Bài học Văn 9 lần 7

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.31 MB, 21 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tình huống 1

Sắp đến giờ vào lớp, cơ

giáo hỏi lớp trưởng:

- Mấy giờ rồi em?

Tình huống 2:

Nam đi học muộn,

cô giáo hỏi:

- Mấy giờ rồi em?

Mục đích của hành động nói trong hai câu hỏi trên có

gì khác nhau?.

Cơ giáo 
muốn hỏi 
giờ học sinh

Cô giáo 
muốn hỏi 
giờ học sinh

Cô giáo 
muốn nhắc 
nhở việc Nam

đi học muộn

Cô giáo 
muốn nhắc 
nhở việc Nam

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Trường THCS Tam Thôn Hiệp
GV: Nguyễn Thị Kim Xuyến

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý

( Tự học có hướng dẫn)

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Tình huống 1:

Sắp đến giờ vào lớp, cơ

giáo hỏi lớp trưởng:

- Mấy giờ rồi em?

Tình huống 2:

Nam đi học muộn,

cô giáo hỏi:

- Mấy giờ rồi em?

- Mục đích của hành động nói trong hai câu hỏi trên có gì

khác nhau?.

Cơ giáo muốn 
hỏi giờ học

sinh

Cô giáo muốn 
hỏi giờ học

sinh

Cô giáo 
muốn nhắc 
nhở việc Nam

đi học muộn

Cô giáo 
muốn nhắc 
nhở việc Nam

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

1/Ví dụ (sgk/75)

I/ PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý :

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.

- Trời ơi, chỉ cịn có năm phút !

Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười 
nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở 
vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi 
đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, 
thong thả đi đến chỗ bác già.

- Ơ! Cơ cịn qn chiếc mùi soa đây này !

Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái 
khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo trịn 
cặp giữa cuốn sách tới trả cho cơ gái. Cô kĩ sư mặt 
đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi .

( Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Tiếng Việt :

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý

- Qua câu : “Trời ơi, chỉ 
còn có năm phút !”, em
hiểu anh thanh niên muốn
nói điều gì ?

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

1/Ví dụ (sgk/75)

I/ PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý:

- Trời ơi, chỉ cịn có năm phút !

Tiếng Việt :

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý

- Qua câu : “Trời ơi, chỉ cịn có 
năm phút !”, em hiểu anh thanh
niên muốn nói điều gì ?

- Qua câu : “Trời ơi, chỉ cịn có 
năm phút !”, em hiểu anh thanh

niên muốn nói điều gì ?

-> Thời gian qua nhanh quá, rất tiếc

vì sắp phải chia tay ..

=> Khơng nói trực tiếp ra điều muốn

nói.

=> Hàm ý

- Anh thanh niên có trực tiếp
nói ra điều mình muốn nói
khơng ? Vì sao anh khơng nói
thẳng điều đó với cơ gái ?
- Anh thanh niên có trực tiếp
nói ra điều mình muốn nói
khơng ? Vì sao anh khơng nói
thẳng điều đó với cơ gái ?
- Qua ví dụ trên, em hiểu thế
nào là hàm ý ?

- Qua ví dụ trên, em hiểu thế
nào là hàm ý ?

* Ghi nhớ :

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

1/Ví dụ (sgk/75)

I/ PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý:

Tiếng Việt :

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý

- Câu : “Ơ! Cơ cịn qn chiếc 
mùi soa đây này ! ”, em thấy
anh thanh niên có ẩn ý gì khơng
?

-> Nói trực tiếp ra điều muốn nói,

khơng có ẩn ý gì.

=> nghĩa tường minh

- Qua ví dụ trên, em hiểu nghĩa
tường minh là gì ?

- Ơ! Cơ cịn quên chiếc mùi soa đây này !

* Ghi nhớ :

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

An:Các bạn đã làm bài

tập cô giao chưa ? Cường:xong rồi.Mình làm

Hà: Tối qua

mình bận quá.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

II/ LUYỆN TẬP:

a/ Câu nào cho thấy họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên ? Từ
ngữ nào giúp em nhận ra điều này?

b/ Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn.
Thái độ ấy giúp em đốn ra điều gì liên quan đến chiếc mùi soa ?

a/ Câu nào cho thấy họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên ? Từ
ngữ nào giúp em nhận ra điều này?

b/ Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn.
Thái độ ấy giúp em đốn ra điều gì liên quan đến chiếc mùi soa ?

1. Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.

- Trời ơi, chỉ cịn có năm phút !

Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh 
chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi 
đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.

- Ô! Cơ cịn qn chiếc mùi soa đây này !

Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc 
khăn tay còn vo trịn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cơ gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, 
nhận lại chiếc khăn và quay vội đi .

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

a. Nhà hoạ sĩ

tặc lưỡi

đứng dậy -> chưa muốn chia tay.

b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái:…mặt đỏ ửng,

nhận lại chiếc khăn, quay vội đi

--> Cô gái đang bối rối

đến vụng về vì ngượng, cơ định kín đáo để khăn làm kỉ

vật cho anh thanh niên, nhưng anh thanh niên quá

thật thà tưởng cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Bài tập 2 /sgk.75:

-> Hàm ý: Ơng hoạ sĩ chưa kịp uống nước chè.

Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích sau

đây:

Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội hoạ và cô gái:

- Đây, tôi giới thiệu anh một hoạ sĩ lão thành

nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về

nhà đi

.

Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá

.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11></div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

1/Ví dụ (sgk/ 90)

I/ ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý :

Tiếng Việt :

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT)

- Nêu hàm ý của câu in đậm. Vì sao chị Dậu khơng dám nói thẳng với 
con mà phải dùng hàm ý ?

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Chị Dậu vừa nói vừa mếu:

- Thôi u không ăn, để phần con. Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi. U

không muốn ăn tranh của con. Con cứ ăn thật no, không phải nhường nhịn cho u.
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống
cuống:

- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?

Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thơn Đồi.

Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai
vào rở và òa lên khóc:

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

=> Sau bữa ăn này con không còn được ở nhà nữa. Mẹ đã bán con

- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thơn Đồi.

=> Mẹ đã bán con cho cụ Nghị ở thơn Đồi .

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT)

I/ ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý :

1/Ví dụ (sgk/ 90)

- Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi.

- Hàm ý trong câu nói nào của chị Dậu rõ hơn ? Vì sao chị Dậu phải nói 
rõ hơn như vậy?

=> Chị Dậu phải nói rõ hơn vì cái Tí khơng hiểu hàm ý của chị

- Chi tiết nào trong đoạn trích cho thấy cái Tí đã hiểu hàm ý trong câu 
nói của mẹ ?

=> Cái Tý nghe nói giãy nảy, nó liệng của khoai vào rở và nói trong tiếng

khóc :

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

=> Sau bữa ăn này con không còn được ở nhà nữa. Mẹ đã bán con

- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thơn Đồi.

=> Mẹ đã bán con cho cụ Nghị ở thơn Đồi .

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT)

I/ ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý :

1/Ví dụ (sgk/ 90)

- Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thơi.

=> Chị Dậu phải nói rõ hơn vì cái Tí không hiểu hàm ý của chị

- Qua ví dụ trên, em hãy cho biết để sử dụng hàm ý cần có những điều 
kiện gi?

* Ghi nhớ:

Để sử dụng hàm ý, cần có hai điều kiện sau đây:

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT)

II/ LUYỆN TẬP :

Bài tập 2 : Tìm hàm ý của câu in đậm

- Cơm sơi rồi, nhão bây giờ.

- Hàm ý: Chắt giùm nước để cơm khỏi nhão

- Bé Thu dùng hàm ý vì trước đó nói thẳng

rồi mà khơng có hiệu quả nên bực mình.

Vả lại lúc này thời gian bức bách (tránh để

lâu nhão cơm).

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT)

II. Luyện tập

Bài tập 1

Chè đã ngấm rồi ấy.

- Người nói là anh thanh niên

- Người nghe là ông họa sĩ và cô kĩ sư

- Hàm ý: Mời bác và cô vào uống nước

- Người nghe hiểu hàm ý người nói

- Chi tiết:

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

- Trời nóng q!

- Mất điện rồi.



Hàm ý:

Khơng bật quạt được.

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

-

Minh ơi, lấy áo

quần vào nhanh

lên con!

- Con đang

học bài mẹ ạ!



Hàm ý:

Người con không muốn lấy áo

quần giúp mẹ.

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

* BÀI TẬP

1. Trong khi nói hoặc viết nghĩa tường minh hay hàm ý được

sử dụng nhiều hơn? Vì sao?

2. Một người bạn có nhã ý mời em đến dự sinh nhật nhưng em

lại không thể đến ( hoặc không muốn đến). Trong trường hợp

trên, theo em nên dùng nghĩa tường minh hay hàm ý ? Và em sẽ

nói như thế nào ?

3. A đến nhà B chơi, thấy một cây táo rất sai quả. Hãy viết một đoạn

hội thoại có hàm ý A muốn B hái táo mời mình ăn.

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

-

Học thuộc ghi nhớ

-

Làm các bài tập

-

Chuẩn bị bài :

Bố của Xi-mông .

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21></div>

Bài học Văn 9 lần 7

Tình huống 1

Sắp đến giờ vào lớp, cơ

giáo hỏi lớp trưởng:

- Mấy giờ rồi em?

Tình huống 2:

Nam đi học muộn,

cô giáo hỏi:

- Mấy giờ rồi em?

<b>Mục đích của hành động nói trong hai câu hỏi trên có </b>

<b>gì khác nhau?.</b>

<b> </b>

<b>NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý </b>

<b> </b>

<i><b> ( Tự học có hướng dẫn) </b></i>

Tình huống 1:

Sắp đến giờ vào lớp, cơ

giáo hỏi lớp trưởng:

- Mấy giờ rồi em?

Tình huống 2:

Nam đi học muộn,

cô giáo hỏi:

- Mấy giờ rồi em?

<b>- Mục đích của hành động nói trong hai câu hỏi trên có gì </b>

<b>khác nhau?.</b>

<b>I/ PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý :</b>

<b>Tiếng Việt : </b>

<b>NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý </b>

<b>I/ PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý: </b>

<i><b>- Trời ơi, chỉ cịn có năm phút !</b></i>

<b>Tiếng Việt : </b>

<b>NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý </b>

-> Thời gian qua nhanh quá, rất tiếc

vì sắp phải chia tay ..

=> Khơng nói trực tiếp ra điều muốn

nói.

<i><b><sub>=> Hàm ý </sub></b></i>

<b>* Ghi nhớ : </b>

<b>I/ PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý: </b>

<b>Tiếng Việt : </b>

<b>NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý </b>

-> Nói trực tiếp ra điều muốn nói,

khơng có ẩn ý gì.

<i><b>=> nghĩa tường minh </b></i>

<b>* Ghi nhớ : </b>

<b>II/ LUYỆN TẬP:</b>

<b>a. Nhà hoạ sĩ </b>

<i><b>tặc lưỡi</b></i>

<b> đứng dậy -> chưa muốn chia tay.</b>

<b>b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái:…mặt đỏ ửng, </b>

<i><b>nhận lại chiếc khăn, quay vội đi</b></i>

<b>--> Cô gái đang bối rối </b>

<b>đến vụng về vì ngượng, cơ định kín đáo để khăn làm kỉ </b>

<b>vật cho anh thanh niên, nhưng anh thanh niên quá </b>

<b>thật thà tưởng cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại.</b>

<i><b>Bài tập 2 /sgk.75:</b></i>

<b>-> Hàm ý: Ơng hoạ sĩ chưa kịp uống nước chè.</b>

Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích sau

đây:

Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội hoạ và cô gái:

- Đây, tôi giới thiệu anh một hoạ sĩ lão thành

nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về

nhà đi

<b>. </b>

<b>Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá</b>

<b>. </b>

<b>I/ ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý :</b>

<b>Tiếng Việt : </b>

<b>NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT) </b>

=> Sau bữa ăn này con không còn được ở nhà nữa. Mẹ đã bán con

- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thơn Đồi.

=> Mẹ đã bán con cho cụ Nghị ở thơn Đồi .

<b>NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT)</b>

<b>I/ ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý :</b>

<b>1/Ví dụ (sgk/ 90)</b>

- Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi.

=> Chị Dậu phải nói rõ hơn vì cái Tí khơng hiểu hàm ý của chị

=> Cái Tý nghe nói giãy nảy, nó liệng của khoai vào rở và nói trong tiếng

khóc :

<b>NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT)</b>