìn h q u â n đ ầ u ngư ời m ộ t
năm với các n ư ớ c c ó n ề n tài ch ín h ổ n định. T u y n h iê n , đ iề u n à y cò n plụi th u ộ c
vào tình hìn h lạm p h á t và trìn h độ p h át triển c u a liệ th ố n g n g â n h à n g ở mỗi q u ố c
gia. H iện n a y , m ứ c chi tra b ìn h q u â n cua các tô c h ứ c B H T G trên thế giới là
k h o ả n g 3 lần th u n h ậ p q u ố c nội bìn h q u â n đ ầ u n g ư ờ i m ộ t n ă m 76. H ạn m ứ c chi tra
có giới hạn c h o p h é p tỏ c h ứ c Bỉ 1TG chi phải tra số tiền đ ư ợ c b a o h iể m trong hạn
m ứ c c h ứ k h ô n g p h a i tra to àn b ộ số tiền giri khi tô c h ứ c th a m gia B H T G m ất kha
n ăng th a n h to án . V ới c h ín h sách b ả o h iểm n h ư vậy, q u y ề n lợi c u a ng ư ờ i gưi tiền
đư ợ c b ả o vệ m ộ t c á c h tích cự c. tạo ra c ơ c h ế tlnìc đ ấ y n g ư ờ i gửi tiền có ý thức tự
bảo vệ m ìn h tr ư ớ c n h ữ n g rui ro n h ất địn h liên q u a n đ ế n tìn h hình hoạt đ ộ n g c u a
tồ c h ứ c n h ậ n tiề n giri. V ới m ứ c chi tra bao h iê m th e o h ạ n m ứ c sẽ hạn chế đ ư ợ c
rủi ro đ ạ o đ ứ c t ừ p h í a các n h à q u a n lý n g â n h à n g , đ ồ n g thời đòi hoi ng ư ờ i gửi
tiền p h ải q u a n t à m h ơ n tới tin h hình h o ạt đ ộ n g , k h a n ă n g tài c h ín h c u a n g ân h àn g
nhận tiền gưi. C h í n h vi vậy hạn m ứ c chi tra b a o h iề m h iệ n n a y là 50 triệu c ũ n g
cần x e m lại c h o p h ù h ọ p với mức thu n h ậ p c u a n g ư ờ i dân h iện nay. Ngoài ra, 
c ũ n g c ầ n c â n n h ắ c về m ứ c chi tra B H Ĩ G c h o đôi t ư ợ n g - n g ư ờ i gưi tiên là cá
nhân và n g ư ờ i gửi tiền la tô c h ứ c , k h ô n g nên th e o c h ê đ ộ c à o băng.

3.5. v ề p h í báo hiếm tiền gửi

' (' X e m L ê T h Ị N g u y ệ t A n h - B ao In c m lic n g ư i vớ i nõ n k in h tố c h u y ê n d ò i - T a p c h i N g á n h à n g - sò 7 /2 0 0 4 . tr

</div>
(122)<div class='page_container' data-page=122>

T r o n g n ề n k i n h tế thị t r ư ờ n g và tro n g thời b u ồ i hội n h ậ p hiện nay, c ạ n h
tranh là m ộ t qui luật. S ự c ạ n h tra n h g iữ a các n g â n h à n g n g à y c à n g d iễn ra k h ố c
liệt m à h ệ q u ả c ủ a n ó là n h ữ n g n g â n h à n g y ế u k é m sẽ bị đ à o thai. D o vậy nếu cứ
duy trì m ã i m ứ c p h í b à o h iể m đ ồ n g h ạ n g sẽ đ ồ n g n g h ĩ a n h ư m ộ t sự b a o c ấ p ch o
n h ữ n g n g â n h à n g y ế u k é m , là m g iả m uy tín đối v ớ i h ệ t h ố n g n g â n h à n g , k h ô n g
tạo s ự c ạ n h tr a n h là n h m ạ n h giữ a các n g â n h à n g t r o n g h ệ th ố n g , là đi n g ư ợ c lại
với q u y luật thị trư ờ n g .

D o v ậ y , d u y trì tý lệ phí đ ồ n g h ạ n g chi p h ù h ợ p với giai đ o ạ n đầu B H T G
m ới th à n h lập , có tá c d ụ n g k íc h thích s ự th a m gia c u a các tô c h ứ c n h ậ n tiền gưi.
S o n g về lâu dài v iệ c tín h phí bao h iế m t h e o m ứ c đ ộ rui ro c u a c á c tồ c h ứ c tham
gia B H T G là rất c ầ n th iế t, n h ằ m tạo sân chơi b ìn h đ ă n g , lành m ạ n h c h o tất ca các
tổ c h ứ c n h ậ n tiề n gử i. T u y nhiên , đi k è m với n ó là m ộ t loạt các v ấ n đề đặt ra n h ư
vấn đề c u n g c ấ p t h ô n g tin k ịp th ời, th ô n g tin m in h b ạ c h và c ô n g khai kết q u a
đánh giá đ ịn h k ỳ tìn h hình hoạt đ ộ n g c ủ a các n g â n h à n g và các tô c h ứ c tài
ch ín h 77; h o à n t h i ệ n p h á p luật k iể m to án , n â n g c a o n ă n g lực c u a các tơ cliirc kiêm
tốn, trên c ơ s ơ đ ó c ó th ế đ u a ra kết q u a nhất đ ịn h về c h ấ t lư ợ n g lioạt d ộ n g c u a
các tổ c h ứ c t h a m g ia B H T G .

C á c y ế u tố đ ê x á c đ ịn h m ứ c phí th a m gia B H T G tlieo th ô n g lệ q u ô c tề là:
M ứ c đ ộ rúi ro t r o n g h o ạ t đ ộ n g n g ân h à n g c u a các tô c h ứ c th a m gia B H T G
cà n g c a o thì phí t h a m g ia B H T G phai c à n g c a o và n g ư ợ c lại;

K h a n ă n g tài c h ín h c ủ a tổ c h ứ c B H T G : Phí B H T G phai đ à m b á o ch o tổ
c h ứ c b ả o h i ể m tích tụ đ u y ê u c ầ u tài c h ín h tố i th iể u đê đ á p ứ n g c h o việc xư lý

C ó th ê X ây d ự n g lò c h ứ c d à n h m á d ộ c lâp. là I i í ỉ u ồ n tliô n ii u n pliu c v u c ácli lin h ụ lc p h i tlieo n u rc d o rm ro
(n h ư M o o d ỵ - M ỹ )

</div>
(123)<div class='page_container' data-page=123>

c á c rủi ro c ó th ê x á y ra t ừ p h í a các tổ c h ứ c v à cá n h â n t h a m gia B H T G hạn c h ế
đ ế n m ứ c th ấ p n h ấ t v iệ c b a o c ấ p từ N g â n sách N h à n ư ớ c 78.

N ế u n h ư p h í b a o h iể m tiền gưi đ ư ợ c tín h th eo m ứ c đ ộ rui ro thì sẽ làm
tăn g k h á n ă n g tài c h í n h , t ă n g k h a n ă n g chi tra c u a B H T G V N , g ia m bớt g án h
n ặn g c h o N g â n s á c h N h à n ư ớ c . T h ê m vào đó, n ế u h ạ n m ứ c chi tra b a o h iểm tối
đa tă n g trên 50 tr iệ u đ ồ n g thì B H T G V N sẽ lâm v à o tìn h tr ạ n g k h ó k h ă n về tài
chính. Vì v ậ y , v iệ c đ ó n g phí th eo m ứ c độ rủi ro sẽ g ó p p h ầ n b ô s u n g c h o Q u ỹ
b ào h iể m tiền g ử i, g iú p c h o việc chi trá th u ậ n lợi, n h a n h c h ó n g h ơ n , trên c ơ sớ
đó b ả o vệ đ ư ợ c q u y ề n lợi c u a n g ư ờ i gửi tiền. Đ iều n à y đòi hỏi phải sớ m có c ơ
chế đ á n h g iá rui ro h iệ u q u a đê p h àn loại, th u phí c h in h xác và đ ầ y đu đối với các
tổ c h ứ c th a m g ia B H T G .

C ó thể nó i, n h ữ n g đ ặ c đ iểm trên c u a m ô hình b ả o h iê m tiền gưi tro n g giai
đoạn h iện n a y , t r o n g th ờ i k ỳ hội n h ập kinh tế quốc tế sẽ tạ o d iề u kiện b a o vệ tốt
hơn các q u y ề n và lợi ích h ợ p p h á p c u a n g ư ờ i gưi tiền. T u y n h iê n , n h ữ n g dặc
điểm đ ó p h ai đ ư ợ c lu ật lioá tro n g m ộ t đ ạ o luật về b a o h iế m tiền gửi và bên c ạ n h
đó m ỗ i tổ c h ứ c B H T G p h ai xác đ ịn h rỗ q u y ề n lợi n g h ĩ a vụ, vai trò c ù a ng ư ờ i gứi
tiền t r o n g s ự a n t o à n c h u n g c ủ a ca hệ th ố n g tài chính. C ó n h ư v ậ y m ới n â n g cao
đ ư ợc h iệ u q u ả h o ạ t đ ộ n g c u a tô c h ứ c B H T G . đ ồ n g thời tạo sự an to àn , lành m ạ n h
trong h o ạt d ộ n g c u a hẹ tliố n g n g â n h a n g th ờ i ky đôi m ơi./.

</div>
(124)<div class='page_container' data-page=124>

K Ế T LUẬN

N ê n k in h tê thị t r ư ờ n g định h ư ớ n g x ã hội ch u n g h ĩa ơ n ư ớ c ta hiện n a y tạo
ra m ô i t r ư ờ n g th u ậ n lợi c h o hệ th ố n g Tài ch ín h - tiền tệ p h át triên. Và c h ín h sách
bả o h iê m tiê n gử i tại V iệt N a m m ới đ ư ợ c triển k h ai c h ư a lâu tu y n h iê n đã đạt
đư ợ c n h ữ n g t h à n h tự u tro n g việc b a o vệ q u y ề n và lợi ích c u a n g ư ờ i gưi tiền, đ a m
bảo an to à n c h o h ệ th ố n g n g â n hàng, đam b a o sự ôn địn h c h o nền kin h tế, xà hội

T h ô n g q u a v iệ c ra đời c u a hoạt đ ộ n g b a o hiềm tiền gửi và c u a B á o h iế m tiền gửi
Việt N a m c ũ n g n h ư hệ th ố n g văn ban q u y p h ạ m p h á p luật đ iề u c h in h h o ạt đ ộ n g
bảo h iể m tiề n gử i đã th ể hiện đ irờ n e lối ch ín h sách đ ú n g đ ấ n c ủ a Đ á n e và N h à
n ư ớ c. T r o n g m ô i t r ư ờ n g c ạ n h tranh n h ư hiện n a y , hoạt đ ộ n g b a o luêiri tiền giri đã
góp p h ầ n k h ô n g n h o tr o n g việc hạn c h ế tối đa n h ữ n g rủi ro c h o hệ th ố n g các
T C T D , tạ o ra sự c ạ n h tranh lành m ạnh, bìn h đ ă n g g iữ a các T C T D này.

</div>
(125)<div class='page_container' data-page=125>

thêm đối tượng tiền gừi được bao hiểm, điều chinh phí bao hiêm theo mức độ rui

ro, tăng cường công

tá c

kiểm

tra,

giám

sát .

C h ín h s á c h B H T G tại n ư ớ c ta m ớ i đ ư ợ c triế n k h ai t r o n g v ò n g 7 n ă m vì
thế v iệ c h ọ c h ò i k i n h n g h i ệ m c ủ a các n ư ớ c p h á t triể n là rất c ầ n thiết n h ư n g do
điêu k iệ n k in h tê c u a m ô i n ư ớ c có s ự k h á c biệt vì v ậ y c ầ n c ó s ự đ iều ch in h n h ầ m
vận d ụ n g p h ù h ợ p v ớ i th ự c tiễn tại V iệt N a m . Q u y đ ịn h P h á p luật về B T H G đà
đ ư ợ c đ ề c ậ p tại C h ư ơ n g II c u a đề tài. V à v iệc h o à n th iệ n p h á p luật về B H T G ch o
phù h ợ p v ớ i tìn h h ìn h th ự c tế va d ặ c biệt la khi Việt N a m d à ch ín h tliirc trơ th a n h
th ành v iê n c u a T ồ c h ứ c T h ư ơ n g mại T h ế giới ( W T O ) . X â y d ự n g hệ th ố n g P h á p
luật về B H T G h o à n th iệ n , đ ồ n g b ộ , th ố n g n h ất với h ệ th ố n g q u y p h ạ m p h á p luật
hiện h à n h là m ụ c tiê u h ư ớ n g tới c u a c á c n h à lập p h á p và c ù a B H T G V N Vì đ iều
đó thì sẽ tạ o đ i ề u k i ệ n đê thị t r ư ờ n g Tài c h ín h p h á t triền an to à n , lành m ạ n h ,
đ ồ n g thời tạ o sự an t o à n , ốn đ ịn h ch o hoạt đ ộ n g n g â n h à n g tr o n g thờ i kỳ đôi m ớ i,
phù h ợ p với m ụ c tiê u p h á t triển kinh tế c ù a Đ a n g và N h à n ư ớ c tr o n g giai đ o ạ n
hiện nay.

V ới n h ữ n g k ế t q u a đ ạ t đ ư ợ c và n h ữ n g hạn chế cần k h ắ c p h ụ c , n h ữ n g k h ò

khăn cầ n v ư ợ t q u a đà d ư ợ c phân tích tro n g phần I1ỘI d u n g c u a đ ề tái c o thẻ k h á n g

định p h á t tr iế n h o ạ t đ ộ n g B H T G tại V iệt N a m t r o n g thờ i gian tới sẽ gặp phai
k h ô n g ít t h á c h t h ứ c , k h ó k h ă n và sẽ th eo n h ữ n g lộ trìn h n h ất định. Đ ê th ú c đ ấ y

quá trìn h đ ó , s ự n ỗ lực c u a đội n g ũ c á n bộ c ơ q u a n B H T G V N , sự g iú p đ ỡ , phối
hợp c ủ a c á c B ộ, n g à n h liên q u a n là rất cần thiết. Đ ề tài với n h ữ n g k ết q u a n g h iê n
c ứ u trê n m o n g m u ố n c ó đ ư ợ c n h ữ n g đ ó n g g ó p n h ấ t đ ịn h v à o q u á trìn h x â y d ự n g
và h o à n th iệ n p h á p lu ật về B H T G và hệ th ố n g pháp luật về lĩnh v ự c tài c h ín h - 
n g â n hàn g .

</div>
(126)<div class='page_container' data-page=126>

DANH MỤC TÀI L IỆ l THAM KHAO

1. L u ạ t c a c tô c h ứ c tín d ụ n g ] 99 7 ; L u ậ t sư a đôi b ô s u n g inột số đ iề u L u ậ t các
T C T D n ă m 2 0 0 4 ; L u ậ t các r c 1 D đã đ ư ợ c s ứ a đôi bô s u n g n ă m 2 0 0 4 '
2. L u ậ t P h á sán 2 0 0 4 ;

3. L u ậ t B á o h i ê m x ã hội 2 0 0 6

4. N g h ị Đ ị n h 8 9 / 1 9 9 9 / N Đ - C P n g à y 0 1 / 0 9 / 1 9 9 9 c ù a C h ín h P h ù về b a o h iế m
tiền gử i;

5. N g h ị Đ ị n h 1 0 9 / 2 0 0 5 / N Đ - C P n g à y 2 4 /0 8 /2 0 0 5 cua C h í n h P h u về việc sử a
đối b ô s u n g m ộ t số d iều c u a N ghi Địnli số 8 9 / 1 9 9 9 / N Đ - C P ;

6. N g h ị Đ ị n h 4 8 / 2 0 0 1 /N Đ - C P c u a C h ín h P h ù n g à y 1 3 /0 8 /2 0 0 ] về tô c h ứ c và
h o ạt đ ộ n g c ù a Q u ỳ tín d ụ n g nhân dân;

7. Q u y ế t đ ịn h 2 1 8 / 1 9 9 9 / Q Đ - T T g n g à y 0 9 /1 1 / 1 9 9 9 c u a T h ú T ư ớ n g C h ín h
P h ủ về th à n h lập B a o hiềm tiền giri Việt N a m ;

8. Q u y ế t đ ịn h 7 5 / 2 0 0 0 / Q Đ - T T g n g à y 2 8 / 0 6 / 2 0 0 0 c u a Tlui T ư ớ n g C h ín h P h u
v ề v iệ c b a n h à n h Đ iề u lệ tô c h ứ c và hoạt đ ộ n g c u a B H T G V N ;

9. T h ò n g T ư 0 3 / 2 0 0 6 / T T - N H N N n g à y 2 5 /0 4 / 2 0 0 6 c u a N g â n h à n g N h à n ư ớ c

về v iệ c h ư ớ n g d ẫ n m ộ t số nội d u n g tại Ngliị Đ in h số 8 9 / 1 9 9 9 / N Đ - C P và
N g h ị Đ ị n h số 1 0 9 / 2 0 0 5 / N Đ - C P ;

10. Q u y đ ịn h t h ô n g tin b á o c a o áp d ụ n g đối với tô c h ứ c th a m g ia B H T G là
n g â n h à n g T l n r ư n u m ại, B a n hành th eo Q u y ế t địn h 1 9 1 / Ọ Đ - B H T G 7 n g à y
1 8 /0 8 /2 0 0 6 ;

11. B a o h i ể m tiề n gửi Việt N a m (2 0 0 4 ). B ao c á o t h ư ờ n g niên ;

12. B a o h iể m tiền gử i V iệt N a m (2 0 0 5 ). B a o h iê m tiền gửi V iệt N a m trên co n
đ ư ờ n g hội n h ậ p ;

13. B a o h iế m tiề n ÍZƯ1 V iệt N a m (2 0 0 6 ). Hội nghị triên k h a i th ự c h iện N g h ị
Đ ị n h 1 0 9 / 2 0 0 5 / N Đ - C P về B H T G :

</div>
(127)<div class='page_container' data-page=127>

15. Đ à o V ă n T u â n (2 0 0 4 ), N h ù n g giai p h á p n h ằ m h o à n th iện c h ín h s á c h
B H T G ớ V iệt N a m ; L u ậ n án tiến sĩ kinh tế, H ọc v iện n g â n h à n g ;

16. N g u y ê n T hị K im O a n h (2 004), C ác giai p h á p p h á t triề n h o ạ t đ ộ n g B H T G
ở V iệt N a m , L u ậ n án tiến sĩ kinh tế, H ọc viện n g â n h à n g ;

17. Đ ô K h á c Hai (2 0 0 7 ), Bao hiêm tiền gưi V iệt N a m 7 n ă m x â y d ự n g và hội
n h ậ p , T ạ p chí n g â n h à n g số 3+ 4- th á n g 2 /2 0 0 7 ;

18. M a i M in h Đ ệ (2 0 0 6 ), Hoạt đ ộ n g B H T G tích cực, T ạ p chí n g â n h à n g số
11- t h á n g 6 /2 0 0 6 ;

19. C h â u Đ ìn h P h ư ơ n g ( 2 0 0 6 ) : Q u a n niệm thế n à o về c h ứ c n ă n g , vai trò c u a
B H T G V N , T ạ p chí n g ân h àn g số 19- th á n g 10/2 006;

20. Đ à o D u y T u ấ n (2 0 0 6 ), Phí bao h iềm đ iều c h in h th eo m ứ c đ ộ rui ro, T ạ p
chí n g â n h à n g số 20- th á n g 10/2006;

21. Đ ỗ Q u ô c T ìn h (2 0 0 6 ), M ột số uiai p h á p n h ầ m n â n g c a o hiệu q u a hoạt
đ ộ n g g iá m sát, k iê m tra đối với các tô ch ứ c th am gia B H T G , T ạ p chí n g ân
h à n g số I 8 - t h á n g 9 /2 0 0 6 ,

2 2 . N g u y ễ n T hị K im O a n h (2 0 0 6 ), K in h n g h iệ m hoạt đ ộ n g B H T G ư Đài
L o a n , T ạ p chí n g â n h àn g số 13- th á n g 7 '2 0 0 6 ;

23. L ê T h ị T h u ý S e n (2 0 0 4 ), Sự ra đời c u a B H T G trên th ế giới, k h u v ự c C h â u
Á và V iệt N a m . T ạ p chí Thị t r ư ờ n ” Tài ch in h tiền tệ 15 /9 /2 0 0 4 ;

24. N g u y ề n Thị K im O a n h (2005), Bao h iê m tiền gưi th ự c tiễn và triên v ọ n g ,
T ạ p chí T hị t r ư ờ n g r à i ch ín h tiên tệ 1 7 2 0 0 5 ;

25 V ũ L o im ( 2 0 0 4 ) . Nluìim q u y định bất c ậ p t r o n g c ơ c h ế B H T G hiện h à n h ,
T ạ p chí Thị ư ư ờ n u Tài chinh tiền tệ 15 6 2 0 0 4 ,

26 G illia n G . H . G a r c i a (200 0 ), Bao hiêni tiền gưi th ự c tế và n h ữ n g đi nh chế
p h ù hợ p ;

</div>

Pháp luật về bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam - thực trạng và hướng hoàn thiện

<b>Đại học Quốc gia Hà nội </b>

<b>Khoa Luât</b>

<b>QL.o’ó.</b>

<b>Tên đề tài: “Pháp luật về bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam </b>

<b>- Thực trạng và hưóìig hồn thiện”</b>

<i><b>Chủ nhiệm đề tài: TS. Lê Thị Thu Thuỷ</b></i>

DT /

<i><b>Ĩ A - Í</b></i>

___

<b>Phần mỏ’ đầu</b>

<b>nhiều </b>

hoạt động BHTG nhàm bảo vệ tối đa lợi ích cùa người gửi tiền, đàm bao an toàn

cho thị trường Tài chính - tiền tệ.

Như vậy, cùng với sự ra đời của hoạt động bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam

thì pháp luật về bao hiểm tiền gửi cũng được hình thành nhằm điều chinh các

quan hệ phát sinh trong lĩnh vực bào hiềm tiền gừi. Tuy nhiên, đây là lĩnh vực rât

phức tạp, liên quan tới quyền và lợi ích hợp pháp của nhiều chù thể trong xà hội

nên pháp luật về bảo hiếm tiền gửi trong giai đoạn hiện nay vẫn còn nhiều cái

cần bàn: các qui định về bảo hiểm tiền gửi chưa thống nhất, đồng bộ, chưa đầy

đủ, không rõ ràng, không phù hợp với thông lệ quốc tế (về đối tượng được bao

hiểm, loại tiền gửi được bao hiểm, số tiền bao hiểm...) nên đã gây ra những khó

khăn nhất đinh trong việc áp dụnántong thực tiễn các qui định về bao hiềm tiền

gứi . Chính vì vậy, việc tìm ra các giai pháp nhằm nâng cao hiệu quá hoạt động

bao hiểm tiền gửi trên thực tế, cũng như việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật

về bào hiếm tiền gưi là một nhu cầu bức thiết. Với lý do này, chúng tôi đã chọn

đề tài:

<i><b>Pháp luật về báo hiếm tiền gửi ở Việt Nam - Thực trạng và hướng </b></i>

<i><b>hoàn thiện"</b></i>

làm đề tài nghiên cứu

Hiện tại có một số cơng trình nghiên cứu về bao hiểm tiền gửi như: "Bao

hiểm tiền gửi và quan lý khủng hoang " cua tác giả: Carl John Lindgren và

Gilian Garcia năm 1996; "Bao hiếm tiền gưi thực tế và những định chế phù hợp"

- Gilian Garcia năm 2000; "Bảo hiếm tiền gửi và quản lý rủi ro cua hệ thống

ngân hàng Mỹ" - Kuritzkes A. - 2002....Tuy nhiên, những cơng trình trên chu

yếu nghiên cứu dưới khía cạnh kinh tế. Chưa có cơng trình nghiên cứu một cách

đồng bộ và đầy du Iihìrng vấn đê về pháp luật bao hiêm tiền gừi như đề tài này

(đặc biệt là nghiên cứu có sự so sánh với pháp luật của Việt Nam về bao hiêm

Trong thời gian vừa qua các nghiên cứu về bào hiềm tiền gửi bất đầu xuất

hiện. Dưới giác độ kinh tế có Luận án tiến sỹ: "Các giải pháp phát triền hoạt

động báo hiểm tiền gừi ơ Việt Nam" của tác già Nguyễn Thị Kim Oanh, 2004;

Luận văn Thạc sỹ: " Những giái pháp nhằm hồn thiện chính sách bao hiêm tiền

gửi ờ Việt Nam" cua tác giá Đào Văn Tuấn, 2002; các bài viết trong các tạp chí

Tài chính, Tạp chí ngân hàng, Thời báo Tài chính về các khía cạnh liên quan đến

BHTG như mô hình BHTG, về hạn mức chi trá, về tiền bào hiểm....

Dưới giác độ luật học cho đến nay chi có một số cơng trình nghiên cửu

như: " Pháp luật về bao hiểm tiền gửi của Việt Nam" -

Th.s.

Nguyễn Vân Hoài;

"Bảo hiềm tiền gửi và vấn đề an tồn tín dụng" - TS. Đinh Dũng Sỹ - Tạp chí

"Luật học"số 6, 2002, TS. Lê Thị Thu Thuy: “ Xây dựng pháp luật về báo vệ

quyền lợi cua người gửi tiền”, tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 6, 2007, "Mơ

hình bảo hiểm tiền gưi trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế”, tạp chí Luật học,

số 12, 2007....

Tuy nhiên việc nghiên cứu trên chi đề cập đến một khía cạnh hoặc một số

vấn đề liên quan đến bao hiểm tiền gửi. Hiện nay clnra có đề tài nào nghiên cứu

một cách đồnu bộ và toàn diện về các vấn đề báo hiềm tiền gửi; chưa có sự đối

chiếu, so sánh

Ó với các qui định có liên quan trong hệ thống pháp luật Việt

Nam, với qui định trong pháp luật cua một số nước (Nga, Mỹ, Pháp, ỷ...) cũng

như thực tiễn áp dụng.

Mặt khác, ban thân pháp luật về bao hiềm tiền gừi ờ Việt Nam cũng

chưa hoàn thiện, cần được sừa đồi, bồ sung. Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề

<i><b>"Pháp luật về bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam- Thực trạng và hướng hoàn </b></i>

<i><b>thiện" </b></i>

là cấp thiết.

Thông qua việc phân tích, so sánh một cách có hệ thống cơ sở lý luận về

bảo hiểm tiền gứi (có tham kháo kinh nghiệm nhiều nước trên thế giới), đồng

thời xem xét, đánh giá thực trạng pháp luật về báo hiểm tiền gừi ở Việt Nam, đề

tài làm sáng tó về mặt lý luận và chỉ ra những cái bất cập trong pháp luật Việt

Nam điều chỉnh về bao hiểm tiền gửi. Ngoài ra, đề tài đưa ra các giải pháp cụ thê

nhằm góp phần xây dựng và hoàn thiện hơn nữa pháp luật về báo hiểm tiền gứi.

Bên cạnh đó, dề tài cung cấp cho các nhà làm luật nước ta kinh nghiệm lập

pháp trong lĩnh vực bao hiếm tiền gửi ngân hàng; đồng thời đề tài sẽ cung cấp

những tài liệu quí báu cho giáo viên và sinh viên trong việc nghiên cứu và giang

dạy môn Luật ngân hàng tại các trường đại học.

Cụ thê, đề tài làm rõ những vấn đề sau:

-

Lý luận chung về bao hiếm tiền gửi như khái niệm, đặc điềm, vai trò,

mối quan hệ giữa bảo hiểm tiền gìri và hoạt động kinh doanh ngân