Đông y trị chứng sốt ở trẻ nhỏ

Nguồn: vietgioitinh.net
Đông y trị chứng sốt ở trẻ nhỏ


Hạt sen.
Nếu thấy trẻ bị sốt dai dẳng, nhiều ngày liên tục, thậm chí hàng tháng, mà nhiệt
độ chỉ dao động từ 37-39oC kèm theo những chứng trạng như miệng khát, uống nhiều
nước, tiểu tiện nhiều lần, sờ lên da không thấy mồ hôi hoặc mồ hôi chỉ ra chút ít,
nhưng thể trạng nói chung vẫn ổn, kiểm tra toàn thân và xét nghiệm cũng không thấy
có gì khác thường, thì chúng ta cần nghĩ đến chứng bệnh mà Đông y gọi là "chú hạ"
(để chỉ hiện tượng trẻ nhỏ sốt nóng trong mùa hè).
Chứng bệnh này hay gặp ở trẻ nhỏ từ 6 tháng đến 5 tuổi và có liên quan mật
thiết với điều kiện thời tiết khí hậu. Bệnh thường phát tác ở những vùng khí hậu nắng
nóng, tập trung vào các tháng 6, 7, 8 nên mới gọi tên là “chú hạ” (chứng sốt mùa hạ ở
trẻ nhỏ). Ở những vùng nắng nóng kéo dài, thời gian phát bệnh thường dài hơn. Bước
sang mùa thu, thời tiết mát mẻ, thì nhiệt độ cơ thể trẻ cũng tự nhiên trở lại bình
thường. Nhưng có một số trẻ, sang mùa hè năm sau bệnh lại tái phát, có khi lặp đi lặp
lại đến 3-5 năm. Tuy nhiên khi tái phát, bệnh thường nhẹ hơn năm đầu, ít có biến
chứng và tiên lượng cũng lạc quan hơn.
Tây y cho rằng, bệnh này chủ yếu do cơ thể trẻ nhỏ chưa phát triển đầy đủ,
chức năng điều tiết thân nhiệt chưa hoàn thiện, chưa đủ sức thích ứng với thời tiết
nóng bức trong mùa hè, nên bị phát sốt. Hiện tại vẫn chưa có thuốc chữa trị đặc hiệu.
Theo Đông y, tật bệnh tuy đều do “nội nhân” và “ngoài nhân” gây nên, nhưng
chứng “chú hạ” chỉ phát sinh ở trẻ dưới 5 tuổi, nhất là những trẻ thể chất yếu ớt, nên
“nội nhân” tức nhân tố thể chất, đóng vai trò chính, còn “ngoại nhân” -môi trường bên
ngoài, chỉ giữ vai trò phụ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để bệnh phát tác.
Cần tráng nhầm lẫn “chú hạ” với “tiểu nhi thử ôn” (sốt ôn dịch ở trẻ nhỏ), cũng
thường phát trong mùa hè, với các triệu chứng như sốt cao, đau đầu, co giật, hôn mê...
thuộc loại bệnh nặng, không nên tự ý xử trí, mà cần kịp thời đưa ngay đến bệnh viện.
Chữa trị theo thể chất - chứng trạng
Căn cứ vào đặc điểm về thể chất ở trẻ nhỏ, cùng với những trứng trạng biểu

hiện cụ thể, có thể sử dụng ngay một số loại thức ăn thông dụng và một số vị thuốc
nam có sẵn quanh nhà, để tiến hành “biện chứng thực trị” theo 3 thể sau:
Phế vị âm hư: Hay gặp ở trẻ nhỏ thể chất yếu ớt.
Biểu hiện: Trẻ sốt nóng lâu ngày, mồ hôi ra ít hoặc không có mồ hôi, miệng
khát uống nước nhiều, tiểu tiện nhiều; môi khô đỏ, lưỡi và họng hơi đỏ, tinh thần và ăn
uống nói chung không biến động nhiều.
Phép chữa: chủ yếu là “thanh thử nhiệt” (chống nắng nóng) và “dưỡng âm” (bồi
bổ phần âm, tăng thể dịch).
Món ăn - bài thuốc:
- Lòng trắng trứng gà, nước lá tre: Dùng lá tre hoặc lá trúc 10g, trứng gà 1 quả.
Trước hết nấu lá tre với 3 bát nước, đun sôi còn nửa bát; vớt lá tre ra. Đập trứng gà vào
một cái bát riêng, bỏ lòng đỏ ra, đổ lòng trắng vào nồi nước sắc, đun nhỏ lửa cho đến
khi lòng trắng trứng đặc lại, thêm chút đường trắng cho đủ ngọt là được. Chia ra 2-3
lần ăn trong ngày. Liên tục trong nhiều ngày. Lá tre có tác dụng chống nắng nóng.
Lòng trắng trứng gà có tác dụng tư âm thanh nhiệt. Hai thứ kết hợp tạo nên tác dụng
thanh thử nhiệt, dưỡng âm, sinh tân, chỉ khát, đồng thời còn bổ sung protein cho cơ
thể.
- Dưa hấu: Đối với trẻ tương đối lớn, hằng ngày có thể cho trẻ ăn 300-500g dưa
hấu hoặc ép nước cho uống. Đối với trẻ còn nhỏ, dùng phần thịt quả và vỏ trắng (gọt
bỏ vỏ xanh bên ngoài) ép lấy nước, chia ra cho trẻ uống trong ngày. Theo Đông y: dưa
hấu có vị ngọt, tính lạnh, có tác dụng dưỡng âm, thanh nhiệt, giải khát và chống sốt.
- Nước luộc rau muống, củ mã thầy: Dùng rau muống 200-250g, mã thầy (còn
gọi là “củ năn”) 10 củ. Rau muống rửa sạch, thái ngắn, mã thầy gọt vỏ thái lát; hai thứ
cùng sắc lấy nước, chia ra 2-3 lần uống trong ngày. Trẻ lớn có thể ăn cả rau muống và
mã thầy. Rau muống và mã thầy đều có vị ngọt, tính hàn, có tác dụng dưỡng âm, sinh
tân dịch và thanh thử nhiệt.
Tỳ vị hư nhược
Dạng này thường gặp ở trẻ nhỏ suy dinh dưỡng hoặc rối loạn tiêu hóa mạn tính.
Biểu hiện: Ngoài những triệu chứng chủ yếu như sốt nóng dài ngày, ra ít mồ
hôi, khát nước, tiểu tiện nhiều, bệnh nhi còn biểu hiện mệt mỏi, uể oải, kém ăn, đại

tiện lỏng, da mặt vàng nhợt.
Phép chữa: Chủ yếu là kiện tỳ, kết hợp chống nắng nóng.
Món ăn - bài thuốc:

Đậu xanh.
- Cháo đậu xanh hạt sen: Dùng đậu xanh 30g, hạt sen (bỏ tâm) 50g, gạo nếp
50-100g, đường trắng lượng thích hợp. Trước tiên nấu chín đậu xanh, sau đó cho hạt
sen và gạo nếp vào nấu tiếp đến khi chín nhừ, thêm đường trắng cho đủ ngọt là được;
chia ra 3 lần ăn trong ngày. Tác dụng: kiện tỳ, thanh thử nhiệt.
- Thịt lợn nấu với voòng phá: Dùng lá và cành cây voòng phá 15g, thịt lợn nạc
100g, mắm muối một chút. Thịt lợn thái miếng nhỏ, voòng phá thái ngắn, thêm nước,
nấu đến khi thịt chín, vớt voòng phá ra, thêm mắm muối gia vị là được. Cây voòng phá
trong Đông y gọi là “độc cước kim”, mọc hoang khắp nơi từ đồng bằng đến miền núi ở
nước ta, có tác dụng hạ sốt, giải khát, kiện tỳ, tiêu thực. Thịt lợn nạc tính bình, vị ngọt;
có tác dụng tư âm, nhuận táo, sinh tân. Hai thứ kết hợp tạo nên tác dụng cộng đồng: hạ
sốt, kiện tỳ, tiêu thực, bổ sung dinh dưỡng cho cơ thể.
Thận hư
Dạng này hay gặp ở trẻ nhỏ chậm lớn, do tạng thận bẩm sinh yếu ớt.
Biểu hiện: ngoài những triệu chứng chủ yếu như phát sốt lâu ngày, ra ít mồ hôi,
khát nước, tiểu tiện nhiều (nước tiểu trong), bệnh nhi còn có những biểu hiện như mặt
trắng nhợt, chân tay yếu ớt, đầu ngón chân ngón tay hơi lạnh, tinh thần uể oải, kém ăn.
Phép chữa: Chủ yếu là bổ thận và thanh thử nhiệt.
Bài thuốc:
Có thể dùng cho trẻ uống “Lục vị địa hoàng hoàn”, hoặc “Lục vị ẩm” (có bán ở
các hiệu thuốc), có tác dụng bổ thận, bổ tiên thiên bất túc. Đồng thời hằng ngày cho
uống Trà kén tằm táo tàu: Dùng kén tằm 20 cái, táo tàu 20 quả. Sắc nước uống thay trà
trong ngày. Kén tằm tính ôn, vị cam; từ xưa vẫn dùng chữa chứng thận hư, uống nhiều
đái nhiều. Táo tàu có tính bình, vị ngọt, có tác dụng bổ dưỡng can tỳ, tăng cường tiêu
hóa. Hai thứ kết hợp tạo nên tác dụng bổ thận, chống khát, điều hòa tạng phủ; dùng lâu
ngày sốt sẽ giảm dần.

Chế độ ăn uống
Do bị sốt lâu ngày, cơ thể trẻ nhỏ bị suy yếu, nên nguyên tắc ăn uống đối với
bệnh sốt ở trẻ nhỏ là: Uống đủ nước thức ăn dễ tiêu và giàu chất dinh dưỡng; đặc biệt
là có đủ chất đạm (protein), vitamin và muối khoáng. Không nên cho trẻ ăn những
món xào, rán nhiều mỡ, để phòng ngừa rối loạn tiêu hóa.