skkn Kinh nghiệm dạy học tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong môn Giáo dục công dân lớp 7 và 8 ở Trường THCS Phan Đình Phùng

Kinh nghiệm dạy học tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh trong mơn Giáo dục cơng dân lớp 7 và 8 ở Trường
THCS Phan Đình Phùng
PHẦN A - ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do lựa chọn đề tài
Hiện nay nước ta đang trong quá trình mở cửa, hội nhập với thế
giới trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Một mặt đem lại thời
cơ và điều kiện thuận lợi để phát triển đất nước. Mặt khác, các
thói hư tật xấu cũng lan truyền sâu rộng và mạnh mẽ hơn, ảnh
hưởng không nhỏ tới đời sống xã hội nước ta, đặc biệt là lứa
tuổi thanh thiếu niên nói chung và học sinh, sinh viên nói riêng
như: vấn đề sử dụng ma túy và hiểm họa AIDS, quan hệ tình
dục trước hơn nhân; vấn đề vi phạm an tồn giao thông, bạo
lực học đường, lối sống thực dụng, hưởng thụ, tự do vô kỉ luật...
đã và đang là mối quan tâm lo lắng của mỗi người, mỗi nhà và
toàn xã hội.
Trước tình hình đó, Đảng và Nhà nước đang phát động cuộc vận
động: "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"
một cách sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân và toàn quân trên
phạm vi cả nước. Mục đích là để khơi dậy và phát huy các giá
trị truyền thống đạo đức tốt đẹp, đấu tranh khắc phục sự suy
thoái về đạo đức, lối sống; chặn đứng và đẩy lùi các tệ nạn xã
hội; hình thành và phát triển các giá trị đạo đức của chủ nghĩa
xã hội, xây dựng con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa có nhân
cách tốt đẹp, bản lĩnh chính trị vững vàng, có lối sống văn
minh, góp phần làm cho quan hệ xã hội ngày càng lành mạnh,
tiến bộ.


Xuất phát từ ý nghĩa đó, từ năm học 2010 - 2011, Bộ Giáo dục
và Đào tạo bắt đầu triển khai thực hiện Chương trình tích hợp

nội dung “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh” trong các môn Ngữ văn, Lịch sử, Giáo dục công dân, Mĩ
thuật, Âm nhạc và Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Việc
tích hợp này được thực hiện theo chương trình của từng cấp
học, bậc học và theo nội dung chương trình của từng mơn,
thơng qua các bài cụ thể, các chủ đề cụ thể, với từng nội dung
tích hợp cụ thể.
Để đạt được mục tiêu giáo dục của Đảng và Nhà nước ta,
nguyện vọng hoài bão lớn của Bác Hồ, địi hỏi bất cứ giáo viên
bộ mơn nào cũng phải không ngừng nâng cao năng lực chuyên
môn, phẩm chất đạo đức người thầy giáo, luôn cải tiến phương
pháp, nghiệp vụ giảng dạy, đồng hành dạy “chữ” với dạy
“người”.
Đối với chương trình Giáo dục cơng dân trong trường Trung học
cơ sở, là môn học nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức
phổ thông, cơ bản phù hợp với lứa tuổi học sinh về thế giới
quan khoa học và nhân sinh quan tiến bộ; về các giá trị đạo
đức, pháp luật, lối sống. Mặt khác, đây là môn học giúp hình
thành và phát triển ở các em những tình cảm, niềm tin và thói
quen đạo đức, pháp luật, từ đó hình thành ý thức tự giác thực
hiện hành vi theo chuẩn mực chung của xã hội.
Trong chương trình Giáo dục công dân lớp 7 và 8 đã đề cập tới
hai vấn đề lớn: "Công dân với đạo đức", "Công dân với pháp
luật". Với nội dung chương trình như vậy việc tích hợp tư tưởng,
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào môn học là hết sức thuận
lợi. Vấn đề đặt ra đối với giáo viên giảng dạy môn Giáo dục


cơng dân là làm thế nào để việc tích hợp đó đạt được hiệu quả
như mong muốn.

Xuất phát từ những lí do trên tơi chọn đề tài nghiên
cứu: “Kinh nghiệm dạy học tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh trong mơn Giáo dục cơng dân lớp 7 và 8 ở
Trường THCS Phan Đình Phùng”.
2.Mục đích nghiên cứu
Như chúng ta đã biết, Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ kính u
của giai cấp cơng nhân và dân tộc Việt Nam, danh nhân văn
hóa thế giới, chiến sĩ lỗi lạc của phong trào cộng sản và công
nhân quốc tế. Tư tưởng và đạo đức của Hồ Chí Minh là sự kết
tinh những truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta và tinh hoa văn
hóa nhân loại. Điều quan trọng là các thế hệ sau phải biết học
tập và làm theo tấm gương đạo đức của Người phù hợp với
công việc, lứa tuổi, môi trường sống, học tập và làm việc của
bản thân.
Đối với học sinh THCS nói chung, học sinh lớp 7 và 8 nói riêng
là những chủ nhân tương lai của đất nước. Do đó, việc dạy học
tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh góp phần
trang bị cho học sinh những hiểu biết cần thiết, cơ bản về đạo
đức Hồ Chí Minh, trên cơ sở đó các em có được nhận thức, thái
độ và hành vi tích cực theo tấm gương đạo đức của Bác.
Giáo dục ý thức quan tâm tới việc học tập, làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; làm cho việc học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành thói quen và
nếp sống của học sinh.
Phát triển kĩ năng thực hành, kĩ năng phát hiện và ứng xử tích
cực trong việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí


Minh; thơng qua đó góp phần giáo dục học sinh trở thành công
dân tốt, biết sống và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh,

có trách nhiệm đối với gia đình, quê hương, đất nước.
Trong phạm vi của đề tài, bản thân tơi mong muốn tìm
hiểu thực trạng của việc tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh trong chương trình Giáo dục cơng dân lớp 7 và 8 ở
trường Trung học cơ sở Phan Đình Phùng và từ đó đề xuất một
số kinh nghiệm trong việc tích hợp đạt hiệu quả, chất lượng.
3. Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp, nội dung tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh trong chương trình Giáo dục cơng dân lớp 7 và 8 ở
trường Trung học cơ sở Phan Đình Phùng.
4.Phạm vi nghiên cứu
Học sinh lớp 7 và 8 ở trường Trung học cơ sở Phan Đình Phùng.
5.Phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
Đây là nhóm nghiên cứu nhằm thu thập những thơng tin liên
quan thơng qua việc sưu tầm tài liệu, phân tích và tổng hợp các
thông tin.
5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Đây là phương pháp dựa vào các vấn đề của đời sống xã hội
của học sinh, giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh thu thập
thông tin liên quan đến nội dung bài học.
5.3. Phương pháp trắc nghiệm
Phương pháp này giúp giáo viên nắm bắt những thông tin từ
học sinh để phân tích, tổng hợp theo mục đích nghiên cứu.
5.4. Phương pháp phỏng vấn


Giáo viên thu thập các ý kiến của học sinh thông qua các câu
hỏi phỏng vấn.
5.5. Phương pháp thống kê phân loại

Đây là phương pháp nghiên cứu thu thập số liệu và thống kê
phân tích để phân loại đối tượng học sinh trước và sau khi áp
dụng.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Đề tài góp phần vào việc đánh giá hiệu quả của một số phương
pháp trong việc tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh vào nội dung, chương trình Giáo dục cơng dân lớp 7 và 8 ở
trường Trung học cơ sở Phan Đình Phùng.
Đề xuất một số kinh nghiệm trong việc tích hợp tư tưởng, tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh vào nội dung, chương trình Giáo
dục cơng dân lớp 7 và 8 ở trường Trung học cơ sở Phan Đình
Phùng.
Đề tài có thể xem như một tư liệu tham khảo cho giáo viên
trong việc tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
vào nội dung, chương trình Giáo dục công dân lớp 7 và 8 ở
trường Trung học cơ sở Phan Đình Phùng.
PHẦN B - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1.Cơ sở lí luận
Dạy học là con đường cơ bản nhất giúp người học trong khoảng
thời gian ngắn nhất có thể chiếm lĩnh một khối lượng tri thức, kĩ
năng có chất lượng và hiệu quả cao nhất. Bởi lẽ dạy học là hoạt
động được tiến hành một cách có tổ chức, có kế hoạch, có nội
dung và phương pháp sư phạm của người giáo viên phù hợp với


đặc điểm tâm sinh lí và đặc điểm nhận thức của người học. Nhờ
vậy, học sinh tự giác, tích cực, chủ động lĩnh hội tri thức dễ
dàng, nhanh chóng. Chính hệ thống những tri thức và những kĩ
năng, kĩ xảo tương ứng được học sinh nắm vững trên cơ sở tiến
hành những thao tác trí tuệ, đặc biệt là thao tác tư duy độc lập,

sáng tạo trong hoạt động nhận thức đối với các tài liệu học tập.
Giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh phải phù hợp với
đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh, được triển khai theo
hướng tích hợp vào các mơn học và các hoạt động ngoại khoá,
phù hợp với đặc trưng của môn học, không làm thay đổi mục
tiêu và nội dung của môn học, bài học, đảm bảo tự nhiên, nhẹ
nhàng, tránh gây nặng nề, ngược lại góp phần vào việc tạo nên
sự gắn bó nội dung học tập với thực tiễn cuộc sống.
Chính vì vậy, tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
vào nội dung, chương trình môn học thực chất là việc lồng ghép
tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào từng nội dung,
từng bài học cụ thể trong chương trình sách giáo khoa. Nhằm
giúp người học vừa lĩnh hội được những kiến thức, kĩ năng cơ
bản, vừa hình thành ở các em kĩ năng vận dụng những kiến
thức cơ bản đã học vào thực tiễn cuộc sống; đồng thời, vừa
thấy được những tư tưởng, phẩm chất đạo đức của Hồ Chí Minh,
từ đó giúp học sinh có thêm niềm tin, ý thức, tình cảm và thói
quen học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác.
Cụ thể là trong chương trình Giáo dục công dân lớp 7 và 8 ở
Trường Trung học cơ sở Phan Đình Phùng, việc tích hợp tư
tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào nội dung mơn học,
chính là việc lồng ghép tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh vào từng nội dung, từng bài học cụ thể. Tuy nhiên, với đặc


điểm chương trình Giáo dục cơng dân lớp 7 và 8 nặng về lí
thuyết, do đó việc tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh vào từng nội dung, từng bài là rất cần thiết và quan trọng.
Việc tích hợp đó sẽ có tác dụng làm cho nội dung bài học trở
nên nhẹ nhàng, sinh động, bớt tính khô khan, giúp học sinh tiếp

thu bài tốt hơn, hứng thú với bài học hơn. Vấn đề đặt ra cho
mỗi giáo viên giảng dạy Giáo dục công dân lớp 7 và 8 là phải
tìm ra phương pháp tích hợp khoa học, hiệu quả cho từng bài
cụ thể.
Đối với môn Giáo dục cơng dân, giáo viên có thể tích hợp bằng
nhiều phương pháp khác nhau thông qua hệ thống các phương
pháp giảng dạy của môn học. Tuy nhiên, việc lựa chọn phương
pháp tích hợp phù hợp với nội dung từng bài và phù hợp với chủ
đề lồng ghép là rất quan trọng, nó quyết định hiệu quả của giờ
dạy cũng như của việc tích hợp.
2. Cơ sở thực tiễn
Trong nhà trường trung học cơ sở, mơn Giáo dục cơng dân có
vai trò quan trọng trong việc trang bị cho học sinh những kiến
thức phổ thông, cơ bản phù hợp với lứa tuổi học sinh về thế giới
quan khoa học và nhân sinh quan tiến bộ, về các giá trị đạo
đức, pháp luật, lối sống... qua đó học sinh hình thành và phát
triển nhân cách theo hướng tích cực, đáp ứng yêu cầu của xã
hội. Tuy nhiên, trong thực tế môn Giáo dục công dân trong nhà
trường phổ thông thường bị học sinh, phụ huynh, thậm chí cả
một số giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục coi đây là mơn học
phụ, do đó ít được quan tâm đầu tư như những mơn học khác,
nhiều học sinh có tâm lí học để đủ điều kiện lên lớp. Cho nên
nhiều em không có hứng thú với mơn học này. Mặt khác, một số


giáo viên giảng dạy môn học này chưa thực sự đầu tư đúng
mức, ngại đổi mới phương pháp giảng dạy cho phù hợp với nội
dung, yêu cầu của từng bài học cụ thể, xem nhẹ việc tích hợp
tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào bài dạy. Từ đó
làm cho học sinh khó hiểu bài và khơng gây được hướng thú

cho học sinh trong quá trình học tập mơn Giáo dục cơng dân.
Trong chương trình mơn giáo dục cơng dân lớp 7 và 8 có một số
bài mang tính trừu tượng, nặng về lí luận với mục đích là trang
bị cho học sinh cơ bản về đạo đức và pháp luật... từ đó giúp học
sinh có nhận thức đúng đắn, khoa học để nhìn nhận, xem xét
và đánh giá các vấn đề của thực tiễn cuộc sống đang diễn ra
xung quanh. Qua kinh nghiệm công tác của bản thân, tơi nhận
thấy việc tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
vào trong nội dung, chương trình giáo dục cơng dân lớp 7 và 8
có tác dụng rất lớn trong việc làm "mềm hóa" những kiến thức
trừu tượng, khô khan, làm cho nội dung bài học thêm phong
phú, sinh động hơn, gây được sự hứng thú với học sinh hơn.
Qua đó, giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách dễ dàng hơn.
Mặt khác, giúp học sinh có thêm hiểu biết về tấm gương đạo
đức của Hồ Chí minh từ đó thơi thúc các em có những hành
động tích cực trong việc làm theo tấm gương đạo đức của Bác
trong sinh hoạt và học tập hàng ngày của bản thân và nó cịn
có tác dụng thu hút, lơi cuốn học sinh, giúp các em thêm u
thích mơn học, tích cực học tập qua đó càng giúp học sinh có
những nhìn nhận đúng đắn hơn về vai trị, trách nhiệm của
mình trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
3. Một số yêu cầu trong việc tích hợp tư tưởng, tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh


Chúng ta đều biết chương trình Giáo dục cơng dân lớp 7 và 8 có
vai trị quan trọng trực tiếp trong q trình hình thành ý thức
chính trị, hành vi đạo đức, pháp luật và lối sống cho học sinh.
Môn học này có đặc điểm nổi bật là gần gũi với con người và xã
hội, gắn bó mật thiết với đời sống thực tiễn sinh động của gia

đình, nhà trường, xã hội. Chính vì thế, việc tích hợp tư tưởng,
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào từng nội dung, từng bài
học với chủ đề cụ thể là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, việc tích
hợp vừa có những thuận lợi và khó khăn nhất định:
+ Thuận lợi:
Trong chương trình có nhiều nội dung gần gũi với chủ đề tích
hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: Giáo dục bảo vệ
mơi trường, Giáo dục an tồn giao thơng, Giáo dục kĩ năng
sống, Giáo dục giới tính...
+ Khó khăn:
Trong chương trình Giáo dục cơng dân lớp 7, 8 chủ yếu là kiến
thức nặng về lí thuyết, địi hỏi giáo viên phải có sự hiểu biết sâu
rộng về nội dung của từng bài học cũng như nội dung của chủ
đề cần tích hợp.
Hơn nữa, trong một số bài chỉ có một phần hoặc một số nội
dung nhỏ có thể tích hợp được, đòi hỏi giáo viên phải nghiên
cứu kỹ bài học đồng thời phải có kiến thức sâu, rộng về tư
tưởng, tấm gương đạo đức của Hồ Chí Minh.
Qua quá trình cơng tác, tơi nhận thấy để tích hợp tư tưởng, tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh đạt hiệu quả, chất lượng chúng ta
cần làm tốt những bước sau:
3.1. Xác định đúng mục tiêu của bài học, tiết học và
mục tiêu tích hợp


Việc xác định mục tiêu bài học là một yêu cầu tất yếu đối với
mỗi giáo viên. Tuy nhiên, trong bài dạy có nội dung tích hợp thì
giáo viên cần phải hết sức chú ý đến việc xác định mục tiêu tích
hợp. Vì nếu xác định khơng đúng mục tiêu tích hợp sẽ dẫn đến
việc quá coi trọng việc tích hợp hoặc quá xem nhẹ việc tích hợp

dẫn đến giáo viên sẽ không xác định đúng nội dung của các
bước tiếp theo, khơng đạt được mục đích cuối cùng của tiết
học.
3.1.1. Xác định đúng mục tiêu bài học, tiết học
Việc xác định đúng mục tiêu của bài học, là hết sức quan trọng
và cần thiết. Qua đó giúp giáo viên có những căn cứ, cơ sở để
tiến hành các bước tiếp theo.
3.1.2. Xác định mục tiêu tích hợp
Như chúng ta đã biết mục tiêu của việc tích hợp tư tưởng, tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh vào trong nội dung bài học của
chương trình Giáo dục cơng dân lớp 7 và 8 là nhằm giúp học
sinh hiểu được một số phẩm chất đạo đức của Hồ Chủ tịch. Qua
đó, hình thành ở các em niềm tin và nghị lực để phấn đấu học
tập và rèn luyện theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
3.2. Xác định nội dung và lượng kiến thức cần tích hợp
Trên cơ sở mục tiêu và khối lượng kiến thức của bài học giáo
viên sẽ có căn cứ để xác định nội dung và lượng kiến thức tích
hợp phù hợp với bài học một cách hợp lí, khoa học, vừa đảm
bảo được mục tiêu của bài học, vừa đảm bảo mục tiêu tích hợp.
Nếu giáo viên xác định nội dung kiến thức tích hợp khơng phù
hợp với nội dung của bài sẽ dẫn đến làm phá vỡ mục tiêu của
bài học cũng như tính lơgic và tính hệ thống kiến thức của bài
học.


Nếu lượng kiến thức quá lớn sẽ quá sức tiếp thu của học sinh từ
đó sẽ khơng đảm bảo được thời lượng của bài học theo qui định
và không đạt được mục tiêu của bài học.
Nếu lượng kiến thức tích hợp q ít sẽ khơng thực hiện được
mục tiêu tích hợp. Do đó, việc xác định nội dung và khối lượng

kiến thức cần tích hợp giáo viên phải căn cứ vào những nguyên
tắc sau:
+ Nội dung tích hợp phải phù hợp với nội dung của bài học.
+ Nội dung tích hợp phải đảm bảo được tính logic và tính hệ
thống của bài học.
+ Lượng kiến thức tích hợp phải đảm bảo thời gian của bài học
theo quy định.
+ Lượng kiến thức tích hợp phải đảm bảo vừa sức với học sinh.
Muốn vậy, giáo viên phải hiểu được mức độ tiếp thu, lĩnh hội
kiến thức của đối tượng học sinh trong lớp, trong trường mình
giảng dạy.
3.3.Xác định trọng tâm kiến thức của bài học và
trọng tâm tích hợp
Việc xác định kiến thức trọng tâm của bài học và trọng tâm tích
hợp là rất quan trọng, nó quyết định đến hiệu quả và chất
lượng của giờ học, bài học. Nếu không xác định hoặc xác định
không đúng kiến thức trọng tâm của bài học và trọng tâm tích
hợp sẽ khơng thể phân chia thời gian hợp lí cho từng nội dung
kiến thức từ đó sẽ khơng thể làm nổi bật được u cầu của tiết
bài học.
3.4. Giao nhiệm vụ và hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài
ở nhà


Khi đã xác định được nội dung cần tích hợp, giáo viên phải giao
nhiệm vụ cho học sinh chuẩn bị trước ở nhà. Mục đích là giúp
học sinh chủ động, tích cực lĩnh hội kiến thức. Muốn học sinh
chuẩn bị bài có hiệu quả giáo viên cần phải:
+ Hướng dẫn học sinh sưu tập tài liệu và xử lí thơng tin. Đây là
khâu rất quan trọng, yêu cầu giáo viên phải đưa ra hệ thống

câu hỏi mang tính gợi mở để học sinh sưu tầm đúng tài liệu và
dễ dàng xử lí thơng tin.
+ Để kích thích học sinh tích cực, tự giác trong việc chuẩn bị
bài ở nhà giáo viên nên ghi điểm những em có sự chuẩn bị chu
đáo.
4. Lựa chọn phương pháp và nội dung tích hợp
Có nhiều phương pháp dạy học tích hợp học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong mơn Giáo dục cơng dân
trung học cơ sở nói chung và Giáo dục cơng dân lớp 7 và 8 nói
riêng, từ các phương pháp truyền thống như: Thuyết trình, đàm
thoại, nêu gương… đến các phương pháp hiện đại như: Thảo
luận nhóm, động não, nghiên cứu trường hợp điển hình, xử lí
tình huống… Các phương pháp này có thể được thực hiện qua
các hình thức học tập theo lớp, theo nhóm, cá nhân, có thể tổ
chức học tập trong lớp hoặc tại các địa điểm tham quan dã
ngoại.
Các phương pháp dạy học Giáo dục công dân truyền thống và
hiện đại đã được đề cập tới trong nhiều tài liệu khác nhau, được
giáo viên vận dụng thường xuyên trong các bài giảng của mình.
Có thể nói việc lựa chọn phương pháp tích hợp là hết sức
quan trọng, nó quyết định đến sự thành cơng hay thất bại của
nội dung tích hợp.


Việc lựa chọn phương pháp và kết hợp các phương pháp tích
hợp cho từng nội dung, phù hợp với từng bài học cần phải căn
cứ vào các yếu tố sau:
+ Căn cứ vào nội dung của tiết học, bài học và nội dung tích
hợp.
+ Căn cứ vào đối tượng học sinh.

+ Căn cứ vào điều kiện học tập của nơi giảng dạy.
Trong khuôn khổ của đề tài người viết chỉ đi sâu vào một số
phương pháp, thường được áp dụng trong dạy học tích hợp tư
tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong mơn Giáo dục
cơng dân lớp 7 và 8.
4.1. Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình
Nghiên cứu trường hợp điển hình là phương pháp sử dụng một
câu chuyện có thật về một người, một tập thể, một cơ quan,
đơn vị, hoặc sử dụng một câu chuyện được viết dựa theo những
trường hợp gần gũi xảy ra trong thực tiễn cuộc sống. Đôi
khinghiên cứu trường hợp điển hình cịn có thể được thực hiện
qua vi deo hay một băng catset.
* Mục tiêu của phương pháp
Làm cho bài học trở nên gần gũi, sinh động, có sức lơi cuốn, thu
hút được học sinh tham gia nhờ đó giúp học sinh dễ tiếp thu
kiến thức hơn.
* Cách thực hiện
+ Giáo viên yêu cầu học sinh đọc câu chuyện về trường hợp
điển hình.
+ Giáo viên nêu câu hỏi thảo luận cho các nhóm.
+ Các nhóm thảo luận và báo cáo kết quả.
+ Giáo viên kết luận.


* Lưu ý
Những trường hợp điển hình phải là những câu chuyện về người
thật, việc thật trong cuộc sống hoặc là những trường hợp gần
gũi thường xuyên xảy ra cuộc sống.
Các trường hợp điển hình phải thể hiện tính da dạng của cuộc
sống, tương đối phức tạp, với các dạng nhân vật và những tình

huống khác nhau.
Nội dung trường hợp điển hình phải phù hợp với chủ đề tích hợp
và chủ đề bài học Giáo dục công dân, phù hợp với trình độ và
đặc điểm lứa tuổi học sinh.
Câu chuyện có độ dài vừa phải.
* Nội dung tích hợp
Ví dụ 1
Khi dạy bàiSống giản dị(GDCD lớp 7), với chủ đề Tấm gương
sống giản dị của Bác Hồ, giáo viên có thể nêu trường hợp điển
hình qua câu chuyện trong sách giáo khoa “Bác Hồ trong ngày
Tuyên ngôn độc lập”.
- Học sinh đọc truyện:
Sáng sớm tinh mơ, ngày 2 tháng 9 năm 1945,…gần một triệu
người dân Việt Nam tay cầm cờ hoa, biểu ngữ đã trùng trùng
điệp điệp kéo về Quãng trường Ba Đình, tràn ngập cả những
phố phường xung quanh.
Trong buổi lễ long trọng, người dân Việt Nam náo nức chờ đợi
được thấy lãnh tụ, vị Chủ tịch đầu tiên của nước Cộng hịa mới.
Trong trí tưởng tượng của mọi người, vị Chủ tịch nước đầu tiên
sẽ không mặc áo hoàng bào , thắt đai thảm ngọc như một vị
Hoàng đế ngày xưa, nhưng nhất định phải ăn mặc sang trọng
và đầy vẻ uy nghiêm.


Nhưng khi Chủ tịch Hồ Chí Minh xuất hiện trên lễ đài, mọi người
đã vô cùng ngạc nhiên. Chủ tịch Hồ Chí Minh cười đơn hậu, vẫy
chào đồng bào, thân mật giản dị như một người cha hiền về với
đàn con. Bác mặc bộ quần áo ka-ki, đội mũ vải đã bạc màu và
đi đơi dép cao su bình dị. Cả một biển người xao động, hò reo
như sấm dậy, ai cũng cố nghển cao lên để nhìn cho rõ Người.

“Tơi nói đồng bào nghe rõ khơng?”
Vói giọng ấm áp, gần gũi, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xóa tan tất
cả những gì cịn xa cách giữa vị Chủ tịch nước với mọi người và
Người thật sự là vị “Cha già” kính yêu của dân tộc Việt Nam.
- Giáo viên nêu câu hỏi:
1/ Bác Hồ đã có những cử chỉ, ăn mặc và lời nói như thế nào
trong ngày Tuyên ngơn Độc lập?
2/ Những điều đó thể hiện đức tính gì của Bác Hồ?
3/ Những biểu hiện của Bác Hồ đã dẫn đến suy nghĩ và tình
cảm như thế nào của nhân dân dự lễ đối với Bác.
Ví dụ 2
Khi dạy bàiTự lập (GDCD lớp 8), với chủ đề Tấm gương về đức
tính tự lập của Bác Hồ, giáo viên có thể nêu trường hợp điển
hình qua câu chuyện trong sách giáo khoa “Hai bàn tay”.
- Học sinh đọc truyện:
Trước khi ra đi tìm đường cứu nước, Bác Hồ cịn rất trẻ, mang
tên Nguyễn Tất Thành. Lúc đó, anh Thành có một người bạn
thân tên là Lê. Một lần cùng nhau đi chơi phố, đột nhiên Thành
nhìn thẳng và mắt bạn, hỏi:
- Anh Lê, anh có u nước khơng?
Câu hỏi đột ngột khiến anh bạn ngạc nhiên, lúng túng trong
giây lát rồi trả lời:


- Tất nhiên là có chứ.
- Anh có thể giữ bí mật khơng?
- Có.
- Tơi muốn sang nước Pháp và các nước khác. Sau khi
xem xét họ làm như thế nào, tôi sẽ trở về giúp đồng bào chúng
ta. Nhưng nếu đi một mình, thật ra cũng có điều mạo hiểm như

khi đau ốm. Anh muốn đi với tôi không?
- Nhưng bạn ơi, chúng ta lấy tiền đâu mà đi?
- Đây tiền đây, - Anh Thành vừa nói, vừa xịe rộng hai bàn
tay - chúng ta sẽ làm việc, chúng ta sẽ làm bất cứ việc gì để
sống và để đi. Thế anh cùng đi với tôi chứ?
Bị lôi cuốn vì lịng hăng hái của bạn, anh Lê đồng ý,
nhưng sau khi nghĩ lại về cuộc phiêu lưu trên, Lê không đủ can
đảm để giữ lời hứa.
Vài ngày sau, người thanh niên Nguyễn Tất Thành đã ra
đi tìm đường cứu nước…
- Giáo viên nêu câu hỏi:
1/Vì sao Bác Hồ có thể ra đi tìm đường cứu nước mặc dù chỉ với
hai bàn tay không?
2/Trên đường đi Bác đã làm những việc gì?
3/Em học tập được điềugì ở Bác Hồ qua câu chuyện trên?
4.2. Phương pháp động não
Phương pháp động não thường được sử dụng trong dạy học
tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
trước khi giới thiệu bài học mới, giới thiệu một nội dung mới
hoặc kết thúc một nội dung nào đó.
* Mục tiêu của phương pháp


Tạo cho học sinhtập trung suy nghĩ, từng bước rèn luyện khả
năng tư duy độc lập trong sự hướng dẫn của giáo viên, khi cần
tìm hiều về một nội dung kiến thức.
Tạo cho học sinhlàm quen với môi trường học tập tích cực,
khơng bị áp đặt các luồng tư duy đồng thời phát huy khả năng
làm việc sáng tạo.
* Cách thực hiện

Nêu câu hỏi hoặc vấn đề, trong đó có nhiều cách trả lời, cần
được tìm hiểu trước cả lớp hoặc trước nhóm.
Khích lệ học sinhphát biểu.
Liệt kê các ý kiến lên bảng hoặc giấy to.
Phân loại các ý kiến; làm sáng tỏ những ý kiến chưa rõ.
Tổng hợp ý kiến của học sinhvà rút ra kết luận.
* Lưu ý
Câu hỏi động não phải là câu hỏi tạo ra một số cách trả lời khác
nhau.
Giáo viên hướng dẫn học sinhphát biểu ngắn gọn.
Không nên đánh giá, phê phán trong khi học sinhphát biểu.
* Nội dung tích hợp
Khi dạy bàiYêu thương con người (GDCDlớp 7), giáo viên có
thể sử dụng phương pháp động não, nêu câu hỏi: Bác Hồ của
chúng ta đã có những biểu hiện như thế nào về tình yêu thương
con người?
Học sinh có thể trả lời về các biểu hiện khác nhau, mỗi em trả
lời 1 hoặc 2 biểu hiện. Giáo viên ghi ngắn gọn tất cả các ý kiến
lên bảng, trừ những ý kiến trùng lặp. Giáo viên cũng có thể gợi
ý để giúp các em suy nghĩ, nói đúng về một biểu hiện nào đó.
Giáo viên phân loại ý kiến, kết luận về các biểu hiện đúng. Cuối


cùng, giáo viên khen ngợi những ý kiến đúng, không chê bai
những ý kiến chưa đúng mà cần động viên, khích lệ để các em
hăng hái tiếp tục tham gia vào các câu hỏi sau.
4.3. Phương pháp thảo luận nhóm
Phương pháp thảo luận nhóm có nhiều lợi thế sử dụng trong
dạy học Giáo dục cơng dân nói chung, trong dạy học tích hợp tư
tưởng và đạo đức Hồ Chí Minh nói riêng, là phương pháp trong

đó giáo viên tổ chức cho học sinh học tập theo những nhóm
nhỏ nhằm giải quyết các vấn đề trong nội dung tích hợp; tạo
điều kiện cho học sinh được giao lưu, học hỏi lẫn nhau, cùng
nhau hợp tác để giải quyết những nhiệm vụ chung của cả
nhóm.
* Mục tiêu của phương pháp
Giúp học sinh có thể lĩnh hội được kiến thức nhanh hơn, chắc
hơn.
Nhờ khơng khí thảo luận tập thể cởi mở nên cho học sinh sẽ
mạnh dạn hơn. Thông qua thảo luận tập thể, học sinh biết lắng
nghe ý kiến của bạn, tạo cơ sở giúp cho học sinh dễ hòa nhập
vào tập thể nhóm, tạo cho các em niềm hứng thú trong học tập.
Thơng qua thảo luận nhóm, học sinh có điều kiện phát triển kĩ
năng giao tiếp và kĩ năng hợp tác.
* Cách thực hiện
Giáo viên nêu chủ đề thảo luận.
Chia nhóm, giao nhiệm vụ cho học sinh, quy định thời gian và
phân cơng vị trí của các nhóm.
Các nhóm thảo luận.
Đại diện từng nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm
mình.


Các nhóm khác quan sát, lắng nghe và cho ý kiến.
Giáo viên tổng kết và nhận xét.
* Lưu ý
Nhiệm vụ thảo luận của các nhóm có thể độc lập hoặc trùng
nhau.
Cần quy định rõ thời gian thảo luận nhóm và thời gian trình bày
kết quả thảo luận của mỗi nhóm.

Trong khi các nhóm thảo luận, giáo viên cần đến từng nhóm để
quan sát, lắng nghe, gợi ý hoặc giúp đỡ khi cần thiết.
* Nội dung tích hợp
Khi dạy bàiLiêm khiết (GDCD lớp 8), sau khi học sinh đọc phần
Đặt vấn đề1, 2, 3,giáo viên có thể tổ chức cho học sinh thảo
luận nhóm các câu hỏi:
1/Em có suy nghĩ gì về cách xử sự của Ma-ri Quy-ri,
Dương Chấn và của Bác Hồ trong những câu chuyện trên.
2/Hành động của Bác Hồ được đánh giá như thế nào?
3/ Trong điều kiện hiện nay, việc học tập những tấm gương đó
có cịn phù hợp nữa khơng? Vì sao?
- Giáo viên chia nhóm, giao nhiệm vụ cho học sinh, quy định
thời gian và phân cơng vị trí của các nhóm.
- Các nhóm tiến hành thảo luận.
- Đại diện từng nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm
mình.
- Các nhóm khác quan sát, lắng nghe và cho ý kiến.
- Giáo viên tổng kết và nhận xét, đánh giá kết quả thảo luận
của các nhóm.
4.4. Liên hệ và tự liên hệ thực tế


Liên hệ và tự liên hệ thực tế là phương pháp tích hợp tạo ra
điều kiện để học sinh hiểu được vì sao phải học nội dung này và
cách vận dụng kiến thức bài học vào thực tế cuộc sống.
* Mục tiêu của phương pháp
Làm cho nội dung bào học gắn với thực tế đời sống xã hội, đáp
ứng yêu cầu giáo dục “học đi đôi với hành”.
Tạo điều kiện cho học sinh được bộc lộ thái độ, tình cảm, ý kiến
và cách làm của mình.

* Cách thực hiện
Trong bài dạy có nội dung tích hợp ở mức độ liên hệ, giáo viên
có thể yêu cầu học sinh liên hệ về tấm gương tơn trọng kỉ luật;
tấm gương kính già, yêu trẻ; tấm gương quý trọng thời gian;
tấm gương giữ chữ tín;... của Bác Hồ.
Giáo viên có thể u cầu học sinh tự liên hệ với bản thân.
* Nội dung tích hợp
Ví dụ 1
Khi dạy bàiGiữ chữ tín (GDCD lớp 8), giáo viên có thể thực
hiện tích hợp thơng qua phương pháp liên hệ về tấm gương giữ
chữ tín của Bác Hồ. Giáo viên yêu cầu 1 học sinh đọc cho cả lớp
cùng nghe câu chuyện về “Cái vòng bạc” trong sách giáo khoa
GDCD lớp 8, trang 11. Qua câu chuyện này, học sinh sẽ hiểu
nhanh hơn, cụ thể hơn thế nào là giữ chữ tín.
Ví dụ 2
Khi dạy bàiPháp luật và kỉ luật (GDCD lớp 8), giáo viên có thể
thực hiện tích hợp thơng qua việc liên hệ về tấm gương Bác Hồ
thực hiện pháp luật, qua câu chuyện “Chủ tịch nước cũng
khơng có đặc quyền”, trong đó Bác Hồ yêu cầu xe của Bác dừng


trước đèn đỏ như mọi người khác, khơng vì là Chủ tịch nước mà
khơng tơn trọng pháp luật chung.
Ví dụ 3
Khi dạy bàiĐoàn kết, tương trợ (GDCD lớp 7), giáo viên có
thể thực hiện tích hợp thơng qua việc liên hệ đến câu danh
ngơn của Bác Hồ nói về đồn kết, tương trợ là sức mạnh tạo
nên thành cơng:

“Đồn kết, đồn kết, đại đồn kết

Thành cơng, thành cơng, đại

thành cơng”.
5. Phương tiện thực hiện
- Tùy theo điều kiện của từng trường, và trình độ cơng nghệ của
bản thân, giáo viên có thể kết hợp những phương tiện truyền
thống và hiện đại như:
+ Giáo án, Sách giáo viên.
+ Tranh ảnh và các câu chuyện có liên quan.
+ Giấy khổ lớn, bút dạ, phiếu học tập.
+ Máy chiếu, băng hình....
- Lưu ý:Việc lựa chọn phương tiện phải phù hợp với nội
dung, mục tiêu và các phương pháp giảng dạy đã lựa chọn cho
tiết học, bài học…
6. Hiệu quả đạt được
Qua quá trình thực hiện các phương pháp tích hợp như trên vào
bài giảng trong các năm học 2010 -2011, 2011 -2012, 2012
-2013, 2013-2014và năm học 2014-2015cũng như những năm
học tới tại trường Trung học cơ sở Phan Đình Phùng ở các lớp
khối 7 và 8, tôi nhận thấy bài học thêm sinh động hơn, có tính
hấp dẫn cao hơn, khơng nặng nề, trái lại nó lại là dẫn chứng để
chứng minh cho các tri thức trừu tượng, khái quát vốn rất khó


hiểu. Do đó, học sinh tích cực và chú ý vào bài giảng hơn, điều
đặc biệt là các em đã hiểu và xác định rõ được nhiệm vụ của
bản thân cần phải phấn đấu, tu dưỡng đạo đức và học tập theo
tấm gương của Bác.
Cụ thể tơi và nhóm chun môn đã tiến hành kiểm tra sự hiểu
bài và chủ đề tích hợp của học sinh sau mỗi giờ dạy, làm căn cứ

để so sánh và đối chiếu thì thấy kết quả rấtkhả quan.
Tôi đã tiến hành kiểm tra ở các lớp khối 7 và 8, kết quả cho
thấy học sinh hiểu bài, nắm vững nội dung bài học và chủ đề
tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đạt khá cao
khoảng 85%.
Ngồi việc kiểm tra sự hiểu bài và nắm vững kiến thức của học
sinh, tôi cũng đã tiến hành khảo sát về sự hứng thú, u thích
mơn học của học sinh ở những lớp trên thông qua việc cho các
em trả lời câu hỏi phỏng vấn và trắc nghiệm. Kết quả cho
thấykhoảng trên 90% học sinh hứng thú và u thích mơn học.
Về biến chuyển của các em trong hành động cụ thể, ý thức học
tập và thực hiện các nội quy của lớp, trường, tham gia các hoạt
động tập thể và giúp đỡ nhau trong học tập nhận thấy ngay sau
mỗi tiết học. Thông qua việc quan sát và theo dõi của bản thân
và kết hợp đối chiếu với theo dõi của nhà trường thì ở những lớp
này số lượng học sinh vi phạm khuyết điểm giảm hơn so với
trước, đặc biệt hơn là có rất nhiều học sinh tích cực, hăng hái
trong các hoạt động tập thể.
PHẦN C-KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1.Kết luận


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào trong
chương trình Giáo dục cơng dân trong nhà trường Trung học cơ
sở nói chung, khối lớp 7 và 8 trường Trung học cơ sở Phan Đình
Phùng nói riêng, đang là một yêu cầu bắt buộc của trong nội
dung giảng dạy và giáo dục của Bộ Giáo dục và Đào tạo; nhằm
mục đích giúp học sinh hiểu biết sâu, rộng hơn về tư tưởng, đạo
đức của Bác Hồ, hình thành ở học sinh tình cảm và niềm tin yêu
vững chắc đối với Bác. Từ đó, thơi thúc các em tích cực học tập,

lao động và rèn luyện phẩm chất đạo đức của mình theo gương
Bác Hồ vĩ đại.
Trước yêu cầu đó, địi hỏi tất cả các giáo viên nói chung và giáo
viên giảng dạy môn Giáo dục Công dân nói riêng phải có sự cố
gắng trong việc tự tìm hiểu và học tập tư tưởng, tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh. Từ đó, nâng cao sự hiểu biết của mình về tư
tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, giúp cho việc tích hợp
tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào từng nội dung,
từng bài học một cách thuận lợi và có hiệu quả hơn. Đây cũng
chính là yêu cầu cần thiết đối với mỗi giáo viên trong việc học
tập nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ, năng lực sư phạm
cũng như đạo đức nghề nghiệp của bản thân.
Để việc tích hợp đạt hiệu quả như mong muốn, đòi hỏi giáo viên
phải biết lựa chọn chủ đề, nội dung tích hợp phù hợp, biết tích
hợp một cách linh hoạt cho từng nội dung cụ thể. Đồng thời
phải biết kết hợp nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học, sử
dụng phương tiện dạy học hợp lí, khoa học.
Qua q trình tiến hành dạy họctích hợp tư tưởng, tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh vào nội dung chương trình Giáo dục công
dân lớp 7 và 8 theo các yêu cầu nêu trên đã đem lại kết quả


khả quan. Tôi nhận thấy giáo viên cần hiểu rõ mục đíchcũng
nhưphương pháp và nội dung của việc tích hợp tư tưởng, tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh vào chương trình Giáo dục cơng
dânthì việc tích hợp sẽ rất dễ dàng và đem lại hiệu quả giáo
dục cao.
Tôi thiết nghĩ, mỗi giáo viên giảng dạy Giáo dục cơng dân cần
có tâm huyết với việc giảng dạy nói chung và với việc tích hợp
tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh nói riêng để làm cho

bài học thêm gần gũi hơn với học trò, giờ học phong phú, sinh
động và có sức cuốn hút hơn, góp phần làm thay đổi được nhận
thức của học sinh và những người xung quanh về vị trí và tầm
quan trọng của mơn học.
2. Kiến nghị
- Về phía giáo viên cần phải có sự đầu tư tìm tịi, lựa chọn tư
liệu, tranh ảnh… sao cho phù hợp và phải có sự chắt lọc thơng
tin, cần có sự đầu tư đổi mới phương pháp giảng dạy.
- Về phía nhà trường cần có sự quan tâm, tạo điều kiện hơn
nữa tới bộ môn Giáo dục công dân, có nội dung giảng dạy khoa
học, cung cấp trang thiết bị dạy học phù hợp, có các chương
trình đào tạo, bồi dưỡng giáo viên; tăng số tiết của bộ môn.
- Thường xuyên tổ chức cho học sinh và giáo viên kể chuyện
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Trong q trình áp dụng đề tài, chắc chắn không tránh
khỏi những thiếu sót, bản thân tơi sẽ tiếp tục vận dụng, theo
dõi để khắc phục những khiếm khuyếtvà bổ sung cho hoàn
thiện hơn vào những năm học tới.
Rất mong được sự đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp để đề
tài được hoàn thiện hơn.


Xin chân thành cảm ơn!

Suối

Tân,

Ngày 15 tháng 10 năm 2015
Người viết

Vũ Thị
Tứ