Đánh giá hiện trạng môi trường nước nuôi tôm công nghiệp và đề xuất biện pháp cải thiện tại huyện tân phú đông, tỉnh tiền giang

i H c Qu c Gia Tp. H Chí Minh
TR
NG
I H C BÁCH KHOA

--------------------

NGUY N TH M XUÂN

ÁNH GIÁ HI N TR NG MÔI TR
CÔNG NGHI P VÀ

NG N

C NUÔI TÔM

XU T BI N PHÁP C I THI N T I

HUY N TÂN PHÚ ÔNG, T NH TI N GIANG

CHUYÊN NGÀNH : QU N LÝ MÔI TR
MÃ S NGÀNH
: 60.85.10

NG

LU N V N TH C S

TP. H

CHÍ MINH, THÁNG 7 N M 2009

CƠNG TRÌNH
C HỒN THÀNH T I
TR
NG
I H C BÁCH KHOA
I H C QU C GIA TP H CHÍ MINH

Cán b h
TS.

ng d n khoa h c:

NG VI T HÙNG

TS. LÊ TH H NG TRÂN

Cán b ch m nh n xét 1: ......................................................................................

Cán b ch m nh n xét 2: ........................................................................................

Lu n v n th c s
H I

c b o v t i:

NG CH M B O V LU N V N TH C S
TR

NG
Ngày

I H C BÁCH KHOA
tháng

n m 2009


TR

C NG HÒA XÃ H I CH NGH A VI T NAM
c l p – T do – H nh phúc

NG
I H C BÁCH KHOA
PHÒNG ÀO T O S H

Tp. HCM, ngày . . . . tháng . . . . n m 2009.
NHI M V LU N V N TH C S
H tên h c viên: NGUY N TH M XUÂN
Ngày, tháng, n m sinh: 29 – 03 – 1984
Chuyên ngành: Qu n lý Môi tr ng
I- TÊN

TÀI:
ánh giá hi n tr ng môi tr

ng n

Phái: N
N i sinh: Ti n Giang
MSHV: 02607654
c nuôi tôm công nghi p và

xu t bi n

pháp c i thi n t i huy n Tân Phú ông, t nh Ti n Giang.
II- NHI M V VÀ N I DUNG:
1. Tìm hi u v t nh Ti n Giang và tình hình ni tr ng th y s n c a t nh.
2. Nghiên c u, thu th p các tài li u trong và ngoài n c liên quan n v n
nghiên
c u.
3. Kh o sát th c t v tình hình ni tôm t i huy n Tân Phú ông, thu th p s li u, tài
li u v ngh nuôi tôm, hi n tr ng môi tr ng và d ch b nh t i vùng nghiên c u.
4. ánh giá ch t l ng n c m t và n c ao nuôi cho khu v c nuôi tôm t nh Ti n
Giang.
và bi u di n m ng quan tr!c, h th ng qu n lý v"a
5. Thi t k c s d li u, l p b n
xây d ng lên b n
GIS.
6.
xu t các gi i pháp t#ng h p
c i thi n môi tr ng n c cho khu v c nuôi tôm
công nghi p t i huy n Tân Phú ông, t nh Ti n Giang.
III- NGÀY GIAO NHI M V : 01/2009
IV- NGÀY HOÀN THÀNH NHI M V : 06/2009
V- CÁN B H
NG D N : TS. NG VI T HÙNG – TS. LÊ TH H NG TRÂN
CÁN B

H

NG D N

CN B MÔN
QL CHUYÊN NGÀNH

(H c hàm, h c v , h tên và ch ký)

N$i dung và

c

ng lu n v n th c s% ã

TR !NG PHÒNG T – S H

c H$i

ng chuyên ngành thông qua.
Ngày
tháng
n m 2009
TR !NG KHOA QL NGÀNH


L IC M

N

hồn thành lu n v n này, tơi xin bày t lòng bi t n sâu s c
Lê Th H ng Trân và th y TS.

ng Vi t Hùng ã dày cơng truy n

t n tình ch d n c ng nh giúp

n cô TS.
t ki n th c,

tơi trong th i gian h c và hồn thành lu n v n

th c s .
Tôi c ng xin g i l i c m n
Tr

ng

n t t c các th y cô trong khoa Môi tr

i h c Bách Khoa TpHCM, nh ng ng

trong su t th i gian theo h c

tr

ng –

i ã ti p s c và hồn thi n tơi

ng và hồn thành lu n v n,

c bi t là cơ NCS

ng V Bích H nh và th c s Lê Th H ng H nh ã cung c p cho tôi các thông tin,
s li u c n thi t

hoàn thành lu n v n.

Chân thành c m n C quan H p tác Qu c t Nh t B n Jica ã cho tôi tài
li u và s li u m u phân tích khu v!c n "c m t và vùng ni tôm công nghi p t i
xã Phú Tân, huy n Tân Phú ông, t nh Ti n Giang.
Tôi c ng xin c m n các anh ch phòng Qu n lý Môi tr
và Môi tr

ng – S Tài nguyên

ng t nh Ti n Giang, phịng Nơng nghi p- UBND huy n Tân Phú

và cán b# th$y s n xã Phú Tân ã cung c p tài li u

ơng

tơi hồn thành lu n v n th c

s c$a mình.
Cu i cùng, tơi mu n nói l i c m n sâu s c
tin và ngh l!c v m i m t

n gia ình, n i ã cho tơi ni m

tơi hồn thành lu n v n này.

Tp.H Chí Minh, ngày 09 tháng 7 n m 2009

Nguy n Th M Xuân


TÓM T T
Ti n Giang là m t t nh n m

phía

ơng B c
2

( BSCL), v i di n tích t nhiên 2.339,2 km g m 9

ng b ng sông C u Long
n v huy n, th , thành ph .

Nh ng n m g n ây, nuôi tr ng th y s n ã tr thành m t trong các ngành kinh t
tr ng i m

Ti n Giang v i di n tích ni c t nh là 12.882 ha (g m 4.283 ha ni

tơm), trong ó áng k nh t là ngành nuôi tôm.. Tuy nhiên, do thi u s ki m soát ch t
ch ch t th i sinh ra trong q trình ni tơm cơng nghi p nên trong th i gian qua
ngành nuôi tôm công nghi p ã nh h

ng áng k

n ch t l

ng n

c m t khu v c.

Bên c nh cây lúa, ni tr ng th y s n nói chung và ni tơm nói riêng c ng là ngu n
kinh t quan tr ng c a ng

i dân t nh. Ngành nuôi tôm công nghi p phát tri n m!i

ngày và hàng n m mang l i l i nhu"n áng k cho ng
mang l i ngu n l i kinh t , giúp ng

i nuôi trong t nh. Không ch

i nuôi tôm làm giàu, m!i n m ngành nuôi tôm

công nghi p còn em l i vi c làm cho hàng tr m nghìn ng
c nh các m t tích c c, v#n còn m t s y u t r i ro nh h

i dân
ng

t, t phát, thi u quy
ng. Nh ng y u t này

không ch gây nên vi c cung và c u thi u b n v ng mà còn tác
tr

ng sinh thái, thêm n a là ch t l
c

m b o. Trong các tác

th i sinh ra t' các ao nuôi tôm

ng tr c ti p

ng s n ph%m tôm cung c p ra th tr

ng tiêu c c ó, v n

ng. Bên

n s phát tri n b n

v ng c a ngành nuôi tôm công nghi p trong t nh nh phát tri n
ho ch, thi u ki m soát và s thi u ý th$c trong b o v môi tr

a ph

n môi

ng s không

ô nhi&m ngu n n

c do ch t

c xem là áng quan tâm nh t và i u này ã thu hút

s quan tâm, gi i quy t c a chính quy n các n

c. N u khơng có s ki m soát, nh ng

y u t r i ro này s h y ho i ch t l

ng n

ng môi tr

kinh t t nh c ng nh thu nh"p hàng n m c a ng

i dân

c và nh h
a ph

Vì v"y, m(c tiêu c a lu"n v n này là ánh giá ch t l

n ngu n l i

ng.
ng n

nuôi tôm và bùn t' các ao nuôi tôm cơng nghi p, t' ó làm c s

pháp c i thi n môi tr

ng

c m t, n

c ao

xu t các gi i

ng cho khu v c nuôi tôm công nghi p t i huy n Tân Phú ông,

t nh Ti n Giang. H n n a, 50 b ng câu h)i kh o sát
cơng nghi p và chính quy n

a ph

ng

thu"t phù h p liên quan c i thi n ch t l

t' ó
ng

l y ý ki n các h nuôi tôm

xu t các gi i pháp qu n lý và k*

c nuôi t i khu v c.

ABSTRACT
Tien Giang province locates at the east – north of Mekong Delta, covering an
area of 2.339,2 km2, with 9 districts. In recent years, agriculture has been one of the
most major economic sources in Tien Giang province, which has area of 12.882 ha
(4.283 ha for shrimp industry), among aquaculture activities, industrial shrimp pond
(ISP) is the best significantly. However, because of lack of control of waste generation
from ISP process completely ISP has affected so much to water quality. Beside rice
paddy fields, agriculture in general or shrimp industry in special is also an important
economic source. Industrial shrimp has been developing daily and brings a lot of
benefits annual. It brought the wealthy as well as creating the job to hundreds thousand
of local people. There were threatening factors to sustainable development such as
spontaneous production, bad awareness of environmental protection. These haven’t
only caused unstable supplies and demands but also made affect directly to ecological
environment and quality of products hasn’t been guaranteed. Of these and other
possible negative impacts, water pollution by pond effluents is probably the most
common complain, and this concern has attracted the greatest official attention in most
nations. If there is no control, these threstening factors will be destroyed water source
and affected to local people’s income and economic source of Tien Giang.
Therefore, the goals of this thesis was undertaken to assess surface water
quality, shrimp pond water and sludge and proposal solutions to improve environment
of shrimp pond industry of Tien Giang province, Viet Nam. In addition, 50
questionnaires of survey to interview households and local government was used to get
the opinions in order to proposed to use suitable technological and management
solutions to deal with improvement water quality in this area


M CL C
NG 1. M
U .........................................................................................1

CH
1.1. TÍNH M I VÀ C N THI T C A
TÀI................................................1
1.2 M C TIÊU NGHIÊN C U C A
TÀI ..................................................1
1.3. N I DUNG NGHIÊN C U........................................................................1
1.4. PH M VI NGHIÊN C U ..........................................................................2
1.4.1. i t ng nghiên c u ...........................................................................2
1.4.2. Ph m vi nghiên c u ..............................................................................2
1.5. PH
NG PHÁP NGHIÊN C U................................................................3
1.5.1. Ph ng pháp thu th p, thông tin s li u .................................................3
1.5.2. Ph ng pháp kh o sát, i u tra th c t ...................................................3
1.5.3. Ph ng pháp th ng kê ...........................................................................4
1.5.4. Ph ng pháp phân tích ánh giá và t ng h p.........................................5
1.5.5. Ph ng pháp so sánh .............................................................................5
1.5.6. Ph ng pháp xác nh các thông s môi tr ng.....................................5
1.5.7. Ph ng pháp ánh giá ch t l ng n c .................................................6
1.5.8. Ph ng pháp xây d ng c s d li u b!ng ph"n m m Mapinfo .............7
1.6. Ý NGH#A KHOA H$C, TH%C TI&N ........................................................7
1.6.1. Ý ngh'a khoa h(c...................................................................................7
1.6.2. Ý ngh'a th c ti)n ...................................................................................7
CH
NG 2. T NG QUAN V T NH TI N GIANG VÀ TÌNH HÌNH
NGHIÊN C U TRONG VÀ NGOÀI N
C ......................................................8
2.1. *C I+M T% NHIÊN .............................................................................8
2.1.1. i u ki n t nhiên .................................................................................8
2.1.2. Tài nguyên.............................................................................................9
2.2. HI,N TR NG PHÁT TRI+N KINH T , XÃ H I .................................. 12

2.2.1. C c u và t-ng tr ng kinh t ............................................................. 12
22.2. Tình hình phát tri.n các ngành kinh t ch/ y u .................................... 12
2.3. M C TIÊU PHÁT TRI+N KINH T , XÃ H I GIAI O N 2009-2010,
0NH H
NG
N N1M 2020......................................................................... 16
2.3.1. M2c tiêu t ng quát .............................................................................. 16
2.3.2. Các m2c tiêu phát tri.n kinh t -xã h3i ch/ y u.................................... 17
2.4. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TRONG VÀ NGOÀI N
C ..................... 18
2.4.1. Ho t 3ng KHCN ph2c v2 cho nuôi tr4ng th/y s n t5nh Ti n Giang. 18
2.4.2. Tình hình nghiên c u trong n c ........................................................ 20
2.4.3. Tình hình nghiên c u ngồi n c........................................................ 27
CH
NG 3. HI N TR NG NUÔI TÔM T NH TI N GIANG VÀ
NH
H
NG PHÁT TRI N ..................................................................................... 34
3.1. HI,N TR NG NI TƠM T6NH TI N GIANG.................................... 34
3.1.1. Tình hình phát tri.n ni tơm t5nh Ti n Giang .................................... 34
3.1.2. Hi n tr ng môi tr ng vùng nuôi và tình hình d ch b nh .................... 36
3.2. 0NH H
NG PHÁT TRI+N KINH T TH Y S7N 2006-2020 .......... 41
3.2.1. M2c tiêu chung ................................................................................... 41


3.2.2. M2c tiêu c2 th. và t c 3 phát tri.n .................................................... 41
3.3. TÌNH HÌNH NI TƠM T I HUY,N TÂN PHÚ ƠNG ..................... 42
3.3.1. Mơ hình ni tơm ............................................................................... 42
3.3.2. Di n tích, s n l ng vùng ni ........................................................... 45

3.3.3. Hi n tr ng môi tr ng vùng nuôi tôm huy n Tân Phú ông ............... 47
CH
NG 4. ÁNH GIÁ CH T L
NG N
C, BÙN TH I T AO NUÔI
TÔM CÔNG NGHI P T I HUY N TÂN PHÚ ÔNG ................................. 50
4.1. HI,N TR NG N
C M*T VÀ NGU8N PHÁT SINH N
C TH7I
TRÊN 0A BÀN HUY,N TÂN PHÚ ÔNG...................................................... 50
4.1.1. Hi n tr ng n c m9t khu v c nuôi tôm ............................................... 50
4.1.2. Các y u t nh h ng n ch t l ng ngu4n n c m9t ....................... 52
4.2. ÁNH GIÁ CH:T L ;NG N
C M*T KHU V%C NUÔI TÔM T I
HUY,N TÂN PHÚ ÔNG.................................................................................. 55
4.2.1. K t qu phân tích ch t l ng ngu4n n c m9t vùng nuôi.................... 56
4.2.2. K t qu ánh giá hàm l ng kim lo i n9ng trong bùn th i khu v c n c
m9t ....................................................................................................................... 63
C AO NUÔI TÔM............................. 65
4.3. ÁNH GIÁ CH:T L ;NG N
4.3.1. K t qu phân tích ch t l ng n c trong ao nuôi tôm ......................... 65
4.3.2. K t qu ánh giá hàm l ng kim lo i n9ng trong bùn th i ao nuôi ..... 72
CH
NG 5.
XU T CÁC GI I PHÁP C I THI N MÔI TR
NG
N
C M T KHU V C NUÔI TÔM T NH TI N GIANG, VÀ XÂY D NG
M T CH
NG TRÌNH QU N LÝ C TH ................................................. 75

5.1. GI7I PHÁP QUY HO CH...................................................................... 75
5.1.1. Quy ho ch vùng nuôi tôm................................................................... 75
5.1.2. Quy ho ch s< d2ng t nuôi tr4ng th/y s n ........................................ 78
5.2. Gi i pháp qu n lý ch t l ng n c ........................................................... 79
5.2.1. Qu n lý ch t th i trong ao nuôi ........................................................... 79
5.2.2. Th c hành ngh nuôi tôm lành m nh v i các nguyên t=c BMPs, GAP,
CoC ...................................................................................................................... 92
5.2.3. Quan tr=c ch t l ng n c m9t ........................................................ 103
5.2.4. Gi i pháp nuôi k t h p các lồi........................................................ 103
5.3. Các cơng c2 h> tr khác ........................................................................ 106
5.3.1. Qu n lý d a vào c3ng 4ng ............................................................. 106
5.3.2. Tuyên truy n, t p hu n nâng cao ý th c c/a ng i nuôi v b o v môi
tr ng................................................................................................................ 109
5.3.3. T-ng c ng ho t 3ng nghiên c u, ng d2ng khoa h(c công ngh .. 110
5.3.4. T-ng c ng công tác khuy n ng .................................................... 110
5.3.5. Công c2 pháp lý............................................................................... 111
5.3.6. Cơng c2 qu n lý hành chính............................................................. 112
5.3.7. Qu n lý và x< lý rác th i.................................................................. 114
5.3.8. Công c2 kinh t ................................................................................ 116
5.4. Công ngh x< lý ch t th i...................................................................... 116
5.4.1. Công ngh x< lý n c th i ............................................................... 116


5.4.2. Công ngh x< lý bùn th i................................................................. 125
5.5.
XU:T VÀ XÂY D%NG M NG QUAN TR?C CH:T L ;NG
N
C M*T VÙNG NUÔI TÔM T6NH TI N GIANG ................................... 126
5.5.1 . M2c ích......................................................................................... 126
5.5.2 . C s d li u c/a h th ng quan tr=c nuôi tr4ng th/y s n ............... 126

5.5.3 . L p b n 4 v trí quan tr=c .............................................................. 132
5.6 .
XU:T VÀ XÂY D%NG H, TH@NG QU7N LÝ NUÔI TÔM TRÊN
0A BÀN HUY,N TÂN PHÚ ÔNG.............................................................. 138
5.6.1 . M2c ích......................................................................................... 138
5.6.2 . T o d li u thu3c tính cho ch ng trình qu n lý nuôi tr4ng th/y s n
.......................................................................................................................... 139
5.6.3 . B n 4 vùng nuôi........................................................................... 140
5.6.4 . T o bi.u 4..................................................................................... 142
CH
NG 6. K T LU N VÀ KI N NGH ................................................... 144
6.1. K T LUAN........................................................................................... 144
6.2. KI N NGH0 .......................................................................................... 145


DANH M C CÁC T
1.

NTTS

:

Nuôi tr ng th y s n

2.

BOD

:

Nhu c u oxy sinh hóa

3.

BSCL

:

VI T T T

ng b ng sông C u Long

4.

S TN&MT :

S Tài nguyên và Mơi tr

5.

COD

:

Nhu c u oxy hóa h c

6.

BOD

:

Nhu c u oxy sinh hóa

7.

DO

:

Oxy hịa tan

8.

SS

:

Ch t r n l l ng

9.

GDP

:

T ng s n l

:

H th ng thông tin

10. GIS

ng n i

ng

a
a lý

11. KHCN&MT:

Khoa h c công ngh và môi tr

12. NN&PTNT :

Nông nghi p và phát tri n nông thôn

13. QLMT

:

Qu n lý môi tr

14. TCN

:

Tiên chu n ngành

15. QCVN

:

Quy chu n Vi t Nam

16. TTCN

:

Ti u th công nghi p

17. UBND

:

18. GAP

:

Good Aquaculture Practice - Th c hành nuôi t t

19. BMPs

:

Best Management Practices – Th c hành qu n lý t t nh t

20. CoC

:

Nguyên t c ni tơm có trách nhi m

21. SQF

:

Safety Quality Food - An toàn ch t l

22. HACCP

:

Hazard analysis and critical control points – Phân tích mu i

ng

ng

y ban nhân dân

ng th c ph m

nguy và i m ki m soát t i h n v v sinh an toàn th c
ph m.

23. ISO

:

International standars Organization – T ch c tiêu chu n
hóa qu c t


DANH M C B NG
các v trí m u phân tích................................................................4
B ng 1.1. T a
B ng 2.1. T l óng góp GDP c a các ngành kinh t ch y u trong t nh ............. 16
B ng 2.2.
tài th c hi n KHCN t n m 2001-2006 ........................................... 19
B n g 3.1. Di n tích, s n l ng NTTS t n m 2001-2008..................................... 35
B ng 3.2. Di n tích nuôi tôm b thi t h i do b nh m tr ng qua các n m ............ 39
B ng 3.3. Quy ho ch phát tri n NTTS giai o n 2010-2020 ................................. 41
B ng 3.4. Hi n tr ng nuôi tôm huy n Tân Phú ông............................................ 45
B ng 3.5. Th ng kê tình hình x lý n c th i, bùn th i vùng nuôi tôm xã Phú
Tân ....................................................................................................................... 47
B ng 3.6. T ng h p l ng th c n và thu c, phân bón, hóa ch t
c s d ng trong
ni tơm tính trên 1 ha.......................................................................................... 48
B ng 4.1. V trí l y m u ....................................................................................... 56
B ng 4.2. V trí l y m u n c ao nuôi tôm ........................................................... 65
B ng 4.3. Bi n ng BOD5 c a th c n d , phân th i và d ch th i........................ 68
B ng 5.1. L ng vôi và li u l ng s d ng .......................................................... 81
B ng 5.2. M c n c c n thi t trong ao qua các tháng nuôi…………………….…82
B ng 5.3. Các tr ng thu c tính
c thi t l p.................................................. 133
B ng 5.4. Các v trí quan tr c xu t ................................................................ 134
B ng 5.5. Các tr ng d li u cho ch !ng trình qu n lý NTTS .......................... 139

DANH M C HÌNH
vùng nghiên c u........................................................................ 2
Hình 1.1. B n
Hinh 1.2. B n
v trí l y m u, i u tra th c t .................................................... 4
Hình 3.1. Mơ hình ni tơm cơng nghi p nh l ................................................... 42
Hình 3.2. Mơ hình ni tơm cơng nghi p t p trung............................................... 43
Hình 3.3. Mơ hình ni tơm – lúa......................................................................... 44
Hình 3.4. Bi u
t l tính theo di n tích th ni ................................................ 45
Hình 3.5. Bi u
di n tích ni cơng nghi p ....................................................... 46
Hình 3.6. Bi u
t l m t
th tơm .................................................................. 46
Hình 4.1. Di n bi n pH c a ngu n n c m t ........................................................ 56
Hình 4.2. Di n bi n COD c a ngu n n c m t..................................................... 57
Hình 4.3. Bi n thiên RQ c a COD n c m t ........................................................ 58
Hình 4.4. Di n bi n BOD5 c a ngu n n c m t ................................................... 58
Hình 4.5. Bi n thiên RQ c a BOD5 n c m t ....................................................... 59
Hình 4.6. Di n bi n SS c a ngu n n c m t......................................................... 59
Hình 4.7. Bi n thiên RQ c a SS n c m t ........................................................... 60
Hình 4.8. .Di n bi n N-NH3 c a ngu n n c m t ................................................. 61
Hình 4.9. Bi n thiên RQ c a SS n c m t ........................................................... 61
Hình 4.10. .Di n bi n Pt ng c a ngu n n c m t ................................................... 62
Hình 4.11. Bi n thiên RQ c a Pt ng n c m t....................................................... 62
Hình 4.12. Di n bi n hàm l ng Cu ..................................................................... 63
Hình 4.13. Bi n thiên RQ c a Cu ......................................................................... 63

Hình 4.14. Di n bi n hàm l ng Pb...................................................................... 64
Hình 4.15. Bi n thiên RQ c a Pb.......................................................................... 64
Hình 4.16. Di n bi n pH trong ao ni ................................................................. 66
Hình 4.17. Di n bi n COD trong ao ni.............................................................. 66
Hình 4.18. Bi n thiên RQ c a COD trong ao nuôi ................................................ 66
Hình 4.19. Di n bi n BOD5 trong ao ni ............................................................ 67
Hình 4.20. Bi n thiên RQ c a BOD5 trong ao ni............................................... 67
Hình 4.21. Di n bi n SS trong ao ni.................................................................. 69
Hình 4.22. Bi n thiên RQ c a SS trong ao ni .................................................... 69
Hình 4.23. Di n bi n Nt ng trong ao ni............................................................... 69
Hình 4.24. Bi n thiên RQ c a Nt ng trong ao nuôi ................................................ 69
Hình 4.25. Di n bi n N-NH3 trong ao ni ........................................................... 70
Hình 4.26. Bi n thiên RQ c a N-NH3 trong ao ni ............................................. 70
Hình 4.27. Di n bi n Pt ng trong ao ni ............................................................... 72
Hình 4.28. Bi n thiên RQ c a Pt ng trong ao nuôi ................................................. 72
Hình 4.29. Di n bi n hàm l ng Cu ..................................................................... 72
Hình 4.30. Bi n thiên RQ c a Cu ......................................................................... 72
Hình 4.31. Di n bi n hàm l ng Pb...................................................................... 73
Hình 4.32. Bi n thiên RQ c a Pb.......................................................................... 73
Hình 5.1. K thu t xi phơng áy ........................................................................... 91


Hình 5.2. C u trúc d li u thu c tính c a các i m quan tr c............................. 133
Hình 5.3. Browser thu c tính c a các i m quan tr c ........................................ 134
Hình 5.4. B n
v trí quan tr c sau khi xây d ng ............................................ 136
Hình 5.5. Browser qu n lý ni tơm .................................................................. 140
Hình 5.6. B n
phân b vùng nuôi tôm huy n Tân Phú ông ........................ 140
Hình 5.7. B n

phân b vùng ni tơm huy n Tân Phú ơng phân theo t ng di n
tích nuôi ............................................................................................................ 142


CH

NG 1. M

U

1.1. TÍNH M I VÀ C N THI T C A
Vi c ánh giá ch t l

ng n

c và

TÀI

xu t gi i pháp qu n lý t ng h p n

m t khu v c NTTS nói chung và ni tơm nói riêng ã
trên c n

c nh Sóc Tr ng, Khánh Hòa, Th a Thiên Hu ...Hi n nay

vi c phát tri n nuôi tôm ang di n ra
tr ng ô nhi m ngu n n
n m g n ây. Do ó,
d ch b nh, góp ph n n

ng n

m ch t l

n tình

ây chính là các

ng ni tôm nh ng
c và h n ch v n

i nuôi tơm trên

a bàn t nh Ti n

ó làm c s xây d ng các gi i pháp qu n lý t ng h p môi
ng n

c và

ng b n v ng.
xu t bi n pháp c i thi n

t nh Ti n Giang trong i u ki n hi n nay là m t nghiên c u m i và

vô cùng c n thi t, là b

c i tiên phong trong vi c th c hi n nuôi tôm theo h

ng

Ti n Giang.

1.2. M C TIÊU NGHIÊN C U C A
Nghiên c u hi n tr ng và ánh giá ch t l
nuôi tôm công nghi p. T
n

ng n

c trong nuôi tr ng t o i u ki n phát tri n theo h

vùng nuôi tôm

Ti n Giang

u t nghiên c u, ánh giá c a các ngành, các c p,

tài nghiên c u ánh giá ch t l

b n v ng

ng môi tr

nh kinh t cho ng

Giang trong th i gian t i c n s
các nhà nghiên c u, t

v d ch b nh.

n tình hình thua l trong ho t

b o

nhi u n i

t, thi u ki m soát. i u này ã d n

c m t, và các v n

nguyên nhân ch y u d n

tr

c th c hi n

c

ó làm c s

TÀI
ng mơi tr

ng n

c m t vùng

xu t các gi i pháp c i thi n ch t l

ng

c m t cho vùng nuôi tôm.
1.3. N I DUNG NGHIÊN C U
Hi n tr ng nuôi tôm t nh Ti n Giang và hi n tr ng mơ hình ni tơm huy n

Tân Phú ơng (m i quan h gi a n ng su t, s n l

ng và d ch b nh) trên c s phát

phi u i u tra, kh o sát m t s c s nuôi tôm công nghi p c a t nh (G m 50
phi u).
Thu th!p m u, s li u, phân tích và ánh giá hi n tr ng ch t l
và n

c ao nuôi trong khu v c nuôi tôm và các vùng lân c!n trên

Phú ông.

ng n

cm t

a bàn huy n Tân


2

S" d#ng ph n m m Mapinfo 9.0 xây d ng m t c s d li u qu n lý môi

tr

ng và quan tr$c trong nuôi tôm trên

a bàn huy n Tân Phú

ông, t nh Ti n

Giang.
xu t các gi i pháp t ng h p

c i thi n môi tr

ng n

c m t vùng nuôi

tôm c a t nh.
K t lu!n và ki n ngh .
1.4. PH M VI NGHIÊN C U
1.4.1.

it

ng nghiên c u

- Khu v c nuôi tôm công nghi p.
- Các ch tiêu môi tr

ng n

c m t và bùn áy

1.4.2. Ph m vi nghiên c u
Các ao tôm công nghi p xã Phú Tân, huy n Tân Phú ơng, t nh Ti n Giang.

Hình 1.1. B n
1.5. PH
1.5.1. Ph

vùng nghiên c u
Vùng nghiên c u

NG PHÁP NGHIÊN C U
ng pháp thu th p, thông tin s li u

- S li u t ng quan v t nh Ti n Giang: i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i;
hi n tr ng phát tri n NTTS và
nhìn

nh h

ng phát tri n c a t nh t nay

n 2020; hi n tr ng công tác qu n lý môi tr

ng n

n 2010, t m

c m t vùng nuôi tôm c a


3

t nh. Nh ng tài li u, s li u này
có, các báo cáo chun
và Mơi tr

c t ng h p, thu th!p thông qua các s li u hi n

c a các c quan ch c n ng trong t nh nh S Tài nguyên

ng, S Nông nghi p và Phát tri n nông thôn, Chi c#c b o v và phát

tri n ngu n l i th y s n và t các trang web khác có liên quan.
- Các tài li u nghiên c u – khoa h%c trong và ngoài n
vi c qu n lý, quy ho ch, phát tri n NTTS b n v ng,
tr

ng n

ánh giá r i ro môi tr

- S li u v các ch tiêu n

m b o an toàn cho môi

ng.

c m t, bùn áy vùng nuôi tôm t các m u n

c,

c phân tích.

1.5.2. Ph

ng pháp kh o sát, i u tra th c t

- Kh o sát th c
-

n

c m t vùng nuôi.

- Các tài li u v
m u bùn

c có liên quan

a: thu th!p s li u, tài li u có liên quan.

i u tra th c t : phát 50 phi u i u tra l y ý ki n: các h gia ình, c s

ni tơm (30 phi u), h gia ình n&m trong vùng nuôi nh ng không nuôi (10 phi u)
và nh ng h gia ình n&m ngồi vùng ni (10 phi u). T

ó s' t ng h p

giá hi n tr ng, k( thu!t ni, l i ích kinh t xã h i và r i ro t ngh nuôi tôm.
Chi ti t n i dung b n i u tra

Hình 1.2. B n

c trình bày

ph# l#c 6

v trí l y m u, i u tra th c t

ánh


4

B ng 1.1. T a
STT

quan v

Tên v trí

T a

X

T a

Phà Tân Long

598.959,3 m

1.136.608,1 m

02

C u Kênh M i

605.979,8 m

1.134.288 m

03

C u Bà T

606.240,2 m

1.131.902,9 m

04

Khe Luông C n

609.855,4 m

1.131.075,3 m

05

Kênh ch H

611.791,6 m

1.130.489,6 m

06

C n C ng

611.870 m

1.130.168 m

ng pháp th ng kê

ng pháp này s" d#ng trong quá trình thu th!p, x" lý các s li u t ng
i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a t nh Ti n Giang; hi n tr ng phát tri n

ngh nuôi tôm trong t nh. Vi c s" d#ng ph
phân tích ánh giá sau này. Ph
1.5.4. Ph

ng pháp này s' giúp chúng ta có c s

ng pháp này s" d#ng ph n m m excel.

ng pháp ánh giá phân tích và t ng h p

D a trên các s li u i u tra, phân tích và th ng kê
tích

Y

01

1.5.3. Ph
Ph

các v trí m u phân tích

ch%n l%c các s li u phù h p, t

c s' ti n hành phân

ó s' t ng h p thành h th ng s li u hoàn

ch nh.
1.5.5. Ph
Ph

ng pháp so sánh

ng pháp này dùng

ánh giá ch t l

m t v i quy chu)n Vi t Nam v n

ánh giá các r i ro kinh t , môi tr
1.5.6. Ph

ng pháp xác

- Các ch tiêu môi tr
Pt ng, N-NH3.

ng n

c m t, n

ng các y u t môi tr

ng n

c

c dùng cho nuôi tr ng th y s n và

ng khi không phát tri n b n v ng.
nh các thông s môi tr

ng

c m t c n phân tích là: pH, COD, BOD5, SS,


5

Ch tiêu

STT

Ph

VT

phân tích

ng pháp phân tích

1

pH

pH meter

2

DO

mg/l

Máy

3

BOD5

mg/l

VELP-IEC 001/1; ISO 9001

4

COD

mg/l

APHA 5220 C

5

SS

mg/l

APHA 2540D

6

N-NH3

mg/l

APHA 4500 – NH3 B.C

7

Pt

mg/l

APHA 4500 P - D

ng

u o DO

- Các ch tiêu bùn c n phân tích, ánh giá g m có: pH,

)m, Pt ng, K,Cu,

Pb, Crt ng, Hg, Ni.
STT
1

Ch tiêu phân

VT

tích

Ph

pH

2

ng pháp phân tích

pH meter
)m

%

APHA 2540-D

mg/kg

APHA 4500P-D

3

Pt

4

K

mg/kg

APHA –AAS

5

Cu

mg/kg

APHA –AAS

6

Pb

mg/kg

APHA –AAS

7

Crt

mg/kg

APHA –AAS

8

Hg

mg/kg

APHA –AAS

9

Ni

mg/kg

APHA –AAS

ng

ng

1.5.7. Ph
Ch t l

ng pháp ánh giá ch!t l

ng n

ng n "c

c vùng nuôi tôm s'

c ánh giá trên c s so sánh v i

QCVN 08:2008 (Quy chu)n k( thu!t qu c gia v n
chu)n k( thu!t qu c gia v ch t l
ánh giá r i ro bán

nh l

ng n

c bi n ven b ) và dùng ph

ng các ch tiêu môi tr

c tính d a vào t l
c
Ch s RQ = Tr s o
=
Risk Quotient Tr s gi i h n

c m t), QCVN 10:2008 (Quy

PEC
PNEC

ng. Ph

ng pháp

ng pháp này ch y u


6

&K

RTrong ó: RQ áp d#ng tính cho t ng thơng s ho c nhóm thơng s .

PEC (the Predicted Environmental Concentration): n ng

môi tr

ng d

báo.
PNEC (the Predicted No Effect concentration): n ng

d báo ng *ng.

Khi ch s RQ và RQtt có giá tr khơng th+a mãn i u ki n trên thì ch t l
mơi tr

ng n

c bi n khơng

1.5.8. Ph

m b o ho c có nguy c tai bi n môi tr

ng.

ng pháp xây d ng c s# d$ li u b%ng ph&n m m Mapinfo

S" d#ng ph n m m Mapinfo
ng trong ho t

môi tr

ng

th c hi n d a trên b n

xây d ng c s d li u qu n lý và quan tr$c

ng nuôi tôm huy n Tân Phú

ông, t nh Ti n Giang

c

n n c a huy n, các s li u i u tra th c t và các công c#

h tr c a Mapinfo nh polyline, polygon, symbol, ... K t qu xây d ng s' t o ra
m tl pb n

chuyên

v ni tơm v i các n i dung có liên quan v mơi tr

di n tích vùng ni, quy ho ch phát tri n... Toàn b c s d li u này s'

ng,
c c!p

nh!t m i b&ng công c# update column.
1.6. Ý NGH'A KHOA H(C, TH)C TI*N
1.6.1. Ý ngh+a khoa h c
tài nghiên c u, i u tra, ánh giá
tôm và

c ch t l

ng n

xu t các bi n pháp c i thi n. K t qu nghiên c u c a

cho các ngành ch c n ng trong t nh nh!n bi t

c th c tr ng v n

c khu v c ni
tài s' làm c s
và t

ó xây


7

d ng,

nh h

ng phát tri n nuôi tôm theo h

ng b n v ng b&ng các ho t

ng

thi t th c.
tài s' là c s
mơi tr

khuy n khích xây d ng các

ng trong các ho t

tài, d án khác v b o v

ng phát tri n kinh t - xã h i c a t nh.

1.6.2. Ý ngh+a th c ti,n
-

óng góp vào s phát tri n kinh t

ni tơm theo h
- T ng b

c b o v và c i thi n mơi tr
t

cc a

có th giao l u, h%c h+i, trao
h

nh c a

a ph

ng thông qua vi c

ng b n v ng, gi m r i ro, b nh t!t.

b o phát tri n nuôi tôm theo h
K t qu

n

ng n

c m t khu v c nuôi tôm

ng lâu dài, b o v môi tr

ng xung quanh.

tài s' là ngu n c s d li u
i kinh nghi m l n nhau

ng b n v ng, gi m thi u r i ro, thi t h i gây ra.

m

các c s nuôi tôm

phát tri n nuôi tôm theo

ng th i là cơng c# h tr có

ích cho cơng tác qu n lý nuôi tr ng th y s n hi n nay t i

a ph

ng.


8

CH

NG 2.T-NG QUAN V T.NH TI N GIANG VÀ TÌNH
HÌNH NGHIÊN C U TRONG VÀ NGOÀI N

C

2.1. /C I0M T) NHIÊN
2.1.1.

i u ki n t nhiên

2.1.1.1. Ph m vi lãnh th
Ti n Giang là m t t nh n&m

phía

ơng B$c

ng b&ng sơng C"u Long

( BSCL), v i di n tích t nhiên là 2.339,2 km2, bao g m thành ph M( Tho, th xã
Gị Cơng và 8 huy n (Tân Ph

c, Châu Thành, Cai L!y, Ch G o, Cái Bè, Gị

Cơng ơng, Gị Cơng Tây và Tân Phú ơng).
Ti n Giang có t%a
n 106°48’ kinh

a lý t 10°12’20”

ơng. Gi i h n b i v trí

B$c và t 105°49’

a lý nh sau :

Phía B$c

: giáp t nh Long An

Phía Nam

: giáp hai t nh V,nh Long và B n Tre

Phía ông

: giáp bi n ông

Phía Tây

: giáp t nh

Phía

ng Tháp

ông t nh Ti n Giang có 32 km b bi n v i 3 c"a sông là c"a

Ti u và c"a Sồi R p. C"a
ng giao thơng thơng th
B$c

n 10°36’ v,

i - sông Ti n là c"a ngõ thông ra bi n

i, c"a

ông và là

ng qu c t không ch c a t nh mà còn c a c vùng phía

ng b&ng sơng C"u Long.
2.1.1.2.

a hình

Ti n Giang có

a hình t

ng

i b&ng ph-ng, v i

d c nh+ h n 1% và

cao bi n thiên t 0 - 1,4m (ph bi n là 0,8 - 1,1m) so v i m t bi n. Nhìn chung,
tồn t nh khơng có h
gị cao h n so v i
d ng

ng d c rõ r t, nh ng

t ng khu v c có vùng th p tr.ng hay

a hình chung. Xét v m t

a ch t,

cao có th phân bi t 3

a hình sau:
- Khu v c có cao

t 0,9 - 1,3m, phân b d%c sông Ti n kéo dài t ranh

gi i t nh

ng Tháp t i M( Tho. Ph n l n di n tích này ã

d#ng làm

t th c , tr ng hoa màu và cây n trái.

c khai thác và s"


9

- Khu v c có cao
Tháp M

i).

t 0,6 - 0,75m, có n i th p d

ây là vùng b

nh h

i 0,4m (khu v c

ng

ng tr c ti p do l. t sông C"u Long tràn v ,

sâu ng!p l. bi n thiên t 0,6 - 1m.
- Khu v c có cao

t 0 - 0,6m (khu v c ven bi n Gị Cơng).

ây là vùng

sình l y ng!p m n, b ng!p tri u tr c ti p t bi n ông tràn vào.
2.1.1.3.Th i ti t, khí h u
T nh Ti n Giang n&m trong vùng khí h!u nhi t
r t là mùa m a và mùa khô v i 2 h
Nam (mùa m a). N n nhi t
L

ng gió chính là

cao và n

i gió mùa, có hai mùa rõ
ơng B$c (mùa khô) và Tây

nh quanh n m, nhi t

trung bình 270C.

ng m a trung bình h&ng n m 1.200 - 1.450 mm, là vùng có l

ng m a th p

nh t BSCL.

)m c a khu v c khá n
Ti n Giang có 02 h
m a); t c

nh v i m c trung bình là 80-85%.

ng gió chính là ơng B$c (mùa khơ) và Tây Nam (mùa

trung bình 2,5-6 m/s.

2.1.1.4. Th y v n
Ti n Giang có m ng l
vi c giao l u trao

i sông, r ch ch&ng ch t, b bi n dài thu!n l i cho

i hàng hóa v i các khu v c lân c!n

ng th i là môi tr

ng cho

vi c nuôi tr ng và ánh b$t th y h i s n.
Các sơng chính là sông Ti n, sông Vàm C+ Tây và m t m ng l
H u h t các sông, r ch trên
tri u không

u.

a bàn t nh ch u nh h

c bi t vùng c"a sơng có ho t

tri u t i các c"a sông t 3,5 – 3,6m, t c
H!u và 3 l n sông H ng), t c
n 1,2m/s và t c

ch y xuôi

ch y ng

ng c a ch

i kênh ào.
bán nh!t

ng th y tri u r t m nh, biên

truy n tri u 30km/gi (g p 1,5 l n sơng
c trung bình 0,8-0,9 m/s, l n nh t lên

n 1,5-1,8 m/s.

2.1.2. Tài nguyên
2.1.2.1. Tài nguyên

t

T nh Ti n Giang có nhóm
ó có 63.567 ha

t phù sa v i di n tích l n nh t 106.924 ha, trong

t phù sa và 43.357 ha

t phù sa ã lên líp, chi m 45,96% di n

tích t nhiên, t/ l này cao nh t so v i các t nh BSCL.


10

Các nhóm

t cịn l i là

t phèn,

ha, chi m 46,19% di n tích t nhiên.
t t s' nh h

t m n,

ây là lo i

ng x u t i cây tr ng. Song

t cát có t ng di n tích là l7.458
t n u khơng có gi i pháp c i t o

Ti n Giang,

t m n và

t cát ã

c

u t c i t o khá t t nên v n tr ng tr%t cho hi u qu .
2.1.2.2. Tài nguyên n
N

c

cm t

T nh Ti n Giang có 2/3 chi u dài

ng ranh gi i giáp sông Ti n, bi n

ông, sơng Sồi R p và sơng Vàm C+ nên xét v t ng l
dào. Tuy nhiên, trên th c t ngu n n
ho t và tr ng tr%t ch duy nh t
Ph n

c

tiêu chu)n ch t l

t phía B$c Qu c l 1A, ngu n n

ng ngu n n

c m t thì r t d i

ng s" d#ng cho sinh

c c p t sông Ti n.

Nguy n V n Ti p, kênh An Phong,… Ph n
ông h

ng n

c sông Ti n cung c p qua các kênh
t phía Nam Qu c l 1A ra

n bi n

c tr c ti p t sông Ti n.

o n sông Ti n thu c t nh Ti n Giang dài 115 km, ây là o n n&m
sông MêKông và là cu i ngu n. L u l
v mùa m a là 6.000m3/s. V i l u l

ng n

h l u

c sông Ti n v mùa ki t là 270 m3/s,

ng l n nh v!y và kh n ng t làm s ch cao,

sông Ti n hồn tồn có th khai thác áp ng u c u cho sinh ho t và s n xu t
nông nghi p. Tuy nhiên, vào các tháng mùa khô (t tháng 12
ngu n n

c b nhi m m n nên c n ph i có h th ng cơng trình

n tháng 5 n m sau)
ng b

khai thác

có hi u qu .
Tài nguyên n

c ng m

Theo tài li u n

c ng m c a d án VIE - 87/031 cho th y: t nh Ti n Giang

c x p vào khu v c khó kh n v ngu n n
ch t l

ng). Ngu n n

b nhi m m n,
tr ng. Riêng

ng m khai thác

c ng m

c ng m (c v tr l

ng,

sâu và

khu v c th xã Gị Cơng và huy n Gị Cơng

khu v c Gị Cơng Tây và Ch G o có th khai thác

t

ơng

i cho cây

khu v c Cai L!y, Cái Bè, Châu Thành và Tp. M( Tho, ngu n n
sâu > 200m có th s" d#ng t t cho sinh ho t và tr ng tr%t.

c


11

2.1.2.3.Tài nguyên khoáng s n
Các lo i khoáng s n có

do tác

c là k t qu c a các quá trình l$ng t#, tr m tích,

ng c a sơng, bi n mang phù sa các n i v b i $p. C n c vào tính ch t

phân lo i, khống s n th m dị

c

Ti n Giang nghèo v l

ch t, ch y u có 3 lo i khống s n là than bùn n&m

ng c.ng nh v

sâu 0,5-1m v i tr l

ng

kho ng 5 tri u m3 và tr i r ng trên di n tích g n 500 ha, sét v i chi u dày t 15ng kho ng 6 tri u m3 và cát san l p v i tr l

20m và tr l

ng l n kho ng trên 90

tri u m3.
2.1.2.4. Sinh v t
Th c v!t
Th c v!t r t phong phú và ng v i t ng ti u vùng có m t h sinh thái

c

tr ng riêng nh h sinh thái vùng bi n, vùng bãi b i ven bi n, vùng ven sông,

c

bi t là h sinh thái v

n cây n trái v i m t s lo i trái cây n i ti ng nh vú s a

V,nh Kim, xoài cát Hịa L c, i Cái Bè, s ri Gị Cơng…
Th c v!t d

in

c c.ng r t phong phú. Theo th ng kê t i 10 i m trong

vùng ng!p l. t nh Ti n Giang ã xác

nh

c 16 loài t o, trong ó t o Silic-

Bacillarophyta là 25 lồi, t o l#c – Chlorophyta là 13 loài, t o lam – Cyanophyta là
13 loài, t o M$t- euglenophyta là 8 loài và 1 loài t o giáp – Pyrrophyta.
ng v!t
Do

c i m t nhiên v i u th v v trí

ngịi ch&ng ch t, Ti n Giang có m t qu n th
c n cho

nd

xanh, cá bóng t

in

c v i các lồi

ng v!t vơ cùng phong phú t trên

c tr ng nh heo r ng, chim, chu t, tôm càng

ng…

Ti n Giang còn n i ti ng v r$n,
tâm

a lý là g n bi n và h th ng sông

c bi t là tr i r$n

ng Tâm.

c B Qu c phòng giao nhi m v# b o t n các lo i

ây là Trung

ng v!t quý hi m,

nghiên c u khoa h%c, s n xu t thu c y h%c c truy n dân t c và c p c u i u tr r$n
c c$n

ng b&ng sông C"u Long.


12

2.2. HI1N TR NG PHÁT TRI0N KINH T - XÃ H I
2.2.1. C c!u và t2ng tr #ng kinh t
Trong th i gian qua t c
lên. Trong 2 tháng
tri u USD

t ng tr

ng kinh t c a t nh ã không ng ng t ng

u n m 2009, t ng giá tr kim ng ch xu t kh)u c a t nh

t 12,1 % so v i k ho ch

t 49,7

ra và t ng 18,1 % so v i cùng k0 n m

2008.

Trong c c u phát tri n kinh t hi n nay c a t nh ngành nông nghi p v n
luôn là ngành ch ch t, k

n là ngành công nghi p v i m c t ng tr

bình trong các n m qua là 1,8% và k

ng trung

n là ngành d ch v# v i m c t ng tr

ng

0,5%.
2.2.2. Tình hình phát tri3n các ngành kinh t ch4 y u
2.2.2.1. Ngành công nghi p
1 Ti n Giang, có nh ng khu ho t
c Nhà N

khơng

v c ó có tính ch t t
Bè có khu Bà

ng công nghi p t!p trung c a t nhân tuy

c công nh!n là khu công nghi p nh ng ho t

ng c a các khu

ng t nh m t khu công nghi p th c th#. Nh t i huy n Cái

$c - An C , khu này phát tri n ho t

lau bóng g o khơng nh ng ph#c v# nhu c u n i

ng c a các nhà máy xay xát a trong huy n mà còn ph#c v#

nhu c u xay xát - lau bóng g o xu t kh)u cho ch hàng trong và ngoài t nh.
Ngồi các khu cơng nghi p khơng chính th c nêu trên, t nh Ti n Giang ã xây
d ng các khu cơng nghi p Bình
H

c (70 ha), KCN M( Tho (79,14 ha) và KCN Tân

ng (200 ha).
Trong th i gian t i t nh có k ho ch thu hút

nghi p m i nh khu công nghi p Tân H

u t m ra các khu, c#m công

ng, khu công nghi p Long Giang, Sồi

R p, ...
2.2.2.2. Ngành nơng nghi p
Nông nghi p là ngành kinh t tr%ng i m c a t nh Ti n Giang v i t/ l
góp GDP cao, kho ng 39,2% n m 2005 và

óng

t 36,1% n m 2006 và 33,5% n m

2007 v i các lo i hình s n xu t ph bi n là tr ng lúa, cây n trái và ch n nuôi.