Đề cương ôn tập HK2 môn ngữ văn 6 năm 2019 2020 trường THCS giá rai a

ĐỀ CƯƠNG ƠN TẬP HỌC KÌ II
MƠN NGỮ VĂN 6 ( 2019 – 2020)
I/ TIẾNG VIỆT :
1. Các biện pháp tu từ trong câu :
Khái
niệm

Ví dụ

Các
kiểu

So sánh
Là đối chiếu sự
vật, sự việc này
với sự vật, sự
việc khác có
nét tương đồng
để làm tăng sức
gợi hình, gợi
cảm cho sự
diễn đạt.

Nhân hóa
Là gọi hoặc tả
con vật, cây cối,
đồ vật... bằng
những từ ngữ
vốn được dùng
để gọi hoặc tả
con người, làm

cho thế giới loài
vật, cây cối, đồ
vật trở nên gần
gũi với con
người, biểu thị
những suy nghĩ
tình cảm của con
người.
Mặt trăng trịn Từ trên cao, chị
như cái đĩa bạc. trăng nhìn em
mỉm cười.

Ẩn dụ
Là gọi tên sự
vật hiện tượng
này bằng tên sự
vật hiện tượng
khác có nét
tương đồng với
nó nhằm tăng
sức gợi hình,
gợi cảm cho sự
diễn đạt.

Hốn dụ
Là gọi tên sự
vật, hiện
tượng,khái niệm
bằng tên sự vật,
hiện tượng, khái

niệm khác có nét
quan hệ gần gũi
với nó nhằm
tăng sức gợi
hình, gợi cảm
cho sự diễn đạt.

Ăn quả nhớ kẻ
trồng cây. ( ăn
quả : hưởng
thụ; trồng cây :
người làm ra)
2 kiểu : So sánh 3 kiểu nhân hóa : Có 4 kiểu ẩn
ngang bằng, so - Dùng những từ dụ.
sánh không
vốn gọi người để - Ẩn dụ hình
ngang bằng.
gọi vật.
thức:
- Dùng những từ - Ẩn dụ cách
vốn chỉ hoạt
thức
động, tính chất
- Ẩn dụ phẩm
của người để chỉ chất:
hoạt động, tính
- Ẩn dụ chuyển
chất của vật.
đổi cảm giác:
- Trị chuyện,

xưng hơ với vật
như đối với
người.

Lớp ta học chăm
chỉ.

Có bốn kiểu
hốn dụ thường
gặp là.
- Lấy một bộ
phận để gọi toàn
thể
- Lấy vật chứa
đựng để gọi vật
bị chứa đựng
- Lấy dấu hiệu
của sự vật để gọi
sự vật
- Lấy cái cụ thể
để gọi cái trừu
1


tượng.

2. Các thành phần chính của câu :
Phân biệt thành
phần chính với
thành phần phụ

Thành phần chính
của câu là những
thành phần bắt
buộc phải có mặt
để câu có cấu tạo
hồn chỉnh và diễn
đạt được một ý trọn
vẹn. Thành phần
khơng bắt buộc có
mặt được gọi là
thành phần phụ.

Vị ngữ

Chủ ngữ

- Là thành phần chính của
câu có khả năng kết hợp
với các phó từ chỉ quan hệ
thời gian và trả lời cho các
câu hỏi làm gì?, làm sao?
hoặc là gì ?
- Thường là động từ hoặc
cụm động từ, tính từ hoặc
cụm tính từ, danh từ hoặc
cụm danh từ.
- Câu có thể có một hoặc
nhiều vị ngữ.

- Là thành phần chính của câu

nêu tên sự vật, hiện tượng có
hoạt động,đặc điểm, trạng
thái,... được miêu tả ở vị ngữ.
Chủ ngữ thường trả lời cho
các câu hỏi: Ai?Con gì?...
- Thường là danh từ, đại từ
hoặc cụm danh từ. Trong
những trường hợp nhất định,
động từ, tính từ hoặc cụm
động từ, cụm tính từ cũng có
thể làm chủ ngữ.
- Câu có thể có một hoặc
nhiều chủ ngữ.

VD : Trên sân
trường, chúng em
đang vui đùa.
3. Chữa lỗi về chủ ngữ, vị ngữ:
Câu thiếu chủ
ngữ
Cách
chữa

- Thêm chủ ngữ
cho câu.
- Biến trạng ngữ
thành chủ ngữ.
- Biến vị ngữ
thành cụm chủvị.

Câu thiếu vị
ngữ

Câu thiếu cả
chủ ngữ lẫn vị
ngữ

Câu sai về quan
hệ ngữ nghĩa
giữa các thành
phần câu
- Thêm vị ngữ
- Thêm chủ ngữ - Khi em đến
cho câu.
và vị ngữ.
cổng trường thì
- Biến cụm từ
Tuấn gọi em và
đã cho thành bộ
em được bạn ấy
phận của cụm
cho một cây bút
chủ-vị.
mới. ( câu ghép)
- Biến cụm từ
- Khi em đến
đã cho thành bộ
cổng trường thì
phận của vị
Tuấn gọi em và

ngữ.
cho em một cây
bút mới. ( một
chủ ngữ, hai vị
2


ngữ)
Khi em đến cổng
trường thì Tuấn
gọi em và được
bạn ấy cho một
cây bút mới.

Ví dụ

II/ PHẦN VĂN BẢN :
1. Truyện và kí Việt Nam:
STT Tên tác phẩm
( hoặc đoạn trích)
1
Bài học đường
đời đầu tiên
( trích Dế Mèn
phiêu lưu kí)
2
Sơng nước Cà
Mau ( trích Đất
rừng phương
Nam)

3
Bức tranh của em
gái tơi

Tác giả

Thể loại

Tóm tắt nội dung ( đại ý)

Tơ Hồi

Truyện
đồng
thoại

Dế Mèn tự tả chân dung, trêu chị
Cốc dẫn đến cái chết của Dế
Choắt và ân hận.

Đoàn Giỏi

Truyện
dài

Bức tranh thiên nhiên rộng lớn,
hoang dã và cuộc sống ở vùng
sông nước Cà Mau độc đáo.

Tạ Duy Anh

Truyện
ngắn

4

Vượt thác ( trích
Q nội)

Võ Quảng

Truyện
dài

5

Cơ Tơ

Nguyễn Tn

Kí

6

Cây tre Việt Nam

Thép Mới

Kí

7

Lao xao ( trích
Tuổi thơ im lặng)

Duy Khán

Kí

Tình cảm hồn nhiên,trong sáng và
lịng nhân hậu của em gái Kiều
Phương đã giúp người anh nhận
ra phần hạn chế của chính mình.
Cảnh vượt thác của con thuyền do
dượng Hương Thư chỉ huy trên
sông Thu Bồn.
Cảnh thiên nhiên tươi đẹp, trong
sáng và sinh hoạt đông vui của
con người trên vùng đảo Cô Tô.
Cây tre- người bạn thân thiết của
dân tộc Việt Nam, là một biểu
tượng của đất nước, dân tộc Việt
Nam.
Bức tranh sinh động, nhiều màu
sắc về thế giới các loài chim ở
đồng quê.

2. Thơ :
STT Tên bài thơ- năm
sáng tác

Tác giả

Phương
thức biểu

Nội dung ( đại ý)

3


1

Đêm nay Bác
không ngủ
( 1951)

2

Lượm ( 1949)

Minh
HuệNguyễn
Đức Thái
( 19272003)
Tố Hữu
( 19202002)

đạt
Tự sự,

miêu tả

Miêu tả,
tự sự

Bài thơ thể hiện tấm lòng yêu
thương sâu sắc rộng lớn của
Bác Hồ với bộ đội , nhân dân
và tình cảm kính u cảm phục
của người chiến sĩ đối với Bác.
Bài thơ khắc họa hình ảnh
Lượm hồn nhiên, vui tươi, hăng
hái, dũng cảm. Lượm đã hi sinh
nhưng hình ảnh của em vẫn cịn
sống mãi với chúng ta.

III/ TẬP LÀM VĂN : Dàn bài chung của văn tả cảnh và văn tả người.
Dàn bài chung về văn tả
1/ Mở
bài
2/ Thân
bài

3/ Kết
bài
Chú ý:

Dàn bài chung về văn tả

cảnh

Giới thiệu cảnh được tả : Cảnh
gì ? Ở đâu ? Lý do tiếp xúc với
cảnh ? Ấn tượng chung ?
a. Bao quát : Vị trí ? Chiều cao
hoặc diện tích ? Hướng của
cảnh ? Cảnh vật xung quanh ?

người
Giới thiệu người định tả : Tả ai ?
Người được tả có quan hệ gì với
em ? Ấn tượng chung ?
a. Ngoại hình : Tuổi tác ? Tầm vóc ?
Dáng người ? Khn mặt ? Mái
tóc ? Mắt ? Mũi ? Miệng ? Làn da ?
Trang phục ?...( Từ ngữ, hình ảnh
b. Tả chi tiết : ( Tùy từng cảnh
miêu tả)
mà tả cho phù hợp)
b. Tả chi tiết : ( Tùy từng người mà
* Từ bên ngoài vào ( từ xa) : Vị
tả cho phù hợp)
trí quan sát ? Những cảnh nổi
* Nghề nghiệp, việc làm ( Cảnh vật
bật ? Từ ngữ, hình ảnh gợi tả ?... làm việc + những động tác, việc
* Đi vào bên trong ( gần hơn) : Vị làm...). Nếu là học sinh, em bé :
trí quan sát ? Những cảnh nổi
Học, chơi đùa, nói năng...( Từ ngữ,
bật ? Từ ngữ, hình ảnh gợi tả ?... hình ảnh miêu tả)
* Cảnh chính hoặc cảnh quen
* Sở thích, sự đam mê : Cảnh vật,

thuộc mà em thường thấy ( rất
thao tác, cử chỉ, hành động...( Từ
gần) : Cảnh nổi bật ? Từ ngữ hình ngữ, hình ảnh miêu tả)
ảnh miêu tả...
* Tính tình : Tình u thương với
những người xung quanh : Biểu hiện
? Lời nói ? Cử chỉ ? Hành động ?
( Từ ngữ, hình ảnh miêu tả)
Cảm nghĩ chung sau khi tiếp xúc; Tình cảm chung về người em đã tả ?
Tình cảm riêng hoặc nguyện
Yêu thích, tự hào, ước nguyện ?...
vọng của bản thân ?...
Dù là tả cảnh hay tả người, bất cứ một đề nào, các em cũng phải nhớ
lập dàn bài phù hợp. Phải làm bài, viết bài đàng hồng, tuyệt đối khơng
được làm sơ sài, lộn xộn.
4


Một số đề tham khảo:
Đề 1
PHẦN I : ĐỌC – HIỂU
Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi
“Sau trận bão, chân trời, ngấn bể sạch như một tấm kính lau hết mây, hết
bụi. Mặt trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kỳ hết. Tròn trĩnh, phúc hậu như lòng đỏ
quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt
lên một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai
nước biển ửng hồng. Y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng
cho sự trường thọ của tất cả những người chài lưới trên muôn thuở biển Đông.”
( Ngữ văn 6 – tập 2)
Câu 1: Đoạn văn trên trích từ văn bản nào? Tác giả của văn bản chứa đoạn trích

trên là ai?
Câu 2: Phương thức biểu đạt chính của đoạn văn?
Câu 3: Nội dung của đoạn văn trên là gì?
Câu 4: Câu văn : “Mặt trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kỳ hết.”, vị ngữ của câu
có cấu tạo như thế nào?
a. Động từ.
b. Cụm động từ.
c. Tính từ.
d. Cụm tính từ.
Câu 5: Nếu viết : “Nhú lên dần dần, rồi lên cho kỳ hết.” thì câu văn mắc phải lỗi
gì?
a. Thiếu chủ ngữ.
b. Thiếu vị ngữ.
c. Thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ.
d. Thiếu bổ ngữ.
Câu 6: Xác định và nêu ngắn gọn tác dụng của biện pháp tu từ chính trong đoạn
văn?
Câu 7: Nêu một vài suy nghĩ, tình cảm của em được gợi ra từ đoạn văn trên .
Phần II : Làm văn
Tả lại quang cảnh buổi lễ chào cờ đầu tuần ở trường em.

5


Đề 2
Câu 1:
a/ Tôi đem xác Dế Choắt đến chôn vào một vùng cỏ bùm tum. Tôi đắp thành nấm
mộ to. Tôi đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên.
(Dế Mèn phiêu lưu kí -Tơ Hồi)
Dế Mèn đã nghĩ gì về bài học đường đời đầu tiên của mình?

b/ Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai
hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống
như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.
(Vượt thác)
Từ đoạn trích trên em hình dung hình ảnh của con người như thế nào trước thiên
nhiên?
Câu 2:
a/ Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong ví dụ sau? Gạch dưới từ ngữ thể
hiện biện pháp tu từ ấy.
Vì sao? Trái Đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên Người: Hồ Chí Minh
(Tố Hữu)
b/ Cho biết câu sau thuộc kiểu câu trần thuật đơn có từ là nào?
Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam, bạn thân của nhân dân
Việt Nam.
(Thép Mới- Cây tre Việt Nam)
Câu 3:
Hãy viết một đoạn văn ngắn (từ 6-8 câu) nêu cảm nghĩ về hình ảnh Bác
Hồ qua khổ thơ :
Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác khơng ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.
(Đêm nay Bác không ngủ- Minh Huệ)
Câu 4:
Tả lại một nhân vật ấn tượng mà em yêu thích trong những truyện đã học.

6

Đề 3
Câu 1
a) Nhân hóa là gì?
b) Hãy chỉ ra và nêu tác dụng của phép nhân hóa trong đoạn văn sau:
"Càng về ngược, vườn tược càng um tùm. Dọc sơng, những chịm cổ thụ dáng
mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước. Núi cao như đột ngột hiện ra
chắn ngang trước mặt. Đã đến Phường Rạnh. Thuyền chuẩn bị vượt thác"
(Vượt Thác - Võ Quảng)
Câu 2
Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên vàng.
a) Đoạn thơ trên trích trong văn bản nào? Tác giả là ai?
b) Văn bản ấy thuộc thể loại gì? Nêu hồn cảnh sáng tác?
c) Hãy chỉ ra các từ láy có trong đoạn thơ trên và nêu tác dụng trong việc miêu tả
nhân vật?
Câu 3
Em hãy tả quang cảnh một phiên chợ theo tưởng tượng của em.
Đề 4
I. PHẦN ĐỌC HIỂU
Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi.
“Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên.
Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm
răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một

hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. Dượng Hương Thư đang vượt thác khác
hẳn dượng Hương Thư ở nhà, nói năng nhỏ nhẻ, tính nết nhu mì, ai gọi cũng vâng
vâng dạ dạ”
(Ngữ Văn 6- tập 2)
Câu 1. Đoạn văn trên được trích trong văn bản nào? Tác giả là ai?
7


Câu 2. Nêu nội dung đoạn trích trên?
Câu 3. Tìm các câu văn có sử dụng phép tu từ so sánh? Xác định kiểu so sánh
trong các câu văn vừa tìm?
Câu 4. Câu văn sau: "Thuyền cố lấn lên".
a) Xác định chủ ngữ, vị ngữ?
b) Xác định kiểu câu và cho biết câu văn trên dùng để làm gì?
II. PHẦN LÀM VĂN
Hãy tả về con đường thân thuộc từ nhà em đến trường.

Đề 5
I. Phần Văn và Tiếng Việt
Câu 1: Trong bài thơ Đêm nay Bác khơng ngủ, hình ảnh Bác Hồ hiện lên qua các
chi tiết nào về không gian, thời gian, hình dáng, cử chỉ?
Câu 2: Dựa vào văn bản Sông nước Cà Mau, em hãy cho biết những dấu hiệu nào
của thiên nhiên Cà Mau gợi cho con người nhiều ấn tượng khi đi qua vùng đất
này?
Câu 3: So sánh là gì? Em hãy đặt một câu có sử dụng phép so sánh.
Câu 4: Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong câu sau và cho biết mỗi chủ ngữ, vị ngữ có
cấu tạo như thế nào?
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
II. Phần Tập làm văn (5 điểm)
Tả cảnh sân trường trong giờ ra chơi.

Đề 6
I. Đọc- hiểu
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi phía dưới:

8


“Những ngày nắng ráo như hôm nay, rừng khô hiện lên với tất cả vẻ uy nghi tráng
lệ của nó trong ánh mặt trời vàng óng. Những thân cây tràm vỏ trắng vươn thẳng
lên trời, chẳng khác gì những cây nến khổng lồ, đầu lá rủ phất phơ như những đầu
lá liễu bạt ngàn. Từ trong biển lá xanh rờn đã bắt đầu ngã sang màu úa, ngát dậy
một mùi hương lá tràm bị hun nóng dưới mặt trời, tiếng chim không ngớt vang ra,
vọng mãi lên trời xanh cao thẳm không cùng. Trên các trảng rộng và chung quanh
những lùm bụi thấp mọc theo các lạch nước, nơi mà sắc lá cịn xanh, ta có thể nghe
tiếng gió vù vù bất tận của hàng nghìn loại cơn trùng có cánh không ngớt, bay đi
bay lại trên những bông hoa nhiệt đới sặc sỡ, vừa lộng lẫy nở ra đã vội tàn nhanh
trong nắng.”
( Đất rừng phương Nam- Đoàn Giỏi)
Câu 1: Nêu phương thức biểu đạt chính của đoạn văn trên?
Câu 2: Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ gì trong đoạn văn trên?
Câu 3: Nội dung chính của đoạn văn trên là gì?
Câu 4: Đọc đoạn văn trên, em học tập được gì khi làm văn miêu tả?
II/Tập làm văn
Em hãy viết bài văn tả người thân u và gần gũi nhất với mình (ơng, bà, cha, mẹ,
anh, chị, em, ... ).

Kí duyệt: Ngày 27/3/2020

Trương Quốc Kháng

9