Nghiên cứu quy trình điều khiển ra hoa của loài lan Vũ Nữ (Oncidium)

Báo cáo thực tập tốt nghiệp
Phan Văn Trường- Lớp 0404-K11

1



Lời nói đầu.



Hoa nói chung là biểu hiện cho sự tốt đẹp và thịnh vượng của mỗi quốc gia,
dân tộc. Những dân tộc mà có số lượng và nhu cầu chơi hoa càng nhiều chứng tỏ
dân tộc hay quốc gia đó giàu có và thịnh vượng, chơi hoa ở đây không chỉ là một
thú vui chơi lành mạnh mà còn thể hiện sự am hiểu biết của người chơi về các loài
hoa, công việc chơi hoa cũng tốn rất nhiều chi phí tiền b
ạc.
Chính vì sự hiểu biết đó mà mỗi loài hoa lan đã được người ta đặt tên mang
một ý nghĩa tượng trưng tốt đẹp. Như loài hoa lan thì hoa Galanda nói lên:
“Những nông nổi say mê không làm giảm giá trị tình yêu của chúng ta”, Lan
Aranthera màu đỏ thể hiện “Tình yêu say đắm của chúng ta là vĩnh cửu” hoặc lan
phalaenopsis lại có ý nghĩa “Thú thật cùng em, từ tận đáy lòng anh quý trọng và
say mê em biết bao”.
Trong những năm gần đây do nhu cầu đời sống xã hội ngày càng được nâng
cao và cải thiện đáng kể thì nhu cầu của người dân bắt đầu chuyển biến mạnh từ
“Ăn no, mặc ấm” sang “Ăn ngon, mặc đẹp, chơi sang”. Do đó thú chơi hoa vào
các dịp lễ, tết, ngày hội và các đám cưới…vv ngày càng nhiều.
Hầu hết các tháng trong năm người ta đã đều mua hoa cho mình hay là biếu
tặng người thân đồng nghiệp của mình để thể hiện tấm lòng kính trọng của mình
vớ
i mọi người, các dịp hoa được tiêu thụ nhiều nhất là Ngày tết dân tộc, Ngày

quốc tế phụ nữ, Ngày valentine, Ngày hội Nhà giáo việt nam…vv. Vào các dịp
này lượng hoa bán ra rất chạy, người trồng hoa và kinh doanh hoa thu được lợi
nhuận rất cao.
Trong bài viết này không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong các ý kiến
đóng góp, bổ xung của các thầy cô và bạn đọc quan tâm.

Chân thành cám ơn!


Sinh viên thực hiện:
Phan Văn Trường.
Báo cáo thực tập tốt nghiệp
Phan Văn Trường- Lớp 0404-K11

2

PHẦN I. MỞ ĐẦU.
1.1 Đặt vấn đề.
Từ xưa đến nay nói đến hoa lan người ta đã liên tưởng tới sự thanh tao, tinh
khiết, quý trọng, đam mê và tình yêu vĩnh cửu bất diệt. Trong tất cả các loài hoa
được biết đến thì hoa lan được mệnh danh là “Nữ hoàng của sắc đẹp” cùng với vẻ
đẹp quyến rũ, hương thơm dịu dàng từ vô vàn các loài hoa lan với đủ các màu sắc
khác nhau với tên gọi khác nhau, t
ừ những loài hoa rất nhỏ như những cây kim chỉ
may do nhà sinh vật học người mỹ Donald Perry đã tìm thấy đến những loài hoa
lan có vẻ đẹp lỗng lẫy, mỹ miều mà chúng ta được nhìn thấy ở các vườn hoa hay ở
đâu đó.
Tuy hoa lan không phải là loài hoa có lịch sử lâu đời như hoa hồng nhưng với vẻ
đẹp trang nhã, thanh tao và mùi hương dịu ngọt, lan đã tô thêm cho hạnh phúc và
tình yêu lứa đôi của con người. Ví Dụ như

lan Venusschuh màu vàng tượng trưng
cho “Tình yêu của chúng ta khởi đầu cho con đường hạnh phúc của cuộc đời
chúng ta.”Phải chăng chính vì điều này mà hoa lan rất ít vắng mặt trong những
buổi lễ thành hôn của tình yêu lứa đôi.
Theo sự hiểu biết ta nhận thấy các nhà khoa học nhất là các nhà thực vật học
sưu tầm những loài cây lạ qua những cuộc khảo cứu của họ, đến năm 1769 ông sĩ
quan Louis Antoinne Bougainville
đã đi thám hiểm vòng quanh trái đất bằng một
chuyến thuyền buồm cùng với sự tháp tùng của thực vật gia triều đình pháp
Philibert Comerson và đã mang về những loài cây lạ từ vùng nam mỹ, và từ đó
loài cây lạ này đã được giới quý tộc châu âu và giới mới phát giầu chú ý đến vì họ
muốn trang điểm đẹp cho ngôi nhà và vườn tược của họ. Dưới con mắt của những
đại gia và giới quý tộ
c này thì loài hoa đặc biệt mang lại vẻ đẹp quy phái hiếm có
này chính là hoa lan. Tuy nhiên hoa lan cũng rất đa dạng có loài có thể nở vào các
mùa nhưng có loài chỉ nở vào thời điểm nào đó trong năm cho nên để đáp ứng nhu
cầu đa dạng của người chơi hoa, chúng ta phải tìm ra các giải pháp kỹ thuật điểu
khiển việc ra hoa và nở hoa vào các dịp tết, lễ hội …vv. Mà trong thời gian thực
tập tôi đã được giao
đề tài:
“Nghiên cứu quy trình điều khiển ra hoa của loài lan Vũ Nữ(Oncidium) tại
Viện Sinh Học Nông Nghiệp, Trường Đại Học Nông Nghiệp I Hà Nội.”


Báo cáo thực tập tốt nghiệp
Phan Văn Trường- Lớp 0404-K11

3

PHẦN II.

Giới thiệu chung về hoa lan và lan vũ nữ.

2.1 Nguồn gốc và vị trí của hoa lan trong hệ thống phân loại thực vật học.
Cây hoa lan hay phong lan (có tên Khoa Học là: Orchidaceae).
Là một loài cây thuộc họ thực vật có hoa,
bộ măng tây, lớp thực vật một lá mầm. Họ
Orchideceae là một trong những họ lớn nhất
của thực vật, có các thành viên mọc trên
khắp thế giới, ngoài trừ châu Nam Cực có
cây hoa lan sống dưới mặt đất và chỉ nở hoa
trên mặt đất, c
ũng có những cây hoa lan
sống tại vùng cao nguyên của dãy núi
Himalaya, hoa lan có thể tìm thấy ở các
vùng có khí hậu nhiệt đới như trong rừng già
của Brazil đến các vùng có tuyết phủ trong mùa đông lạnh giá như tại bình nguyên
của Manitoba, Canada. Hoa lan có thể mọc trên đất( Terrestrial), có loài mọc trên
cây cao chúng sống bám vào các thân cây mục ( Epiphyte), có loài mọc trên đá (
lithophyte). Hình ảnh một số loài hoa lan thường thấy.

Vườn lan Phaleanopsis
Báo cáo thực tập tốt nghiệp
Phan Văn Trường- Lớp 0404-K11

4

Hoa lan được người tiêu dùng ưa chuộng vì vẻ đẹp đặc sắc và các hình thức đa
dạng của chúng. Hoa lan có tất cả các mầu trong cầu vồng cũng như sự kết hợp
của các loài hoa đó. Hoa lan có loài chi bé bằng hạt gạo có loài lớn đường kính
hoa tới 1 m.

Các loài hoa lan được bán rất rộng rãi trên thị trường với nhiều mầu sắc, giá cả,
hương thơm đặc trưng cho từ
ng loài như hoa lan Vanilla là một loại hoa lan mà
hương thơm của nó được sử dụng trong các lễ hội ẩm thực thế giới nó có nguồn
gốc từ Mexico.

2.2.Giới thiệu chung về cây lan vũ nữ (Oncidium).
Cây lan vũ nữ (Oncidium hoặc là: On-sid-ee-um), hay là Dancing lady là một
loài hoa lan có khoảng 700 loài phân bố rất rộng ở bắc bán cầu từ Mexico đến Tây
Ấn độ và Nam bán cầu tới tận Balivia, Paraguay.
Đa số các loài hoa Oncidium đều có giả hành
dẹp hay hình trụ
hoa, hoa thường nhỏ nhưng đặc
biệt có cánh môi rất lớn, hoa thường có màu vàng
và có điểm đốm nâu trên cánh hoa, ngoài ra còn có
một số loài hoa mang màu đỏ hoặc màu trắng …,
chúng có thể mọc thành chùm và đôi khi có phân
nhánh, ngồng bông hoa rất dài nó có thể dài
khoảng 80-120cm.
Ở rừng việt nam không tìm thấy loài hoa này
các giống đang được nuôi trồng hiện nay ở việt
Báo cáo thực tập tốt nghiệp

Phan Văn Trường- Lớp 0404-K11

5

nam đều là giống nhập nội. Một số loài hoa mang hương thơm là: Oncidium
cavendishianum, Oncidium cheirophorum, Oncidium incurvum, Oncidium
lancenaum, Oncidium ornithorhynchum…vv.

Đặc điểm của cánh hoa này là có thể
lưu giữ được khoảng 35-45 ngày, đặc
biệt hoa này là có thể nở vào tất cả các
mùa trong năm ,cánh hoa có màu vàng
tươi trông rất sáng và đẹp. mùa lạnh
không nên tưới nhiều dinh dưỡng và
nước.











(
Đây là hình ảnh toàn thể
của cây lan Oncidium Gower
Ramsey)

Dưới đây là một số hình ảnh về lan vũ nữ (Oncidium Gower Ramsey)

được
xử lý tại vườn lan của Viện Sinh Học Nông Nghiệp- Trường Đại Học Nông
Nghiệp I Hà Nội.


Báo cáo thực tập tốt nghiệp
Phan Văn Trường- Lớp 0404-K11

6


Mẫu đang xử lý ra hoa bằng ảnh hưởng của dinh dưỡng.
Báo cáo thực tập tốt nghiệp

Phan Văn Trường- Lớp 0404-K11

7


Mẫu đang xốc khô để xử lý ra hoa.


2.3. Yêu cầu ngoại cảnh của cây lan Oncidium.
Đặc điểm chung của các loài hoa lan là ưa ánh sáng tán xạ và vùng có bóng
mát. Nó mọc ở những vùng có khí hậu nhiệt đới (Brazil) hay các vùng cận nhiệt
đới, chúng sống bám vào các chỗ gỗ xốp mục trên thân cây trong rừng.
Nó cần nhiều ánh sáng khoảng (15.000 – 20.000 lux) và cần rất ít nắng nên có
thể trồng hoa lan dưới ánh đèn điện được.
Về nhiệt
độ thì cây phát triển rất tốt ở nhiệt độ 15-35
o
c đây là khoảng nhiệt độ
trung bình và ấm, nếu giảm nhiệt độ xuống dưới 15
o
c một vài giờ cây không chết
Báo cáo thực tập tốt nghiệp
Phan Văn Trường- Lớp 0404-K11

8

nhưng kéo dài cây sẽ không ra hoa, nếu nhiệt độ tăng quá cao cần tăng độ ẩm và
tích cực thông thoáng gió.
Chế độ nước tưới cần cung cấp cho cây là khoảng 2-3 ngày tưới một lần tùy
thuộc vào điều kiện thời tiết từng ngày, từng mùa trong năm. Vào mùa đông trời

rét cần giảm số lần tưới nước, nước tưới cũng cần phải sạch sẽ tránh nguồn nước ô
nhiễ
m sẽ làm chết cây.
Trong quá trình chăm sóc hoa cần bón phân cho hoa với các loại phân bón chủ
yếu là: phân 20-20-20 và phân 30-10-10 và có thể phun một số loại phân bón lá
hay chất kích thích sinh trưởng để điều khiển ra hoa.
Việc nuôi trồng và chăm sóc hoa lan không thể bỏ qua giai đoạn thay chậu.
thường thay chậu vào mùa xuân khi cây còn non đã mọc được khoảng một gang
tay đây là giai đoạn thay chậu tốt nhất, dùng vỏ cây loại nhỏ cho các giống cây có
rễ nhỏ và những giố
ng có rễ lớn dùng vỏ cây loại trung bình, nén chặt vỏ cây vào
chậu trồng sao cho cây đứng thẳng, vững giữ độ ẩm cao và ngừng tưới nước đến
khi cây ra rễ, một số loài lá cứng, dầy như Oncidium mule ears hay Oncidium
amplitum…vv có thể buộc chặt chúng vào các vỏ cây và thân cây, sau một thời
gian chúng bám vào thân cây và hút chất dinh dưỡng từ đó.
Đối với loài lan vũ nữ hoa có thể nở vào tất cả các mùa trong năm, chúng ưa
bóng mát nên tránh để ngoài trời.
Công việ
c tưới phân và tưới nước phải được tiến hành vào buổi sáng sớm hoặc
chiều mát nên tưới nước trước khoảng 15 phút sau đó mới tưới phân để cây hấp
thụ tốt.
Tưới đúng liều lượng nếu không cây sẽ chết hoặc rung lá.
2.4 Tình hình sản xuất hoa lan ở việt nam và trên thế giới.
2.4.1. Tình hình sản xuất hoa lan trên thế giới.
Hoa lan có tên trong các loại cây cỏ ngành thực vật học thuộc loại đơn t
ử diệp
của gia đình Orchidaceae. Hoa lan được thế giới phát hiện và đem về nuôi trồng
rất sớm. Năm 1769 ông sĩ quan Louis Antoinne Bougainville đi vòng quanh trái
đất với nhà thực vậy gia người pháp Philibert commerson và đã mang về loài hoa
lan để nuôi trồng trang trí cho nhà mình. Dựa vào tiêu chuẩn thực vật học thì thế

kỷ thứ XIX là thế kỷ của những người tìm hoa lan. Vì lợi ích mà họ không ngại
những nguy hiểm, cực khổ, bệnh tật đôi khi còn
đem cả tính mạng mình ra thuế
chấp với những sự nguy hiểm đang chờ họ trong rừng sâu hoang dại ở các vùng
châu mỹ, châu phi, châu á. Và đã có những người như Walter Davis quốc tịch anh
đi bộ qua rặng Kordillieren ( Anden) ở nam mỹ trên độ cao băng giá 5000m, và đi
dọc theo dòng sông Amazonas từ đầu nguồn tới cuối nguồn và đã tìm được rất
nhiều cây lan. Người đồng hương của ông là Gustave Wallis đã bị bỏ mạ
ng ở
Ecuador vì cuộc hành trình tìm hoa lan nhưng ngược hướng với ông.
Người thành công nhất trong công việc tìm hoa lan thời đại này là Benedict
Roezl người tiệp khắc cũ, ông đã tìm ở vùng nhiệt đới nam mỹ, công việc tìm hoa
lan trong rừng sâu còn được người ta lập thành bản đồ để lừa đối phương và giữ bí
mật cho riêng mình.
Báo cáo thực tập tốt nghiệp
Phan Văn Trường- Lớp 0404-K11

9

Những thành công và thất bại, vui buồn lẫn lỗn trong cuộc mạo hiểm tìm
“Người đẹp của rừng thẳm” đã mang lại hàng ngàn loại hoa lan.
Từ nhiều các cuộc khai thác này mà các loài lan co nguy cơ tuyệt chủng tới 13
loài, mặt khác nhu cầu và số lượng tiêu thụ hoa của người dân chơi hoa ngày càng
tăng lên, nên đã xuất hiện nhiều vùng nuôi trồng hoa lan trên khắp thế giới và
những nơi có điều kiện tự nhiên thu
ận lợi.
Ở châu á hoa lan được biết đến và đưa vào nuôi trồng rất sớm, thế kỷ XX
người anh mới đến Singapore mở ra thời kỳ mới cho hoa lan là lập các trang trại
nuôi trồng hoa lan và tìm ra công nghệ nuôi trồng hoa lan cho hiệu quả kinh tế
cao. Các loài lan được nuôi trồng phổ thông ở đây là: Arachnis, Vanda, Oncidium,

đồng thời có một số loài hoa mới được lai tạo ra (Phan Thúc Huân- Hoa lan nuôi
trồng và kinh doanh).
Hiện nay, tình hình sản xuất hoa lan trên thế giới phát triển ngày càng mạnh
m
ẽ, nó đã trở thành một ngành thương mại có giá trị kinh tế cao mang lại nhiều lợi
nhuận cho người nuôi trồng và kinh doanh hoa.
Năm 1987 toàn thế giới đã tiêu thụ 80 tỷ USD cho hoa lan
Năm 1990 đã tiêu thụ hết 100 tỷ USD.
Trên thế giới đã có hàng trăm nước xuất khẩu và nhập khẩu hoa lan, cây cảnh
(Phan Thúc Huân) – nuôi trồng và kinh doanh hoa lan 1994 )
Có thể nói Thái Lan là một nước điển hình trong ngành nuôi trồng và xuất
khẩu hoa lan ở các nước châu Á ( Phan Thúc Huân ). Hiện nay Thái Lan
đang
đứng đầu về xuất khẩu hoa lan, hàng năm đã sản xuất 31,6 triệu cây con trong đó
Dendrobium chiếm 80%, Mokara chiếm 10% và Oncidium chiếm 5%, bán và thu
được 60-70 triệu USD (Đồng Văn Khiêm).
Việc nuôi trồng để sản xuất hoa lan hiện nay ở nhiều nước đã đạt đến số lượng
hàng trăm ngàn giò lan và cành lan mỗi năm, trước đây số lượng xuất khẩu chủ
yếu là lan được khai thác trong rừng. Đến nay, việc nuôi trồ
ng hoa lan đã được áp
dụng trên quy mô công nghiệp ngày càng phát triển. Ở nhiều nước, các nhà nuôi
trồng hoa lan nghiệp dư và chuyên nghiệp đã lập ra các hội hoa lan ngày càng
nhiều. Và đã có hơn 400 hội hoa lan trên thế giới, có nhiều chuyên san về hoa lan
đã được xuất bản. Nhiều cuộc hội thảo về hoa lan trên quy mô quốc tế được triệu
tập( Phan Thúc Huân).
Hiện nay, đối với các nước châu Âu và châu Mỹ cũng như hầu hết các nước
trên thế giới, hoa lan là một đặc phẩm cao quý. Đặc biệt, đến mùa giáng sinh lan
đã được xuất nhập một cách ồ ạt từ các nước chây Á như: Thái Lan,
Singapore…sang các nước Âu Mỹ với giá rất cao, thêu bao hàng loạt máy bay ồ ạt
chở sang phục vụ người tiêu dùng( Phan Thúc Huân).

2.4.2. Tình hình sản xuất hoa lan ở Việt Nam.
Khi Đà Lạt được phát hiện, thì hoa lan được hái từ tự nhiên đến năm 1960 việc
du nhập giống hoa lan mới vào Việ
t Nam đã giúp phát triển nghề nuôi trồng hoa
lan tại đây.
Báo cáo thực tập tốt nghiệp
Phan Văn Trường- Lớp 0404-K11

10

Các cây lan được nuôi trồng ở Đà Lạt nằm trong các chi: Catleya, Dendrobium,
Paphiopedillum, Oncidium, Odontoglossum, Vanda.
Một số loài lan được ưa chuộng nhất tại các vườn lan Đà Lạt và Tây Nguyên là
Long tu( Dendrobium Primulinum Lindl)
Kim điệp( Den. Chrysotosum Lindl. Var. Delacourii Gagn)
Thủy tiên trắng( den. Farmeri Paxton)
Thủy tiên vàng( Den. Thyrsiflorum Rchb.f.)
Thủy tiên mỡ gà( Den. Densiflorum Wall)
Long nhãn kim điệp( Den. Fimbriatum Hook, var.oculatum Hook)









(Lan Hoàng thảo Long tu) (

Long nhãn kim điệp)
Thủy tiên trắng(Dendrobium farmeri)
Thủy tiên mỡ gà (Dendrobium densiflorum)


Báo cáo thực tập tốt nghiệp
Phan Văn Trường- Lớp 0404-K11

11

Do ở Việt Nam có hai miền khí hậu khác nhau rõ rệt. Miền Bắc có mùa đông
lạnh giá và bão, miền Nam có khí hậu ôn hòa ấm áp, quanh năm hầu như không có
bão. Vì vậy, vấn đề sản xuất, kinh doanh hoa ở miền Bắc chỉ thích hợp với việc
trồng các loại hoa tươi và cây cảnh, đối với hoa lan chủ yếu là khai thác từ rừng
hoang và việc nuôi trồng với số lượng ít để trưng bày thưởng thức, còn việc nuôi
trồ
ng theo quy mô công nghiệp không thích hợp do có mùa bão, dẫn đến giá thành
sản xuất hoa cao, hiệu quả kinh tế kém.
Ở miền Nam Việt Nam thích hợp với việc nuôi trồng hoa lan. Từ năm 1960
đến 1970, do ảnh hưởng của ngành hoa lan, cây cảnh thế giới( Thái Lan và các
nước Tây Âu). Những cây lan thuộc các giống như: Phalaennopsis, Dendrobium,
Cattleya, Cymbidium từ Thái Lan, Singapore, Pháp và Mỹ được nhập nội vào
miền Nam Việt Nam chủ yếu là đưa về Sài Gòn( Tức TP Hồ Chí Minh ngày nay)
và Đà Lạt phát triển mạnh( Phan Thúc Huân).
Việc xuất khẩu hoa lan của Việt Nam chính thức được bắt đầu vào năm 1980
do công ty Vegetexco xuất lan cắt cành Đà Lạt( Cymbidium) và các loại hoa khác
như hoa lay ơn( Glalioluscommunis L.), hoa lys. Các công ty Việt Nam lần đầu
tiên cử đại diện đi dự hội nghị hoa quốc tế được tổ chức tại Bratislava( Tiệp
Khắc), và buộc dây quan hệ với các công ty Unicoop( Tiệp Khắc), Inovator(
Hunggari) về hoa lan, cây cảnh.

Hiện nay, mới chỉ có một số
công ty lớn, trong đó có những công ty nước
ngoài trồng phong lan tại Đà Lạt, TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai với diện tích khoảng
50-60 ha trên một doanh nghiệp. Một vài địa phương khác phong lan chỉ mới
trồng ở quy mô hộ gia đình trên diện tích từ vài m
2
đến vài nghìn m
2
, cá biệt mới
có vài hộ trồng từ 1- 2 ha. Viện di truyền nông nghiệp Việt Nam bườc đầu cũng đã
có những thành công trong việc nuôi cấy mô tạo giống phong lan theo công nghệ
được chuyển giao từ Thái Lan. Một số địa phương khác như Sapa, Phú Yên đã
bước đầu khảo sát và nghiên cứu phương pháp nhân giống hoàn thiện quy trình
sản xuất phong lan.
Nhìn chung tình hình sản xuất hoa lan ở Việt Nam mới chỉ phát triển mạnh mẽ
ở các tỉ
nh phía nam, đăc biệt là ở Đà Lạt và TP Hồ Chí Minh. Tháng 8/2004, Lâm
Đồng đã thành lập hiệp hội hoa lan với tên gọi giao dịch là: Dalat Orchid
Association với mục đích là tập hợp những người yêu mến và có kinh nghiệm nuôi
trồng hoa lan tiến tới phát triển và nhân rộng, sản xuất theo hướng hàng hóa. Hiện
nay mỗi năm Đà Lạt mới chỉ sản xuất khoảng 200 ngàn đơn vị lan cắt cành ( Cao
Liên- Việt Nam hương sắc T8/2004).
Và mộ
t thực tế còn tồn tại hiện nay là mỗi năm Việt Nam vẫn phải chi hàng tỷ
đồng để nhập phong lan từ các nước láng giềng để đáp ứng nhu cầu nội địa. Trong
những tháng đầu năm 2007, mặc dù kim ngạch nhập khẩu hoa lan cắt cành đã
giảm đáng kể so với những tháng trước nhưng vẫn ở mức khá cao. Theo số liệu
thống kê của tổng cục hả
i quan, kim ngạch nhập khẩu phong lan cắt cành qua
đường chính ngạch của nước ta trong tháng 2/2007 là 26,515 nghìn USD, giảm

20,17 % so với tháng 1/2007 nhưng vẫn tăng 51,76% so với tháng 12/2006. Thị