Bài : Các Thành phần chính của câu

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (837.38 KB, 16 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

GIÁO VIÊN : đỗ thị ph ơng mai
 Thcs bồ đề

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2></div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Câu 1:

Trong những trường hợp sau trường hợp nào khơng sử
dụng phép hốn dụ?

A. Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác.
B. Miền Nam đi trước về sau.

C. Gửi miền Bắc lòng miền Nam chung thủy.

Câu 2:

Hai câu thơ sau thuộc kiểu hốn dụ nào?

Vì sao trái đất nặng ân tình?

Nhắc mãi tên Người Hồ Chí Minh.

A. Lấy bộ phận để gọi toàn thể

B. Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
C. Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật

D. Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.

Câu 3:

Từ “đường vàng” trong câu thơ:

“Như con chim chích.
 Nhảy trên đường vàng”

được sử dụng phép tu từ nghệ thuật nào?
A. Nhân hóa.

B. Ẩn dụ.
C. Hoán dụ

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Chẳng bao lâu,

đã trở thành một chàng dế

thanh niên cường tráng.

CN VN

TN

tôi

Câu về nội dung không

thay đổi.

Câu thay đổi về nội

dung và ngữ pháp.

I. Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ cđa c©u:

1. Ví dụ:

CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH

CỦA CÂU

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

2. NhËn xÐt:

- Thành phần chính là thành phần bắt buộc phải có mặt 
để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý

trọn vẹn.

- Thành phần phụ là thành phần khơng bắt buộc phải có 
mặt trong câu.

Ví dụ:

Chằng bao lâu, tôi // đã trở thành một chàng dế cường tráng.

TRN CN VN

thành phần phụ thành phần chính

CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH

CỦA CÂU

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Chẳng bao lâu, tôi trở thành một chàng dế thanh
niên cường tráng.

đã

Phó từ chỉ quan hệ

thời gian: sẽ, sắp, đang, 
đã …

Chẳng bao lâu, tôi

như thế nào?

+ Kết hợp với phó từ chỉ quan hệ thời gian.

+ Trả lời cho câu hỏi : Như thế nào? Làm gì? Làm sao?

Là gì?

Con nhỏ Lan bướng.

đều
rất

Ví dụVí dụ:: Các cành câyLan đang học bài . lấm tấm màu xanh.Lan làm gi?

Ví dụ:

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

+ Trả lời cho câu hỏi : Như thế nào? Làm gì? Làm sao? Là gì?

TT

a) Một buổi chiều, tơi ra đứng cửa hang như mọi khi,
xem hồng hơn xuống. CĐT

CĐT

VN1
VN2

d) Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui,

tấp nập. VN1 VN2 VN3

VN4

b) Nắng xuân ấm áp.

+ Thường do động từ (cụm đơng từ), danh từ (cụm danh từ),

tính từ (cụm tính từ) tạo thành.

+ Câu có thể có một hoặc nhiều vị ngữ.
+Kết hợp với phó từ chỉ quan hệ thời gian.

c) Nắng xuân rất ấm áp.

CTT
DT

e)Mẹ Nam là công nhân của nhà máy.

CDT

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

I. Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ cđa c©u:

- Vị ngữ là thành phần chính của câu có khả năng kết hợp với 
các phó từ chỉ quan hệ thời gian và trả lời cho các câu hỏi

Làm gì?, Làm sao?, Như thế n?, Là gì?, . . .

- Vị ngữ thường là động từ hoặc cụm động từ, tính từ hoặc 
cụm tính từ,

danh từ hoặc cụm danh từ.

- Câu có thể có một hoặc nhiều vị ngữ.

Ví dụ: Chợ Năm Căn // nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, 
tấp nập. VN1 –(CĐT) VN2 – (TT) VN3 –(TT) 
 VN4- (TT)

II. Vị ngữ

CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH

CỦA CÂU

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Ví dụ:

Học tập là nhiệm vụ của học sinh.

+ Nêu tên sự vật, hiện tượng có hành động, đặc điểm,

trạng thái… được miêu tả ở vị ngữ.

+ Trả lời cho câu hỏi Ai? Con gì? Cái gì?

+ Thường do danh từ (Cụm danh từ), đại từ tạo thành.

+ Câu có thể có TT một hoặc nhiều chủ ngữ.

a) Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh
niên cường tráng.

Ai đã trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng?

Đại Từ

c) Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam (…). Tre,
nứa, mai, vầu giúp người trăm nghìn cơng việc khác nhau.

b) Chú chó vện cắn cơ mèo vằn.

Con gìCụm danh từ cắn con mèo vằn?

ĐT

Trung thực là một đức tính tốt.

Trong một số trường hợp nhất định tính từ (cụm tính 
 từ), động từ (cụm động từ)cũng có thể làm chủ
ngữ.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

- Chủ ngữ là thành phần chính của câu nêu tên sự vật, hiện 
tượng có hoạt động, đặc điểm, trạng thái, … được miêu tả ở 
vị ngữ. Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi Ai?, Con gì?, 
Cái gì?

- Chủ ngữ thường là danh từ, đại từ, hoặc cụm danh từ.

- Trong những trường hợp nhất định, động từ, tính từ hoặc 
cụm động từ, cụm tính từ cũng có thể làm chủ ngữ.

- Câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.

Ví dụ: Cây tre // là bạn thân của nông dân Việt Nam […]

CN

Tre, nứa, mai, vầu //giúp người trăm nghìn cơng việc khác

III. Chủ ngữ

CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH

CỦA CÂU

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

- Thành phần chính:

Là thành chủ ngữ và vị ngữ, bắt buộc phải có mặt trong câu.

+ Chủ Ngữ:

* Là thành phần chính của câu nêu tên sự vật, hiện tượng có hành động, 
đặc điểm, trạng thái… được miêu tả ở vị ngữ.

* Chủ ngữ thường trả lời cho câu hỏi Ai? Con gì? Cái gì?

* Chủ ngữ thường là danh từ, đại từ hoặc cụm danh từ. Trong những 
trường hợp nhất định động từ, tình từ hoặc cụm động từ, cụm tính từ 
cũng có thể làm chủ ngữ.

* Câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.

+ Vị Ngữ:

* Là thành phần chính của câu có khả năng kết hợp với các phó từ chỉ 
quan hệ thời gian và trả lời cho câu hỏi Làm gì? Làm sao? Như thế 
nào? Là gi?

* Vị ngữ thường là động từ hoặc cụm động từ, tính từ hoặc cụm tinh từ, 
danh từ hoặc cụm danh từ.

* Câu có thể có một hoặc nhiều vị ngữ.

HỆ THỐNG KIẾN THỨC

Câu ngoài hai thành phần chính ra, cịn có thể có thêm thành

Câu ngồi hai thành phần chính ra, cịn có thể có thêm thành

phần phụ.

- Thành phần phụ:

Là thành phần khơng bắt buộc phải có mặt trong câu.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

BÀI TẬP CỦNG CỐ

Điền đúng (Đ) hoặc sai (S) vào các câu sau:

Câu 1: Trạng ngữ là thành phần phụ của câu, có thể lược
bỏ.

Câu 2: Chủ ngữ -vị ngữ là thành phần chính của câu.

Câu 3: Các từ ngữ được gạch chân là thành phần chủ ngữ:
Lom khom dưới núi tiều vài chú

Lác đác bên sông chợ mấy nhà.

(Bà Huyện Thanh Quan)

Câu 4: Thành phần vị ngữ trong các câu sau có cấu tạo là
một cụm tính từ:

a. Hà Nội là thủ đơ của nước ta.

b. Tiếng Việt của chúng ta rất giàu.

Câu 5: Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi: Ai? Cái gì?

Đ
Đ
Đ
S

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

Bài tập 1

Yêu cầu:Xác định chủ ngữ, vị ngữ. Phân tích cấu tạo của CN, VN.

.

IV.LUYỆN TẬP

Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
Đơi càng tơi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần
và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sức sự lợi hại của những chiếc
vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn
cỏ gãy rạp, y như có những nhát dao vừa lia qua.

CN VN

CN VN CN VN1

CN VN2 CN

(CĐT)

(CDT) (CDT)

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Bài tập 2 : THẢO LUẬN NHĨM

Đặt 3 câu theo u cầu:

- Một câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Làm gì? để kể lại một
việc tốt mà em hoặc bạn em mới làm được.

- Một câu có vị ngữ tả lời câu hỏi Như thế nào? để tả hình
dáng hoặc tính tình đáng yêu của một bạn trong lớp em.
- Một câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Là gì? để giới thiệu một
nhân vật trong truyện em vừa đọc với các bạn trong lớp.

Chỉ ra chủ ngữ trong mỗi câu em vừa đặt được. Cho
biết các chủ ngữ ấy trả lời cho các câu hỏi nào?

Bắt đầu tính giờHết giờ

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>