skkn một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH OAI
TRƯỜNG TIỂU HỌC KIM AN

SÁNG
KIẾN
KINH
NGHIỆM
TÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

Một số biện pháp dạy tốt phân môn
Tập làm văn lớp 3

Lĩnh vực: Mơn Tiếng việt
Tác giả: Hồng Thị Chung
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường tiểu học Kim An
huyện Thanh Oai – TP Hà Nội

NĂM HỌC: 2014 - 2015

1/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Tên đề tài:
“Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3”
2. Lý do chọn đề tài:

Đất nước ta đang thời kỳ phát triển cơng nghiệp hóa,hiện đại hóa để
sánh kịp với các nước phát triển mạnh thì địi hỏi chúng ta phải có vốn tri
thức. Bởi vậy ngay từ cấp tiểu học các em phải có vốn tri thức cơ bản nó là
nền móng phát triển mơn tiếng việt nói chung, phân mơn tập làm văn nói
riêng có nhiệm vụ cung cấp vốn từ, kỹ năng cơ bản về: nghe, nói, viết mà
trong mơn học này lại có các phân mơn như: Tập đọc, Chính tả, Luyện từ và
câu trong đó phân mơn tập làm văn là phân mơn có tính tổng hợp của phân
mơn khác. Qua tiết tập làm văn học sinh có khả năng xây dựng một văn bản:
bài nói ,bài viết.Nói, viết là hình thức giao tiếp rất quan trọng. Thơng qua đó
mà con người thực hiện được quá trình tư duy – chiếm lĩnh tri thức, trao đổi,
tư tưởng, tình cảm, quan điểm, giúp mọi người hiểu nhau hơn và cùng hợp
tác trong cuộc sống lao động.
Ngơn ngữ dưới dạng nói – ngơn ngữ dưới dạng viết (văn bản) giữ vai
trò quan trọng trong sự phát triển xã hội. Chính vì vậy hướng dẫn học sinh
viết đúng, nói đúng là hết sức cần thiết. Nhiệm vụ nặng nề đó phù thuộc rất
lớn vào việc giảng dạy mơn tiếng việt nói chung, phân mơn tập làm văn nói
riêng. Cụ thể tìm hiểu chương trình phân mơn tập làm văn lớp 3, vấn đề đặt ra
người giáo viên làm sao dạy hiểu quả như mong muốn.
Qua thực tế học tập, giảng dạy tôi thấy phân môn tập làm văn là một
phân mơn khó so với phân mơn khác của môn tiếng việt.
Do đặc trưng của phân môn tập làm văn với mục tiêu cụ thể: “ hình
thành và rèn luyện cho học sinh khả năng trình bày văn bản (nói, viết)” ở
nhiều thể loại khác nhau: miêu tả, kể chuyện, viết thư, kể lại bản tin, tập tổ
chức cuộc họp, giới thiệu về mình và những người xung quanh.

2/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

Trong quá trình tham gia các hoạt động học tập này. Học sinh với vốn
kiến thức hạn chế nên thường ngại nói, nếu bắt buộc phải nói các em thường
đọc lại bài viết đã chuẩn bị từ trước. Do đó giờ học thường khơng hiểu quả.
Xuất phát từ thực tế trong giảng dạy như vậy tôi mạnh dạn tiến hành
nghiên cứu đề tài: “ Dạy tập làm văn lớp 3 như thế nào để có hiểu quả” để các
em phát triển được tư duy nói – viết trong cuộc sống.
3. Mục đích nghiên cứu:
* Bản chất:
Dạy mơn Tiếng việt nói chung phơn mơn tập làm văn lớp 3 nói riêng
nhằm giúp học sinh trau rồi những kỹ năng cơ bản và đơn giản nhưng nó vơ
cùng thiết thực như kỹ năng nghe – đọc – viết. Học sinh có khả năng nghe
được, hiểu được vấn đề sau đó các em nói được theo hành văn của mình một
cách trôi chảy, mạch lạc khiến người nghe hiểu được vấn đề.
Kỹ năng đọc: nó là kỹ năng quan trọng trong phân mơn tập làm văn,
nếu khơng có kỹ năng đọc thì các em khơng hiểu được, tâm tư, nguyện vọng,
tinh cảm...của người viết đối với cuộc sống con người.
Kỹ năng viết: là kỹ năng quan trọng không kém so với các kỹ năng
trên, nó địi hỏi người học sinh phải song song phát triển với kỹ năng trên bởi
vậy bản chất của phân môn tập làm văn lớp 3 là phải hình thành và phát triển
cả ba kỹ năng: nghe - đọc – viết.
Rèn kỹ năng chăm học, tự tin, cẩn thận ham hiểu biết và ln ln có
hứng thú về phân môn tập làm văn.
Là một người giáo viên dạy phân môn tập làm văn lớp 3, tôi luôn trăn
trở và băn khoăn làm thế nào để cho học sinh lớp 3B trường tơi có kỹ năng
nghe, đọc, viết thành thạo, biết diễn đạt trong văn bản nói (giao tiếp), văn bản
viết một cách trơi chảy có hiệu quả bởi vậy tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài:
“Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3”
* Phạm vi, đối tượng, thời gian thực hiện đề tài:

3/23

Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

- Thời gian:Tôi thực hiện đề tài này từ tháng 9- 2014 đến tháng 52015.
- Đối tượng: Học sinh lớp 3B
- Nội dung: “Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp
3”.
* Khảo sát thực tế khi chưa thực hiện đề tài:
Bắt đầu bước vào năm học 2014-2015 tôi khảo sát chất lượng lớp 3B
tôi thấy hầu hết bố mẹ các em làm nghề nông, cuộc sống khó khăn, thiếu thốn
chiếm khoảng 90%, một số khác bố mẹ đi làm xa nên việc giúp đỡ và bảo ban
các em còn hạn chế rất nhiều. Bởi vậy việc học phân mơn tập làm văn nói
riêng, việc dạy ngơn ngữ nói chưa được gia đình các em quan tâm. Hơn nữa
với đặc điểm tâm lý lứa tuổi tiểu học các em cịn bé nói trước qn sau, suy
nghĩ non nớt, hiếu động. Nhiều gia đình lại khơng biết hướng dẫn khi các em
trao đổi,hay hỏi. Gia đình có hướng dẫn cũng chỉ qua loa thơi. Bởi vậy kết
quả khảo sát thực tế cho thấy:
Hoàn thành
Lớp
3B

Sĩ số

SL

Chưa hoàn thành

%

SL

%

Thái độ
Thích

Khơng
thích

26
16
64
10
36
18
8
Từ cơ sở khoa học và thực tế trên tôi thấy rằng, để nâng cao hiệu quả

tiết Tập làm văn trong nhà trường cần phải tiến hành nhiều biện pháp. Tôi đã
mạnh dạn tiến hành một số biện pháp cụ thể với học sinh lớp 3B trường tôi.

II. NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Biện pháp 1: Tìm hiểu mục tiêu chương trình phân mơn tập làm
văn lớp 3:
Chương trình gồm 35 tuần (1 tiết / 1 tuần x 35 =35 tiết)
Trong đó:
Kỳ 1: 16 tiết + 2 tiết ôn tập
Kỳ 2: 15 tiết + 2 tiết ôn tập
4/23

Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

Phân môn tập làm văn trang bị cho học sinh một số kiến thức – kỹ
năng phục vụ cho các em học tập và đời sống hàng ngày như: Điền vào giấy
tời in sẵn, Viết thư, Làm đơn, Tổ chức cuộc họp, Phát biểu trong cuộc
họp,Hay đứng trước đám đông...... Các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn, ngơn từ
trơi chảy dễ hiểu.
Rèn kỹ năng nghe – nói – đọc – viết: thơng qua kể chuyện hoặc miêu
tả.
Ví dụ: Kể về việc đơn giản, ta sơ lược về người hoặc vật xung quanh
theo gợi ý bằng tranh hay gợi ý bằng câu hỏi.
Rèn kỹ năng nghe: thông qua các bài tập nghe – kể, thông qua kỹ
năng nghe học sinh hiểu được nội dung câu chuyện và hiểu được ý nghĩa câu
chuyện “cái hay, cái đẹp, cái cần phê phán” trong câu chuyện, sau đó các em
thuật lại một cách mạnh dạn, tự tin, ngữ điệu phù hợp thơng qua ngơn từ chân
thật.
Rèn kỹ năng nói: thơng qua các bài tập nói hoặc kể lại. Ở kỹ năng này
địi hỏi học sinh mạnh dạn nói đúng,nói rõ – diễn đạt rõ rang, dễ hiểu và phải
nói thành câu, dùng ngôn từ chân thực kết hợp với giọng điệu, cử chỉ. Sau đó
nói thành đoạn văn hồn chỉnh.
Rèn kỹ năng viết: thông qua bài tập điền vào giấy tờ in sẵn “Đội thiếu
niên tiền phong” viết đơn, viết phong bì thư, viết về cảnh đẹp.....
Qua kỹ năng viết học sinh trình bày được đoạn văn đủ số lượng câu và
chất lượng của bài văn. Qua đó khi viết học sinh còn biết sử dụng dấu câu và
viết theo các mẫu câu đã học: Ai làm gì?, Ai thế nào?...........vv
Ngồi ra cịn biết sử dụng phép nhân hóa, phép so sánh để đoạn văn
trôi chảy, mượn mà khiến người nghe, đọc dễ hiểu, dễ cảm nhận.
Biện pháp 2: Tìm hiểu những đặc điểm tâm lý của học sinh lớp 3.

Ngày nay, đa số các bậc cha mẹ quan tâm đến việc chuẩn bị những điều
kiện cần thiết để con đi học. Việc chuẩn bị này có hiệu quả hơn nếu các bậc
phụ huynh biết rõ một số đặc điểm tâm lý chi phối hoạt động học tập. Khả
năng kiểm soát, sự tập trung chú ý của trẻ đã bắt đầu khiểm soát được song
5/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

trẻ dễ bị phân tán bởi những âm thanh, sự kiện khác ngoài nội dung học tập.
Trẻ thường quan tâm chú ý đến những môn học, giờ học có đồ dùng trực
quan sinh động, hấp dẫn có nhiều tranh ảnh, trò chơi,……
Thời gian chú ý học của trẻ thường không dài quá chỉ 27 – 35 phút.
Tưởng tượng của học sinh lớp 3 đã phát triển phong phú và đa dạng hơn
so với lớp 1, 2. Tuy nhiên, tưởng tượng của các em vẫn còn đơn giản, chưa
bềnvững.
Như vậy cần phát triển tư duy và trí tưởng tượng của các em bằng cách
biến các kiến thức “khô khan” thành những hình ảnh có cảm xúc và đặt ra
câu hỏi mang tính gợi mở, thu hút các em vào các hoạt động nhóm, hoạt động
tập thể để đẩy quá trình nhận thức phát triển. Trong giai đoạn lớp 3, các em
đã biết ghi nhớ có ý nghĩa và chiếm ưu thế, song khi gặp khó khăn thì mục
đích đề ra lại không được thực hiện.
Đối với học sinh lớp 3B trường tôi là học sinh yếu kém nên tôi đã tiếp
cận và làm quen ngay từ hè. Với phương pháp dạy học tích cực, thành lập
được tổ tự quản, phân công nhiệm vụ tới từng tổ, cá nhân......Các tổ, cá nhân
đều nắm bắt được khá tốt việc hướng dẫn, điều hành, xử lý tình huống trong
nhóm
Trong hoạt động này các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn hướng dẫn bạn
với nhiều hình thức khác nhau như: đọc câu, đọc đoạn, đọc diễn cảm.......Mặt
khác hoạt động nhóm cịn kiểm tra đôn đôc các em chậm tiến, lười học hay ỷ

lại. Nên giờ học sơi nổi hẳn, chính vì vậy mà tơi thấy cần pháp huy tính tích
cực chủ động, sang tạo của học sinh.
Biện pháp 3: Tăng cường đánh giá, nhận xét theo Thông tư
30/2014/BGD ĐT về Quy định đánh giá học sinh tiểu học.
*Một số biện phápg đánh giá thường xuyên của học sinh tiểu học
Quan sát: Mục đích quan sát: để thu thập thơng tin một cách có hệ
thống nhằm giúp giáo viên và học sinh cải thiện kết quả giáo dục, dạy học; có
những thơng tin đánh giá về học sinh đã thực sự hoàn thành nhiệm vụ đúng
tiến độ hay chưa và biết được những ưu điểm cần phát huy, nhược điểm cần
6/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

giúp đỡ khắc phục; các hoạt động của học sinh/nhóm học sinh trong tương
tác với bạn/nhóm bạn để tăng cường và cải thiện mối quan hệ hợp tác giữa
các thành viên.
Nội dung quan sát : Hành vi của học sinh: Quan sát về sắc thái, nét
mặt, lời nói, hành động, cử chỉ, tương tác… để đưa ra những những nhận
định về việc học sinh như: đã hiểu nhiệm vụ chưa? Có chú tâm vào việc thực
hiện nhiệm vụ khơng? Hồn thành hoặc chưa hồn thành nhiệm vụ học tập?
Có chăm chú lắng nghe khi thảo luận khơng? Phản ứng khi nghe ý kiến nhận
xét đánh giá của cô giáo, của các bạn, sự hợp tác với các bạn trong nhóm…
Sản phẩm của học sinh: Mức độ hồn thành theo yêu cầu của bài học
theo chuẩn kiến thức kỹ năng.
Thời điểm quan sát: Quan sát nhóm học sinh hoặc cá nhân học sinh có thể
thực hiện trong mọi thời điểm ở những địa điểm khác nhau, trong mọi hoạt
động của học sinh.
Vị trí quan sát: Vị trí quan sát thích hợp, kiểm sốt được tồn bộ hoạt động
, khơng ảnh hưởng đến học tập của học sinh.

Ví dụ: Quan sát thấy nét mặt biểu lộ hoài nghi, ngơ ngác hoặc tư thế khơng
bình thường, người lắc lư bất ổn, có thể là dấu hiệu học sinh chưa thực sự
hiểu bài, hoặc khơng làm được bài.
Khi học sinh nhìn thẳng, dõi theo giáo viên, có cử chỉ muốn nói điều gì đó
thì tùy từng tình huống có thể suy đốn là học sinh đã thực hiện xong nhiệm
vụ và muốn được chuyển hoạt động tiếp theo hoặc muốn hỏi giáo viên.
Học sinh nào chưa sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ, chưa hợp tác với nhóm.
Học sinh đã thực hiện xong, thực hiện đúng nhiệm vụ hoặc những điều học
sinh còn cảm thấy chưa rõ, chưa yên tâm…
Ví dụ: Để theo dõi một/nhóm học sinh thường bị chậm tiến độ khi thực
hiện một hoạt động. Tôi quan sát như sau:

7/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

- Khi giao bài tập làm văn cho cả lớp, tôi quan sát xem học sinh đã sẵn
sàng chuẩn bị cho việc thực hiện nhiệm vụ học tập (tài liệu, dụng cụ học
tập,...) chưa?
- Đứng gần quan sát xem học sinh này đang tập trung vào việc học hay
chưa? Có thể em đang làm việc riêng, hoặc cịn chưa hiểu nhiệm vụ được
giao.
- Đến tận nhóm học sinh đang học để quan sát chung cả nhóm, xem học
sinh nào đang gặp khó khăn hoặc cần sự giúp đỡ gì.
Thơng qua việc quan sát là cơ sở để giáo viên đưa ra các quyết định tác
động, động viên, giúp đỡ kịp thời học sinh trong học tập. Sự can thiệp có thể
tiến hành ngay sau khi thu được thơng tin quan sát, hoặc đưa ra quyết giúp
đỡ, can thiệp sau.
Sau khi đã khẳng định được nhận xét đánh giá ban đầu qua quan sát về

mức độ đạt được tiến độ bài học của học sinh. Nếu học sinh chậm tiến độ hơn
thì cần có ngay biện pháp giúp đỡ, hỗ trợ trực tiếp nhờ nhóm bạn hỗ trợ để
đẩy nhanh tiến độ bài học.
Tham khảo kết quả tự đánh giá và đánh giá của nhóm học sinh.
Dựa vào những nhận xét, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ của chính học
sinh hoặc nhóm bạn học để xác định mức độ hoàn thành nhiệm vụ của học
sinh. Tùy từng trường hợp mà tơi có thể đánh giá để đưa ra giải pháp thích
hợp.
Ví dụ: Khi dậy dạng bài nghe - kể.
Đây là dạng bài khá khó trong phân mơn tập làm văn lớp 3, dậy dạng bài này
tôi kể 2 – 3 lần.
- Tôi đưa ra câu hỏi gợi ý chi tiết để học sinh làm biểu tượng, nhớ lại nội
dung truyện.
- Một vài học sinh kể lại.
8/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

- Học sinh kể theo nhóm.
- Đại diện nhóm kể trước lớp.
- Để hoạt động của tiết dạy đa dạng hơn, học sinh hứng thú hơn và tích
cực giờ học có hiệu quả. Tơi có phương án dạy sau
Phương án 1:
Cho học sinh xem tranh đoán nội dung. Giáo viên ghi điều cơ bản (nhân vật
sự kiện) mà học sinh đoán được lên bảng.
- Học sinh nghe giáo viên kể lần 2.
- Học sinh đối chứng giữa nội dung chuyện vừa nghe và nội dung mình
đốn để điểu chỉnh trên phiếu nhóm.
- Học sinh trao đổi ý nghĩa truyện hay những điều lý thú trong truyện.

- Học sinh kể theo cặp nhóm.
- Học sinh kể trước lớp (có thể nhập vai).
- Học sinh nhận xét bổ sung, giáo viên nhận xét.
Ví dụ: Nghe kể câu chuyện: “Dại gì mà đổi” TV 3 tập 1 trang 36.
Nội dung câu chuyện như sau:
Có một cậu bé 4 tuổi rất nghịch ngợm. Một hôm, mẹ cậu dọa sẽ đổi cậu lấy
một đứa trẻ ngoan về ni. Cậu nói:
- Mẹ sẽ chẳng đổi được đâu!
Mẹ ngạc nhiên hỏi:
- Vì sao thế?
Cậu bé trả lời.
- Vì chẳng ai muốn đổi một đứa trẻ ngoan lấy một đứa trẻ nghịch ngợm
đâu. Mẹ ạ.
Chuẩn bị:
9/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

Tranh phóng to (ứng dụng CNTT).
Phiếu bài tập: Em xem tranh và đoán thử xem nội dung chuyện trong bảng
sau và điều chỉnh lại khi nghe chuyện.
Câu hỏi gợi ý

Thử đoán nội dung

Điều chỉnh ND khi nghe

Câu chuyện có mấy
nhân vật?

Họ đang là gì?
Người mẹ nói với con
điều gì? Người con trả
lời mẹ ra sao?
Kết quả câu chuyện như
thế nào?
Phương án 2:
Tơi đưa tranh, chia nhóm học sinh, phát phiếu học tập, cho học sinh đọc yêu
cầu rồi tiến hành làm bài.
Tơi theo dõi, gọi đại diện nhóm, nêu một số ý, giáo viên ghi bảng.
Tôi kể lần 2 (nội dung chuyện có trong sách giáo viên), học sinh đối chiếu
giữa nội dung truyện nghe được với nội dung mình đốn để điều chỉnh ở
phần của bài tập.
Câu hỏi gợi ý

Thử đoán nội dung

Điều chỉnh ND khi nghe

Câu chuyện có mấy Câu chuyện có 2 nhân Chuyện có 2 nhân vật
nhân vật?

vật.

Họ đang là gì?

Họ đang nói chuyện với Người mẹ dọa con sẽ
nhau.

đổi cậu lấy một đứa con

ngoan về ni.

Người mẹ nói với con Người mẹ nói với con Người mẹ nói sẽ đổi đứa
điều gì?

phải ngoan, phải nghe con nghịch ngợm để lấy
lời mẹ.

một đứa con ngoan về
nuôi.
10/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

Chẳng bao giờ mẹ đổi
Người con trả lời mẹ ra Người con ngồi im lặng. được đâu, vì khơng ai
dại gì mà đổi đứa con
sao?
ngoan

lấy

một

đứa

nghịch ngợm về ni
đâu.
Kết quả câu chuyện như Người con khơng nghe Dại gì mà đổi đứa con

thế nào?

lời mẹ.

ngoan lấy một đứa con
nghịch ngợm.

Tôi bao quát lớp kèm thêm cho học sinh chưa đạt.
- Cho học sinh trao đổi điều thú vị hay nội dung câu chuyện.
- Câu chuyện buồn cười ở chỗ nào? (buồn cười vì cậu bé 4 tuổi đã biết
rằng không ai đổi đứa trẻ ngoan lấy đứa trẻ nghịch ngợm).
Tơi chốt lại nội dung: Khơng ai dại gì mà đổi một đứa con ngoan lấy một
đứa con nghịch ngợm.
- Cho học sinh kể theo nhóm.
- Đại diện nhóm kể trước lớp.
- Lớp nhận xét bổ sung – giáo viên nhận xét.
Phương án 3:
Phần chuẩn bị tranh như phương án 1, 2.
- Tôi kể phần đầu kết hợp chỉ tranh (có một cậu bé 4 tuổi rất nghịch
ngợm................đổi đứa con ngoan về ni.
- Tơi hỏi các em thử đốn xem cậu bé trả lời như thế nào?
- Tôi ghi ý kiến học sinh đốn.
Ví dụ:
- Cậu bé ịa khóc.
11/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

- Cậu bé hét lên.

- Cậu bé mừng rỡ.
- Cậu bé không đồng ý đổi.
Tôi kể tiếp để học sinh đối chiếu điều mình nghe và điều mình đã đốn để
điều chỉnh,
Tơi kể lần 2 và đưa ra một số thẻ từ ghi tình tiết của chuyện.
Ví dụ:
- Mẹ chẳng đổi được đâu!
- Vì sao thế?
- Chẳng ai muốn đổi một đứa con ngoan lấy một đứa con nghịch ngợm
đâu ạ.
Học sinh trao đổi điều lý thú hay ý nghĩa câu chuyện.
Học sinh kể theo nhóm (hay cặp) kết hợp câu hỏi gợi ý.
Lớp nhận xét, giáo viên nhận xét.
Dạng bài kể hay nói, viết theo một chủ đề.
Mục đích: nội dung bài tập này nhằm rèn cho học sinh kỹ năng diễn đạt
bằng lời (nói) viết về một chủ đề nào đó như về thành thị hoặc nơng thơn hay
kể về gia đình.....
Ở dạng bài này hầu hết kết hợp nhiều thể loại như: miêu tả, tường thuật,
thuyết minh và phát biểu cảm nghĩ. Để dạy kiểu bài này tơi tiến hành như
sau:
Hoạt động 1: Tìm hiểu đề.
Học sinh định hình cụ thể đối tượng là nói hay viết,đồng thời đối tượng
đó là ai? Là gì? Ở đâu? Lúc nào?.....Trong trường hợp dùng vật thật hay tranh
ảnh để thực hiện hoạt động này tôi thực hiện các bước sau:

12/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

- Giáo viên trò chuyện khơi gợi rồi đề nghị học sinh nghĩ về nó.
- Tạo tình huống khơi gợi để học sinh nghĩ về chủ đề đó.
- Kể một mẩu chuyện nhỏ kết hợp đặt câu hỏi hướng tới chủ để.
- Dùng tranh ảnh, mẫu vật thật.
- Sử dụng một đoạn văn lấy từ bài tập đọc hay bài học khác.
Hoạt động 2: Tìm ý.
- Học sinh suy nghĩ tìm từ ngữ có lien quan đến chủ đề.
- Sử dụng câu hỏi kích thích và định hướng cho học sinh phát triển ý.
Hoạt động 3: Lập dàn ý.
- Hướng dẫn học sinh đánh số thứ tự các ý tìm được, những chi tiết nào
có ý nghĩa giới thiệu chung thì nói trước, ý nào miêu tả chi tiết, cụ thể thì nói
sau.
- Gọi học sinh thể hiện từng ý của mình. Sau khi học sinh tìm ý và hình
thành dàn ý thì tơi cho một em thể hiện lại.
Hoạt động 4: Học sinh diễn đạt ý thành bài dạng nói hay viết.
- Nếu là bài dạng nói: tơi cho học sinh nhìn dàn ý diễn đạt thành câu,
thành bài trước lớp hay theo nhóm, cặp là tốt nhất.
- Nếu là bài dạng viết: tôi hướng dẫn học sinh diễn đạt mỗi từ ngữ xoay
quanh ít nhất là một câu.
- Hình thành và phát triển “mơi trường tư liệu lớp học” giúp học sinh có
điều kiện dễ dàng khi tìm ý và từ ý thành bài.
+ Thu thập và trưng bày sản phẩm của học sinh.
+ Phân tích điểm hay, cái được của bài đọc tiêu biểu.
+ Giới thiệu bộ sưu tập và trưng bày.
Hoạt động 5: Trao đổi sửa chữa nhận xét.
13/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

- Nếu bài nói cho vài nhóm học sinh thể hiện trước lớp rồi tổ chức trao
đổi, nhận xét, rút kinh nghiệm cho phù hợp nội dung của đề.
- Nếu bài viết: tổ chức cho học sinh đọc, sửa bản nháp của mình theo
hình thức cặp, nhóm (sửa cho nhau).
Hoạt động 6: Dựa vào bản nháp đã sửa để hồn thành lại bài.
Ví dụ: Dạy bài nói về quê hương – TV3 tập 1 trang 92.
Các bước tiến hành như sau:
- Tôi sử dụng lược đồ tư duy cho việc sử dụng lập dàn ý.

Nhà tầng

QUÊ

Xe cộ đông đúc

thành thị

HƯƠNG

Cánh đồng
nơng thơn

Cơng viên

Dịng sơng, con đị
Cây đa, lũy tre

Siêu thị

Giếng nước

Qua sơ đồ học sinh dựavào các dữ liệu(từ ngữ)để hồn thành bài nói về
Q hương dễ dàng hơn
Ví dụ:
-Nếu em ở thành phố:Ở nơi đây có nhà cao tầng,xe cộ đi lại tấp
nấp,náo nhiệt.Những ngày nghỉ em thường được bố mẹ cho đi công viên chơi
rồi vào siêu thi mua sắm nhiều đô...
-Nếu em ở nông thôn:Là nơi sinh ra và lớn lên.Quê hương thật đẹpở
đây có con đị trên sơng Đáy.Đầu làng có giếng nước trong veo cây đa cổ thụ
che rợp bóng mát .Ngày hè nóng nực em được bố cho đi tắm thật là thú vị.Em
u q q hương mình.
* Tham khảo ý kiến đánh giá của phụ huynh
14/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

Ý kiến của phụ huynh luôn là nguồn thông tin để tôi tham khảo trong
đánh giá thường xuyên kết quả giáo dục của học sinh. Một số đặc điểm riêng
của học sinh được phụ huynh cung cấp sẽ giúp cho tơi đánh giá đầy đủ, chính
xác và phối hợp tốt hơn với gia đình trong giáo dục học sinh.
Ví dụ: Dựa vào thơng tin phụ huynh cung cấp về thể lực của học
sinh không được tốt dẫn đế trí não phát triển chậm, tơi sẽ đánh giá việc hồn
thành nhiệm vụ viết ,nói chưa rõ ràng của học sinh (dù chưa được chuẩn xác)
và không đề nghị học sinh sửa lại vẫn cho chuyển hoạt động tiếp theo.
Biện pháp 4: Sử dụng hợp lý, có hiệu quả đồ dùng dạy học, đặc
biệt là đồ dùng trực quan.
Tôi thường sử dụng các dụng cụ học tập trực quan, nhiều màu sắc hấp
dẫn, sinh động để thu hút sự chú ý của học sinh bởi thời gian chú ý có chủ
định chỉ kéo dài 27-35 phút. Như vậy, cách sử dụng trực quan như trên rất có

lợi cho việc HS tập trung chú ý kéo dài và cao độ.
Học sinh được học tập qua ứng dụng công nghệ thông tin bằng hình
ảnh được trình chiếu một cách sinh động tạo sự hứng thú cho các em tập
trung hơn. Tuy nhiên tôi không lạm dụng quá.
Tôi thu hút trẻ bằng các hoạt động mới, mang màu sắc, tích chất đặc
biệt, khác lạ so với bình thường, khi đó sẽ kích thích trẻ cảm nhận, tri giác
tích cực và chính xác và đặc biệt phải hình thành ở các em tâm lý hứng thú và
vui vẻ khi ghi nhớ kiến thức.
Đặc biệt là đồ dùng trực quan đã đem lại hứng thú cho học sinh. Đòi
hỏi các em phải tư duy, sử lý nhanh các tình huống, tự tìm tịi khám phá kiến
thức qua trực quan. Kết quả học sinh ghi nhớ được kiến thức sâu, các em
chóng thuộc bài. Lớp học thoải mái, vui vẻ, giờ học đạt hiệu quả cao. Học
sinh ham thích học tập làm văn hơn.
Biện pháp 5: Tích cực, kiên trì và chủ động, sáng tạo đổi mới
phương pháp dạy học.

15/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

- Chuẩn bị bài trước khi lên lớp rất quan trọng nên việc xây dựng mục
tiêu bài học cũng như sắp xếp, tổ chức các hoạt động dạy - học cần được coi
trọng.
- Trong giảng dạy có nhiều học sinh nhận thức chậm. Tơi kiên trì,
khơng nên khắt khe,nên tạo điều kiện cho các em được tham gia vào các hoạt
động học tập, được chia sẻ để tự tin hơn …
Tơi tích cực đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá học sinh
thường xuyên trao đổi với giáo viên trong tổ, tổ chức các chuyên đề, sinh
hoạt chuyên môn mới, chia sẻ, giải quyết kịp thời các khó khăn.

Tăng cường khảo sát chất lượng học sinh ngay tại các giờ học, buổi học,
tuần học...
Chấm bài thường xuyên, động viên học sinh bằng nhiều hình thức như
tun dương.
Tơi cho học sinh thực hành luyện tập 15 - 20 phút bằng cách đọc cá
nhân, tập thể, đọc thuộc bằng mọi hình thức….
* Lưu ý : Trong tiết học tơi thực hiện linh hoạt các phương pháp sau:
+ Phương pháp trực quan
+ Phương pháp hỏi đáp
+ Phương pháp giảng giải ( giải nghĩa từ )
+ Phương pháp luyện tập thực hành
+ Phương pháp kỉ luật tích cực.
+ Phương pháp trị chơi
Trong phương pháp dạy học tập làm văn lớp 3, tôi đã sử dụng linh hoạt
đúng lúc, đúng chỗ các phương pháp, các hình thức tổ chức dạy học khác
nhau. Việc sử dụng các phương pháp, các hình thức dạy học theo hướng tích
cực hóa hoạt động của học sinh, tăng cường tập luyện thực hành để phát triển
các kĩ năng nói, viết nhằm nhanh chóng đạt được yêu cầu khả năng nói, viết,
Bám sát 5 yêu cầu của giáo viên:
1.

Giáo viên giao nhiệm vụ phải rõ ràng, ngắn ngọn
16/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

2.

Làm mẫu phải rõ ràng, chính xác, dứt khốt.

3.

Chú ý đến tính đồng loạt, tính cá thể của học sinh

4.

Nói ít

5.

Khơng chê, khuyến khích học sinh tích cực làm việc

Việc tổ chức lớp học, tổ chức luyện tập thực hành luyện tập cũng có thể
linh hoạt dưới nhiều hình thức: Cá nhân – nhóm – lớp...
Vì hình thức dạy học này có sự kết hợp tính tập thể và tính cá nhân mà
trong đó học sinh trong nhóm được sự chỉ đạo của nhóm trưởng, trao đổi
những hiểu biết về kiến thức với nhau, giúp học sinh hợp tác với nhau, cùng
tìm tịi phát hiện, trình bầy chiếm lĩnh chi thức. Các thành viên trong nhóm
khơng chỉ quan tâm đến việc học tập của mình mà cịn quan tâm đến việc
học tập của các bạn khác trong nhóm ( Nhóm 2, nhóm 4, nhóm 6...).
Biện pháp 6: Phối kết hợp giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng.
Phối hợp với gia đình và người đỡ đầu của học sinh, có những thơng
tin trao đổi kịp thời để giáo dục học sinh về những kiến thức môn tập làm văn
mà các em chưa đạt được, tư vấn phương pháp dạy và kiểm sốt học sinh.
Tơi đã mời cha mẹ học sinh đến cùng dự giờ xem con học bài, cùng
giáo viên giúp đỡ học sinh trong thời gian đầu. Muốn học sinh thực hiện tốt
các yêu cầu trước hết mỗi bậc cha mẹ, thầy cô phải trở thành tấm gương về
nghị lực trong mắt trẻ.
Tham mưu với Ban Giám hiệu tổ chức vận động, quyên góp ủng hộ

học sinh khó khăn, học sinh mồ cơi, hộ nghèo như sách, vở, bút mực, đồ dùng
học tập, quần áo, miễn các khoản đóng góp tạo điều kiện cho gia đình cũng
như HS học tốt.
- Tơi cùng với đồng chí tổng phụ trách, Ban đại diện cha mẹ học sinh
của lớp, Thôn xóm đến thăm hỏi, động viên học sinh kịp thời, đặc biệt những
dịp khai giảng năm học mới, trung thu, Tết nguyên đán, chuẩn bị bài kiểm tra
cuối kì, cả năm học,...tạo mối liên hệ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng
thân thiện, gần gũi đưa gia đình và cộng đồng “ vào cuộc” trong việc giáo dục
học sinh.
17/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

Nói tóm lại, học tập làm văn lớp 3 là bước ngoặt lớn. Môi trường học
tập thay đổi một cách cơ bản: trẻ phải tập trung chú ý trong thời gian liên tục
từ 30 – 35 phút. Nhu cầu nhận thức chuyển từ hiếu kỳ, tò mò sang tính ham
hiểu biết, hứng thú khám phá. Trẻ bắt đầu kiềm chế dần tính hiếu động, bột
phát để chuyển thành tính kỷ luật, nền nếp, chấp hành nội quy học tập. Tinh
nhạy và sức bền vững, tinh khéo léo của các thao tác để nói viết được và phát
triển nhanh trong các văn bản dạng nói, viết. Tất cả những điều đó đều là thử
thách đối với trẻ, muốn trẻ vượt qua được tốt những thử thách đó thì phải cần
có sự quan tâm giúp đỡ của gia đình, nhà trường và xã hội đặc biệt là giáo
viên dựa trên sự hiểu biết về tri thức khoa học. Nhằm phát huy tính tích cực,
chủ động của học sinh trong phân môn Tập làm văn lớp 3.

III. Kết quả thực hiện
Qua một thời gian thực hiện “Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm
văn lớp 3”.
- Khi vận dụng các giải pháp trên vào phân môn tập làm văn lớp 3, tôi

cảm thấy giờ học không trầm mà học sinh chú ý hơn, sôi nổi hơn, qua
thực hành giao tiếp học sinh có khả năng hoạt động học tập tích cực
hơn, hiểu quả hơn
- Tiết học diễn ra nhẹ nhàng, gây hứng thú học tập cho học sinh. Qua
kiểm tra chất lượng của học sinh nâng lên rõ rệt.
- Sang học kỳ 2 học sinh mạnh dạn hơn, tự tin hơn trong học tập cũng
như trong giao tiếp đặc biệt đối với học sinh chưa hoàn thành.
-Sau đây là bảng tổng hợp kết quả tiết tập làm văn lớp 3B.
Khảo sát tháng 5/ 2015
Hồn thành
Lớp
3B

Sĩ số

SL

%

Chưa hồn thành
SL

%

Thái độ
Thích

Khơng
thích

26
26
100
0
0
26
0
So với đầu năm học, tỉ lệ học sinh hoàn thành bài học tăng 36 %. Số
18/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

học sinh thích học Tập làm văn đạt 100% , so với đầu năm là 10 em, tăng
36 %
Qua q trình giảng dạy, tơi nhận thấy kết quả đạt được như trên là rất
khả quan. Số học sinh hồn thành tốt tăng lên nhiều. Khơng cịn tình trạng
học sinh chưa hoàn thành. Các đồng nghiệp trong trường tán thành với nội
dung đề tài đưa ra, bản thân tôi tránh được những thắc mắc, lúng túng, khi
giảng dạy và nhận xét cho học sinh về môn Tập làm văn. Kết quả tiết dạy đã
được nâng lên một cách rõ rệt. Học sinh chăm chỉ, hứng thú, u thích học
mơn Tập làm văn.

IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
1. Đối với giáo viên :
Để nâng cao hiệu quả giờ tập làm văn lớp 3 theo tơi giáo viên phải có
trách nhiệm nâng cao trong cơng tác giảng dạy.
Người giáo viên tìm ra những biện pháp thích hợp tác động đến từng
đối tượng học sinh để các em phát huy năng lực của mình. Qua đó các em
hình thành cách học tập khoa học và có thái độ đúng đắn. Giáo viên cần lưu ý

sau.
- Nắm vững nội dung chương trình phân mơn tập làm văn lớp 3 để có
một sâu chuỗi kiến thức cần cung cấp cho các em qua giờ học.
- Chuẩn bị kĩ bài dạy, xác định trọng tâm của bài.
- Trong tiết học cần vận dụng nhiều phương pháp và hình thức dạy
khác nhau,khắc sâu kiến thức giúp học sinh hiểu bài, làm được bài
tập.
- Đối với bài nghe, kể giáo viên cần trau dồi giọng kể của mình, đảm
bảo âm lượng và kể đúng ngữ điệu.....
- Đối với mỗi dạng bài giáo viên cần xác định đối tượng học sinh để
tìm được nguyên nhân đẫn đến các em khơng theo kịp và có biện
pháp giúp đỡ kịp thời tạo niềm tin học tiếp bài sau cho các em.
- Động viên khen thưởng kịp thời gây hứng thú học cho học sinh.
19/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

2. Đối với học sinh :
Các em chuẩn bị đủ sách vở, bộ đồ dùng học Tập làm văn ở lớp cho tốt.
Tích cực tham gia hoạt động nhóm. Hăng hái nêu ý kiến trong giờ học
giúp các em mạnh dạn, tự tin hơn.
Các em cần chăm chỉ, ham hiểu biết, tìm tịi, sáng tạo khi học Tập làm văn
lớp 3.

V. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Trên đây là một số kinh nghiệm tôi trong “Một số biện pháp dạy tốt
phân môn tập làm văn lớp 3”.
Từ kinh nghiệm thực tế, tơi đã tránh được tình trạng dạy chay ở các
tiết học Tập làm văn, thu hút các em tham gia hoạt động học tích cực, giúp

các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn, có kĩ năng học Tập làm văn tốt hơn, góp
phần mang lại hiệu quả cao trong mỗi giờ lên lớp. Giáo viên cần tích cực dự
giờ, học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp trong dạy Tập làm văn lớp 3. Tăng
cường đổi mới phương pháp dạy học. Đổi mới cách đánh giá, nhận xét với
học sinh tiểu học theo Thông tư 30/2014/BGD ĐT.
Tuy nhiên, đây mới chỉ là cách nhìn chủ quan của tơi trên một đối
tượng học sinh nhất định, chắc chắn vẫn còn thiếu sót cần được bổ sung, khắc
phục. Rất mong nhận được sự góp ý của hội đồng khoa học để kinh nghiệm
của tơi được hồn thiện, góp phần nâng cao chất lượng giờ học Tập làm văn ở
trường Tiểu học.
Đề nghị nhà trường trang bị tài liệu tham khảo, các bộ đồ dùng dạy Tập
làm văn cho giáo viên đồng bộ hơn. Tăng cường triển khai chuyên đề Tiếng
việt cho học sinh lớp 3 để GV có điều kiện học hỏi, giao lưu, trao đổi kinh
nghiệm và phương pháp giảng dạy phong phú hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Tôi cam đoan đây là sáng kiến kinh
nghiệm của tôi viết ra không sao chép,
nếu sai tơi hồn tồn chịu trách nhiệm.
Xác nhận của thủ trưởng cơ quan

Hà Nội, ngày 20 tháng 4 năm 2015
20/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

TÁC GIẢ

Hoàng Thị Chung

VI.TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa Tiếng việt lớp 3. - Nhà xuất bản Giáo dục
2. Sách giáo viên Tiếng việt lớp 3. - Nhà xuất bản Giáo dục
3. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kỹ năng các môn học ở tiểu
học - lớp 3- Nhà xuất bản giáo dục.
21/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

4. Hỏi đáp về dạy học Tiếng việt ở tiểu học - Nhà xuất bản Giáo dục –
2007
5.Thiết kế bài dạy tiếng việt lớp 3 - Nhà xuất bản Giáo dục.
6.Bồi dưỡng: văn - tiếng việt lớp 3 tập 1+ 2 – Nhà xuất bản Đại học
quốc gia HN – 2013.
7.199 bài và đoạn văn hay lớp 3 - Nhà xuất bản Đại học quốc gia HN –
2014.
8.150 bài văn hay lớp 3 – Nhà xuất bản Đại học Sư phạm – 2013.

Nhận xét , đánh giá, xếp loại của HĐKH cơ sở
............................................................................................................................
............................................................................................................................
22/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................

............................................................................................................................
............................................................................................................................
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

Nhận xét , đánh giá, xếp loại của HĐKH cấp huyện
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

Nhận xét , đánh giá, xếp loại của HĐKH cấp thành phố
............................................................................................................................
............................................................................................................................
23/23


Một số biện pháp dạy tốt phân môn tập làm văn lớp 3

............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................

............................................................................................................................
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

24/23