bài tập lớn hình sự quốc tế (9 điểm) Phân tích các đặc điểm của tội phạm ma túy có tính chất quốc tế, Trình bày các quan điểm về khái niệm luật hình sự quốc tế

MỤC LỤC

Bài tập số 2:
1.

Phân tích các đặc điểm của tội phạm ma túy có tính chất quốc tế. (3 điểm)

2.

Trình bày các quan điểm về khái niệm luật hình sự quốc tế. (4 điểm)
I.

MỞ ĐẦU:

Trong bối cảnh hiện nay, hợp tác quốc tế là việc làm tất yếu của mỗi quốc gia
để có cơ hội vươn mình, phát triển. Hợp tác hiện nay không chỉ trong lĩnh vực kinh
tế mà cịn hợp tác trên cả phương diện hình sự. Tội phạm ngày càng phức tạp, hoạt
động không chỉ trong phạm vi một quốc gia mà còn hoạt động trên phạm vi nhiều
quốc gia thì việc hợp tác tạo nhiều điều kiện thuận lợi hơn trong việc xét xử,
chuyển giao tài liệu,...
Một trong những tội phạm đáng chú ý hiện nay là tội phạm ma túy có tính chất
quốc tế. Đây là loại tội phạm nguy hiểm, nó khơng chỉ ảnh hưởng đến mỗi an ninh
mà còn ảnh hưởng đến cả kinh tế, chính trị. Phạm vi thủ đoạn ngày càng nguy
hiểm nên hợp tác đấu tranh phòng chống tội phạm này là rất cần thiết.
II.
NỘI DUNG:
1. Phân tích các đặc điểm của tội phạm ma túy có tính chất quốc tế.
1


1.1. Khái niệm về ma túy:

Theo Công ước thống nhất về các chất ma túy 1961 thì có thể hiểu:
“Ma túy nghĩa là bất kỳ chất liệu nào trong bảng I và II, dù dưới dạng tự nhiên
hay tổng hợp.”1
Trong Luật phòng, chống ma túy Số 23/2000/QH10 ngày 09/12/2000 quy định:
“Chất ma túy là các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong các
danh mục do Chính phủ ban hành.”2
Qua đó có thể hiểu, ma túy là các chất có nguồn gốc tự nhiên (morphin,...); bán
tổng hợp (heroin được bán tổng hợp từ morphin) hay tổng hợp (amphetamine,…)
có tác dụng lên hệ thần kinh trung ương gây ức chế hay kích thích hệ thần kinh
trung ương, làm giảm đau, gây ảo giác, sảng khoái,…
Các tội phạm ma túy là hành vi cố ý xâm phạm chế độ quản lí các chất ma túy
của Nhà nước.3
1.2. Đặc điểm chung về tội phạm ma túy:
1.2.1. Chủ thể:
Chủ thể của tội phạm ma túy có tính chất quốc tế bao gồm: Đối tượng phạm tội
chuyên nghiệp, đối tượng phạm tội không chuyên nghiệp và đối tượng phạm tội cơ
hội.
Theo Theo hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao tại
Nghị quyết số 01/2006/NQ-HĐTP ngày 12/5/2006 thì có thể hiểu đối tượng phạm
tội chuyên nghiệp là đối tượng:
“a) Cố ý phạm tội từ năm lần trở lên về cùng một tội phạm không phân biệt đã
bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu chưa
hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa được xố án tích;
b) Người phạm tội đều lấy các lần phạm tội làm nghề sinh sống và lấy kết quả
của việc phạm tội làm nguồn sống chính.”4
1 Điểm j, khoản 1, Điều 1. Cơng ước thống nhất về các chất hướng thần 1961.
2 Khoản 1, Điều 2, Chương I. Luật phòng, chống ma túy năm 2000.( Sửa đổi bổ sung 2008)
3 Tr12, Giáo trình Luật hình sự Việt Nam, phần các tội phạm (Quyển 2).
4 Về tình tiết "phạm tội có tính chất chun nghiệp" quy định tại điểm b khoản 1 Điều 48 và một số điều luật trong
Phần các tội phạm của BLHS.

2


Như vậy, đối tượng chuyên nghiệp của tội phạm ma túy có tính chất quốc tế là
những người lấy việc bn bán, sản xuất,.. ma túy làm nghề sống chính và thu
nhập từ nguồn lợi ma túy đem lại làm thu nhập chính. Bởi vì đây là nguồn sống
chính của họ nên mức độ phạm tội cũng như các hành vi thủ đoạn kèm theo đều rất
nguy hiểm, tinh vi.
Đối tượng phạm tội không chuyên nghiệp la đối tượng không lấy nguồn lợi từ
ma túy làm nguồn sống chính, họ có thể có nhiều ngành nghề khác để chăm lo cho
cuộc sống. Tuy nhiên, khơng phải vì thế mà họ không bị coi là tội phạm, họ vẫn
thực hiện các hành vi như buôn bán, sản xuất hay tàng trữ trái phép chất ma túy và
thu về một nguồn lợi nhất định.
Tội phạm là đối tượng cơ hội là loại tội phạm không thuộc tội phạm chuyên
nghiệp và tội phạm không chuyên nghiệp, tội phạm này không thực hiện hành vi
phạm tội nhiều lần, thường xuyên hay lấy nguồn lợi từ việc phạm tội là nguồn sống
chính. Ví dụ như A đi từ trường Đại học Luật Hà Nội qua Chùa Láng. B đưa cho A
một gói nhỏ ma túy sau đó đưa cho A 1.000.000 đồng để A đưa cho C. Vì thiếu tiền
nên A đồng ý, khơng may A bị lực lượng chức năng phát hiện. Thì trong trường
hợp này, A là loại tội phạm cơ hội.
1.2.2. Thủ đoạn:
Các thủ đoạn trong tội phạm ma túy là những thủ đoạn như thu gom, cất giấu,
vận chuyển, giao nhận. Thủ đoạn cất giấu ma túy của tội phạm này hiện nay ngày
càng tinh vi như những người phạm tội cất giấu ma túy trong các chỗ bình gas, ép
vào ván gỗ, giấu vào hàng hóa, hay thậm chí là giấu vào các vùng kín trong cơ thể
nhằm trốn tránh sự kiểm soát của các lực lượng chức năng.
Các lực lượng chức năng thường sẽ bắt các đường dây mua bán ma túy trong
giai đoạn vận chuyển bởi vì đây là giai đoạn mà lực lượng chức năng có thể thâu
tóm gần như là tồn bộ số ma túy mà các tội phạm đã thu gom, cất giấu trước đó.

Khi lực lượng chức năng phát hiện ra địa điểm mà tội phạm ma túy đã cất giấu và
tiến hành bắt giữ ngay thì việc thu gom tồn bộ số ma túy ở những địa điểm khác
là rất khó bởi tội phạm ma túy thường khi đã đi vào “con đường” này thì đã biết
3


trước hậu quả pháp lí mà họ phải chịu nên rất khó lấy lời khai. Hơn nữa những thu
đoạn để các tội phạm cất giấu, thu gom ngày càng tinh vi, việc giao nhận ma túy
cũng được chuẩn bị hết sức kĩ càng, kín đáo nên các lực lượng chức năng khó có
thể thực hiện được nhiệm vụ của mình.
1.2.3. Phạm vi hoạt động:
Tội phạm ma túy thường hoạt động theo tuyến, theo địa bàn nhất định. Ở nước
ta hiện nay, Bộ Cơng an có nhận định: “Do ảnh hưởng của tình hình ma túy thế
giới và khu vực, trực tiếp từ khu vực “Tam giác vàng” làm cho tình hình tội phạm
và tệ nạn ma túy tại Việt Nam tiếp tục có những diễn biến phức tạp, đặc biệt là tại
các tuyến, địa bàn trọng điểm như Tây Bắc, Đơng Bắc, Bắc miền Trung, Tây Nam
và đang có xu hướng lan nhanh về vùng nông thôn, khu vực tập trung các khu cơng
nghiệp, khu chế xuất có nhiều cơng nhân, người lao động phổ thông, gây ảnh
hưởng đến an ninh, trật tự và đời sống của nhân dân”5
Không chỉ trong nước mà tình hình hoạt động về tội phạm ma túy trên thế thới
ngày càng phức tạp và có nhiều biến động, thậm chí cịn có sự liên kết giữa các tội
phạm ở các quốc gia khác nhau.
1.3.Đặc điểm quốc tế về tội phạm ma túy:
1.3.1. Thực trạng:
- Thủ đoạn, hành vi, phạm vi phạm tội:
Thủ đoạn ngày càng tinh vi, có tính lan rộng cao, hành vi phạm tội ngày càng
chuyên nghiệp. Hiện nay, tội phạm ma túy vừa được phát hiện tại một quốc gia với
thủ đoạn ví dụ như: trộn lẫn ma túy vào hàng hóa thì ngay sau đó tại các quốc gia
khác cũng đã phát hiện ra những thủ đoạn, hành vi tương tự như vậy. Có thể thấy
tính lan tỏa của tội phạm ma túy rất cao, gây nhiều khó khăn trong cơng tác phòng,

chống tội phạm này. Tại Việt Nam, Trung tá Vương Xuân Toản, Đội trưởng Đội
Đặc nhiệm phòng chống ma túy và tội phạm, BĐBP Quảng Ninh cho biết: “Hoạt
động của tội phạm ma túy ngày càng tinh vi, liều lĩnh, các đối tượng mua bán, vận
chuyển trái phép chất ma túy thường tập trung chủ yếu ở địa bàn TP Móng Cái.
5 />
4


Nổi lên là hoạt động mua bán, vận chuyển ma túy tổng hợp từ Trung Quốc về Việt
Nam tiêu thụ, hoặc đưa đi Campuchia và ngược lại heroin từ Sơn La, Thanh Hóa,
Nghệ An... vận chuyển qua TP Móng Cái đưa sang Trung Quốc tiêu thụ. Bọn tội
phạm còn cấu kết, móc nối với các lao động tự do để vận chuyển ma túy qua biên
giới”6. Qua đó có thể thấy không chỉ ở Việt Nam, diễn biến của tội phạm này ngày
càng tinh vi, lan rộng ra nhiều quốc gia khác như Trung Quốc, Lào,…Các tội phạm
cấu kết với nhau để tiến hành các hoạt động liên quan tới ma túy nhằm qua mặt lực
lượng chức năng.
- Chủ thể:
Chủ thể phạm tội khơng chỉ có một quốc tịch mà cịn có thể mang nhiều quốc
tịch hoặc một nhóm người mang nhiều quốc tịch khác nhau. Việc chủ thể phạm tội
ma túy ngày càng mở rộng cho thấy tính phức tạp, tính lan rộng của loại tội phạm
này rất cao. Chính vì vậy, việc xét xử loại tội phạm này cũng rất phức tạp, khó
khăn.
Hiện nay, có nhiều băng đảng với các ông “trùm” ma túy đang hoạt động
mạnh. Sự phát triển của các băng đảng ma túy xuyên quốc gia có thể kéo theo
nhiều hệ lụy nghiêm trọng như việc “thanh toán” lẫn nhau hay tranh giành địa bàn
giữa các băng đảng. Ví dụ như: Hơm 8-8-2019, cảnh sát đã tìm thấy tổng cộng 19
thi thể bị treo trên cầu vượt và một số bị chặt khúc vì hiềm khích giữa các băng
đảng ma túy ở Mexico. Trong tổng số 19 nạn nhân thiệt mạng, cảnh sát đã tìm thấy
9 thi thể bị treo trên cầu vượt, 7 nạn nhân bị chặt thành khúc và vứt xuống đường
gần đó, 3 xác chết nằm dưới đường. Theo các công tố viên ở phía Tây bang

Michoacan - Mexico, vụ giết người hàng loạt này đánh dấu sự quay trở lại của
những cuộc thảm sát rùng rợn được tiến hành bởi các băng đảng ma túy trong giai
đoạn đỉnh điểm cuộc chiến tranh ma túy năm 2006 – 2012 ở Mexico.7
1.3.2. Diễn biến, xu hướng:

6 />7 />
5


Diễn biến của tội phạm ma túy có tính chất phức tạp, xu hướng ngày càng gia
tăng. Nguồn lợi từ ma túy là vơ cùng lớn, vì thế mà nhiều người đã bất chấp để tiến
hành các hoạt động liên quan đến nó. Từ đấy, những người phạm tội ln nghĩ ra
những cách thức mới để lẩn tránh lực lượng chức năng, việc thu gom, cất
giữ,...không chỉ được thực hiện ở một tỉnh, một quốc gia mà còn được thực hiện ở
nhiều quốc gia trên nhiều vùng, lãnh thổ khác nhau, tạo nên cục diện phức tạp, ảnh
hưởng lớn đến cơng tác phịng ngừa tội phạm này. Nhu cầu sử dụng chính là một
trong số những nguyên nhân tác động làm cho tội phạm này có xu hướng tăng lên.
Đối tượng sử dụng thường là những người trẻ-chiếm số đông trong xã hội ngày
nay nên việc sản xuất tiêu thụ ma túy mới có cơ hội phát triển.
1.3.3. Hậu quả:
Hậu quả để lại rất nghiêm trọng, nó khơng chỉ ảnh hưởng đến kinh tế, văn hóa
mà cịn có thể là cả chính trị của một quốc gia.
Tại phần mở đầu Công ước Liên Hợp Quốc về chống buôn bán bất hợp pháp
các chất ma túy và chất hướng thần năm 1988 có nêu: “Lo ngại sâu sắc vì quy mơ
và xu hướng ngày càng tăng trong việc sản xuất, nhu cầu tiêu thụ và buôn bán bất
hợp pháp các chất ma tuý và chất hướng thần đang đe doạ nghiêm trọng sức khoẻ
và hạnh phúc của con người, và ảnh hưởng bất lợi đối với nền kinh tế, văn hố,
chính trị của xã hội. Cũng rất lo ngại sâu sắc vì hoạt động bn bán bất hợp pháp
các chất ma tuý và chất hướng thần đang ngày càng thâm nhập sâu hơn vào các
tầng lớp xã hội khác nhau, đặc biệt khi mà ở nhiều nơi trên thế giới, trẻ em đang là

một thị trường tiêu thụ ma tuý bất hợp pháp được sử dụng vào mục đích sản xuất,
cung cấp và buôn bán bất hợp pháp các chất ma tuý và chất hướng thần kéo theo
mối nguy hiểm nghiêm trọng không thể lường hết dược….Nhận thức rằng việc
buôn bán bất hợp pháp ma tuý mang lại lợi nhuận rất cao, tạo điều kiện cho các tổ
chức tội phạm xuyên quốc gia thâm nhập, làm ô nhiễm và phá hoại cơ cấu bộ máy
Chính phủ, hoạt động tài chính và thương mại hợp pháp, phá hoại xã hội ở mọi cấp
độ…”
2. Trình bày các quan điểm về khái niệm Luật Hình sự quốc tế.
6


Hiện nay, khái niệm Luật Hình sự quốc tế (HSQT) vẫn cịn có nhiều ý kiến
khác nhau. Khái niệm Luật HSQT có thể hiểu ở hai khía cạnh:
- Luật Hình sự Quốc tế là lĩnh vực Hình sự của Luật quốc tế.
- Luật Hình sự Quốc tế là khía cạnh quốc tế của Luật Hình sự quốc gia.
Giữa hai quan điểm này có những nét tương đồng và khác biệt nhất định:
2.1.Tương đồng:
Thứ nhất, hai quan điểm về khái niệm Luật HSQT đều điều chỉnh vấn đề về luật
nội dung, luật tố tụng và thi hành án. Ví dụ như trong Quy chế Rome về Tịa án
Hình sự quốc tế có quy định về các vấn đề này thơng qua các phần như: Phần II:
Quyền tài phán, thụ lý và luật áp dụng; Phần V: Điều tra, truy tố; Phần VI: Xét xử;.
Thứ hai, cả hai quan điểm đều giải quyết mối quan hệ giữa quyền tài phán quốc
gia và quyền tài phán quốc tế. Quyền tài phán có thể hiểu là thẩm quyền đưa ra các
quyết định, quy phạm; Thẩm quyền giám sát việc thực hiện; Thẩm quyền xét xử
của Tòa án đối với một lĩnh vực cụ thể (Thẩm quyền pháp định của Tòa án khi xét
xử một người hay một việc). Theo nguyên tắc của Quy chế Rome thì nhận thấy
Tịa án Hình sự quốc tế (ICC) là một Tòa án độc lập so với hệ thống Tòa án quốc
gia, ICC vai trò, thẩm quyền bổ sung cho Tịa án quốc gia. Tịa án quốc gia có
thẩm quyền ưu tiên hơn so với ICC, trong trường hợp Tịa án quốc gia khơng muốn
hoặc khơng có khả năng thì mới nhờ đến Tịa án Hình sự quốc tế. Ví dụ như Tịa án

Hình sự quốc tế (ICC) ở La Haye (Hà Lan) truy nã ơng Bashir vì vai trò trong cuộc
xung đột đẫm máu ở Darfur với cáo buộc phạm tội diệt chủng, các tội ác chiến
tranh và các tội ác chống lại loài người. 8 Bên cạnh đó cịn giải quyết vấn đề liên
quan đến thực thi những quy phạm quốc tế như các điều ước quốc tế chống tội
phạm ma túy, Quy chế Rome về Tòa án Hình sự quốc tế, Hiệp ước London 1945,
…
Thứ ba, ngoài việc quy định về luật nội dung, luật tố tụng, mối quan hệ giữa
quyền tài phán,…cịn nói về quy định vấn đề hợp tác quốc tế giữa các quốc gia.
Hiện nay vấn đề hợp tác đang trở nên toàn diện hơn, không chỉ hợp tác về các vấn
8 />
7


đề như văn hóa, kinh tế mà cịn hợp tác cả về hình sự. Tội phạm ngày càng mở
rộng, có tính hệ thống thì việc hợp tác quốc tế để đấu tranh là rất cần thiết. Hợp tác
quốc tế đấu tranh chống tội phạm bao gồm toàn bộ các hoạt động cần thiết của các
thành viên cộng đồng quốc tế nhằm ngăn ngừa, trừng trị, loại bỏ tội phạm ra khỏi
đời sống quốc gia. Hoạt động hợp tác quốc tế bao gồm các hành động cụ thể được
thực hiện trong các lĩnh vực:
- Phân định thẩm quyền xét xử của các quốc gia trong trường hợp phát sinh
xung đột về thẩm quyền tài phán.
- Thỏa thuận thành lập tòa án quốc tế xét xử các tội phạm quốc tế (cá nhân) về
tội phạm cốt lõi.
- Tương trợ tư pháp giữa các quốc gia trong các vụ việc hình sự về các hoạt
động có tĩnh chất tư pháp như thẩm vấn, chuyển giao tài liệu, dẫn độ.9
2.2.Khác biệt:
- Luật HSQT là lĩnh vực Hình sự của Luật quốc tế:
Có thể hiểu rằng, ở quan điểm này, Luật HSQT là một bộ phận của Luật quốc
tế, điều chỉnh về vấn đề hình sự. Nó có nội dung như nhau (mang tính chuẩn mực)
đối với mọi quốc gia.

Luật Quốc tế là hệ thống các nguyên tắc và quy phạm pháp luật, được các quốc
gia và chủ thể khác của luật quốc tế thỏa thuận tạo dựng nên, trên cơ sở tự nguyện
và bình đẳng, nhằm điều chỉnh những quan hệ phát sinh giữa quốc gia và các chủ
thể đó trong mọi lĩnh vực của quốc tế.10
- Luật HSQT là khía cạnh quốc tế của Luật Hình sự quốc gia:
Trong quan điểm này, Luật HSQT là một phần của Luật Hình sự quốc gia, điều
chỉnh những vấn đề về tội phạm quốc tế. Mỗi quốc gia có thể chọn cách quy định
khác nhau đối với những vấn đề mang tính quốc tế trong Luật Hình sự quốc gia.

9 Tr43, Hợp tác quốc tế đấu tranh phòng chống tội phạm theo các quy định của Luật Hình sự
quốc tế :đề tài nghiên cứu khoa học cấp Trường /Trường Đại học Luật Hà Nội ; Nguyễn Thị
Thuận chủ nhiệm đề tài ; Nguyễn Thị Yên,... [et al.]
10 />
8


Ví dụ như tại Việt Nam, tại chương XXVI có quy định các tội như Tội phá hoại
hịa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421); Tội chống loài người (Điều 422);
Tội phạm chiến tranh (Điều 432);...
III.

KẾT LUẬN:

Có thể nhận thấy rằng, hợp tác quốc tế hiện nay trong lĩnh vực hình sự đem lại
nhiều thuận lợi hơn trong việc bắt giữ, xét xử những trường hợp phạm tội với quy
mơ lớn trong đó có tội phạm về ma túy có tính chất quốc tế. Trong bối cảnh hội
nhập và phát triển, nhận thấy Việt Nam đã có những quy định, tham gia vào các tổ
chức quốc tế nhằm mở rộng quan hệ ngoại giao và tăng cường sự phát triển cho đất
nước.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.
3.
4.

Công ước thống nhất về các chất hướng thần 1961.
Luật phòng, chống ma túy năm 2000.( Sửa đổi bổ sung 2008).
Luật Hình sự Việt Nam năm 2015. Nxb Lao động. Hà Nội 2017.
Hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao tại Nghị quyết số
01/2006/NQ-HĐTP ngày 12/5/2006 hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ

Luật Hình sự.
5. Giáo trình Luật hình sự Việt Nam, phần các tội phạm (Quyển 2). Nxb Công
an nhân sân. Hà Nội 2018.
6. Hợp tác quốc tế đấu tranh phòng chống tội phạm theo các quy định của Luật Hình
sự quốc tế :đề tài nghiên cứu khoa học cấp Trường /Trường Đại học Luật Hà Nội ;
Nguyễn Thị Thuận chủ nhiệm đề tài ; Nguyễn Thị Yên,...
7. Một số các trang báo:
- />- />- />
9