Bài học kinh nghiệm và phương hướng hoàn thiện quy trình kiểm toán một số các ước tính kế toán tại các đơn vị kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ do VACO thực hiện

Kiểm Toán các ớc tính kế toán trong đơn vị kinh doanh bảo hiểm... 1
Bài học kinh nghiệm và phơng hớng hoàn thiện
quy trình kiểm toán một số các ớc tính kế toán
tại các đơn vị kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ
do VACO thực hiện
I. Bài học kinh nghiệm từ thực tiễn kiểm toán do Công ty kiểm
toán Việt Nam thực hiện
13 năm - một khoảng thời gian cha dài đối với sự phát triển của một
doanh nghiệp. Nhng bằng sự quyết tâm, nỗ lực của các nhân viên công ty, của
Ban Giám đốc, VACO đã tự khẳng định mình trên thị trờng kiểm toán còn non
trẻ của Việt Nam, biểu hiện bằng số lợng khách hàng ngày một nhiều, quy mô
ngày càng đợc mở rộng hơn với việc thành lập thêm một số chi nhánh mới để
đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của khách hàng.. Nâng cao chất lợng phục
vụ luôn là mục tiêu hàng đầu của công ty, và đó là một trong những bí quyết
góp phần làm nên sự thành công của VACO hôm nay.
Kiểm toán Báo cáo tài chính là một trong nh dịch vụ chủ yếu và là thế
mạnh của công ty. Hệ thống kiểm toán AS/2 do Deloitte Touche Tohmasu (DTT)
chuyển giao đang đợc áp dụng tại VACO là một chơng trình kiểm toán tiên tiến,
đợc xây dựng công phu và thờng xuyên đợc cập nhật. Với sự trợ giúp của AS/2,
các kiểm toán viên giảm bớt đợc rất nhiều khối lợng công việc khi lập hoạch
cũng nh thực hiện kiểm toán, giúp các chủ nhiệm kiểm toán, thành viên Ban
giám đốc dễ dàng soát xét công việc, quản lý chất lợng hoạt động kiểm toán.
Thêm vào đó, với đội ngũ các kiểm toán viên của VACO đợc đào tạo có
hệ thống, có tinh thần trách nhiệm với công việc, tuân thủ đúng quy chế làm
việc để đảm bảo chất lợng công việc ở mức cao nhất nên các cuộc kiểm toán do
VACO thực hiện luôn đạt chất lợng cao.
Một nhân tố nữa có vai trò không nhỏ dẫn tới thành công trong hầu hết
các cuộc kiểm toán của VACO là việc thực hiện công việc theo nhóm với sự
Kiểm Toán các ớc tính kế toán trong đơn vị kinh doanh bảo hiểm... 2
phân công công việc một cách khoa học, hợp lý. Nhóm kiểm toán bao gồm
kiểm toán viên chính chịu trách nhiệm phụ trách cuộc kiểm toán, các kiểm toán

viên và trợ lý kiểm toán. Mỗi thành viên trong nhóm sẽ đảm nhiệm các phần
việc khác nhau phù hợp với khả năng của từng ngời. Ngoài ra đối với các cuộc
kiểm toán phức tạp luôn có sự giám sát trực tiếp của chủ nhiệm kiểm toán và
thành viên Ban giám đốc.
Qua nghiên cứu thực tiễn hoạt động kiểm toán các ớc tính kế toán tại các
đơn vị kinh doanh bảo hiểm do VACO thực hiện, em xin có một số nhận xét
sau:
+ Thứ nhất, mặc dù các đơn vị kinh doanh có một số đặc điểm đặc trng
so với các đơn vị kinh doanh trong các lĩnh vực khác của ngành kinh tế nhng
cuộc kiểm toán vẫn đợc tiến hành theo đúng quy trình kiểm toán chung của
AS/2 bao gồm các bớc công việc từ giai đoạn lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch
và kết thúc kiểm toán. Các thủ tục kiểm toán đợc xây dựng dựa trên chơng trình
kiểm toán chuẩn của AS/2 nhng đợc vận dụng linh hoạt phù hợp đối với đặc
điểm của các đơn vị kinh doanh bảo hiểm. Điều đó cho thấy tính "mềm dẻo"
của AS/2 và khả năng mở rộng hoạt động kiểm toán sang các lĩnh vực khác của
nền kinh tế.
+ Thứ hai, trong giai đoạn đầu tiên, các công việc thực hiện trớc kiểm
toán, kiểm toán viên phải tiếp cận với khách hàng. Thông thờng nếu có nhu cầu
kiểm toán, khách hàng sẽ là ngời trực tiếp tìm đến các công ty kiểm toán. Tuy
nhiên để nâng cao hiệu quả cho cuộc kiểm toán cũng nh tiết kiệm thời gian, chi
phí cuộc kiểm toán và không ngừng mở rộng tìm kiếm khách hàng thì tại
VACO, Th chào hàng đợc gửi đến khách hàng nh một th hẹn kiểm toán. Nếu
chấp thuận khách hàng chỉ việc ký và gửi lại VACO. Tuy nhiên cách tiếp cận
khách hàng nh vậy cũng không hề dập khuôn máy móc mà đợc áp dụng linh
hoạt và phù hợp với các khách hàng có đặc điểm và mối quan hệ khác nhau với
công ty. Việc tiếp cận khách hàng đợc tiến hành nhanh chóng, không gây khó
khăn cản trở cho khách hàng, từ đó đi đến ký kết hợp đồng cụ thể và chính xác.
Kiểm Toán các ớc tính kế toán trong đơn vị kinh doanh bảo hiểm... 3
Thủ tục ký kết hợp đồng đợc thực hiện đầy đủ, nghiêm túc theo đúng quy định
của pháp luật về Hợp đồng kinh tế, phù hợp với Chuẩn mực kiểm toán Việt

Nam số 210- Hợp đồng kiểm toán.
+ Thứ ba, trong giai đoạn thực hiện kiểm toán, dựa trên cơ sở lập kế
hoạch đầy đủ về thời gian, mục tiêu, phạm vi tiến hành, các kiểm toán viên tiến
hành kiểm toán tuân thủ theo kế hoạch đã vạch ra, tuy nhiên vẫn đảm bảo về
tính linh hoạt khi kiểm toán. Khi thực hiện kiểm toán các ớc tính kế toán tại các
công ty ABC và XYZ đã nghiên cứu trong Chơng II, chúng ta thấy các thủ tục
mà kiểm toán viên áp dụng đều dựa trên những thủ tục kiểm toán các ớc tính kế
toán theo quy định của Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 540- Kiểm toán các
ớc tính kế toán nh: xem xét và kiểm tra quá trình lập các ớc tính kế toán của
đơn vị; lập một ớc tính độc lập để so sánh với ớc tính của đơn vị; xem xét sự
kiện phát sinh sau ngày kết thúc năm tài chính nhng trớc ngày lập báo cáo kiểm
toán để xác nhận các ớc tính kế toán đã lập. Tuy nhiên, các thủ tục trên đợc vận
dụng linh hoạt, không máy móc. Đối với cùng một chỉ tiêu, nhng tùy từng đặc
điểm, kiểm toán viên có thể lựa chọn thủ tục này hay lựa chọn thủ tục kia nh tr-
ờng hợp kiểm toán khấu hao TSCĐ của công ty ABC do đặc điểm số lợng phát
sinh lớn, phức tạp nên các kiểm toán viên thực hiện kỹ thuật ớc tính dựa trên
thời gian khấu hao trung bình, mức tăng giảm trung bình còn trờng hợp kiểm
toán khấu hao TSCĐ của công ty XYZ do số lợng tăng giảm trong kỳ ít nên các
kiểm toán viên quyết định tính toán lại rồi tiến hành so sánh với số đã tính của
đơn vị. Việc vận dụng linh hoạt các thủ tục kiểm toán này giúp cho các kiểm
toán viên giảm bớt đợc khối lợng kiểm tra chi tiết mà vẫn đảm bảo đợc mức độ
tin cậy của các bằng chứng thu thập đợc.
+ Thứ t, trong giai đoạn kết thúc kiểm toán và lập Báo cáo kiểm toán,
kiểm toán viên phải tổng hợp, đánh giá các thông tin thu thập đợc, soát xét toàn
bộ hồ sơ, giấy tờ làm việc, tổng hợp và đa ra ý kiến trên Báo cáo kiểm toán.
Điều đáng nói là tại VACO, mọi cuộc kiểm toán trớc khi phát hành Báo cáo
kiểm toán chính thức luôn có sự soát xét rất chặt chẽ của chủ nhiệm kiểm toán,
Kiểm Toán các ớc tính kế toán trong đơn vị kinh doanh bảo hiểm... 4
thành viên Ban giám đốc và thành viên Hội đồng cố vấn của DTT. Điều này thể
hiện tính thận trọng cao và giúp nâng cao chất lợng dịch vụ của VACO góp

phần tạo niềm tin ở khách hàng. Mặt khác, với các khách hàng, VACO cũng
luôn duy trì mối quan hệ ổn định thờng xuyên, thờng xuyên cập nhật những
thay đổi của khách hàng trong năm để tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc
kiểm toán năm sau.
II. Những khó khăn và thách thức gặp phải khi tiến hành kiểm
toán các ớc tính kế toán tại các đơn vị kinh doanh bảo hiểm
Từ năm 1993 trở lại đây sau khi có Chỉ thị 100/CP của Chính phủ về kinh
doanh bảo hiểm, các doanh nghiệp bảo hiểm ra đời với phơng thức tổ chức khác
nhau: doanh nghiệp Nhà nớc (Bảo Việt, Bảo Minh, Công ty tái bảo hiểm quốc
gia Vinare..); doanh nghiệp cổ phần bảo hiểm (PJICO, Bảo Long..); doanh
nghiệp bảo hiểm ngành (PVIC, PTI..); doanh nghiệp liên doanh (VIA..). Có thể
nói, thị trờng bảo hiểm thơng mại Việt Nam đang nở rộ. Nhu cầu kiểm toán đối
với các doanh nghiệp bảo hiểm vì thế cũng tăng lên đáng kể.
Tuy nhiên, khi tiến hành kiểm toán các doanh nghiệp bảo hiểm, do đặc
điểm về ngành nghề kinh doanh, chế độ kế toán.. mà các kiểm toán viên sẽ đối
mặt với không ít khó khăn khi kiểm toán doanh nghiệp bảo hiểm nói chung và
kiểm toán các ớc tính kế toán nói riêng trong doanh nghiệp bảo hiểm. Các khó
khăn cụ thể đó là:
+ Các doanh nghiệp bảo hiểm thờng có một mạng lới các chi nhánh rộng
khắp tại nhiều tỉnh và thành phố để đáp ứng nhu cầu phục vụ khách hàng đợc
thuận tiện. Các chi nhánh này thờng hạch toán phụ thuộc, số liệu cuối kỳ đợc
chuyển về văn phòng công ty. Vì thế, khi tiến hành một cuộc kiểm toán đối với
các doanh nghiệp bảo hiểm, các kiểm toán viên không thể chỉ kiểm toán tại mỗi
văn phòng công ty mà phải xuống cả các chi nhánh của công ty để kiểm toán.
Điều này dẫn đến chi phí của cuộc kiểm toán sẽ tăng lên.
Kiểm Toán các ớc tính kế toán trong đơn vị kinh doanh bảo hiểm... 5
+ Các ớc tính kế toán (đặc biệt là dự phòng nghiệp vụ) là chỉ tiêu mang
nhiều tính xét đoán, không phải lúc nào cũng có các bằng chứng chắc chắn để
kiểm toán viên có thể dựa vào đó đa ra ý kiến. Hơn nữa, "dự phòng nghiệp vụ"
thờng đợc coi là chiếc "túi điều chỉnh lãi" của các doanh nghiệp bảo hiểm, ảnh

hởng quan trọng đến kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo tài chính của đơn
vị, do đó, rủi ro khi tiến hành kiểm toán khoản mục này rất cao, trong khi các
quy định của pháp luật lại không thực sự rõ ràng.
+ Về phía các công ty bảo hiểm, một số các công ty còn sử dụng kế toán
thủ công gây khó khăn cho việc kiểm toán. Trong nhiều trờng hợp, các bút toán
điều chỉnh và kiến nghị của kiểm toán viên đa ra cha đợc khách hàng thực hiện
đã gây cản trở nhất định cho việc phát hành Báo cáo kiểm toán và tiến hành
kiểm toán trong các kỳ tiếp sau.
+ Về phía công ty, mặc dù đội ngũ kiểm toán viên của công ty đều có
trình độ và đợc đào tạo tốt nhng do đặc thù của ngành kinh doanh bảo hiểm,
phạm vi kiểm toán đợc tiến hành tại nhiều tỉnh, thành phố.. nên công ty gặp khó
khăn trong việc bố trí nhân sự cho các cuộc kiểm toán.
III. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán các
ớc tính kế toán trong các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm
tại Công ty Kiểm toán Việt Nam
1. Sự cần thiết phải hoàn thiện quy trình kiểm toán các ớc tính kế toán
trong các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm
Kiểm toán là một ngành còn non trẻ ở Việt Nam tuy nhiên kiểm toán đã
và đang có sự thay đổi đáng kể nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển của nền kinh tế
xã hội. Các nhân tố mới xuất hiện có ảnh hởng không nhỏ tới sự phát triển của
kiểm toán, chẳng hạn nh sự bùng nổ của công nghệ thông tin, sự ra đời và phát
triển của thơng mại điện tử.. đòi hỏi các kiểm toán viên và Công ty kiểm toán
phải nỗ lực hơn nữa trong việc hoàn thiện công việc kiểm toán của mình.