Liên minh tiền tệ châu Âu

Trường Đại học Ngoại Thương Khoa Tài chính Ngân hàng
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
ĐỘC LẬP - TỰ DO - HẠNH PHÚC
--------------------
TIỂU LUẬN TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
Đề tài
LIÊN MINH TIỀN TỆ CHÂU ÂU

Giáo viên hướng dẫn : ThS Kim Hương Trang
Sinh viên thực hiện : Nhóm 04- Lớp A2- ĐTCK
Hà Nội tháng 3 năm 2010
Đầu tư chứng khoán Nhóm 4 – Lớp Anh 2 – K46
-1-
Trường Đại học Ngoại Thương Khoa Tài chính Ngân hàng
DANH SÁCH NHÓM TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
Đầu tư chứng khoán Nhóm 4 – Lớp Anh 2 – K46
STT Họ và tên Lớp
18 Nguyễn Trung Kiên Anh 2 - ĐTCK - K46
19 Nguyễn Thị Liệu Anh 2 - ĐTCK - K46
20 Nguyễn Thị Linh Anh 2 - ĐTCK - K46
21 Trần Thị Thuỳ Linh Anh 2 - ĐTCK - K46
22 Trần Thị Kiều Loan Anh 2 - ĐTCK - K46
23 Vũ Minh Long Anh 2 - ĐTCK - K46
24 Nguyễn Hải Ly Anh 2 - ĐTCK - K46
25 Vũ Văn Mạnh Anh 2 - ĐTCK - K46
26 Trần Quang Phong Anh 2 - ĐTCK - K46
27 Nguyễn Duy Phương Anh 2 - ĐTCK - K46
28 Ngô Văn Thiện Anh 2 - ĐTCK - K46
29 Vũ Thu Thuỷ Anh 2 - ĐTCK - K46
30 Phạm Đức Trung Anh 2 - ĐTCK - K46
31 Nguyễn Văn Trường Anh 2 - ĐTCK - K46

32 Nguyễn Ngọc Tuấn Anh 2 - ĐTCK - K46
33 Nguyễn Thanh Tùng Anh 2 - ĐTCK - K46
34 Phạm Viết Tùng Anh 2 - ĐTCK - K46
35 Trương Hồng Vân Anh 2 - ĐTCK - K46
-2-
Trường Đại học Ngoại Thương Khoa Tài chính Ngân hàng
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU………………………………………………………………….......2
I/ Cơ sở lý luận cho sự ra đời Liên minh tiền tệ châu Âu………………………….3
I.1 Cơ sở chính trị ……………………………………………………………..3
I.2 Cơ sở kinh tế……………………………………………………………….3
II/ Thống nhất tiền tệ châu Âu……………………………………………………..5
2.1 Tiến trình thống nhất……………………………………………………….5
Đầu tư chứng khoán Nhóm 4 – Lớp Anh 2 – K46
-3-
Trường Đại học Ngoại Thương Khoa Tài chính Ngân hàng
2.2 Điều kiện hình thành một liên minh tiền tệ rút ra từ quá trình thống nhất liên
minh tiền tệ châu âu…………………………………………………………...9
2.2.1 Hình thành một thị trường thống nhất về hàng hóa, vốn và sức lao
động………………………………………………………………………………..9
2.2.2 Điều chỉnh kinh tế của các nước thành viên để hội nhập theo tiêu chí
thống nhất………………………………………………………………………...11
2.2.3 Thiết lập một cơ chế liên kết tỷ giá…………………………………12
2.2.4 Tạo lập một đồng tiền khu vực và thành lập Ngân hàng Trung ương
độc lập với chính sách tiền tệ thống nhất…………………………………………13
III/ Lợi ích và chi phí của việc thống nhất đồng tiền chung châu Âu…………….13
3.1 Lợi ích…………………………………………………………………….13
3.2 Chi phí…………………………………………………………………….15
3.3 Cuộc khủng hoảng nợ ở Hy Lạp – bộc lộ nhược điểm của EMU?.............16
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………20

Đầu tư chứng khoán Nhóm 4 – Lớp Anh 2 – K46
-4-
Trường Đại học Ngoại Thương Khoa Tài chính Ngân hàng
LỜI MỞ ĐẦU
Ý tưởng hình thành một cộng đồng kinh tế thống nhất trên toàn lãnh thổ
Châu Âu với việc sử dụng một đồng tiền chung nhằm tăng cường hiệu quả kinh tế
của toàn khu vực đã bắt đầu xuất hiện vào năm 1957 cùng với việc thành lập Cộng
đồng kinh tế châu Âu theo hiệp ước Rome ( năm 1967 đổi tên thành Cộng đồng
châu Âu). Bước đầu tiên là sự ra đời của Hệ thống tiền tệ châu Âu ( EMS) và đơn vị
tiền tệ châu Âu ( ECU) năm 1979. Tuy nhiên, đồng ECU mới chỉ đóng vai trò là
một chỉ số nhằm hạn chế sự biến động của tỷ giá trong khu vực. Mục đích hướng
tới một thị trường châu Âu thống nhất được khẳng định trong đạo luật châu Âu hợp
nhất và được Nghị viện châu Âu thông qua năm 1987. Đó là cơ sở để xóa bỏ ranh
giới giữa các đồng tiền và ranh giới chính sách tiền tệ giữa các quốc gia. Từ đó, thị
trường châu Âu thống nhất bắt đầu có hiệu lực từ năm 1993. Tuy nhiên, phải đến
7/2/1992, đồng tiền chung châu Âu EURO và Liên minh Kinh tế - Tiền tệ mới chính
thức ra đời theo hiệp ước Maastricht. Theo hiệp ước này, các tiêu chuẩn tham gia
khu vực đồng tiền chung, các chính sách ngoại giao và an ninh khu vực cũng như
thời gian biểu ra đời đồng EURO được xác định cụ thể.
Các nhà kinh tế cho rằng không phải ngẫu nhiên mà hiệp ước Maastricht
được ký kết vào thời điểm đầu năm 1992. Theo Antoine Gosset – Grainville và một
số nhà kinh tế khác, những sự kiện chính trị và các động lực kinh tế chín muồi đã
góp phần đẩy nhanh quá trình cụ thể hóa dự án đồng tiền chung châu Âu. Tiểu luận
dưới đây sẽ đi vào phân tích chi tiết quá trình hình thành và phát triển của Liên
minh tiền tệ châu Âu cũng như ưu nhược điểm của hình thức liên kết kinh tế Quốc
tế này.
Cho dù đã cố gắng nghiên cứu, tổng hợp với sự giúp đỡ của cô giáo nhưng
bài làm của chúng em tất nhiên vẫn còn nhiều thiếu sót và sai lầm. Chúng em rất
mong Cô giành thời gian quan tâm đến bài tiểu luận và đưa ra những nhận xét xác
đáng để hoàn thiện thêm cho bài tiểu luận. Chúng em chân thành cảm ơn Cô

Đầu tư chứng khoán Nhóm 4 – Lớp Anh 2 – K46
-5-
Trường Đại học Ngoại Thương Khoa Tài chính Ngân hàng
LIÊN MINH TIỀN TỆ CHÂU ÂU
I. Cơ sở lý luận cho sự ra đời Liên minh tiền tệ Châu Âu ( EMU)
1.1 Cơ sở chính trị
Sự ra đời khu vực kinh tế châu Âu tạo điều kiện thúc đẩy kinh tế châu Âu
sau sự kiện khủng hoảng chính trị Liên Xô năm 1991. Sự tan rã của Liên Xô và sau
đó là các nước xã hội chủ nghĩa đã làm thay đổi cục diện chính trị thế giới khi
quyền lực chi phối thế giới ngày càng tập trung vào Mỹ.Việc hình thành một liên
minh Châu Âu với sự phát triển kinh tế vững chắc và một đồng tiền chung ổn định
có khả năng chi phối đáng kể thị phần thế giới sẽ trở thành một đối trọng trong các
thoả thuận liên quan đến an ninh và trật tự thế giới.
Sự hình thành đồng tiền chung Châu Âu là kết quả tất yếu của mong muốn
chia sẻ quyền lực tiền tệ giữa các quốc gia Châu Âu, nhằm hạn chế quyền lực của
Đức trong việc quyết định đến các vấn đề liên quan đến tiền tệ : tỷ giá và lãi suất.
Sự kiện " mở cửa phía Đông " và thống nhất Đông - Tây Đức vào thời kỳ này là
một trong các động lực quan trọng đưa đến hiệp ước Masstricht (năm 1990, thủ
tướng Đức đã phải chấp nhận một yêu cầu mang tính lịch sử do tổng thống Pháp đề
xuất: chia sẻ quyền lực tiền tệ để đổi lấy sự đồng ý thống nhất nước Đức của các
nước đồng minh). Có thể nói đồng EURO là con đẻ của sự thay đổi sâu sắc bức
tranh chính trị Châu Âu vào thời gian này.
1.2 Cơ sở kinh tế
Đồng EURO là sự tiếp nối tất yếu của một thị trường thống nhất châu Âu từ
năm 1993. Việc tự do hoá lưu thông hàng hoá, dịch vụ, sự vận động của vốn và sự
đi lại của con người trong toàn lãnh thổ Châu Âu đòi hỏi phải có một phương tiện
trao đổi thống nhất được điều tiết bởi một chính sách tiền tệ thống nhất.
Đợt khủng hoảng cơ chế tỷ giá châu Âu vào năm 1992 - 1993 chỉ ra rằng :
trong điều kiện này mọi cơ chế điều chỉnh tỷ giá đều trở nên kém hiệu lực và
Đầu tư chứng khoán Nhóm 4 – Lớp Anh 2 – K46

-6-
Trường Đại học Ngoại Thương Khoa Tài chính Ngân hàng
Grainville đã khẳng định " nếu không có đồng tiền chung duy nhất. thị trường thống
nhất sẽ trở thành một thị trường bất công nhất ".
Việc lưu hành một đồng tiền thống nhất cùng với việc xóa bỏ tỷ giá hối đoái
giữa các quốc gia thành viên tạo nên những động lực tiềm năng cho sự tăng trưởng
kinh tế trong khu vực. Bao gồm:
1. Tăng cường tính cạnh tranh trên các thị trường hàng hóa và thị trường chứng
khoán.
2. Tăng tổng cầu trên toàn lãnh thổ châu Âu ( do mức giá cả hàng hóa giảm,
phạm vi lựa chọn của người tiêu dùng tăng lên, mức lãi suất giảm làm cho
giá vốn đầu tư bình quân giảm.
3. Tạo nên môi trường đầu tư ổn định hơn với các mức rủi ro được giảm thấp
nhất.
4. Giảm chi phí giao dịch ( chi phí giao dịch ngoại hối giữa các nước thành viên
– ước tính khoảng 0.4% GDP toàn Liên minh), tăng cường hiệu quả kinh tế
chung.
Việc thống nhất đồng tiền tệ thúc đẩy nhanh quá trình thống nhất kinh tế
trong toàn khu vực tạo ra một vị trí cạnh tranh mới cho cộng đồng Châu Âu trên thị
trường tiền tệ quốc tế. Sự khác biệt về tiền tệ giữa 15 quốc gia thành viên sẽ được
loại bỏ khi đồng EURO thực sự được sử dụng tạo nên một thị trường tiền tệ khu
vực thống nhất đủ mạnh để cạnh tranh với hai khu vực tiền tệ còn lại của thế giới là
đôla Mỹ và yên Nhật.
Triển vọng đồng EURO trở thành đồng tiền quốc tế là hoàn toàn khả quan
theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế. Trước hết, khu vực EURO hội tụ các điều
kiện nền tảng cho sự ổn định tiền tệ . Quá trình điều chỉnh cơ cấu kinh tế để hội
nhập theo tiêu chuẩn của hiệp ước 1992 đã cải thiện một cách cơ bản các điều kiện
kinh tế vĩ mô của toàn khu vực khi xem đến mức lãi suất dài hạn, tỷ lệ lạm phát, cán
cân thanh toán quốc tế và mức bội chi ngân sách. Bên cạnh đó các điều kiện tiên
quyết của Liên Minh tiền tệ và quan điểm rõ ràng của ECB hứa hẹn một chính sách

tiền tệ độc lập được điều tiết bởi một ngân hàng Trung ương độc lập trong việc theo
Đầu tư chứng khoán Nhóm 4 – Lớp Anh 2 – K46
-7-
Trường Đại học Ngoại Thương Khoa Tài chính Ngân hàng
đuổi mục tiêu ổn định giá cả .Thứ hai, liên minh tiền tệ châu Âu, ngay từ khi thành
lập chứa đựng khả năng chi phối thị trường xuất nhập khẩu, thị trường vốn và nhu
cậu dự trữ quốc tế với các chức năng : phương tiện thanh toán, phương tiện dự trữ
và phương tiện đầu tư.
II. Thống nhất tiền tệ của Châu Âu
2.1 Tiến trình thống nhất tiền tệ của Châu Âu
Năm 1970, lần đầu tiên về một liên minh tiền tệ Châu Âu được cụ thể hoá,
dựa trên kế hoạch của Werner, đúc kết dự án Liên Minh kinh tế và tiền tệ Châu Âu
với một đồng tiền thống nhất trong tương lai, do các chuyên viên kinh tế lỗi lạc và
thủ tướng Luxembourg Pìerre Werner soạn thảo. Lộ trình nhăm đến Liên minh vào
năm 1980 thất bại, cũng vì sự sụp đổ của hệ thống Bretton Woods vào năm 1972.
Thay vào đó, Liên minh tỷ giá hối đoái Châu Âu được thành lập vào năm 1972 và
sau đó là hệ thống tiền tệ Châu Âu. Đơn vị tiền tệ Châu Âu (European Currency
Unit - ECU) ra đời như một đơn vị thanh toán vì mục đích này và được xem là tiền
thân của đồng Euro. Nhưng mãi đến năm 1988, chủ tịch uỷ ban Châu Âu Jacques
Delors đã lập ban soạn thảo báo cáo Delors, lên kế hoạch ba bước tiến tới thành lập
Liên Minh kinh tế và tiền tệ Châu Âu.
2.1.1 Giai đoạn 1
Bắt đầu từ 1/7/1990 và kết thúc ngày 31/12/1993.
Nội dung:
Thực hiện hiệp ước Maastricht: Hiệp ước Liên hiệp Châu Âu, hay còn gọi là Hiệp
ước Maastricht, ký ngày 7 tháng 12 năm 1991 tại Maastricht Hà Lan. Hiệp ước
Masstricht là sự sửa đổi bổ sung của Hiệp ước Rome (1957) về cải cách trong lĩnh
vực chính trị và kinh tế. Nó tạo các điều kiện pháp lý cần thiết để hình thành các tổ
chức nhằm thúc đẩy quá trình hình thành EMU, ví dụ cho phép hình hành NHTW
châu Âu (ECB). Hiệp ước cũng quy định những điều kiện cụ thể để một quốc gia

được coi là đủ tư cách gia nhập EMU. Giai đoạn này phải hoàn tất toàn bộ các công
việc chuẩn bị trước khi Hiệp ước Masstricht có hiệu lực. Cụ thể, các rào cản còn lại
Đầu tư chứng khoán Nhóm 4 – Lớp Anh 2 – K46
-8-
Trường Đại học Ngoại Thương Khoa Tài chính Ngân hàng
đối với sự di chuyển vốn tự do giữa các nước trong Cộng đồng châu Âu và giữa
Cộng đồng và các nước thứ ba phải đã được dỡ bỏ. Các nước bắt đầu chú trọng vào
tiến trình hội nhập kinh tế, bước đầu áp dụng các chương trình hội nhập nhiều năm
với những mục tiêu cụ thể cho các biến số về lạm phát và ngân sách. Các chương
trình này chịu sự đánh giá của Hội đồng các Bộ trưởng Kinh tế và Tài chính
(ECOFIN) có mục tiêu là nhằm đảm bảo duy trì lạm phát thấp, tài chính nhà nước
vững mạnh và ổn định tỷ giá hối đoái giữa các nước thành viên - theo đúng yêu cầu
của Hiệp ước Masstricht, nhằm chuẩn bị cho việc phát hành đồng Euro làm đồng
tiền chung của Cộng đồng. Tóm lược lại, giai đoạn này bao gồm 2 nội dung chính:
 Thành lập liên minh kinh tế và tiền tệ vào cuối thập niên 1990, với một
đơn vị tiền tệ chung và một ngân hàng trung ương độc lập.
 Thành lập một liên minh chính trị bao gồm việc thực hiện một chính sách
đối ngoại và an ninh chung.
=> Sau giai đoạn này,việc lưu chuyển vốn được tự do hóa giữa các nước trong
Liên minh châu Âu.
2. 1.2Giai đoạn 2 (1994-1999)
Bắt đầu ngày 1/1/1994 và kéo dài đến ngày 31/12/1998.
Nội dung: tiếp tục chuẩn bị cho các nước thành viên áp dụng đồng tiền chung.
Trong giai đoạn này đã thành lập tiền thân của ngân hàng trung ương châu Âu là
Viện Tiền tệ châu Âu (EMI).
Nhiệm vụ chính của EMI là:
- Cụ thể hoá các khuôn khổ pháp lý, thực hiện các công việc tổ chức và hậu
cần cần thiết khác để ECB thực hiện nhiệm vụ của mình kể từ đầu giai đoạn
3.
Đầu tư chứng khoán Nhóm 4 – Lớp Anh 2 – K46

-9-