tổng kết ngữ pháp.ppt - Website Trường THCS Phan Bội Châu - Đại Lộc - Quảng Nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (303.25 KB, 37 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Trường THCS Phan Bội Châu – Đại Lộc – Quảng Nam

GV: Đặng Thị Hoà

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2></div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Từ loại Danh từ Động từ Tính từ

Ý

nghĩa

khái

quát

Chỉ người, 
vật, hiện

tượng, khái 
niệm, . . .

Chỉ hoạt 
động,

trạng thái 
của sự

vật.

Chỉ đặc 
điểm, tính 
chất của 
sự vật,

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

a/ Một bài thơ hay không bao giờ ta đọc qua một lần mà 
bỏ xuống được.

b/ Mà ơng, thì ơng khơng thích nghĩ ngợi như thế một tí 
nào.

c/ Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch,

đập đá, làm phu hồ cho nó.

d/ Đối với cháu, thật là đột ngột […].

e/ - Vâng ! Ơng giáo dạy phải. Đối với chúng mình thì 
thế là sung sướng.

BT1/130. Trong số những từ in màu xanh sau đây, từ nào là 
danh từ, từ nào động từ, từ nào là tính từ ?

DT
ĐT

TT

ĐT

DT ĐT DT

ĐT

TT

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

BT2/130. Hãy thêm các từ cho sau đây vào trước 
những từ thích hợp với chúng trong ba cột bên dưới. 
Cho biết mỗi từ trong ba cột đó thuộc từ loại nào.

a/ những, các, một ; b/ hãy, đã, vừa ; c/ rất, hơi, quá

/…/ hay
/…/ đọc
/…/ lần

/…/ nghĩ ngợi

/…/ cái (lăng)
/…/ phục dịch

/…/ làng
/…/ đập

/…/ đột ngột
/…/ ông (giáo)
/…/ phải

/…/ sung sướng

a
b
 c
b

a
b
a
b
 c
 c
 c
a

- Từ nào đứng sau (a) được sẽ là danh từ (hoặc loại từ).
- Từ nào đứng sau (b) được sẽ là động từ .

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

BT3/131.

- Danh từ có thể đứng sau

những, các, một,

…

- Động từ có thể đứng sau

hãy, đã, vừa,

…

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

BT4/131. Kẻ bảng theo mẫu dưới đây và điền các từ có thể kết 
hợp với DT, ĐT, TT vào những cột để trống.

BẢNG TỔNG KẾT VỀ KHẢ NĂNG KẾT HỢP CỦA DANH TỪ, ĐỘNG TỪ, TÍNH TỪ
Ý nghĩa khái quát của

từ loại Khả năng kết hợp

Kết hợp về

phía trước Từ loại Kết hợp về phía sau

Chỉ sự vật (người, 
vật, hiện tượng, 
khái niệm)

danh 
từ
Chỉ hoạt động,

trạng thái của sự 
vật

động 
từ

Chỉ đặc điểm, tính 
chất của sự vật,

hoạt động, trạng thái

tính 
từ
những, các, 
một, …
hãy, đã, 
vừa, …
rất, hơi, 
quá, …

kia,ấy, nọ, …
xong, rồi, …

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

BT5/131. Trong những câu dưới đây, các từ in màu 
xanh vốn thuộc từ loại nào và ở đây chúng được dùng 
như từ loại nào ?

a/ Nghe gọi, con bé giật mình, trịn mắt nhìn. Nó ngơ 
ngác, lạ lùng. Cịn anh, anh khơng ghìm nổi xúc động. 
 . 
 (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

b/ Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ. 
 . 
 (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

c/ Những băn khoăn ấy làm cho nhà hội hoạ khơng

nhận xét được gì ở cơ gái ngồi trước mặt đằng kia. 
 .

→ “tròn” là TT, ở câu (a) nó được dùng như ĐT.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

BT1/132. Hãy sắp xếp các từ in màu xanh trong những câu 
sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới.

a/ Một lát sau khơng phải chỉ có ba đứa mà cả

một lũ trẻ ở tầng dưới lần lượt chạy lên. 
 . 
(Nguyễn Minh Châu, Bến quê)

Số từ Đại từ Lượng

từ Chỉ từ Phó từ Quan hệ từ Trợ từ thái từTình Thán từ

BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGỒI BA TỪ LOẠI CHÍNH)

- chỉ 
 
 
 
 
- cả
- ở

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

b/ Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng 
kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng

chưa bao giờ, tôi bị xúc động như lần ấy. 
 . (Nguyễn Quang 
Sáng, Chiếc lược ngà)

Số

từ Đại từ Lượng từ Chỉ từ Phó từ Quan hệ từ Trợ từ thái từTình Thán từ

BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGOÀI BA TỪ LOẠI CHÍNH)

- chỉ

- 
- ở

- ba - tôi 
 - bao nhiêu

- bao giờ - của - 
nhưng 
- như
- ấy

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

c/ Ngoài cửa sổ bấy giờ những bông hoa bằng 
lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới

nở, màu sắc đã nhợt nhạt.

(Nguyễn Minh Châu, Bến quê) 
 
 .

Số 
từ

Đại từ Lượng 
từ

Chỉ từ Phó 
từ
Quan

hệ từ
Trợ 
từ
Tình 
thái từ
Thán 
từ

BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGỒI BA TỪ LOẠI CHÍNH)

- chỉ 
 
 
 
 - 
cả
- ở

- ba - tôi 
 - bao nhiêu

- bao giờ - của - 
nhưng 
- như
- ấy

- bấy giờ

- những - đã
 - mới

- đã

- ngay

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

d/ - Trời ơi, chỉ cịn có năm phút ! 
 . (Nguyễn Thành Long, Lặng 
lẽ Sa Pa)

Số 
từ

Đại từ Lượng 
từ

Chỉ từ Phó 
từ
Quan 
hệ từ
Trợ 
từ
Tình 
thái từ
Thán 
từ

BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGỒI BA TỪ LOẠI CHÍNH)

- chỉ

- 
- ở

- ba - tôi 
 - bao nhiêu

- bao giờ - của - 
nhưng 
- như
- ấy

- bấy giờ

- những - đã
 - mới 
 
- đã
- ngay
- Trời 
ơi

- năm

- chỉ

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

e/ - Quê anh ở đâu thế ? - Hoạ sĩ hỏi. 
 . (Nguyễn Thành

Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Số

từ Đại từ Lượng từ Chỉ từ Phó từ Quan hệ từ Trợ từ thái từTình Thán từ

BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGỒI BA TỪ LOẠI CHÍNH)

- chỉ 
 
 
 
 - 
cả
- ở

- ba - tôi 
 - bao nhiêu 
 - bao giờ

- của
 - 
nhưng 
- như
- ấy

- bấy giờ

- những - đã
 - mới

- đã

- ngay

- năm - đâu

- Trời ơi
- chỉ

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

h/ - Bố đang sai con làm cái việc gì lạ thế ? 
 . (Nguyễn

Minh Châu, Bến quê)

Số

từ Đại từ Lượng từ Chỉ từ Phó từ Quan hệ từ Trợ từ thái từTình Thán từ

BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGỒI BA TỪ LOẠI CHÍNH)

- chỉ 
 
 
 
 - 
- ở

- ba - tôi 
 - bao nhiêu

- bao giờ - của - 
nhưng 
- như
- ấy

- bấy giờ

- những - đã
 - mới

- đã - ngay

- Trời 
ơi

- năm - đâu

- hả

- đang - chỉ

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15></div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

Số 
từ

Đại từ Lượng 
từ

Chỉ từ Phó

từ
Quan 
hệ từ
Trợ 
từ
Tình 
thái từ
Thán 
từ

BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGỒI BA TỪ LOẠI CHÍNH)

- chỉ 
 
 
 
 - 
cả
- ở

- ba - tôi 
 - bao nhiêu

- bao giờ - của - 
nhưng 
- như
- ấy

- bấy giờ

- những - đã
 - mới

- đã - ngay

- Trời 
ơi

- năm - đâu

- hả

- đang - chỉ
BT1/132.

BT2/133.

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

g/ - Đã bao giờ Tuấn … sang bên kia chưa hả ? 
 .

(Nguyễn Minh Châu, Bến quê)

Số

từ Đại từ Lượng từ Chỉ từ Phó từ Quan hệ từ Trợ từ thái từTình Thán từ

BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (NGOÀI BA TỪ LOẠI CHÍNH)

- chỉ

- 
cả
- ở

- ba - tôi 
 - bao nhiêu 
 - bao giờ

- của
 - 
nhưng 
- như
- ấy

- bấy giờ

- những - đã
 - mới 
 
- đã
- ngay
- Trời 
ơi

- năm - đâu

- hả

- chỉ

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

BT1/133. Tìm phần trung tâm của các cụm danh từ in màu 
xanh. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là CDT.

a/ Nhưng điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn 
với cái gốc văn hố dân tộc khơng gì lay chuyển được ở Người, để trở 
thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị, rất Việt

Nam,

rất Phương Đông, nhưng đồng thời cũng rất mới, rất hiện đại.
b/ Ông khoe những ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng.

c/ Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác rồi đi thẳng. Tiếng cười nói 
xơn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.

ảnh hưởng 
 DT
những 
 
LT
nhân cách 
 DT
lối sống 
 DT
một 
 ST
một 
 ST

ngày 
 
 DT Tiếng 
 
DT
những 
 
LT

* Phần trung tâm của các CDT:

a/ ảnh hưởng, nhân cách, lối sống. Các dấu hiệu là những lượng từ 
hoặc số từ đứng trước: những, một, một.

b/ ngày (khởi nghĩa). Dấu hiệu là LT đứng trước: những

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

BT2/133. Tìm phần trung tâm của các cụm từ in màu xanh. 
Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm động từ.

a/ Vừa lúc ấy, tơi đã đến gần anh. Với lịng mong 
nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ

chạy xơ vào lịng anh, sẽ ơm chặt lấy cổ anh.

b/ Ông chủ tịch làng em vừa lên cải chính …

* Phần trung tâm của các cụm động từ:

a/ đến, chạy, ôm. Dấu hiệu là phó từ: “đã, sẽ, sẽ”

đứng trước.

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

BT3/133. Tìm phần trung tâm của các cụm từ in màu xanh. 
Chỉ ra những phụ đi kèm với nó.

a/ Nhưng điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc 
tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hố dân tộc 
khơng gì lay chuyển được ở Người, để trở thành 
một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình

dị, rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng đồng thời

rất mới, rất hiện đại.

b/ Những khi biết rằng cái sắp tới sẽ không êm ả

thì chị tỏ ra bình tĩnh đến phát bực.

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

BT3/133. Tìm phần trung tâm của các cụm từ in màu xanh. 
Chỉ ra những phụ đi kèm với nó.

a/ Nhưng điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế 
đó đã nhào nặn với cái gốc văn hoá dân tộc khơng gì 
lay chuyển được ở Người, để trở thành một nhân cách

rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất

phương Đông, nhưng đồng thời rất mới, rất hiện đại.
* Phần trung tâm của các cụm từ:

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

BT3/133. Tìm phần trung tâm của các cụm từ in màu xanh. 
Chỉ ra những phụ đi kèm với nó.

b/ Những khi biết rằng cái sắp tới sẽ không êm ả

thì chị tỏ ra bình tĩnh đến phát bực.

* Phần trung tâm của các cụm từ:

a/ Việt Nam, bình dị, Phương Đơng, mới, hiện đại.

Dấu hiệu là phó từ “rất” đứng trước.

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

BT3/133. Tìm phần trung tâm của các cụm từ in màu xanh. 
Chỉ ra những phụ đi kèm với nó.

c/ Khơng, lời gửi của một Nguyễn Du, một 
Tôn-xtôi cho nhân loại phức tạp hơn, cũng phong phú

và sâu sắc hơn.

* Phần trung tâm của các cụm từ:

a/ Việt Nam, bình dị, Phương Đơng, mới, hiện đại.

Dấu hiệu là phó từ “rất” đứng trước.

b/ êm ả. Dấu hiệu là có thể thêm phó từ “rất”
đứng trước.

c/ phức tạp, phong phú, sâu sắc. Dấu hiệu là có thể

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

Thành phần chính

Chủ ngữ Vị ngữ

có khả năng kết hợp 
với các phó từ chỉ 
quan hệ thời gian và 
trả lời cho các câu hỏi:

Làm gì ?, Làm sao?

Như thế nào ? hoặc Là

gì ?

nêu tên sự vật, hiện 
tượng có hoạt động, 
đặc điểm, trạng thái,… 
được miêu tả ở vị 
ngữ. Chủ ngữ thường 
trả lời cho các câu 
hỏi: Ai ?, Con gì ?

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

Thành phần phụ

Trạng ngữ Khởi ngữ

thường đứng trước

chủ ngữ, nêu lên đề 
tài được nói đến 
trong câu; có thể 
thêm quan hệ từ về,

đối với, còn vào

trước.
đứng ở đầu câu, cuối

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

BT2/145. Hãy phân tích thành phần của các câu sau đây:

a/ Đơi càng tơi mẫm bóng.

(Tơ Hồi, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Trạng

ngữ Khởingữ Chủngữ Vị ngữ

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

b/ Sau một hồi trống thúc vang dội cả lịng tơi, 
mấy người học trò cũ đến sắp hàng dưới hiên rồi 
đi vào lớp.

(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
Trạng

ngữ Khởingữ Chủngữ Vị ngữ

Đôi càng tơi mẫm bóng
Sau một

hồi… lịng tơi

mấy người 
học trị cũ

đến sắp hàng 
dưới hiên / đi 
vào lớp.

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

BT2/145. Hãy phân tích thành phần của các câu sau đây:

c/ Còn tấm gương bằng thủy tinh tráng bạc, nó vẫn 
là người bạn trung thực, chân thành, thẳng thắn, 
không hề nói dối, cũng khơng bao giờ biết nịnh hót 
hay độc ác...

tấm gương nó vẫn là người 
(Băng Sơn, U tôi)
Trạng

ngữ Khởingữ Chủngữ Vị ngữ

Đôi càng tôi mẫm bóng
Sau một

hồi… lịng tơi

mấy người 
học trị cũ

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29></div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

Các thành
phần biệt

lập (A)

Cơng dụng (B) Nối

1. Tình thái a/ Bộc lộ tâm lí của người nói

(vui, buồn, mừng, giận…). 1 - …

2. Cảm thán b/ Tạo lập hoặc duy trì quan

hệ giao tiếp. 2 - …

3. Gọi - đáp c/ Bổ sung một số chi tiết cho

nội dung chính của câu. 3 - …

4. Phụ chú d/ Thể hiện cách nhìn của

người nói đối với sự việc 4 - …

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

BT1/145. Kể tên các thành phần biệt lập:

- Thành phần tình thái
- Thành phần cảm thán
- Thành phần gọi - đáp
- Thành phần phụ chú

 Dấu hiệu nhận biết: chúng không trực tiếp

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32>

BT2/145. Hãy cho biết mỗi từ ngữ in màu xanh trong các 
đoạn trích sau đây là thành phần gì của câu. Ghi kết quả 
phân tích vào bảng tổng kết.

a/ Có lẽ tiếng Việt của chúng ta đẹp bởi vì tâm hồn

của người Việt Nam ta rất đẹp, bởi vì đời sống, 
cuộc đấu tranh của nhân dân ta từ trước tới nay là 
cao quý, là vĩ đại, nghĩa là rất đẹp.

Thành phần biệt lập

Tình thái Cảm thán Gọi - đáp Phụ chú

Có lẽ

</div>
(33)<div class='page_container' data-page=33>

b/ Ngẫm ra thì tơi chỉ nói lấy sướng miệng tơi.

(Tơ Hồi, Dế Mèn phiêu lưu kí)

Thành phần biệt lập

Tình thái Cảm thán Gọi - đáp Phụ chú

Có lẽ

</div>
(34)<div class='page_container' data-page=34>

c/ Trên những chặng đường dài suốt 50, 60

ki-lô-mét, chúng ta chỉ gặp cây dừa: dừa xiêm thấp lè tè, 
quả tròn, nước ngọt, dừa nếp lơ lửng giữa trời, quả 
vàng xanh mơn mởn, dừa lửa lá đỏ, vỏ hồng,…

Thành phần biệt lập

Tình thái Cảm thán Gọi - đáp Phụ chú

Có lẽ

Ngẫm ra

dừa xiêm … vỏ 
hồng,…

</div>
(35)<div class='page_container' data-page=35>

d/ Có người nói:

- Bẩm, dễ có khi đê vỡ !
 Ngài cau mặt, gắt rằng:

- Mặc kệ ! Thành phần biệt lập

Tình thái Cảm thán Gọi - đáp Phụ chú

Có lẽ

Ngẫm ra