Luận Văn Vai trò giới trong gia đình buôn bán nhỏ ở Hà Nội hiện nay (Nghiên cứu trường hợp tại phường Trung Liệt, quận Đống Đa, Hà Nội)

Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

i hc Quc gia Hà Nội
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn

PHẠM THỊ KIM XUYẾN

VAI TRŨ GIỚI TRONG GIA ĐÌNH BN BÁN NHỎ Ở HÀ NỘI
HIỆN NAY (NGHIÊN CỨU TRƢỜNG HỢP TẠI PHƢỜNG
TRUNG LIỆT, QUẬN ĐỐNG ĐA, HÀ NỘI)

Hà Nội - 2007
-1-


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

LI CM N

hon thành luận văn "Vai trị giới trong gia đình bn bán
nhỏ ở Hà Nội hiện nay" (Nghiên cứu trƣờng hợp phƣờng Trung Liệt,
quận Đống Đa, Hà Nội) tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ tận tình, chu đáo
của TS Nguyễn Thị Kim Hoa, cô đã ủng hộ và chỉ bảo cho tơi từ khi tơi
có ý tƣởng nghiên cứu và trong suốt quá trình làm luận văn với tinh thần
làm việc nghiêm túc, khoa học và cố gắng. Tôi xin gửi tới cô lời cảm ơn
sâu sắc nhất.
Tôi xin cảm ơn các thầy giáo, cô giáo giảng dạy ở Khoa Xã hội học
đã cho tôi những kiến thức quý báu, những kinh nghiệm học tập và
nghiên cứu trong suốt thời gian tôi học ở đây.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới các cán bộ làm việc trong Uỷ ban nhân
dân phƣờng Trung Liệt và tồn thể các hộ gia đình khảo sát đã giúp cho

tôi những ý kiến, những câu trả lời xác thực.
Việc học tập và chuyến đi khảo sát của tôi đã thu đƣợc kết quả nhƣ
mong muốn cũng nhờ sự giúp đỡ nhiệt tình của các bạn học cùng khố
cao học với tơi, xin cảm ơn tất cả các bạn.
Tôi muốn gửi lời cảm ơn tới các đồng nghiệp, gia đình, bạn bè đã
động viên, ủng hộ và giúp đỡ tơi trong q trình học tập và làm luận văn.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn.

Học viên

Phạm Thị Kim Xuyến

-2-


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

MC LC

Li cm n ......................................................................................................... 1
Mục lục ............................................................................................................... 3
Danh mục bảng ................................................................................................. 6
Danh mục biểu .................................................................................................. 7
Mở đầu ............................................................................................................... 8
1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................. 8
2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài: ..................................................... 10
2.1. Ý nghĩa khoa học ....................................................................................... 10
2.2. Ý nghĩa thực tiễn ........................................................................................ 10
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 10
3.1. Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 10

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 11
4. Đối tƣợng, khách thể và phạm vi nghiên cứu ............................................... 11
4.1. Đối tƣợng nghiên cứu................................................................................. 11
4.2. Khách thể nghiên cứu................................................................................. 11
4.3. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 11
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp thu thập thông tin ................................. 12
5.1 Phƣơng pháp luận ........................................................................................ 12
5.2 Phƣơng pháp thu thập thông tin .................................................................. 13
5.2.1 Phƣơng pháp quan sát .............................................................................. 13
5.2.2 Phƣơng pháp phân tích tài liệu................................................................. 13
5.2.3 Phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng ....................................................... 14
5.2.4 Phƣơng pháp phỏng vấn sâu cá nhân ....................................................... 14
6. Giả thuyết nghiên cứu và khung phân tích ................................................... 15
6.1 Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................. 15
6.2 Khung phân tích .......................................................................................... 16
-3-


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

Ni dung .......................................................................................................... 17
Chng 1: Cơ sở lý luận của đề tài ............................................................... 17
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu .................................................................... 17
1.1.1. Các công trình nghiên cứu ngồi nƣớc ................................................... 17
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu trong nƣớc. ................................................... 19
1.2. Khái niệm then chốt: .................................................................................. 21
1.2.1 Khái niệm Vai trò ..................................................................................... 21
1.2.2 Khái niệm giới .......................................................................................... 23
1.2.3. Khái niệm Vai trò giới. ........................................................................... 24
1.2.4. Khái niệm Gia đình ................................................................................. 26

1.2.5. Khái niệm gia đình bn bán nhỏ ........................................................... 27
1.2.6. Chức năng của gia đình ........................................................................... 27
1.3. Cách tiếp cận lý thuyết đƣợc vận dụng vào nghiên cứu: ........................... 28
1.3.1. Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nƣớc về việc phát triển
khu vực kinh tế gia đình. ................................................................................... 28
1.3.2. Lý thuyết vai trị ..................................................................................... 31
1.3.3. Lý thuyết lựa chọn hợp lý ....................................................................... 32
1.3.4. Lý thuyết phân công lao động ................................................................. 34
Chƣơng 2: Vai trị giới trong thực hiện các chức năng gia đình ................ 38
2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu và các gia đình bn bán nhỏ ................ 38
2.1.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu .................................................................. 38
2.1.2. Đặc điểm của các gia đình bn bán nhỏ đƣợc nghiên cứu ................... 39
2.2. Vai trò giới trong chức năng kinh tế của gia đình ..................................... 43
2.2.1 Trong hoạt động bn bán ....................................................................... 43
2.2.2. Trong hoạt động phục vụ buôn bán ........................................................ 52
2.2.3. Hiệu quả hoạt động bn bán ................................................................. 55
2.3. Vai trị giới trong chức năng tái sản xuất con ngƣời .................................. 58
2.3.1. Quyết định số con và thời gian sinh con ................................................. 59
2.3.2. Quyết định biện pháp kế hoạch hố gia đình .......................................... 61
-4-


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

2.4. Vai trũ gii trong chức năng chăm sóc, giáo dục của gia đình ................. 71
2.4.1. Trong hoạt động chăm sóc gia đình ....................................................... 71
2.4.2.Trong hoạt động giáo dục con cái ............................................................ 77
2.5 Vai trị giới trong chức năng tình cảm, tinh thần của gia đình ................... 85
2.5.1 Tăng cƣờng mối quan hệ tình cảm trong gia đình ................................... 85
2.5.2 Kiểm sốt, điều hồ mối quan hệ trong gia đình ..................................... 89

Kết luận và khuyến nghị .............................................................................. 91
1. Kết luận ......................................................................................................... 91
2. Khuyến nghị .................................................................................................. 93
Tài liệu trích dẫn ............................................................................................. 96
Phụ lục ........................................................................................................... 100
Bảng hỏi về vai trị giới trong gia đình bn bán nhỏ .............................. 100
Hƣớng dẫn Phỏng vấn sâu cá nhân tại gia đình ....................................... 111
Hƣớng dẫn Phỏng vấn sâu cán bộ phụ nữ .................................................. 111

-5-


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

DANH MC BNG
Bng 1 : Sở hữu nhà ở và thời gian kết hôn (%) .................................................. 41
Bảng 2: Sự tham gia của phụ nữ và nam giới vào công việc buôn bán (%) ....... 43
Bảng 3: Sự tham gia của phụ nữ vào các hoạt động buôn bán theo địa điểm
cửa hàng (%) ........................................................................................................ 51
Bảng 5: Tƣơng quan giữa thời gian buôn bán với tiền tiết kiệm (%) .................. 56
Bảng 4: Ngƣời làm việc nhà và buôn bán khi ngƣời phụ nữ nghỉ sinh (%) ....... 70
Bảng 5: Tỷ lệ ngƣời làm buôn bán thay vợ khi sinh đối chiếu với địa điểm
buôn bán của gia đình .......................................................................................... 70
Bảng 6: Sự đảm nhận chính trong các công việc nội trợ hàng ngày (%) ............ 74
Bảng 7: cơng việc chăm sóc con (%) .................................................................. 75
Bảng 8: Quyết định việc học tập, hƣớng nghiệp cho con cái (%) ...................... 77
Bảng 9: Những khó khăn trong việc dạy con (%)................................................ 81
Bảng 10 : Tƣơng quan gia đình gặp khó khăn khi dạy con với địa điểm bn
bán khác nhau (%) ................................................................................................ 82

Bảng 11: Lo lắng đối với con cái hiện nay (%) .................................................. 84
Bảng 12: Tƣơng quan số bữa ăn chung của cả gia đình với địa điểm
buôn bán (%) ........................................................................................................ 87
Bảng 14: Những hoạt động trong thời gian rỗi .................................................... 88
Bảng 15: Ngƣời điều hoà mối quan hệ trong gia đình (%) .................................. 89
Bảng 16 : Ngƣời trò chuyện với con cái (%) ....................................................... 90

-6-


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

DANH MC BIU

Biu 1: Tƣơng quan theo nhóm tuổi của phụ nữ trong việc thực hiện công
việc buôn bán ...................................................................................................... 49
Biểu đồ 2: Sự tham gia của hai vợ chồng vào các công việc bn bán theo
nhóm tuổi của vợ ................................................................................................ 50
Biểu đồ 3: Ngƣời đi vay vốn ............................................................................... 52
Biểu đồ 4: Nguồn vay vốn .................................................................................. 53
Biểu đồ 7: Tỷ lệ phụ nữ và nam giới quyết định nạo hút thai ............................ 66
Biểu đồ 8: Tổ chức bữa ăn .................................................................................. 86

-7-


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

M U

1. Tớnh cp thiết của đề tài
Từ Đại hội VI Đảng Cộng sản Việt Nam (1986), nƣớc ta chuyển đổi từ
nền kinh tế tập trung bao cấp sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần.
Một trong những sự đổi mới tƣ duy quan trọng nhất là quan điểm kinh tế thị
trƣờng, về phát triển khu vực kinh tế tƣ nhân, tạo đà phát triển kinh tế gia
đình. Sự thay đổi này tạo ra động lực mạnh mẽ trong hành động của mọi ngƣời
dân và góp phần đáng kể làm biến đổi bộ mặt kinh tế của đất nƣớc. Với quan
điểm này, cộng đồng đã vƣợt qua cái nhìn định kiến về "con bn" của nhóm
thƣơng nhân vốn dai dẳng tồn tại qua các thời kỳ lịch sử phong kiến, trong cơ
chế kinh tế bao cấp, để đi tới thực sự nhìn nhận họ nhƣ một nhóm xã hội với vị
thế và vai trò quan trọng trong sự chuyển đổi mạnh mẽ về kinh tế - xã hội,
trong những bƣớc hội nhập về mọi mặt ra thế giới của đất nƣớc Việt Nam.
Trong xu thế biến đổi đó phải kể tới sự khởi sắc của hoạt động buôn bán,
kinh doanh ở các hộ gia đình. Chức năng kinh tế của gia đình bị lu mờ trong
thời kỳ nền kinh tế tập trung bao cấp thì nay đã đƣợc khơi phục, đƣợc thừa
nhận và khuyến khích phát triển. Kinh tế gia đình đƣợc cơng nhận là một trong
6 thành phần kinh tế cơ bản của hệ thống kinh tế quốc dân. Khu vực kinh tế
này thực sự đóng vai trị quan trọng trong việc duy trì sự tăng trƣởng của kinh
tế quốc dân hàng năm. Gia đình ngày càng khẳng định là đơn vị kinh tế năng
động, hiệu quả. Từ chỗ chủ yếu là đơn vị tiêu thụ, gia đình chuyển sang đơn vị
sản xuất và tự hoạch toán với những thay đổi tất yếu trong sự vận hành của
thiết chế này.
Sự biến đổi kinh tế- xã hội nhƣ vậy kéo theo những biến đổi trong gia
đình, có thể thấy rằng việc làm giàu đã đem lại những thành quả tốt đẹp cho
gia đình, tuy nhiên bên cạnh những thành quả kinh tế tốt đẹp, gia đình đã gặp
-8-


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

phi nhng vn cần giải quyết, nhƣ sự biến đổi vai trò của các thành viên
trong gia đình, giáo dục gia đình, xung đột gia đình…
Đã có nhiều cơng trình nghiên cứu xã hội học với quy mô lớn nhỏ khác
nhau về mọi khía cạnh của đời sống gia đình, ở các vùng miền khác nhau, ở
các loại hình gia đình khác nhau, nhƣ gia đình nơng thơn, gia đình miền núi,
gia đình cơng nhân, gia đình nơng dân, gia đình trí thức…
Gia đình bn bán nhỏ là loại hình gia đình phát triển rất mạnh mẽ trong
những năm vừa qua, và có xu hƣớng mở rộng số lƣợng hơn nữa trong thời gian
tới. Nhóm gia đình này có những đặc trƣng chung nhƣ mọi gia đình khác, tuy
nhiên, tính chất bn bán đã tạo ra một số khác biệt nhƣ tính chất tự do trong
lao động, tự hạch toán kinh tế gia đình, tự do cả theo nghĩa họ khơng là hội
viên, đoàn viên của các tổ chức hội, đoàn thể xã hội nào. Phụ nữ và nam giới
trong gia đình này tạo thu nhập cho gia đình bằng hoạt động bn bán hàng
ngày của mình.
Những nghiên cứu liên quan trực tiếp đến vai trị giới trong các gia đình
bn bán nhỏ cịn rất ít. Chính vì vậy việc chọn đề tài này là chúng tơi muốn
tìm hiểu vai trị giới trong gia đình bn bán nhỏ mong rằng góp phần vào việc
hiểu biết chung về vấn đề giới và gia đình ở Việt Nam.
Trong những gia đình bn bán nhỏ, vai trị giới có chịu tác động, ảnh
hƣởng của tính chất nghề nghiệp hay khơng, vai trị giới trong việc thực hiện
các chức năng kinh tế, giáo dục con cái, tái sản xuất con ngƣời cũng nhƣ trong
việc đảm bảo đời sống vật chất, tinh thần cho gia đình thế nào? Để trả lời
những câu hỏi này cần có những khảo sát, nghiên cứu làm rõ.
Bản thân ngƣời thực hiện luận văn này rất yêu thích những vấn đề liên
quan đến giới và gia đình.
Từ những lý do đó, luận văn mong muốn làm rõ thực trạng vai trò giới
trong gia đình bn bán nhỏ qua khảo sát thực tế tại phƣờng Trung Liệt thuộc

-9-

Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

qun ng a - Hà Nội, mong góp phần cải thiện quan hệ giới trong gia đình
nói chung và gia đình bn bán nói riêng và thực hiện chủ trƣơng chính sách
bình đẳng giới, tiến bộ của xã hội của Đảng và Nhà nƣớc ta.
2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài:
2.1. Ý nghĩa khoa học
Nghiên cứu Vai trò giới trong gia đình bn bán nhỏ từ hƣớng tiếp cận xã
hội học để tìm hiểu, nhận diện sự tham gia và quyền bình đẳng của phụ nữ và
nam giới vào thực hiện các chức năng gia đình. Trên cơ sở đó đề tài làm rõ
hiện trạng vai trị giới trong nhóm gia đình bn bán nhỏ ở Hà Nội trong bối
cảnh kinh tế thị trƣờng.
Những kết quả và thông tin thu đƣợc có thể làm tài liệu tham khảo hữu
ích cho các cá nhân, tổ chức quan tâm đến lĩnh vực này.
2.2. Ý nghĩa thực tiễn
Từ những kết quả nghiên cứu, hy vọng luận văn này sẽ đƣa ra đƣợc
những khuyến nghị hữu ích tới những những ngƣời lập chính sách và thực hiện
chính sách để họ thực hiện tốt hơn nhiệm vụ của mình. Đồng thời, từ kết quả
nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần làm cho nam giới và phụ nữ trong các gia
đình bn bán nhỏ, đặc biệt là những ngƣời phụ nữ hiểu rõ hơn vai trò mà họ
đang đảm nhận, những vƣớng mắc mà họ đang gặp phải trong việc thực hiện
vai trị của mình, từ đó giúp đỡ họ nâng cao địa vị, giảm thiểu những xung đột
vai trị nảy sinh.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
- Phân tích vai trị giới trong các gia đình bn bán nhỏ thông qua một số
hoạt động thực hiện các chức năng của gia đình

- 10 -

Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

- Tỡm hiu tỏc động của hoạt động buôn bán đến việc thực hiện các vai trò
của phụ nữ và nam giới .
- Đƣa ra khuyến nghị mang tính giải pháp đối với các cấp chính quyền có
biện pháp quản lý và hoạt động hiệu quả hơn trong lĩnh vực liên quan đến
giới, bình đẳng giới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ một số khái niệm liên quan đến đề tài: Vai trò; vai trị giới,
giới, gia đình; gia đình bn bán nhỏ; chức năng của gia đình
- Phân tích thực trạng thực hiện vai trò giới trong sản xuất và tái sản
xuất của gia đình bn bán nhỏ.
- Đề xuất khuyến nghị cho các cấp chính quyền nhằm nâng cao địa vị
của ngƣời phụ nữ trong gia đình tạo điều kiện cho phụ nữ vừa làm tốt vai trị
kinh tế, vừa giữ gìn hạnh phúc gia đình và nâng cao chất lƣợng cuộc sống.
4. Đối tƣợng, khách thể và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Vai trị giới trong các gia đình buôn bán nhỏ
4.2. Khách thể nghiên cứu
Phụ nữ (ngƣời vợ) và nam giới (ngƣời chồng) trong các gia đình bn
bán nhỏ.
4.3. Phạm vi nghiên cứu
Trong luận văn này đi vào tìm hiểu vai trị giới trong hoạt động sản xuất
và tái sản xuất của gia đình, khơng đi vào tìm hiểu vai trò giới trong hoạt động
cộng đồng. Với khuân khổ một luận văn khơng có điều kiện tìm hiểu vai trò
giới trong tất cả các hoạt động sản xuất và tái sản xuất của gia đình mà chỉ tìm
hiểu, phân tích vai trị giới trong một số hoạt động tiêu biểu . Trên cơ sở đó
đƣa ra kết luận trong khuôn khổ các nội dung nghiên cứu. Mặt khác, luận văn

- 11 -


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

ch mi cú iu kiện khảo sát gia đình làm nghề bn bán nhỏ tại đơ thị với số
lƣợng mẫu khơng lớn, chƣa có sự so sánh nhiều chiều và chƣa thể đại diện cho
cho các hộ gia đình bn bán nhỏ.
Phạm vi khơng gian nghiên cứu: Phƣờng Trung Liệt, Quận Đống Đa,
thành phố Hà Nội.
Phạm vi thời gian nghiên cứu: năm 2007
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp thu thập thông tin
5.1 Phương pháp luận
Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử cho rằng trong
xã hội khơng có hiện tƣợng, sự vật nào tồn tại độc lập, tách biệt nhau mà
chúng liên kết chặt chẽ với nhau; hiện tƣợng, sự vật này tác động và chịu tác
động của hiện tƣợng, sự vật kia, đồng thời chúng còn chuyển hố lẫn nhau:
“Tất cả thế giới mà chúng ta có thể nghiên cứu đƣợc là một hệ thống, một tập
hợp gồm các vật thể khăng khít với nhau... Việc các vật thể ấy đều có liên hệ
qua lại với nhau đã có nghĩa là các vật thể này tác động lẫn nhau, sự tác động
qua lại ấy chính là sự vận động” [1, 945].
Việc nghiên cứu các vấn đề xã hội yêu cầu phải xem xét các hiện tƣợng
xã hội trong mối liên hệ với các hiện tƣợng xã hội khác, phải xem xét tất cả các
mặt, các yếu tố của sự vật, hiện tƣợng, nhƣng vì các biểu hiện của sự vật, hiện
tƣợng là rất lớn nên chúng ta chỉ xem xét những mối liên hệ quan trọng nói lên
bản chất sự vật, hiện tƣợng cần nghiên cứu.
Chủ nghĩa duy vật lịch sử cho rằng những hiện tƣợng xã hội đều có quy
luật, khơng có hiện tƣợng xã hội nào là ngẫu nhiên. Ăngghen viết: “Nhƣ vậy,
xét chung và tồn bộ, ngẫu nhiên hình nhƣ cũng chi phối cả những sự kiện lịch
sử. Nhƣng ở đâu mà ngẫu nhiên hình nhƣ tác động ở mặt ngồi thì ở đấy, tính

- 12 -


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

ngu nhiờn y luụn luôn bị chi phối bởi những quy luật nội tại bị che giấu; và
vấn đề chỉ là phát hiện ra những quy luật đó” [8, 932].
Chúng ta cần phải hiểu đƣợc những bản chất của sự vật, hiện tƣợng để từ
đó phát hiện ra những quy luật phát triển của chúng. Những quy luật phát triển
của hiện tƣợng, sự vật nhiều khi lộ rõ, nhƣng phần lớn là ẩn dấu bên trong
những biểu hiện có vẻ bất thƣờng, do vậy ngƣời nghiên cứu phải phát hiện ra
đƣợc những quy luật kể cả dễ nhận thấy và ngầm ẩn, khó nhận biết của sự vật,
hiện tƣợng.
Vận dụng chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử là
rất cần thiết đối với mục tiêu của luận văn. Chúng ta không thể phát hiện, làm
rõ một hiện tƣợng chỉ theo những biểu hiện không cơ bản, không rõ ràng và
khơng đầy đủ của chúng. Chính vì những lý do đó, tƣ tƣởng của chủ nghĩa duy
vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử luôn là kim chỉ nam cho nghiên
cứu này.
5.2 Phương pháp thu thập thông tin
5.2.1 Phương pháp quan sát
Quan sát những hoạt động hàng ngày của các gia đình bn bán nhỏ đã
hình thành nên ý tƣởng nghiên cứu của đề tài.
Trong quá trình thu thập thơng tin định tính và định lƣợng, quan sát thái
độ, hành vi của ngƣời trả lời để xem xét tính xác thực của thơng tin. Ngồi ra
chúng tơi cịn quan sát nhà ở và của hàng- nơi buôn bán của gia đình để đánh
giá bổ sung về cuộc sống của họ.
5.2.2 Phương pháp phân tích tài liệu
Phân tích các tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu. Từ đó tìm ra

những vấn đề, những khía cạnh chƣa đƣợc đề cập, làm rõ. Trên cơ sở đó định
hƣớng cho vấn đề nghiên cứu của mình

- 13 -


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

Ngun ti liu bao gồm:
- Các sách, các đề tài nghiên cứu trƣớc đây có liên quan đến đề tài nghiên
cứu.
- Báo, tạp chí có liên quan
- Các báo cáo, số liệu về tình hình kinh tế, văn hố, xã hội ở địa bàn
nghiên cứu.
5.2.3 Phương pháp nghiên cứu định lượng
Phƣơng pháp nghiên cứu cơ bản của luận văn là phân tích thơng tin định
lƣợng thu đƣợc qua điều tra chọn mẫu 151 bảng hỏi của những gia đình bn
bán nhỏ có hộ khẩu tại Hà Nội, hiện đang buôn bán trên địa bàn nghiên cứu
(phƣờng Trung Liệt). Các khách thể trên đƣợc lựa chọn theo các tiêu chí chính
sau: 1) Gia đình bn bán nhỏ; 2) Tuổi của ngƣời buôn bán đƣợc phân theo
18-34; 35-49 và 50 trở lên, lý do của việc chia thành các nhóm trên là ở các
nhóm tuổi khác nhau thì mức sinh khác nhau cho nên việc thực hiện các vai trò
khác nhau. Những yếu tố nhƣ thời gian của cuộc hơn nhân, mức độ xã hội hố
vai trị giới đƣợc đối chiếu vì có liên quan đến sự vận hành thiết chế gia đình.
Các tiêu chí đƣợc cân nhắc tiếp theo là: Địa điểm buôn bán (tại nhà ở
hay khơng tại nhà ở). Cách phân nhóm này thực hiện dựa trên sự kết hợp tƣơng
đối các tiêu chí có liên quan nhiều tới nội dung và điều kiện thực hiện các vai
trò của phụ nữ và nam giới.
5.2.4 Phương pháp phỏng vấn sâu cá nhân
Phƣơng pháp nghiên cứu định tính đƣợc sử dụng nhằm thu thập các

thơng tin cho phép phân tích, nhận xét bổ sung cho các thông tin thu đƣợc từ
các phƣơng pháp định lƣợng, phƣơng pháp phân tích tài liệu... Phƣơng pháp
này đƣợc triển khai qua 10 phỏng vấn sâu với cơ cấu cụ thể gồm: 1 Cán bộ phụ
nữ phƣờng, 9 phỏng vấn sâu chia đều cho 3 nhóm gia đình (mỗi nhóm gia đình
thực hiện 2 cuộc phỏng vấn sâu chia đều cho vợ và chồng để phân tích và đối
- 14 -


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

chng). S kt hp thơng tin định tính với định lƣợng sẽ cho phép kiểm định
chính xác hơn các giả thuyết đƣợc đƣa ra.
6. Giả thuyết nghiên cứu và khung phân tích
6.1 Giả thuyết nghiên cứu
Giả thuyết 1:

Trong gia đình bn bán nhỏ, ngƣời phụ nữ và nam giới
tham gia và đóng góp nhiều cơng sức vào việc bn bán,
của gia đình. Phụ nữ làm việc liên quan đến trực tiếp
buôn bán, nam giới là trụ cột và quyết định.Phụ nữ tƣơng
đối bình đẳng với nam giới trong quyền ra quyết định
kinh tế.

Giả thuyết 2:

Ngƣời phụ nữ là ngƣời thực hiện chủ yếu công việc tái
sản xuất của gia đình và thực hiện chức năng gắn kết tình
cảm gia đình.

Giả thuyết 3:

Vai trị giới trong gia đình bn bán nhỏ khơng khác
nhiều lắm so các loại hình gia đình khác.

- 15 -


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

6.2 Khung phõn tớch

BI CẢNH KINH TẾ - XÃ HỘI

Hệ thống chính sách pháp luật , tư
tưởng liên quan đến gia đình, giới, kinh
tế hộ

Hoạt động bn bán
của gia đình

VAI TRỊ GIỚI TRONG THỰC HIỆN CÁC
CHỨC NĂNG CỦA GIA ĐÌNH

Thực hiện
chức năng
kinh tế

Thực hiện
chức năng
tái sản xuất

con người

Thực hiện
chức năng
giáo dục,
chăm sóc

- 16 -

Thực hiện
chức năng
tình cảm,
tinh thần


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

NI DUNG
CHNG 1: C SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu ngồi nước
Trên thế giới đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về vai trị giới, phân cơng
lao động theo giới cả trên phƣơng diện lý thuyết và thực nghiệm. Trƣớc hết
phải đề cập đến tác phẩm: “ Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của
nhà nước” của Engels ( 1884). Có thể coi đây là một trong những cơng trình
nghiên cứu về phân cơng lao động theo giới sớm nhất. Đứng trên quan điểm
duy vật lịch sử, Engels đã mô tả sự phân công lao động theo giới gắn liền với
sự tồn tại của các hình thức sở hữu tƣ liệu sản xuất khác nhau, các kiểu hôn
nhân và gia đình khác nhau.Theo đó, địa vị xã hội của phụ nữ và nam giới thay
đổi khi có sự thay đổi về mơ hình phân cơng lao động mà nguồn gốc sâu xa

của nó bắt nguồn từ sự thay đổi về quan hệ đối với tƣ liệu sản xuất, về kỹ thuật
cũng nhƣ hình thái hơn nhân và gia đình.
Một trong những cơng trình khác đƣợc nhiều ngƣời biết đến là tác phẩm:
“Giới tính thứ hai” của Simone De Beauvoir (1949). Trong tác phẩm này tác
giả đã giải thích các nguyên nhân dẫn đến “địa vị hạng hai” của phụ nữ. Bà
khẳng đinh rằng phụ nữ phải đảm nhận phần lớn cơng việc nội trợ. Phụ nữ
càng làm việc thì quyền lợi của họ càng thấp kém. Từ đó Bà lên tiếng bênh vực
quyền lợi của họ và đấu tranh nhằm xố bỏ tình trạng bất bình đẳng nam- nữ.
Tác phẩm “ Sự huyền bí của nữ tính” của Betty Friedan ( 1963) đƣợc
coi
là một cơng trình rất nổi tiếng về phân công lao động theo giới. Trên cơ sở
nghiên cứu 50 trƣờng hợp phụ nữ trung lƣu lớp trên chuyên đảm nhận các
công việc nội trợ trong khi các ông chồng của họ làm các công việc ngoài gia

- 17 -


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

ỡnh v cú lng, Bà đã phát hiện ra rằng sự phân công lao động ấy dã đem
đến cho những ngƣời phụ nữ này sự khốn khổ và thất vọng.
Nghiên cứu của Boserup với tiêu đề: “Vai trò của phụ nữ trong phát
triển kinh tế” ( 1970) đã làm thay đổi nhận thức về phân công lao động theo
giới của con ngƣời. Boserup đã xác định một cách có hệ thống và ở phạm vi
thế giới trong các nền kinh tế nông nghiệp. Những khám phá của Bà đã góp
phần làm sáng tỏ hơn nữa bức tranh về phân công lao động theo giới thơng qua
việc phân tích và khẳng định vai trị quan trọng của lao động nữ trong các nƣớc
thuộc thế giới thứ ba.
Tác giả Ann Oakley- ngƣời đầu tiên đƣa thuật ngữ giới vào xã hội học.
Cơng trình nghiên cứu “ Xã hội học về người nội trợ” ( 1974) bà đã đề cập đến

sự bất bình đẳng trong phân cơng lao động theo giới trong công việc nội trợ và
chỉ ra rằng ở nhiều nơi công việc nội trợ không công và không đƣợc trả lƣơng
phần lớn do phụ nữ đảm nhận, nam giới đã thối thác cơng việc này.
Với tiêu đề: “ Công việc của phụ nữ- Sự phát triển và phân công lao
động theo giới”, E. Leacock, Helen I. Safa và những ngƣời khác ( 1986) một
lần nữa làm sáng tỏ những kết luận của Boserup về phân cơng lao động theo
giới và vai trị của thế giớ thứ ba. Không những thế nghiên cứu của họ đã mở
rộng ra để xem xét sự phân công lao động cả trong xã hội nông nghiệp và xã
hội công nghiệp. Các tác giả cũng chứng minh rằng dù trong xã hội nơng
nghiệp hay cơng nghiệp thì phụ nữ cũng bị đặt những gánh nặng của cơng việc
tái sản xuất ngồi hoạt động sản xuất để kiếm sống, điều đó khiến họ thƣờng
xuyên phải lao động quá sức.
Vào thập kỷ 90 của thế kỷ 20, Carolin O. N Moser đã cho ra đời tác
phẩm “ Kế hoạch hoá về giới- Lý thuyết, thực hành và huấn luyện” (1993).
Cuốn sách này không chỉ cung cấp những khái niệm then chốt có liên quan đến
phân công lao động theo giới và các công cụ phân tích và lập kế hoạch về giới

- 18 -


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

trong cỏc chng trỡnh phát triển mà cịn chỉ ra thực trạng phân cơng lao động
theo giới ở nhiều xã hội khác nhau.
Bên cạnh đó cịn nhiều cơng trình nghiên cứu khác cũng đề cập đến các
khía cạnh của phân cơng lao động theo giới trong sản xuất, tái sản xuất và công
việc cộng đồng ở các quốc gia khác nhau trong bối cảnh của các nền văn hố
khác nhau.
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu trong nước.
Ngay từ thời kỳ kiến thức về giới còn khá mới mẻ ở Việt nam, nhiều

tác giả trong nƣớc đã đặt vấn đề nghiên cứu về phân công lao động theo giới
và lao động của phụ nữ.
Tác giả Đào Thế Tuấn trong nghiên cứu có tên “Phụ nữ trong kinh tế
hộ nông dân” ( 1992) cũng đã khẳng định vai trò to lớn của phụ nữ trong sản
xuất và tái sản xuất. Tác giả cho rằng cần thay đổi kiểu phân công lao động
theo giới hiện tại để giảm gánh nặng công việc và nâng cao địa vị xã hội cho
phụ nữ.
Tác giả Lê Thị Quý với đề tài “ Vai trò của phụ nữ trong nền kinh tế
thị trường ở Việt Nam” ( 1994) đã cho thấy cƣờng độ lao đông quá cao của
phụ nữ dƣới tác động của cơn lốc kinh tế thị trƣờng để mƣu sinh và những mặt
trái của thực trạng ấy.
Đề tài “Phân cơng lao động theo giới trong gia đình nơng dân” (
1997) của tác giả Lê Ngọc Văn đã chỉ ra mơ hình phân cơng lao động theo giới
ở khu vực nông thôn trong thời kỳ kinh tế thị trƣờng. Với xu thế nam giới
đƣợc khuyến khích chuyển sang các hoạt động tạo thu nhập tiền mặt, phụ nữ
gắn với công việc tái sản xuất và sản xuất các sản phẩm tiêu dùng của gia đình.
Sự phân cơng lao động ấy tạo ra sự bất lợi cho phụ nữ trong việc nâng cao học
vấn, sức khoẻ và vị thế xã hội của họ.

- 19 -


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

Vi tờn ti: “ Gia đình phụ nữ nghèo: Phân cơng lao động và mối
quan hệ giữa các thành viên” ( 1997), tác giả Ngô Thị Ngọc Anh đã khảo sát
500 phụ nữ nghèo thành thị và chứng minh rằng họ là những ngƣời trụ cột
trong việc ni sống gia đình và các cơng việc nội trợ, chăm sóc và ni dạy
con cái.
Tác giả Vũ Tuấn Huy và Deborah S. Carr với nghiên cứu “ Phân cơng

lao động nội trợ trong gia đình” ( 2000) đã khẳng định sự bất bình đẳng trong
phân công lao động nội trợ- phụ nữ đẩm nhận là chủ yếu.
Nghiên cứu của Đặng Thị Hoa về “ Vị thế của người phụ nữ H’Mơng
trong gia đình và trong xã hội” (2001) đã đề cập đến sự bất bình đẳng giữa
đóng góp lao động và vị thế xã hội thấp kém của phụ nữ H’Mông. Nguyễn
Linh Khiếu với công trình nghiên cứu có nhan đề “ Khía cạnh quan hệ giới
trong gia đình nơng thơn miền núi” ( 2002) đã phác thảo những nét cơ bản về
phân công lao động theo giới của một số dân tộc thiểu số ở Miền Bắc và sự bất
bình đẳng giới trong gia đình của họ. Nghiên cứu của Lê Thị Quý về “ Vấn đề
giới trong các dân tộc ít người ở Sơn La, lai Châu hiện nay” ( 2004) đã đề cập
khá rõ nét về mối quan hệ giới của các dân tộc ít ngƣời thơng qua phân cơng
lao động theo giới. Tác giả Lê Tiêu La và Nguyễn Đình Tấn với cơng trình
nghiên cứu: “ Phân cơng và hợp tác lao động theo giới trong phát triển hộ gia
đình và cộng đồng ngư dân ven biển Việt Nam hiện nay- Thực trạng và xu
hướng biến đổi” đã chỉ ra mô hình phân cơng lao động theo giới ở cộng đồng
ven biển trong đánh bắt, chế biến, nuôi trồng thuỷ sản, sản xuất nơng nghiệp,
nội trợ,v.v…
Gia đình học (2007) của tác giả Đặng Cảnh Khanh, Lê Thị Quý. Các tác
giả đã chỉ ra 4 chức năng chính của gia đình là : 1) Xã hội hố, chăm sóc và
giáo dục con cái; 2) Chức năng kinh tế; 3) Chức năng tái sản xuất ra con
ngƣời và xã hội; 4) Chức năng tình cảm. Các tác giả cho rằng đây là những
chức năng cơ bản nhất mà gia đình đã thực hiện mà không thể thiếu đƣợc trong
- 20 -


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

s vn ng ca xã hội. Trong giai đoạn hiện nay, các chức năng của gia đình
đang bị biến đổi, nảy sinh nhiều vấn đề, cả tích cực và tiêu cực, vì vậy chức
năng gia đình vẫn đang là điểm nóng của những cuộc tranh luận khoa học hiện

nay
Liên hệ với vấn đề nghiên cứu mà luận văn này sẽ triển khai, hy vọng sẽ
góp thêm vào những kiến thức rộng lớn về gia đình Việt Nam một số hình ảnh
về nhóm gia đình kinh doanh nhỏ ở thành phố Hà Nội, nhóm gia đình này sẽ
ngày càng đơng đảo thêm trong q trình phát triển kinh tế, xã hội.
Những nghiên cứu liên quan trực tiếp đến vai trị giới trong các gia
đình bn bán nhỏ cịn rất ít. Trong khi đó loại hình gia đình này đang có xu
hƣớng phát triển, mở rộng trong tƣơng lai. Vì vậy, việc chọn đề tài này là
chúng tơi muốn tìm hiểu vai trị giới trong gia đình bn bán nhỏ để có thể góp
phần vào việc mơ tả bức tranh chung về gia đình Việt Nam nói chung và
nghiên cứu về giới nói riêng. Luận văn này kế thừa các nghiên cứu trƣớc và
tìm tịi cái mới về một loại hình gia đình cịn chƣa đƣợc nghiên cứu nhiều.
1.2. Khái niệm then chốt:
1.2.1 Khái niệm Vai trò
Theo quan điểm xã hội học, vai trò là “các mẫu hành vi tƣơng ứng với địa
vị cụ thể” [10, 192]. Mỗi địa vị bao gồm các quyền lợi và nghĩa vụ khác nhau,
những ai nắm địa vị thƣờng đƣợc nghĩ là phải có vai trị hành xử theo những
cách phù hợp với địa vị đó.
Vai trị có mối quan hệ quan hệ trong khi tổ chức hành vi của chúng ta đối
với một số ngƣời khác. Vai trò của bố mẹ đƣợc định nghĩa là theo lý tƣởng là
tinh thần trách nhiệm với con cái, và cũng nhƣ vậy, vai trò của con cái đƣợc
định nghĩa là nghĩa vụ với bố mẹ.
Vì cá nhân nắm giữ nhiều địa vị trong cùng một thời điểm, vì thế họ phải
thực hiện nhiều vai trò cùng một lúc, và do một địa vị có thể có nhiều vai trị,
- 21 -


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

nờn ngi ta thng có nhiều vai trị hơn địa vị của ngƣời đó. Ví dụ, xem xét

ngƣời phụ nữ trong gia đình: ngƣời phụ nữ này có địa vị là “ngƣời vợ”, và
tƣơng ứng với địa vị này là tập hợp hành vi đối của vai trò vợ chồng; trách
nhiệm trong việc chăm sóc việc nhà nên thực hiện vai trị nội trợ; cơ ta cịn có
địa vị là “ngƣời mẹ”, kèm theo nó là tập hợp hành vi của vai trị chăm sóc con
cái, giáo dục con cái...
Do con ngƣời có nhiều địa vị, phải thể hiện nhiều vai trò cùng lúc nên
nhiều khi họ thể hiện những vai trò khác hẳn nhau và có thể mâu thuẫn nhau
trong cùng một lúc. Ví nhƣ một ngƣời vừa cho con ăn, vừa phải trả lời điện
thoại: cơ ta thực hiện vai trị làm mẹ đối với đứa con trong cùng lúc đó thể hiện
vai trị làm chủ gia đình để trả lời khách, nếu làm tốt vai trị làm mẹ (cho con
ăn) thì việc trả lời khách sẽ không đƣợc thuận tiện và ngƣợc lại. Các nhà xã hội
học sử dụng khái niệm xung đột vai trò để ám chỉ sự xung khắc giữa các vai
trò tƣơng ứng với hai địa vị trở lên. Trong cuộc sống, ai cũng đã từng trải qua
xung đột vai trị khi nhận thấy bản thân khơng thể thực hiện tất cả các vai trò
tƣơng ứng với các địa vị mà chúng ta nắm giữ ở một thời điểm bất kỳ nào đó.
Ngay ở một địa vị riêng lẻ cũng có trƣờng hợp tạo cho cá nhân cảm giác
khơng thể thực hiện hết các vai trị của nó, vì ở địa vị này, các vai trị cạnh
tranh với nhau để giành đƣợc sự ƣu tiên. Khái niệm căng thẳng vai trò ám chỉ
sự xung khắc giữa các vai trị tƣơng ứng với một địa vị riêng lẻ. Ví dụ, địa vị
ngƣời mẹ mong muốn duy trì mối quan hệ thân thiết với con nhƣ một ngƣời
bạn, khơng có khoảng cách để con cái dễ dàng tâm sự, trao đổi ý kiến với
mình; nhƣng cùng lúc là trách nhiệm của ngƣời mẹ là phải duy trì một quan hệ
có kỷ luật với con cái do đó họ lại phải tạo ra một khoảng cách với con mình.
Các cá nhân thƣờng phải tìm cách để giải quyết trong các trƣờng hợp
căng thẳng vai trò hay xung đột vai trò. Một trong những cách đó là ƣu tiên vai
trị này quan trọng hơn các vai trò khác, hoặc cách ly các vai trị khác; thậm chí
có cách giải quyết là từ bỏ những vai trị ít quan trọng đối với họ.
- 22 -

Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

Xung t vai trũ và căng thẳng vai trò thƣờng phát sinh trong xã hội công
nghiệp. Đời sống xã hội trong các xã hội hiện đại đều phức tạp và tạo ra nhiều
vấn đề, chúng ta thƣờng đảm nhận cùng một lúc nhiều địa vị và thực hiện
nhiều vai trị nhƣng chúng ta khơng thể rời bỏ tất cả địa vị và vai trò vì địa vị
và vai trị là phƣơng tiện qua đó các mối quan hệ đƣợc tổ chức và rõ ràng hố
sao cho tƣơng tác xã hội có thể xúc tiến theo cách tƣơng đối hiệu quả. [10,192195]
1.2.2 Khái niệm giới
Giới là khái niệm dùng để chỉ những đặc điểm và sự khác nhau về mặt xã
hội giữa phụ nữ và nam giới.
Giới: Do q trình xã hội hố mà có.


Đứa trẻ thƣờng học hỏi, bắt chƣớc những ngƣời cùng giới tính với nó

 Ở gia đình: thƣờng có cách ứng xử đối với con trai và con gái cũng nhƣ
hƣớng dẫn cho trẻ em trai và trẻ em gái khác nhau theo những giá trị,
chuẩn mực cụ thể của xã hội.
 Ở nhà trƣờng: cũng có cách ứng xử với nhau đối với hai giới dựa theo
những giá trị, chuẩn mực của xã hội.
 Ở xã hội: cũng có những cách ứng xử khác nhau giành cho mỗi giới
Vì thế, con trai và con gái luôn phải điều chỉnh hành vi của mình sao cho
phù hợp với suy nghĩ và sự mong đợi của mọi ngời về tính nam hay tính nữ đã
đƣợc chấp nhận phù hợp với khn mẫu xã hội đó.
Giới mang tính đa dạng và khác nhau giữa các nền văn hố. Trong các
nền văn hố có những giá trị, chuẩn mực khác nhau. Vì thế, các đặc trng xã hội
của phụ nữ và nam giới ở những nền văn hố khác nhau có thể khác nhau.

- 23 -

Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

Mi quan h v giới là mối quan hệ xã hội và quan hệ quyền lực. Thể
hiện trong mối quan hệ giữa cá nhân với cá nhân, trong sinh hoạt gia đình,
trong sinh hoạt của cộng đồng xã hội.
Thuyết nam, nữ bình quyền cho rằng những thiệt thòi về mặt xã hội và
kinh tế của phụ nữ bắt nguồn từ những mong muốn theo tập tục có tính rập
khn của nam giới đƣợc phụ nữ chấp thuận và đƣợc thực hiện ở nội bộ giữa
hai giới, những mong muốn tập tục này đƣợc xã hội hoá từ đời này đến đời
khác. Những ngƣời ủng hộ ở thuyết này cho rằng có thể xố bỏ đƣợc những
bất bình đẳng đối với phụ nữ bằng cách loại trừ những mong muốn theo rập
khn đó. Một điểm quan trọng của thuyết nam nữ bình quyền đó là làm sao
tạo ra đƣợc các cơ hội có việc làm ngang nhau cho phụ nữ.
1.2.3. Khái niệm Vai trò giới.
Vai trò giới là tập hợp những hành vi ứng xử mà xã hội mong đợi ở phụ
nữ và nam giới liên quan đến những đặc điểm và năng lực mà xã hội coi là
thuộc về đàn ông hoặc thuộc về đàn bà trong một xã hội hay là một nền văn
hố cụ thể nào đó.
Hay nói cách khác
Vai trị giới là những hành vi, công việc, hoạt động xã hội mà phụ nữ và
nam giới đang làm hoặc là những hành vi, nhiệm vụ, trách nhiệm đã đƣợc dịnh
rõ về mặt xã hội đối với phụ nữ và nam giới dựa trên sự khác biệt quy định họ
phải suy nghĩ, hành động và cảm nhận dựa trên giới tính của mình
Mọi thành viên trong gia đình đều có vai trị riêng, và kèm theo với vai
trò là những chức năng mà ngƣời đó phải thực hiện. Ngƣời phụ nữ trong gia
đình có các vai trị đƣợc phân biệt rõ ràng, đó là các vai trị làm mẹ, làm vợ,
làm con...nam giới là trụ cột, ra quyết định, kiếm tiền, nuôi sống gia đình… và
gắn liền với vai trị đó là công việc phải thực hiện.

Trong một ngày, cũng nhƣ trong cả cuộc đời, ngƣời phụ nữ và nam giới
có những xu hƣớng làm việc khác nhau, thực hiện các vai trò khác nhau.
- 24 -


Luận văn Thạc sỹ XÃ hội học

Nhng cụng vic ny có thể phân loại thành ba dạng vai trị, cụ thể là:
1/ Vai trò sản xuất
2/ Vai trò cộng đồng
3/ Vai trị sinh sản và ni dƣỡng
Việc phân loại các công việc nhƣ trên cho thấy việc thực hiện những vai
trị của phụ nữ thƣờng có những đặc điểm sau:
Phụ nữ thực hiện nhiều vai trò cùng một lúc, họ thƣờng thực hiện cả ba
vai trò sản xuất, cộng đồng, sinh sản và nuôi dƣỡng.
Phụ nữ thƣờng thừa hành công việc; trong khi đó nam giới thƣờng quyết
định cơng việc
Phụ nữ là ngƣời thực hiện chủ yếu vai trò sinh sản và ni dƣỡng gia
đình. Do định kiến, tập qn lạc hậu mà công việc mà phụ nữ thực hiện thƣờng
âm thầm, không đƣợc nam giới cũng nhƣ xã hội đánh giá một cách đầy đủ.
Các vai trò do ngƣời phụ nữ thực hiện thƣờng gắn bó với nhau, khi có
một chƣơng trình hoặc dự án phát triển nào đó tác động đến một vai trò, chúng
thƣờng kéo theo tác động dây chuyền đến các vai trị khác.
Trong gia đình, vai trò của các thành viên phụ thuộc lẫn nhau. Các vai trị
của nam giới thƣờng mang tính đối ngoại, kinh tế, định hƣớng nên dễ biểu
hiện, đƣợc xã hội đánh giá cao; còn vai trò của phụ nữ thƣờng là làm cơng việc
trong gia đình, nội trợ, ni dƣỡng nên khó thể hiện vì vậy khơng đƣợc nhìn
nhận đúng mức của xã hội và bị đánh giá thấp. [16, 84]
Vai trò của ngƣời phụ nữ trong quan niệm truyền thống khơng đƣợc bình
đẳng với nam giới. Họ đƣợc gán cho vai trị và trách nhiệm làm ngƣời nội trợ,

ni dƣỡng, chăm sóc con cái: “phụ nữ đảm đƣơng việc nhà và chăm sóc trẻ
con đƣợc xem là bổn phận của mình. Những hoạt động đó là những hoạt động
mà giới nữ xem nhƣ sở hữu của mình. Tất cả những đức tình này đang hay đã

- 25 -