Tìm hiểu kỳ phiếu trong hoạt động thanh toán ở Việt Nam

Nhóm Lớp A3 –QTKD-K44
I. Những vấn đề chung về kỳ phiếu
1.1 Nguồn luật điều chỉnh
Kỳ phiếu có thể chịu điều chỉnh bởi các nguồn luật sau:
Luật hối phiếu Anh 1882 (Bill of Exchange Act of 1882)
Luật Thương mại thống nhất của Mỹ 1962 (Uniform Commercial code)
Công ước Genevo 1930 (Uniform law for Bill of Exchange)
Luật công cụ chuyển nhượng Việt Nam 2005
1.2. Định nghĩa.
Kỳ phiếu là một cam kết vô điều kiện do Người lập phiếu phát hành ra hứa trả
một số tiền nhất định cho Người thụ hưởng quy định trên kỳ phiếu hoặc theo
lệnh của người này để trả cho một người khác.
Là một giấy hứa trả tiền của người nhập khẩu gửi cho người xuất khẩu hứa cam
kết trả một số tiền nhất định cho người hưởng lợi trong thời hạn ghi trên kỳ
phiếu đó.
Theo luật các công cụ chuyển nhượng Việt Nam, điều 4, khoản 3 có ghi:
“Hối phiếu nhận nợ là giấy tờ có giá do người phát hành lập, cam kết thanh toán
không điều kiện một số tiền nhất định khi có yêu cầu hoặc vào một thời điểm
nhất định trong tương lai cho người thụ hưởng.”
Theo định nghĩa trên thì hối phiếu nhận nợ chính là kỳ phiếu.
● Nhìn chung, kỳ phiếu được hiểu ngắn gọn như sau:
+ Là một công cụ hứa trả tiền vô điều kiện.
+ Quan hệ giữa người lập phiếu (nguời phát hành) và người thụ hưởng (quan hệ
giữa Issuer và Beneficiary).
♦ Người phát hành: là người lập và ký phát hành kỳ phiếu. Người phát hành có
nghĩa vụ thanh toán số tiền ghi trên kỳ phiếu cho người thụ hưởng khi đến hạn
thanh toán.
Nếu giao dịch cơ sở là hợp đồng mua bán, Người phát hành là Người mua.
Nếu giao dịch cơ sở là hợp đồng cung ứng dịch vụ, Người phát hành là Người
nhận cung ứng dịch vụ.
1

Tiểu luận môn: Thanh toán quốc tế
Nhóm Lớp A3 –QTKD-K44
♦ Người hưởng lợi :
• Là người được quy định trên kỳ phiếu theo chỉ định của người lập phiếu.
• Hoặc là người thứ ba theo lệnh của người này.
+ Số tiền của kỳ phiếu là một số tiền nhất định.
+ Thời hạn của kỳ phiếu có thể trả ngay hoặc trả sau.
+ Kỳ phiếu có xuất hiện nghiệp vụ ký hậu chuyển nhượng.
1.3. Đặc điểm của kỳ phiếu và yêu cầu pháp lý về nội dung của kỳ phiếu.
a. Đặc điểm của kỳ phiếu.
+ Được hình thành từ các giao dịch cơ sở.
+ Kỳ phiếu được sử dụng không chỉ trong các quan hệ thương mại mà còn trong
các quan hệ dân sự khác.
+ Kỳ phiếu là một công cụ hứa trả tiền chứ không phải là một công cụ đòi tiền
như Hối phiếu, và khả năng thanh toán của kỳ phiếu hoàn toàn phụ thuộc Người
phát hành ra nó, cho nên muốn lưu thông dễ dàng thì kỳ phiều thường phải được
một Người thứ ba đứng ra bảo lãnh thanh toán, trừ trường hợp người lập phiếu
là người có uy tín lớn về tài chính.
+ Kỳ phiếu là một công cụ hứa trả tiền vô điều kiện do con nợ viết ra để hứa trả
một số tiền nhất định cho chủ nợ, vì vậy trong lưu thông kỳ phiếu không phát
sinh yêu cầu chấp nhận thanh toán kỳ phiếu. Trên thương trường, không ai lại tự
chấp nhận khả năng thanh toán của chính mình.
+ Người lập phiếu phải phát hành kỳ phiếu hứa trả tiền trước khi người thụ
hưởng kỳ phiếu thực hiện nghĩa vụ của hợp đồng giao dịch cơ sở. Sau khi thực
hiện nghĩa vụ, người thụ hưởng mới uỷ thác cho ngân hàng thu tiền của kỳ
phiếu từ người lập phiếu.
+ Các quy định pháp lý đối với hối phiếu có thể áp dụng để điều chỉnh đối với
kỳ phiếu, trong chừng mực không trái đối với tính chất và đặc điểm của kỳ
phiếu. Ví dụ như quy định về ký hậu, thời hạn thanh toán, truy đòi không thanh
toán, thanh toán thay bởi người thứ ba, bảo lãnh….

+ Được thanh toán theo yêu cầu hoặc vào một thời điểm nhất định.
2
Tiểu luận môn: Thanh toán quốc tế
Nhóm Lớp A3 –QTKD-K44
+Hình thức của kỳ phiếu dễ dàng nhận dạng trực tiếp.
+ Kỳ phiếu là trái vụ một bên vì kỳ phiếu là một chứng chỉ do một người phát
hành (Issuer) cam kết đối với người thụ hưởng (Beneficiary) sẽ thực hiện một
nghĩa vụ dân sự - trả tiền, vì vậy nghĩa vụ dân sự có được thực hiện hay không
hoàn toàn phụ thuộc vào khả năng thực hiện nghĩa vụ dân sự của Người phát
hành (Issuer).
b. Yêu cầu pháp lý về nội dung của kỳ phiếu.
(1). Tiêu đề của kỳ phiếu.
Được ghi trên mặt trước của tờ kỳ phiếu và bằng ngôn ngữ tạo lập kỳ phiếu.
Theo luật thống nhất về hối phiếu và kỳ phiếu thuộc công ước Geneva năm
1930, và luật các công cụ chuyển nhượng Việt Nam thì tiêu đề của kỳ phiếu là
bắt buộc, nếu thiếu tiêu đề thì kỳ phiếu sẽ vô giá trị.
(2). Cam kết thanh toán không điều kiện một số tiền xác định.
Theo luật thống nhất Geneva về Hối phiếu và Kỳ phiếu 1930 và luật các công
cụ chuyển nhượng Việt Nam 2005, quy định khi số tiền của hối phiếu được diễn
đạt cả bằng chữ và bằng số, trường hợp số tiền ghi bằng số khác với số tiền ghi
bằng chữ thì số tiền ghi bằng chữ có giá trị thanh toán, trường hợp số tiền được
ghi hai lần bằng chữ hoặc hai lần bằng số trở lên và có sự khác nhau thì số tiền
nhỏ nhất có giá trị thanh toán.
(3). Thời hạn thanh toán ghi rõ ràng cụ thể.
Một kỳ phiếu có thể được lập để được thanh toán:
Ngay sau khi xuất trình.
Vào một thời gian cố định ngay sau khi xuất trình.
Vào một thời gian nhất định ngay sau khi lập kỳ phiếu.
Vào một ngày cố định.
Theo ULB, trường hợp một kỳ phiếu mà không ghi rõ thời gian thanh toán thì

được xem như là được thanh toán ngay khi xuất trình.
(4). Địa điểm thanh toán.
3
Tiểu luận môn: Thanh toán quốc tế
Nhóm Lớp A3 –QTKD-K44
Theo luật các công cụ chuyển nhượng Việt Nam, trường hợp địa điểm thanh
toán không được ghi trên kỳ phiếu thì địa điểm thanh toán chính là địa chỉ của
người phát hành.
Theo ULB thì khi không nêu rõ ràng địa điểm lập kỳ phiếu thì địa điểm nơi lập
kỳ phiếu được coi là địa điểm thanh toán và đồng thời là nơi cư trú của người
lập kỳ phiếu.
(5). Tên của người thụ hưởng
(6). Địa điểm tạo lập kỳ phiếu.
Theo luật các công cụ chuyển nhượng Việt Nam, trường hợp địa điểm phát
hành không được ghi trên kỳ phiếu thì địa điểm phát hành là địa chỉ của người
phát hành.
Theo ULB, một kỳ phiếu mà không có nêu địa điểm lập thì được xem như đã
được lập tại nơi được nêu bên cạnh tên của người lập kỳ phiếu.
(7). Ngày tháng tạo lập kỳ phiếu.
Đối với kỳ phiếu, thường người mua sẽ ký phát kỳ phiếu cam kết trả tiền cho
Người bán, sau khi nhận được kỳ phiếu, Người bán sẽ giao hàng. (GS. NGUT.
Đinh Xuân Trình, Thị Trường thương phiếu ở Việt Nam, sách chuyên khảo, nhà
xuất bản lao động xã hội, trang 21,22).
(8). Tên và chữ ký của người phát hành Kỳ phiếu.
Ngoài ra, theo luật các công cụ chuyển nhượng Việt Nam 2005, trong trường
hợp hối phiếu nhận nợ không đủ chỗ để viết, hối phiếu nhận nợ đó có thể có
thêm tờ phụ đính kèm. Tờ phụ đính kèm được dùng để ghi nội dung bảo lãnh,
chuyển nhượng, cầm cố, nhờ thu. Người đầu tiên lập tờ phụ phải gắn liền tờ phụ
với hối phiếu nhận nợ và ký tên đóng dấu giáp lai giữa tờ phụ và hối phiếu nhận
nợ.

c. Một số mẫu kỳ phiếu.
4
Tiểu luận môn: Thanh toán quốc tế
Nhóm Lớp A3 –QTKD-K44
Mẫu 1.
Promissory note
London, 25
th
, December 1997
GBP 5543.00
On the 25
th
March, 1998 fixed by the Promissory note we promise to pay Food
company or order in HoChiMinh city the sum of five thousand five hundred
and forty-three pounds Sterling.
For and on behalf of
Sithers Johnson Ltd
Signed
Mẫu 2. Kỳ phiếu trả tiền ngay.
Promissory note
NewYork 30 December 2004
USD 5,000.00
US Dollars I promise to pay bearer on demand the sum of five thousand only.
Mr Agassi
Mẫu 3. Kỳ phiếu có kỳ hạn.
Promissory note
NewYork 24 January 2004
5,000 USD
Three months after date I promise to pay
David Henry or order the sum of five thousand US Dollars.

5
Tiểu luận môn: Thanh toán quốc tế
Nhóm Lớp A3 –QTKD-K44
David Cantona

1.4.So sánh hối phiếu và kỳ phiếu
STT Tiêu chí Hối phiếu Kỳ phiếu
1 Nguồn luật điều
chỉnh
Cả hối phiếu và kì phiếu đều chịu điều chỉnh
của các nguồn luật Luật hối phiếu Anh 1982,
luật Thương mại thống nhất của Mỹ, công
ước Genevo 1930, và Luật công cụ chuyển
nhượng Việt Nam 2005
2 Nghiệp vụ phát sinh Cùng có các nghiệp vụ: ký hậu chuyển
nhượng, bảo lãnh thanh toán, chiết khấu, cầm
cố
3 Bản chất Là một công cụ đòi
tiền
Là một công cụ hứa
trả tiền
4 Người lập Chủ nợ lập Người thiếu nợ lập
5 Người thụ hưởng Người ký phát hoặc
người thứ 3 được
người ký phát chuyển
nhượng
Là người ghi trên
kỳ phiếu hoặc
người thứ 3 được
chuyển nhượng.

Người phát hành có
nghĩa vụ trả tiền
cho người thụ
hưởng
6 Số người ký phát Do một người ký phát
tạo lập
Có thể do một
người tạo lập hoặc
do nhiều người tạo
6
Tiểu luận môn: Thanh toán quốc tế
Nhóm Lớp A3 –QTKD-K44
lập
7 Thời hạn Có nhiều trường hợp
ghi thời hạn hối phiếu
không rõ ràng, do đó
khó xác định thời hạn
của hối phiếu thuộc
loại nào:trả ngay hay
trả sau. Có luật quy
định hối phiếu ghi như
thế sẽ vô hiệu. Song
cũng có luật quy định
hối phiếu đó được coi
như là hối phiếu trả
ngay ( Công ước
Geneva 1930, Luật
công cụ chuyển
nhượng Việt Nam
2005)

Vì là công cụ hứa
trả tiền nên kỳ hạn
kỳ phiếu phải được
các định rõ ràng cụ
thể trên kỳ phiếu.
Song, nếu kỳ phiếu
không quy định kỳ
hạn thanh toán thì
một số luật coi là trả
ngay( Công ước
Geneva 1930, Luật
công cụ chuyển
nhượng Việt Nam
2005)
8 Yêu cầu chấp nhận
thanh toán
Có yêu cầu chấp nhận
thanh toán đặc biệt là
hối phiếu trả chậm
Không phát sinh
yêu cầu chấp nhận
thanh toán
9 Thời gian phát hành Phát hành sau khi
người xuất khẩu hoàn
thành nghĩa vụ của hợp
đồng cơ sở
Phải phát hành
trước khi người
xuất khẩu thực hiện
nghĩa vụ của hợp

đồng cơ sở
910 Phạm vi sử dụng Chỉ sử dụng trong
quan hệ thương mại
Được sử dụng
không chỉ trong
quan hệ thương mại
mà còn trong các
7
Tiểu luận môn: Thanh toán quốc tế
Nhóm Lớp A3 –QTKD-K44
quan hệ dân sự khác
11 Mối liên hệ Thường có ba người
quan hệ với nhau:
Người phát hành hối
phiếu (người kí phát),
người trả tiền theo hối
phiếu (người bị kí
phát) và người hưởng
thụ
Thường có 2 người
liên hệ: người ký
phát và người thụ
hưởng
II. Vấn đề sử dụng kỳ phiếu trong thanh toán quốc tế ở Việt Nam
2.1 Thực trạng sử dụng và thanh toán kỳ phiếu tại Việt Nam
Trong nền kinh tế thị trường hiện tượng thừa thiếu vốn ở các doanh nghiệp
thường xuyên xảy ra, vì vậy hoạt động của tín dụng thương mại một mặt đáp
ứng được nhu cầu vốn của các doanh nghiệp tạm thời thiếu đồng thời giúp cho
các doanh nghiệp tiêu thụ được hàng hoá của mình. Mặt khác sự tồn tại của
hình thức tín dụng này giúp cho các doanh nghiệp khai thác được vốn nhằm đáp

ứng kịp thời cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Một trong những hình thức tín
8
Tiểu luận môn: Thanh toán quốc tế
Nhóm Lớp A3 –QTKD-K44
dụng thương mại là kỳ phiếu. Ở những thị trường của các nền kinh tế phát triển
kỳ phiếu đang được sử dụng rộng rãi và phổ biến như các công cụ thanh toán
khác. Tuy nhiên ở Việt Nam, việc sử dụng kỳ phiếu mới chỉ bắt đầu. Các doanh
nghiệp chưa sử dụng kỳ phiếu vào hoạt động thanh toán của mình mà mới chỉ
có các ngân hàng sử dụng kỳ phiếu như một kênh huy động vốn. Do vậy thực
trạng sử dụng kỳ phiếu ở Việt Nam mang những đặc điểm sau: Thứ nhất, kỳ
phiếu chỉ được các ngân hàng thương mại sử dụng như một công cụ để huy
động vốn. Thứ hai, kỳ phiếu chưa được sử dụng rộng rãi trong thanh toán cũng
như trong các giao dich tại Việt Nam.
2.1.1. Kỳ phiếu đang được các Ngân hàng thương mại sử dụng như một công cụ
để huy động vốn.
Trong thời gian gần đây các Ngân hàng thương mại liên tục phát hành các đợt
kỳ phiếu với lãi suất cao để thu hút các đối tượng khách hàng là cá nhân hay các
tổ chức, bao gồm cả cá nhân nước ngoài và trong nước. Thực tế là có rất nhiều
ngân hàng thương mại đã phát hành các đợt kỳ phiếu với lãi suất cao, nhằm thu
hút các khách hàng, thậm chí có ngân hàng còn phát hành kỳ phiếu với mức
siêu lãi suất lên tới 19.5%/ năm như ngân hàng cổ phần thương mại Thái Bình
Dương( Pacific Bank) từ ngày 25/8 đến ngày 23/10 Ngân hàng Thái Bình
Dương bắt đầu phát hành một đợt kỳ phiếu với lãi suất 19,5% / năm, mệnh giá
tối thiểu là 1.000.000 đồng , không hạn chế mức tối đa, với các kỳ hạn 1 tháng,
2 tháng, 3 tháng, 6 tháng và 360 ngày. Lãi suất của kỳ phiếu tuỳ thuộc vào số
tiền mua và kỳ hạn của kỳ phiếu.
Một ví dụ cụ thể nữa là Ngân hàng cổ phần thương mại Quân Đội, bắt đầu từ
ngày 6.5.2008 đến 6.7.2008, Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) phát hành kỳ
phiếu ghi danh huy động USD kỳ hạn 3 tháng, 7 tháng và 11 tháng. Kỳ phiếu
USD là sản phẩm tiết kiệm dưới dạng giấy tờ có giá ngắn hạn do ngân hàng MB

phát hành. Kỳ phiếu này có tính thanh khoản cao với nhiều ưu đãi về chiết khấu
và chuyển nhượng. Kỳ phiếu phát hành dành cho các cá nhân trong và ngoài
9
Tiểu luận môn: Thanh toán quốc tế
Nhóm Lớp A3 –QTKD-K44
nước đang sinh sống tại Việt Nam. Mệnh giá kỳ phiếu 100 USD và bội số của
100 USD. Lãi suất của kỳ phiếu là 5,8%/năm, trả lãi sau.
Theo ngân hàng MB, các khách hàng có sổ tiết kiệm USD đến ngày đáo hạn
trong khoảng thời gian từ ngày 1.5 đến 30.6 mà dùng số tiền này để mua kỳ
phiếu USD thì MB sẽ cộng thêm lãi suất thưởng từ 0,01 – 0,1%/năm. Trường
hợp khách hàng đang gửi tiết kiệm USD tại ngân hàng MB nhưng sổ tiết kiệm
này chưa đến kỳ đáo hạn, khách hàng dùng khoản tiền USD khác để mua kỳ
phiếu cũng sẽ được cộng thêm lãi suất thưởng từ 0,01 – 0,08%/năm. Theo quy
định kỳ phiếu không được thanh toán trước hạn nhưng để tạo tính thanh khoản
cho kỳ phiếu, ngân hàng MB cho phép khách hàng chiết khấu với mức chiết
khấu tương đương số ngày nắm giữ kỳ phiếu. Chẳng hạn, người mua kỳ phiếu
kỳ hạn 11 tháng giữ từ 30 ngày đến dưới 110 ngày được chiết khấu bằng mệnh
giá cộng với 60% lãi tính theo lãi suất ghi trên kỳ phiếu; từ 70 ngày đến 220
ngày bằng mệnh giá cộng với 70% lãi tính theo lãi suất ghi trên kỳ phiếu; từ 220
ngày bằng mệnh giá cộng 80% lãi tính theo lãi suất ghi trên kỳ phiếu... So với
các loại kỳ phiếu của các đơn vị phát hành khác không được phép chuyển
nhượng hoặc phải thương lượng với lãi không kỳ hạn, kỳ phiếu ngân hàng MB
có tính thanh khoản cao hơn. Ngoài ra, khách hàng có thể cầm cố, chuyển
nhượng kỳ phiếu khi cần vốn tại ngân hàng MB hoặc các ngân hàng thương mại
khác.
So với hình thức gửi tiết kiệm, kỳ phiếu MB có những điểm vượt trội như được
chiết khấu và cộng thêm lãi suất. Phát hành kỳ phiếu đợt này, ngân hàng MB dự
kiến sẽ huy động được 20 triệu USD. Cũng như các loại giấy tờ có giá khác, kỳ
phiếu xuất hiện trên thị trường tài chính Việt Nam đã lâu, tuy nhiên một vài
năm trở lại đây các ngân hàng tập trung phát hành kỳ phiếu nhiều với những

tính năng ưu việt hơn trước.
10
Tiểu luận môn: Thanh toán quốc tế
Nhóm Lớp A3 –QTKD-K44
Không chỉ riêng đối với Ngân hàng TMCP quân đội(MB) mà cả Ngân hàng
Công thương Việt Nam (Vietinbank) đã triển khai phát hành kỳ phiếu ngắn đợt
2 năm 2008. Đây là loại kỳ phiếu ghi danh trả lãi sau Với mệnh giá tối thiểu
1.000.000đồng với các thời hạn 4 tháng, 5 tháng, 6 tháng và 7 tháng. Khách
hàng là cá nhân, tổ chức Việt Nam hoặc tổ chức, cá nhân nước ngoài đang hoạt
động hợp pháp tại Việt Nam đều có thể tham gia chương trình này để hưởng
mức lãi suất hấp dẫn cao hơn mức lãi suất của Vietinbank từ 0,5-0,7%/năm tuỳ
từng kỳ hạn. Sản phẩm này được chuyển quyền sở hữu, thừa kế vay vốn tại các
tổ chức tín dụng. Đến hạn, nếu không rút tiền, ngân hàng sẽ chuyển sang tiết
kiệm có kỳ hạn thông thường trả lãi sau.
Không hề chậm chân so với các ngân hàng khác, ngân hàng Thương mại cổ
phần xăng dầu Petrolimex (PG bank) đã chính thức công bố phát hành 1000 tỷ
đồng kỳ phiếu ghi danh thời hạn 3 tháng, 6 tháng với các mệnh giá5 triệu, 10
triệu và 50 triệu đồng với lãi suất hấp dẫn lên tới 18,6%/ năm. Để thu hút khách
hàng, PG bank con tung ra nhiều chwong trình khuyến mãi kèm theo và đặc biệt
là kế hoạch chi tiêu. PG bank cho biết là nguồn vốn thu hút được sẽ được sử
dụng vào việc tài trợ cho các doanh nghiệp hàng đầu kinh doanh xuất nhập khẩu
xăng dầu, xuất khẩu gạo, nông thuỷ sản, nhựa đường…đây là những lĩnh vực
kinh doanh có hiệu quả cao và chắc chắn mang tính khả thi cao sẽ giúp cho
ngân hàng thu hồi vốn nhanh.
Từ các ví dụ trên đấy, chúng ta có thể nhận thấy thị trường kỳ phiếu ở Việt Nam
đa số là kỳ phiếu ngân hàng. Trong thời gian vừa qua do các ngân hàng thương
mại đua nhau huy động vốn trong dân vì thế đã xuất hiện hàng loạt các loại kỳ
phiếu khác nhau với mức lãi suất, kỳ hạn khác nhau. Điều này làm cho thị
trường kỳ phiếu ở Việt Nam sôi động hơn bao giờ hết trong thời gian gần đây.
2.1.2 Kỳ phiếu chưa được sử dụng rộng rãi trong các hoạt động thanh toán ở

Việt Nam.
11
Tiểu luận môn: Thanh toán quốc tế