Tải Giáo án môn Ngữ văn lớp 6 bài 16 - Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ HIỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA</b>

<b>CỦA TỪ</b>

<b>I. Mục tiêu:</b> Giúp HS.

<i><b> 1. Kiến thức</b></i>: - Hiểu từ nhiều nghĩa.
- Hiện tượng chuyển nghĩa của từ.

<i><b> 2. Kĩ năng</b></i>: - Nhận diện được từ nhiều nghĩa.

- Bước đầu biết sử dụng từ nhiều nghĩa trong hoạt động giao tiếp.
<i><b> 3. Thái độ</b></i>: Tự hào về vốn từ Tiếng Việt thật phong phú, đa dạng.
<b>II. Chuẩn bị:</b>

<i><b> 1. GV</b></i><b>: Từ điển tiếng việt, bảng phụ.</b>
<i><b>2. HS: - </b></i>Đọc và nghiên cứu bài.
<b>III. Tiến trình tổ chức dạy và học.</b>
<i><b> 1. Kiểm tra bài cũ</b></i> (5’)

Kiểm tra chấm bài tập về nhà của 4 HS.
<i><b>2. Các hoạt động dạy - học</b></i> (34’).

<i><b>Hoạt động của thầy và trị</b></i> <i><b>Nội dung kiến thức</b></i>
<b>HĐ 1: Tìm hiểu từ nhiều nghĩa.</b>

- HS đọc ví dụ.

? Hãy chỉ ra nghĩa của từ “Chân”?
- HS tra từ điển để biết các nghĩa của từ .
? Tìm một số từ khác cũng có nhiều
nghĩa như từ chân?

VD: - Ăn cơm
Tham
ảnh
- Cương sưng tấy
Dây da hàn...

Cứng rắn trong đối xử.
? Tìm một số từ chỉ có một nghĩa?

- HS: Tốn, bếp lửa, lúa...

? Nhận xét về lượng nghĩa của từ TV?
- HS dựa SGK trả lời.

- GV chốt

- HS đọc ghi nhớ

<b>I. TỪ NHIỀU NGHĨA (7’)</b>
1. Ví dụ ( SGK)

2. Nhận xét

- Chân: (1) -> Bộ phận cuối cùng của
người hoặc động vật dùng để đi lại.

(2) -> Biểu trưng cho cương vị, sự có mặt
trong TT, tổ chức nào đó “Có chân trong
Quốc hội”.

(3)-> Phần dưới cùng của một số đồ vật
dùng để đỡ hoặc bám chắc trên mặt nền.
(4)-> Một phần tư con vật 4 chân khi mổ
chia ra.

(5)-> Từng đám ruộng riêng lẻ ví dụ từng
loại hay khác nhau.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>HĐ 2: Hiện tượng chuyển nghĩa của từ.</b>
- HS đọc ví dụ

? Theo em nghĩa gốc của từ chân là
nghĩa nào?

- HS: Trả lời.

? Hãy tìm mối liên hệ giữa các nghĩa của
từ chân?

- HS: Đều mang nét nghĩa cơ bản bộ phận
dưới cùng, tiếp xúc với mặt nền, là giá
đỡ.

? Trong một câu cụ thể, một từ được dùng
với mấy nghĩa?

- HS: Trong một câu cụ thể một từ chỉ
được dùng với một nghĩa.

GV: Trong VH có những trường hợp đặc
biệt một từ được dùng với nhiều nghĩa.
VD: Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy
hàng.

? Qua đây em hiểu gì về nghĩa gốc và
nghĩa chuyển.

- HS dựa SGK trả lời
- GV chốt

? Trong bài thơ “những cái chân” từ chân
được dùng với những nghĩa nào?

- HS: Chân được dùng với nghĩa chuyển
song vẫn được hiểu theo nghĩa gốc nên
mới có liên tưởng thú vị như kiềng 3
chân, nhưng không đi, võng không chân
lại đi khắp nước.

- HS: Đọc ghi nhớ.

<b>HĐ 3: Hướng dẫn làm bài tập.</b>

<b>II. HIỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA CỦA</b>
<b>TỪ (13’)</b>

1. VD.
2. Nhận xét

- Bộ phận cơ thể người động vật tiếp xúc
với đất -> Nghĩa gốc

- Nghĩa gốc: nghĩa ban đầu

- Nghĩa chuyển: hình thành trên cơ sở
nghĩa gốc.

- Chuyển nghĩa là sự thay đổi nghĩa của từ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- HS: Đọc và nêu yêu cầu bài tập.

? Tìm 3 từ chỉ bộ phận cơ thể người có
hiện tượng chuyển nghĩa.

- HS đọc bài tập

? Các trường hợp chuyển nghĩa dùng bộ
phận cây cối được chuyển thành bộ phận
chỉ người.

- HS: Đọc và nêu yêu cầu bài tập.

? Tìm một số hiện tượng chuyển nghĩa
chỉ sự vật sang chỉ hoạt động.

- Chuyển từ chỉ HĐ sang chỉ đơn vị.

Bài 1.

- Tay: tay anh chị, tay súng, tay ghế...
- Đầu: Đầu mối, đầu tầu

- Mũi: mũi kim, mũi kéo, mũi đất, mũi
tiếng công.

Bài 2.

- Lá: phổi, lách, gan.
- Quả: tim, thận
- Búp: búp ngón tay
Bài 3:

VD: - Cưa  cưa xẻ , cưa gỗ
- Quạt  quạt cho bé ngủ
- Cuốc  Mẹ cuốc ruộng

- Gánh gánh rau đi bán  một gánh rau.
- Cuộn tranh lại  một cuộn tranh

<i><b>3. Củng cố</b></i> (3’)

- Nhận xét về lượng nghĩa của từ
- Thế nào là hiện tượng chuyển nghĩa?

- Đánh dấu vào nhận xét đúng

+ Tất cả từ Tiếng Việt chỉ có một nghĩa

+ Tất cả các từ Tiếng Việt đều có nhiều nghĩa.

+ Từ Tiếng Việt có từ một nghĩa, nhưng lại có từ nhiều nghĩa.(*)
<i><b>4. Hướng dẫn học ở nhà</b></i> (2’)

- Học thuộc ghi nhớ, nắm được kiến thức về từ nhiều nghĩa và hiện
tượng chuyển nghĩa của từ.

- Đặt câu có sử dụng từ nhiều nghĩa.
- Làm bài tập 4,5( 57)

</div>

<!--links-->
Giáo án môn Ngữ Văn Lớp 7 (từ tiết 59)

• 165
• 7
• 16