Thiết bị điều trị chứng bí tiểu của người lớn tuồi do phì đại tuyến tiền liệt lành tính bằng laser bán dẫn công suất thấp
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (862.39 KB, 97 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
XW
TRẦN ANH TÚ
THIẾT BỊ ĐIỀU TRỊ
CHỨNG BÍ TIỂU CỦA NGƯỜI LỚN TUỔI
DO PHÌ ĐẠI TUYẾN TIỀN LIỆT LÀNH TÍNH
BẰNG LASER BÁN DẪN CÔNG SUẤT THẤP
CHUYÊN NGÀNH:
MÃ SỐ NGÀNH:
KỸ THUẬT LASER
2.07.07
LUẬN VĂN THẠC SĨ
TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 10 NĂM 2004
CÔNG TRÌNH ĐƯC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP HỒ CHÍ MINH
Cán bộ hướng dẫn khoa học:
PGS.TS TRẦN MINH THÁI
Cán bộ chấm nhận xét 1 :
TS.BS PHẠM NGỌC THÁI
Cán bộ chấm nhận xét 2 :
TS HUỲNH QUANG LINH
Luận văn thạc só được bảo vệ tại
HỘI ĐỒNG CHẤM BẢO VỆ LUẬN VĂN THẠC SĨ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA, ngày . . . . . tháng . . . . năm 2004
Có thể tham khảo luận văn này tại Thư viện trường Đại học Bách Khoa – Đại học
Quốc Gia thành phố Hồ Chí Minh
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
PHÒNG ĐÀO TẠO SĐH
---------------
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc Lập – Tự Do – Hạnh Phúc
------------------------
Tp. HCM, ngày
tháng
năm 2004.
NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ
Họ tên học viên : TRẦN ANH TÚ
Ngày, tháng, năm sinh : 15 – 08 – 1976
Nơi sinh : Vụ Bản – Bình Lục – Hà Nam
Chuyên ngành : KỸ THUẬT LASER
Phái : Nam
MSHV :KTLS13 - 008
I-TÊN ĐỀ TÀI
THIẾT BỊ ĐIỀU TRỊ CHỨNG BÍ TIỂU CỦA NGƯỜI LỚN
TUỔI DO PHÌ ĐẠI TUYẾN TIỀN LIỆT LÀNH TÍNH BẰNG
LASER BÁN DẪN CÔNG SUẤT THẤP
II- NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG
2.1 Nhiệm vụ của đề tài
Sử dụng thiết bị quang châm bằng laser bán dẫn trong điều trị chứng bí tiểu ở
người lớn tuổi do phì đại tuyến tiền liệt lành tính trên số lượng bệnh nhân đủ lớn để
có thể đánh giá hiệu quả điều trị của phương pháp này.
2.2 Nội dung
2.2.1 Phân tích kỹ ưu và nhược điểm của các phương pháp điều trị chứng phì
đại tuyến tiền liệt lành tính
Trên cơ sơ ấy, đề xuất phương pháp điều trị mới, hoàn thiện hơn.
2.2.2 Xây dựng cơ sở lý luận của phương pháp điều trị chứng bí tiểu ở người
lớn tuổi do phì đại tuyến tiền liệt lành tính bằng laser bán dẫn công suất thấp.
2.2.3 Tiến hành thiết kế và chế tạo thiết bị điều trị chứng bí tiểu ở người lớn
tuổi do phì đại tuyến tiền liệt lành tính bằng laser bán dẫn công suất thấp.
Trên cơ sở lý luận của phương pháp điều trị, tiến hành thiết kế và chế tạo
thiết bị điều trị chứng bí tiểu do phì đại tuyến tiền liệt lành tính bằng laser bán dẫn
công suất thấp.
2.2.4 Tổ chức các cơ sở chữa trị sử dụng thiết bị điều trị chứng bí tiểu do phì
đại tuyến tiền liệt lành tính bằng laser bán dẫn trong điều trị lâm sàng.
Kết hợp với các cơ sở chữa trị đã sử dụng thiết bị quang châm laser bán dẫn
do phòng thí nghiệm “Công nghệ laser” chế tạo để triển khai và đưa thiết bị điều
trị bí tiểu do phì đại tuyến tiền liệt lành tính rộng rãi trong cộng đồng.
2.2.5 Đánh giá kết quả điều trị lâm sàng của thiết bị chế tạo được.
III- NGÀY GIAO NHIỆM VỤ
IV- NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ
V- HỌ VÀ TÊN CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
Cán bộ hướng dẫn:
PGS.TS TRẦN MINH THÁI
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
CHỦ NHIỆM NGÀNH
BỘ MÔN QUẢN LÝ
CHUYÊN NGÀNH
PGS.TS TRẦN MINH THÁI
PGS.TS TRẦN MINH THÁI
TS HUỲNH QUANG LINH
Nội dung và đề cương luận văn thạc só đã được Hội Đồng Chuyên Ngành thông qua.
PHÒNG ĐÀO TẠO SĐH
Ngày tháng năm 2004
KHOA QUẢN LÝ NGÀNH
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, chính xác và chưa từng được
công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.
Tác giả luận văn
Trần Anh Tú
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành khóa cao học và thực hiện luận văn
tốt nghiệp này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ hướng dẫn về
chuyên môn cũng như sự hỗ trợ về mọi mặt của nhiều giáo
sư, đồng nghiệp và gia đình. Tự đáy lòng mình, tôi xin
bày tỏ lòng biết ơn đối với:
PGS.TS Trần Minh Thái, đã tận tình hướng dẫn,
giúp đỡ trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và cố vấn
về chuyên môn cũng như hoàn thiện nội dung, hình thức
của luận văn này.
Xin cảm ơn cha mẹ đã có công ơn sinh thành, nuôi
dưỡng và dìu dắt con từng bước trên con đường đi đến
thành công.
Tập thể cán bộ Bộ môn Vật lý kỹ thuật– Trường
Đại học Bách Khoa Tp.HCM đã tạo điều kiện thuận lợi
và giúp đỡ tôi trong thời gian qua.
Tập thể các anh chị học viên cao học Kỹ thuật laser
khóa 13, đã cùng chia sẻ những khó khăn và giúp đỡ nhiệt
tình trong thời gian qua.
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
1
MỤC LỤC
MỤC LỤC .................................................................... 1
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ........................................ 4
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................. 5
PHẦN THỨ NHẤT: MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ
CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI ..................................................6
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ CHÍNH LIÊN QUAN
TRỰC TIẾP ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN ...........................................7
1.1. Khái niệm cơ bản về phì đại tuyến tiền liệt lành tính..........7
1.1.1 Định nghóa: ........................................................................................................... 7
1.1.2 Cấu trúc bộ phận sinh dục nam............................................................................. 7
1.1.3 Mô tả tuyến tiền liệt ............................................................................................. 8
1.2 Các phương pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt .................10
1.2.1 Dùng thuốc .......................................................................................................... 10
1.2.2 Phẫu thuật ........................................................................................................... 12
1.2.3 Liệu pháp nhiệt (thermotherapy)........................................................................ 16
1.2.4 Sử dụng laser công suất cao trong điều trị phì đại tuyến tiền liệt ....................... 19
1.2.5 Các phương pháp không phẫu thuật .................................................................... 20
CHƯƠNG 2: MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI
LUẬN VĂN ....................................................................................23
2.1 Mục tiêu ....................................................................................23
2.2 Các nhiệm vụ chính của đề tài ...............................................23
2.2.1 Phân tích kỹ ưu và nhược điểm của các phương pháp điều trị chứng phì đại
tuyến tiền liệt lành tính Trên cơ sơ ấy, đề xuất phương pháp điều trị mới, hoàn
thiện hơn. ..................................................................................................................... 24
2.2.2 Xây dựng cơ sở lý luận của phương pháp điều trị chứng bí tiểu ở người lớn
tuổi do phì đại tuyến tiền liệt lành tính bằng laser bán dẫn công suất thấp................. 24
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
2
2.2.3 Tiến hành thiết kế và chế tạo thiết bị điều trị chứng bí tiểu ở người lớn tuổi do
phì đại tuyến tiền liệt lành tính bằng laser bán dẫn công suất thấp............................. 24
2.2.4 Tổ chức các cơ sở chữa trị sử dụng thiết bị điều trị chứng bí tiểu do phì đại
tuyến tiền liệt lành tính bằng laser bán dẫn trong điều trị lâm sàng............................ 24
2.2.5 Đánh giá kết quả điều trị lâm sàng của thiết bị chế tạo được. ............................ 24
PHẦN THỨ HAI: KẾT QUẢ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI .. 25
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ CHỨNG BÍ TIỂU Ở
NGƯỜI LỚN TUỔI DO PHÌ ĐẠI TUYẾN TIỀN LIỆT LÀNH
TÍNH BẰNG LASER BÁN DẪN CÔNG SUẤT THẤP ..................26
3.1 Cơ sở lý luận của phương pháp điều trị chứng bí tiểu ở
người lớn tuổi ................................................................................ 26
3.1.1 Nguyên tắc điều trị của phương pháp ................................................................. 26
3.1.2 Sự lựa chọn bước sóng làm việc của laser bán dẫn để sử dụng trong điều trị
phì đại tuyến tiền liệt lành tính.................................................................................... 26
3.1.3 Hiệu ứng kích thích sinh học ............................................................................... 32
3.1.4 Cơ chế tác dụng điều trị chứng bí tiểu ở người lớn tuổi do phì đại tuyến tiền
liệt lành tính bằng laser bán dẫn công suất thấp .......................................................... 34
3.2 Thiết kế và chế tạo thiết bị điều trị chứng bí tiểu ở người
lớn tuổi do phì đại tuyến tiền liệt lành tính bằng laser bán dẫn
công suất thấp ................................................................................35
3.2.1 Bộ phận điều trị .................................................................................................. 35
3.2.2 Bộ phận định thời phục vụ cho điều trị ............................................................... 36
3.2.3 Bộ phận kiểm tra sự hoạt động của laser và các bộ phận chức năng.................. 36
3.2.4 Nguồn nuôi cho thiết bị....................................................................................... 37
3.2.5 Kích thước và trọng lượng thiết bị....................................................................... 37
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ SỬ DỤNG THIẾT BỊ ĐIỀU TRỊ CHỨNG
BÍ TIỂU Ở NGƯỜI LỚN TUỔI DO PHÌ ĐẠI TUYẾN TIỀN LIỆT
LÀNH TÍNH BẰNG LASER BÁN DẪN CÔNG SUẤT THẤP
TRONG ĐIỀU TRỊ LÂM SÀNG .....................................................38
4.1 Tổ chức triển khai sử dụng thiết bị điều trị đã chế tạo được
trong chữa trị lâm sàng................................................................ 38
TRẦN ANH TUÙ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
3
4.2 Kết quả sử dụng thiết bị điều trị chứng bí tiểu ở người lớn
tuổi do phì đại tuyến tiền liệt lành tính bằng laser bán dẫn
công suất thấp trong chữa trị lâm sàng tại Bệnh viện điều trị
phục hồi chức năng tỉnh Khánh Hòa ...........................................39
4.2.1 Phương pháp nghiên cứu điều trị lâm sàng và đối tượng .................................... 39
4.2.2 Quy trình điều trị................................................................................................. 40
4.2.3 Phương pháp tính thể tích tuyến tiền liệt ............................................................ 41
4.2.4 Tư liệu về bệnh nhân trong diện điều trị lâm sàng ............................................. 45
4.2.5 Kết quả điều trị lâm sàng.................................................................................... 49
4.3 Thống kê kết quả điều trị lâm sàng.......................................55
CHƯƠNG 5: BÀN LUẬN VÀ KẾT QUẢ .......................................59
5.1 Bàn luận ....................................................................................59
5.1.1 Về phương pháp điều trị ..................................................................................... 59
5.1.2 Về hiệu quả điều trị chứng phì đại tuyến tiền liệt lành tính ............................... 64
5.2 Kết luận ....................................................................................65
5.2.1 Kết luận 1 ........................................................................................................... 65
5.2.2 Kết luận 2 ........................................................................................................... 66
5.2.3 Kết luận 3 ........................................................................................................... 66
5.2.4 Kết luận 4 ........................................................................................................... 67
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...........................................68
PHỤ LỤC................................................................... 72
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
4
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 1: Bộ phận sinh dục nam................................................................................8
Hình 2: Trạng thái bình thường và bị phì đại lành tính của tuyến tiên liệt.............9
Hình 3: Điều trị phì đại tuyến tiền liệt bằng phương pháp cắt TURP ..................14
Hình 4: Sử dụng liệu pháp nhiệt để điều trị phì đại tuyến tiến liệt lành tính .......16
Hình 5: Hoá hơi bằng laser ở bước sóng 532 nm..................................................19
Hình 6: Bệnh nhân sử dụng ống thông tiểu ..........................................................21
Hình 7: Nong bong bóng cho bệnh nhân ..............................................................21
Hình 8: Vị trí thực hiện điều trị bằng quang trị liệu laser bán dẫn công suất thấp
..............................................................................................................................27
Hình 9: Giao diện chương trình mô phỏng Monte-Carlo......................................29
Hình 10: Sự phân bố mật độ năng lượng trong mô ứng với nồng độ sắc tố 6%....30
Hình 11: Sự phân bố mật độ năng lượng trong mô ứng với nồng độ sắc tố 6%....30
Hình 12: Các dạng đường đẳng năng lượng ở sát bề mặt da ................................31
Hình 13: Các đường đẳng năng lượng của hai bước sóng 780nm và 940nm ........31
Hình 14: Hình dáng thiết bị điều trị chứng bí tiểu ở người lớn tuổi do phì đại
tuyến tiền liệt lành tính bằng laser bán dẫn công suất thấp .................................37
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
5
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1: Sơ đồ tổ chức sử dụng thiết bị điều trị chứng bí tiểu do phì đại tuyến tiền
liệt lành tính bằng laser bán dẫn công suất thấp trong chữa trị lâm sàng ............38
Bảng 2: Kết quả thể tích tuyến tiền liệt trên siêu âm và tính bằng công thức
elipsoid tròn xoay .................................................................................................42
Bảng 3: Phân bố bệnh nhân theo lứa tuổi .............................................................45
Bảng 4: Phân bố bệnh nhân theo thể tích tuyến tiền liệt .....................................47
Bảng 5: Đánh giá độ phì đại của bệnh nhân trước khi điều trị .............................49
Bảng 6: Độ giảm thể tích tuyến tiền liệt sau khi điều trị .....................................50
Bảng 7: Độ giảm thể tích tuyến tiền liệt so với trước khi điều trị ........................51
Bảng 8: Thời gian điều trị phụ thuộc theo thể tích ...............................................52
Bảng 9: thời gian điều trị trung bình của 57 bệnh nhân .......................................53
Bảng 10: Đánh giá kết quả điều trị ......................................................................55
Bảng 11: Thống kê số liệu kích thước bệnh nhân trước và sau khi điều trị .........57
TRẦN ANH TUÙ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
6
PHẦN THỨ NHẤT
MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
7
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ CHÍNH LIÊN
QUAN TRỰC TIẾP ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN
1.1. Khái niệm cơ bản về phì đại tuyến tiền liệt lành tính
1.1.1 Định nghóa:
Phì đại tuyến tiền liệt lành tính là sự tăng trưởng các mô tuyến tiền liệt
không bình thường, mà đó không phải là tế bào ung thư. Ở đàn ông và thông
thường bắt đầu với những người đàn ông lớn tuổi, các mô bắt đầu phát triển.
Triệu chứng này có thể được coi là tiền ung thư và thường xuất hiện ở vùng phía
ngoài của tuyến tiền liệt, gọi là khu vực ngoại vi.
Trong khi các mô tuyến tiền liệt bị phì đại lành tính, sự phát triển quá
nhanh xuất hiện trong vùng trung tâm của tuyến tiền liệt, gọi là khu vực chuyển
tiếp và bao quanh vùng niệu đạo. Sức ép lên niệu đạo có thể gây ra khó khăn cho
cơ quan bài tiết, làm cho chúng ta khó khăn trong việc đi tiểu, không những thế
nó còn tác động lên cuộc sống, khả năng hoạt động tình dục,…
1.1.2 Cấu trúc bộ phận sinh dục nam
Cấu trúc bộ phận sinh dục nam bao gồm:
9 Dương vật
9 Bìu dái
9 Tinh hoàn
9 Tuyến tiền liệt
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
8
Tuyến tiền
liệt
Dương
vật
Bìu dái
Tinh hoàn
Hình 1: Bộ phận sinh dục nam
1.1.3 Mô tả tuyến tiền liệt
Tuyến tiền liệt được định vị giữa bàng quang, trực tràng và bao quanh niệu
đạo. Về cơ bản nó được chia làm ba vùng khác nhau:
o Những tuyến sản sinh ra tinh dịch: trong lúc quan hệ giới tính sẽ sản sinh
ra chất lỏng, các mô sẽ ép chất lỏng chảy vào niệu đạo, ở đây nó sẽ trộn
đều với tinh trùng và theo niệu đạo ra ngoài.
o Vùng những chất nền.
o Vùng trung tâm của tuyến tiền liệt mà bao quanh niệu đạo được gọi là khu
vực chuyển tiếp.
Toàn bộ tuyến tiền liệt được bao bọc bởi một lớp màng có sợi.
Tuyến tiền liệt cũng chứa đựng một men gọi là alpha 5 có tính khử,
chuyển đổi kích thích tố sinh dục nam.
Trong gian đoạn phát triển, tuyến tiền liệt trải qua nhiều sự thay đổi trong
cuộc sống của đàn ông. Khi sinh ra, tuyến tiền liệt có kích thước một hạt đậu Hà
Lan. Nó lớn lên dần và khi đến tuổi dậy thì nó bắt đầu mở rộng nhanh chóng, đạt
tới kích thước trưởng thành bình thường và ổn định đến khoảng 40 tuổi. Khi vượt
qua giai đoạn này, ở đa số đàn ông tuyến tiền liệt bắt đầu mở rộng lần nữa.
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
9
Hoocmon thay đổi cũng xuất hiện trong tuyến tiền liệt trong khi những kích thích
tố sinh dục nam vẫn còn bình thường.
Phì đại tuyến tiền liệt lành tính có thể gây ra:
o Dòng nước tiểu yếu.
o Gây khó khăn cho việc tiểu tiện.
o Bí tiểu.
o Tiểu ngắt quãng.
o Nước tiểu nhỏ giọt khi tiểu xong.
o Tiểu nhiều lần vào ban đêm.
o Không thể tiểu hết nước tiểu trong bàng quang.
Nếu không thể tiểu hết nước tiểu trong bàng quang thì chứng phì đại tuyến
tiền liệt có thể trở thành mối đe dọa nghiêm trọng cho sức khoẻ. Bàng quang
chứa đầy nước tiểu có thể dẫn đến nhiễm trùng bàng quang và hại thận.
Chứng phì đại tuyến tiền liệt lành tính phát triển theo lứa tuổi. Chứng phì
đại tuyến tiền liệt tác động đến khoảng một nửa nam giới ở độ tuổi (60 - 70) tuổi
và gần 80% ở lứa tuổi ngoài 80 [1].
Theo [2] cho biết, tỷ lệ mắc bệnh ở một số nước như sau: ở Pháp (35 47)%, ở Mỹ 80%, ở Trung Quốc 20%, còn ở Việt Nam khoảng 40%.
Hơn nữa, theo [1][3] cho biết: nguyên nhân gây ra phì đại tuyến tiền liệt
lành tính hiện nay chưa được biết rõ.
Chính điều này sẽ gây không ít khó khăn trong công tác điều trị.
ng dẫn tinh
Tuyến tiền liệt
Hình 2: Trạng thái bình thường và bị phì đại lành tính của tuyến tiên liệt
TRẦN ANH TUÙ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
10
1.2 Các phương pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt
1.2.1 Dùng thuốc
1.2.1.1 Tây dược
Một hoặc nhiều loại thuốc sau đây có thể chữa khỏi hoặc kiểm soát được
các triệu chứng do phì đại tuyến tiền liệt gây nên:
a. Kháng sinh:
Thuốc kháng sinh là cách điều trị truyền thống cho mọi dạng viêm tuyến
tiền liệt. Có thể bác só sẽ cho bệnh nhân dùng một loại thuốc kháng một loại vi
trùng, khi loại vi trùng cụ thể gây nhiễm trùng đã được xác định – dựa trên mẫu
nước tiểu và mẫu chất lỏng từ tuyến tiền liệt – có thể bác só điều trị cho bệnh
nhân dùng một loại thuốc khác hiệu quả hơn trong việc diệt vi trùng.
Vấn đề là bệnh nhân phải dùng kháng sinh trong bao lâu tùy thuộc vào
mức độ nhiễm trùng và phản ứng với thuốc như thế nào. Nếu bị viêm cấp tính, có
lẽ bệnh nhân cần dùng thuốc trong vài tuần, viêm tuyến tiền liệt mãn tính do vi
trùng thì thường kháng thuốc kháng sinh, khiến thuốc ít hiệu quả hơn. Cần phải
có nhiều thời gian để chữa khỏi bệnh và đôi lúc không thể chữa khỏi. Hơn nữa,
có thể bệnh sẽ tái phát ngay khi ngưng thuốc.
b. Thuốc phong bế alpha
Các loại thuốc này lúc đầu được chế tạo để chữa chứng cao huyết áp,
nhưng chúng cũng có lợi đối với các bệnh khác, kể cả phì đại tuyến tiền liệt lành
tính. Thuốc này làm giãn cơ bắp, kể cả cơ chậu và làm dễ tiểu hơn. Cơ quan quản
lý dược phẩm (Mỹ) đã cho sử dụng ba loại thuốc phong bế alpha chữa chứng phì
đại tuyến tiền liệt lành tính:
• Terazosin (Hytrin).
• Doxazosin (Cardura).
• Tamsulosin (Flomax).
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
11
Thuốc phong bế alpha có hiệu quả đối với khoảng 75% người sử dụng.
Thuốc tác dụng nhanh chóng. Trong vòng một đến hai ngày, đa số bệnh nhân
nhận thấy tăng lượng nước tiểu và giảm nhu cầu tiểu tiện.
Các bác só vẫn không chắc chắn về lợi ích và các tác dụng phụ về sau của
thuốc phong bế alpha. Tuy nhiên, thuốc tỏ ra an toàn. Tác dụng phụ của nó có thể
là bệnh nhân cảm thấy đau đầu hoặc chóng mặt, choáng váng hoặc mệt. Vì lý do
này, tốt nhất nên uống thuốc trước khi ngủ. Một số người còn gặp rắc rối trong
việc cương cứng dương vật và cảm thấy chóng mặt khi đứng dậy quá nhanh do
huyết áp thấp. Để giảm nguy cơ tác dụng phụ, bác só có thể cho bệnh nhân dùng
liều thấp và tăng dần liều lượng.
Tamsulosin: thuốc mới nhất trong ba loại thuốc trên, ít gây chóng mặt hơn.
Bệnh nhân cũng không cần phải tăng dần liều lượng. Vì thế, thuốc thường cho
kết quả nhanh hơn. Hiện tượng xuất tinh không bình thường có thể xảy ra ở người
dùng thuốc Tamsulosin. Tuy nhiên, có thể khắc phục vấn đề này bằng cách điều
chỉnh liều lượng thuốc sử dụng.
c. Finaterid (Proscar)
Finaterid làm giảm các triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt lành tính bằng
cách hoàn toàn khác. Thay vì làm giãn cơ chậu, thuốc thu nhỏ tuyến tiền liệt. Đối
với một số người có tuyến tiền liệt lớn, thuốc Finaterid có thể cải thiện triệu
chứng đáng kể. Dù vậy, thuốc thường không có hiệu quả nếu tuyến tiền liệt bình
thường hoặc bị phì đại vừa phải.
Finaterid tác dụng chậm. Sau ba tháng mới có sự cải thiện về dòng nước
tiểu và phải đến một năm mới có kết quả đầy đủ. Một số ít người dùng Finaterid
bị bất lực, giảm dục năng và giảm lượng tinh dịch phóng ra khi xuất tinh. Nhưng
ở đa số người thì Finaterid chỉ gây tác dụng phụ nhẹ. Tác dụng lâu dài của thuốc
này chưa được ai biết đến.
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
12
Finaterid có hai nhược điểm khác: đắt tiền hơn thuốc phong bế alpha thêm
vào đó nó còn làm hạ thấp mức PSA (chỉ số xét nghiệm kháng nguyên). Điều này
có thể gây ảnh hưởng đến đến xét nghiệm PSA để phát hiện ung thư tuyến tiền
liệt.
1.2.1.2 Đông dược
Hiện nay người ta sử dụng chế phẩm Tadimax, được bào chế dưới dạng
viên nén. Bệnh nhân dùng thuốc sau bữa ăn, mỗi lần 02 viên, ngày 03 lần.
Thành phần của thuốc Tadimax:
• Trinh nữ hoàng cung (Folium Crinilatofilii).
• Tri mẫu (Rhizoma Anemarrhenae).
• Hoàng bá (Cortex Phellodendri).
• Ích mẫu (Herba Leonuri).
• Đào nhân (Semen Persicae).
• Trạch tả (Rhizoma Alismatis).
• Xích thược (Radix Paeonae rubrae).
• Nhục quế (Cortex Cinnamomi).
Trên nghiên cứu lâm sàng, mở, không có đối chứng khảo sát tác dụng của
thuốc Tadimax trên 60 bệnh nhân bị phì đại tuyến tiền liệt lành tính, cho thấy:
thuốc có cải thiện tốt với các triệu chứng tiểu đêm, tiểu lắt nhắt và thể tích
tuyến tiền liệt giảm trung bình 4.95cm3 (thể tích trung bình tuyến tiền liệt từ
35.82cm3 giảm xuống còn 30.88cm3).
Kết quả: 75% cho kết quả tốt, 25% cho kết quả khá.
Thuốc có tác dụng nhanh, không gây tác dụng phụ.
1.2.2 Phẫu thuật
Có lúc phẫu thuật là phương pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt lành tính
phổ biến nhất. Nhưng vì hiện nay có nhiều người lựa chọn cách sử dụng thuốc,
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
13
mặt khác do sự phát triển mạnh của các phương pháp trị liệu khác nên phẫu thuật
đang giảm dần. Ngày nay, phẫu thuật được dùng phần lớn cho những trường hợp
nghiêm trọng hoặc nếu có những nhân tố phức tạp như:
• Thường xuyên nhiễm trùng đường tiểu
• Tổn thương thận do bí tiểu
• Chảy máu qua niệu đạo
• Sỏi bàng quang
Phẫu thuật là phương pháp trị liệu trị các triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt
lành tính hiệu quả nhất. Phẫu thuật là “tiêu chuẩn vàng” mà mọi phương pháp
điều trị khác dùng để đánh giá theo. Tuy nhiên, nó cũng có nguy cơ gây tác dụng
phụ nhiều nhất. May thay, rất ít người trải qua tác dụng phụ. Trong số người có
vấn đề về sức khỏe như: đái tháo đường, xơ gan, rối loạn tâm thần hoặc mắc
bệnh phổi, thận, tim nghiệm trọng, thì không nên phẫu thuật.
Có ba kiểu phẫu thuật chữa phì đại tuyến tiền liệt lành tính:
1.2.2.1 Cắt đoạn tuyến tiền liệt qua niệu đạo (transurethral resection of the
prostate - TURP)
Cắt đoạn tuyến tiền liệt qua niệu đạo là phương pháp thông dụng nhất.
Trong quá trình thực hiện, bệnh nhân được gây mê hoặc gây mê từ thắt lưng trở
xuống. Bác só phẫu thuật luồn một công cụ hẹp (ống soi cắt đoạn) vào niệu đạo
và dùng công cụ cắt mô rất nhỏ cạo mô tuyến tiền liệt phát triển quá mức. Bệnh
nhân có thể phải nằm viện 1 – 3 ngày sau khi phẫu thuật. Trong thời gian chờ
bình phục, bệnh nhân cần phải dùng ống thông tiểu trong vài ngày.
Cắt đoạn tuyến tiền liệt qua niệu đạo có hiệu quả và làm giảm các triệu
chứng nhanh chóng. Sau vài ngày, hầu hết các bệnh nhân có dòng nước tiểu
mạnh hơn. Sau đó, có thể có máu hoặc những cục máu xuất hiện trong nước tiểu.
Trước khi xuất viện bệnh nhân phải tự tiểu tiện một mình. Lúc đầu có thể có cảm
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
14
giác hơi đau hoặc hơi khó chịu khi nước tiểu đi qua vùng phẫu thuật. Sự khó chịu
này sẽ từ từ cải thiện dần.
Trong một số ít trường hợp, những tình trạng này chỉ là tạm thời. Xoa bóp
cơ nền vùng chậu sẽ giúp phục hồi khả năng kiểm soát bàng quang. Chức năng
sinh dục bình thường trở lại trong vòng vài tuần đến vài tháng. Tuy nhiên, cũng
có thể mất đến một năm mới phục hồi hoàn toàn.
Một tác dụng phụ thường gặp của phẫu thuật là xuất tinh ngược. Trong
trường hợp này, khi xuất tinh, tinh dịch sẽ chảy ngược lên bàng quang thay vì
được phóng ra ngoài qua dương vật, điều này sẽ dẫn đến vô sinh. Cắt đoạn tuyến
tiền liệt qua niệu đạo cũng có thể để lại sẹo và gây hẹp hiệu đạo. Điều này
thường được khắc phục bằng một phương pháp kéo căng đơn giản và được thực
hiện mà bệnh nhân không cần phải nằm viện.
Có đến 10% số người được phẫu thuật cắt đoạn tuyến tiền liệt qua niệu
đạo cần phẫu thuật lại trong vòng 10 năm, bởi vì các mô tuyến tiền liệt phát triển
trở lại.
Bàng quang
Tuyến
tiền liệt
Thiết bị
TURP
Hình 3: Điều trị phì đại tuyến tiền liệt bằng phương pháp cắt TURP
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
15
1.2.2.2 Rạch tuyến tiền liệt qua niệu đạo (Transurethral incision of the
prostate - TUIP)
Rạch tuyến tiền liệt qua niệu đạo có thể được dùng nếu bệnh nhân có
tuyến tiền liệt nhỏ hoặc phì đại vừa phải. Phương pháp này còn được sử dụng cho
người không thể phẫu thuật vì lý do sức khỏe hoặc bởi vì họ không muốn vô sinh
do xuất tinh ngược.
Giống như cắt đoạn tuyến tiền liệt qua niệu đạo, rạch tuyến tiền liệt qua
niệu đạo đòi hỏi những công cụ đặc biệt dùng để luồn qua niệu đạo. Nhưng thay
vì cắt bỏ mô tuyến tiền liệt, bác só chỉ cần rạch một hay hai vết trong tuyến tiền
liệt. Các vết cắt làm mở rộng ống niệu đạo, giúp bệnh nhân đi tiểu dễ dàng hơn.
Phương pháp này ít gây rủi ro biến chứng hơn các phương pháp phẫu thuật
khác và không đòi hỏi nằm viện qua đêm. Tuy nhiên, phương pháp này ít hiệu
quả hơn và cần phải điều trị lại. Một số người chỉ được cải thiện dòng nước tiểu
chút ít.
1.2.2.3 Cắt bỏ tuyến tiền liệt mở
Kiểu phẫu thuật này thường thực hiện chỉ khi tuyến tiền liệt quá lớn, thận
lại bị tổn thương hoặc bệnh nhân bị mắc các nhân tố phức tạp khác như: sỏi bàng
quang. Gọi là “mở” (open) vì bác só sẽ phẫu thuật rạch phần bụng dưới vào tuyến
tiền liệt, thay vì vào tuyến tiền liệt qua niệu đạo.
Cắt bỏ tuyến tiền liệt mở là phương pháp trị liệu chứng phì đại tuyến tiền
liệt lành tính hiệu quả nhất. Các biến chứng của phương pháp này tương tự như
biến chứng của phương pháp cắt đoạn tuyến tiền liệt qua niệu đạo và bệnh nhân
nằm viện từ 5 đến 10 ngày.
Khi điều trị chứng phì đại tuyến tiền liệt lành tính, bác só sẽ thực hiện mổ
tuyến tiền liệt và chỉ phần bên trong tuyến tiền liệt bị cắt bỏ, phần bên ngoài của
tuyến tiền liệt được giữ nguyên.
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
16
Phục hồi sau khi phẫu thuật
Tùy theo loại phẫu thuật, có thể mất hai tuần đến vài tháng để phục hồi
hoàn toàn. Trong thời gian hồi phục này, tốt nhất bệnh nhân nên tránh các hoạt
động như khuân vác, va đập vào vùng hậu như khuân vác các vật nặng, đạp xe,
làm căng cơ bụng dưới như khi đại tiện.
1.2.3 Liệu pháp nhiệt (thermotherapy)
Đây là liệu pháp điều trị sử dụng nhiệt năng hủy bỏ mô tuyến tiền liệt phát
triển thái quá. Liệu pháp nhiệt lấp khoảng trống giữa dùng thuốc và phẫu thuật.
Liệu pháp nhiệt hiệu quả hơn dùng thuốc đối với các triệu chứng từ vừa cho đến
nghiêm trọng và không gây nhiều tác dụng phụ như phẫu thuật, tuy nhiên liệu
pháp này sẽ gây ra vùng thương tổn lớn, hoại tử và để lại sẹo về sau.
Hình 4: Sử dụng liệu pháp nhiệt để điều trị phì đại tuyến tiến liệt lành tính
1.2.3.1 Liệu pháp viba qua niệu đạo (transurethral microwave therapyTUMT)
Liệu pháp viba qua niệu đạo là sử dụng nhiệt ở dạng năng lượng viba để
hủy diệt một phần bên trong tuyến tiền liệt phì đại một cách an toàn.
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
17
Trong phương pháp này có một máy phát năng lượng viba, năng lượng này
được truyền qua một que thăm được luồn vào niệu đạo. Que thăm này bao gồm
một antenna viba rất nhỏ, bên trong phát ra năng lượng viba đốt nóng các tế bào
phì đại và tiêu diệt chúng. Người ta dùng nước mát chạy quanh đầu và các bên
của antenna trong suốt tiến trình phẫu thuật để bảo vệ niệu đạo khỏi bị đốt nóng.
Trong khi điều trị, bác só sẽ tiến hành gây tê cục bộ kiểm soát cơn đau.
Bệnh nhân có thể cảm thấy nóng ở tuyến tiền liệt và vùng bàng quang. Có thể
bệnh nhân cũng rất muốn đi tiểu nhưng bị co cứng bàng quang. Những phản ứng
này thường chịu đựng được và biến mất sau khi điều trị xong. Bệnh nhân có thể
về nhà và tiểu tiện bình thường – thường là cùng ngày. Khoảng 30% cần mang
ống thông tiểu trong vài ngày.
Không như phương pháp điều trị cắt đoạn tuyến tiền liệt qua niệu đạo, liệu
pháp viba cần phải mất vài tuần bệnh nhân mới bắt đầu thấy sự cải thiện đáng
chú ý. Hiệu quả lâu dài của phương pháp này cũng không chắc chắn. Có một
nghiên cứu cho thấy khoảng 60% - 70% người ban đầu phản ứng tốt với liệu pháp
viba qua niệu đạo, nhưng sau 4 năm chỉ có 25% bệnh nhân hài lòng với kết quả
điều trị. Những người phản đáp tốt sau 4 năm là những người có triệu chứng ban
đầu rất nhẹ.
Trong quá trình phục hồi, bệnh nhân có cảm giác cần tiểu cấp bách, tiểu
thường xuyên và có máu trong nước tiểu là điều bình thường. Có thể có những
thay đổi về lượng tinh dịch. Tuy nhiên, không như phẫu thuật, liệu pháp viba qua
niệu đạo thường không gây bất lực, mất khả năng kiểm soát bàng quang hay xuất
tinh ngược.
Không nên áp dụng liệu pháp này nếu bệnh nhân đang dùng bộ điều hòa
nhịp tim hay bất kỳ mô cấy kim loại nào.
1.2.3.2 Tách kim qua niệu đạo (transurethral needle ablation - TUNA)
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
18
Tách kim qua niệu đạo là phương pháp hoạt động bằng cách truyền sóng
X-quang qua những cây kim được luồn vào tuyến tiền liệt bằng đường niệu đạo.
Cũng như trong liệu pháp viba qua niệu đạo, một que thăm đặc biệt được luồn
qua niệu đạo, kim được đưa vào tuyến tiền liệt bằng cách điều khiển que thăm.
Tách kim qua niệu đạo thường kém hơn phẫu thuật truyền thống trong việc
giảm thiểu triệu chứng và cải thiện dòng nước tiểu. Hiệu quả lâu dài của phương
pháp tách kim qua niệu đạo vẫn chưa biết đến. Một trở ngại của liệu pháp này là
nó không hiệu nghiệm ở người có tuyến tiền liệt lớn.
Tuy nhiên, liệu pháp này không gây mất khả năng kiểm soát bàng quang
hay bất lực. Tác dụng phụ có thể là bí tiểu, có máu trong nước tiểu, tiểu tiện gây
đau đớn và nguy cơ xuất tinh ngược.
1.2.3.3 Hóa hơi bằng điện qua niệu đạo (transurethral electrovaborization
of the prostate - TVP)
Hóa hơi tuyến tiền liệt bằng điện qua niệu đạo là một dạng biến đổi của
phương pháp phẫu thuật qua niệu đạo. Hóa hơi tuyến tiền liệt bằng điện qua niệu
đạo giúp cắt bỏ mô tuyến tiền liệt hầu như không gây chảy máu, cùng với thời
gian nằm viện ngắn hơn và thời gian dùng ống thông cũng ngắn hơn.
Liệu pháp này cần một dụng cụ kim loại đặc biệt phát ra dòng điện cao tần
để cắt và hóa hơi mô phát triển thái quá, trong khi bịt kín mô không cho chảy
máu.
Hóa hơi tuyến tiền liệt bằng điện qua niệu đạo có thể có hiệu qủa như
phương pháp phẫu thuật qua niệu đạo, nhưng chi phí ít hơn và ít gây tai biến hơn.
Về mặt kỹ thuật, kiểu phẫu thuật này đơn giản hơn và hầu như không gây
chảy máu nên rất tiện ích cho người có nguy cơ biến chứng cao, kể cả người dùng
thuốc chống đông máu.
TRẦN ANH TÚ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
19
Cũng như các phương pháp trị liệu khác, hiệu quả về lâu dài của phương
pháp hóa hơi tuyến tiền liệt bằng điện qua niệu đạo cũng chưa được biết.
1.2.4 Sử dụng laser công suất cao trong điều trị phì đại
tuyến tiền liệt
Điều trị bằng laser công suất cao được thực hiện tương tự như liệu pháp
nhiệt, nhưng liệu pháp này sử dụng tia laser thay vì năng lượng viba, sóng Xquang hay dòng điện để tạo nhiệt. Sử dụng laser công suất cao thường không gây
bất lực hay mất khả năng kiểm soát bàng quang kéo dài. Tuy nhiên, bệnh nhân
cần phải dùng ống thông tiểu trong nhiều ngày.
1.2.4.1 Hóa hơi tuyến tiền liệt qua niệu đạo (transurethral evaporation of
the prostate - TUEP)
Tương tự như hóa hơi bằng điện. Sự khác nhau giữa hai phương pháp này
là bác só dùng năng lượng laser công suất cao chiếu trực tiếp vào mô tuyến tiền
liệt để tiêu diệt mô tuyến tiền liệt thay vì dùng dòng điện cao tần. Phương pháp
này thường an toàn và hạn chế làm chảy máu, đồng thời cải thiện đáng kể dòng
nước tiểu sau khi điều trị.
Hình 5: Hoá hơi bằng laser ở bước sóng 532 nm
TRẦN ANH TÚ
