Giáo án chủ đề lịch sử lớp 10, chủ đề Ấn Độ soạn theo cv 5512

CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: SỰ PHÁT TRIỂN LỊCH SỬ VÀ NỀN VĂN HÓA
TRUYỀN THỐNG ẤN ĐỘ
(2 tiết)
I. MỤCTIÊUCHỦ ĐỀ
Sau khi học xong, học sinh có thể:
1.Về phẩm chất:
- Có thái độ, tinh thần giúp đỡ nhân dân, có niềm tin vào tôn giáo, chống lại sự
phân biệt sắc tộc, tôn giáo của các triều đại phong kiến.
- Giáo dục học sinh biết trân trọng, gìn giữ những tinh hoa văn hóa của nhân loại.
2. Năng lực chung:
- Năng lực tự học,năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề,năng lực giao tiếp,năng
lực hợp tác và sử dụng ngôn ngữ.
3. Năng lực khoa học:
-Trình bày được sự hình thành các vương triều phong kiến ở Ấn Độ.
-Nhận xét được vai trò của các vương triều này trong lịch sử Ấn Độ
- Nêu được những nét chính về văn hóa truyền thống ở Ấn Độ
- Phân tích được sự ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ ra bên ngồi và những yếu tố
có ảnh hưởng đến những vùng, nhất là khu vực Đông Nam Á.
- Liên hệ thực tiễn ở nước ta có chịu ảnh hưởng của nền văn hóa Ấn Độ, và nêu ra
những yếu tố ảnh hưởng đó đến nền văn hóa Việt Nam.
II. PHƯƠNG TIỆN:
- Tranh ảnh và tài liệu tham khảo về chính trị, kinh tế của các vương triều phong
kiến Ấn Độ.
- Tranh ảnh về văn hóa Ấn Độ, các cơng trình kiến trúc có liên quan.
- Máy tính, máy chiếu
- Phiếu học tập
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
1. Hoạt động khởi động:
a. Mục tiêu:Thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập và khắc sâu kiến
thức nội dung bài học.
b. Cách tiến hành: GV cho HS quan sát lược đồ Ấn Độ cổ đại và đặt câu hỏi?

Em hãy nêu những hiểu biết về đất nước Ấn Độ? Nền văn hóa Ấn Độ có điểm gì
đặc sắc? Em cho biết trong chế độ phong kiến Ấn Độ có những vương triều
nào? Em hãy đánh giá tác động của nền văn hóa Ấn Độ đến văn hóa Việt
Nam thời phong kiến?
2. Hoạt động hình thành kiến thức mới:
1


Hoạt động 1.Tìm hiểu sự hình thành và vai trị của Vương triều Gup-ta
(319-467).
* Mục tiêu:
- Khái quát được quá trình hình thành, thời gian tồn tại của vương triều Gúp-ta
- Nêu lên vai trò của vương triều Gúp-ta.
* Cách tiến hành:
Bước 1. Gv tổ chức cho Hs đọc tư liệu trong SGK lịch sử 10, sau đó hs thảo
luận theo từng cặp để thực hiện nhiệm vụ:
+ Nhiệm vụ 1: trả lời câu hỏi: Vương triều Gúp-ta ra đời trong hoàn cảnh nào?
Tại sao gọi là Gúp-ta? Vương triều tồn tại bao nhiêu năm?
+ Nhiệm vụ 2. Phân tích vai trò của vương triều Gúp-ta trong sự phát triển của
lịch sử Ấn Độ.
Bước 2. Hs thực hiện nhiệm vụ của mình, Gv quan sát, hướng dẫn.
Bước 3. Gv gọi đại diện cặp lên bảng trình bày kết quả, hs khác nhận xét,
bổ sung
* Tài liệu hỗ trợ: Quá trình hình thành, thời gian tồn tại và vai trị của vương
triều Gúp-ta:
+ Đầu Công Nguyên, miền Bắc Ấn Độ được thống nhất và phát triển mạnh dưới
thời Gup - ta (319-467). Tồn tại qua 9 đời vua, gần 150 năm.
+ Tổ chức kháng cự không để cho các tộc người Trung Á xâm lược, thống nhất
miền Bắc Ấn Độ, làm chủ tồn bộ miền Trung Ấn Độ.
Hoạt động 2. Tìm hiểu sự hình thành Vương triều Hồi giáo Đê-li (1206 –

1526) và vương triều Mơ-gơn (1526-1707)
* Mục tiêu:
- Trình bày được hoàn cảnh thành lập vương triều Đê-li và vương triều Mơ-gơn
* Cách tiến hành:
Bước 1: Chia nhóm
- Gv chia lớp thành 4 nhóm và giao nhiệm vụ:
+ Nhóm 1+2: Trình bày hồn cảnh của vương triều Hồi giáo Đê-li
+ Nhóm 3+4: Trình bày hồn cảnh của vương triều Mơ-gơn
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- Hs đọc SGK, thảo luận nhóm sau đó cử đại diện nhóm lên trình bày
- Gv theo dõi, hướng dẫn, sau đó cho hs khác nhận xét, bổ sung.
Bước 3: Gv nhận xét, đánh giá, kết luận
* Tư liệu hỗ trợ: Hồn cảnh hình thành 2 vương triều Đê-li và Mô-gôn
+ Vương triều Hồi giáo Đê-li: Do sự phân tán không đem lại sức mạnh thống
nhất để người Ấn Độ có thể chống cự được cuộc tấn cơng từ bên ngồi của người
2


Hồi giáo gốc Thổ. Năm 1055 người Thổ đánh chiếm Bát-đa lập nên vương triều
Hồi giáo ở Lưỡng Hà. Người Hồi giáo gốc Trung Á bắt đầu tiến hành một cuộc
chinh chiến vào đất Ấn Độ lập nên vương triều Hồi giáo Ấn Độ, gọi là Đêli (đóng
đơ ở 1 thành phố Bắc Ấn). Tồn tại và phát triển hơn 300 năm.
+ Vương triều Môgôn: Vàothế kỷ XV, Vương triều Hồi giáo Đê-li bắt đầu suy
yếu, 1 bộ phận người Trung Á khác, tự nhận dịng dõi Mơng Cổ, do vua Ti-muaLeng chỉ huy bắt đầu tấn công Ấn Độ, 1398 vua Ba-bua lập ra vương triều Môngôn. Tồn tại (1526-1707). Đây là vương triều cuối cùng của chế độ phong kiến ở
Ấn Độ.
Hoạt động 3.So sánh chính sách của 2 vương triều Hồi giáo Đê-li và
vương triều Mô-gôn
* Mục tiêu:
- So sánh điểm giống và khác nhau về chính sách cai trị của 2 vương triều ở Ấn
Độ.

* Cách tiến hành:
Bước 1: Chia nhóm
- Gv chia lớp thành 3 nhóm và giao nhiệm vụ:
+ Nhóm 1: Trình bày điểm giống nhau của 2 vương triều?
+ Nhóm 2: Trình bày chính sách của vương triều Hồi giáo Đê-li?
+ Nhóm 3: Trình bày chính sách của vương triều Mơ-gơn?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- Hs đọc SGK, thảo luận nhóm sau đó cử đại diện nhóm lên trình bày
- Gv theo dõi, hướng dẫn, sau đó cho hs khác nhận xét, bổ sung.
Bước 3: Gv nhận xét, đánh giá, kết luận
* Tư liệu hỗ trợ: So sánh điểm giống và khác nhau về chính sách của 2 vương
triều Đê-li và Mơ-gơn:
+ Giống nhau: đều là 2 vương triều ngoại tộc theo Hồi giáo từ bên ngồi tấn cơng
xâm lược vào Ấn Độ.Đều tạo điều kiện cho văn hóa giao lưu và phát triển, cùng
thực hiện chính sách thống trị nhân dân Ấn Độ.
+ Khác nhau:
Bảng so sánh chính sách cai trị của Vương triều Đê-li và Mô-gôn
Nội dung
triều
Vương triều Đê-li
Vương triều Mơ-gơn
đại
+ Chính trị: Truyền - Các vị vua thời kì đầu đã ra sức
bá, áp đặt Hồi giáo củng cố vương triều theo hướng “Ấn
vào cư dân theo đạo Độ hoá” và xây dựng đất nước. Đến
Phật và Ấn Độ giáo, thời trị vì của vị vua thứ tư là A-cơ3


Chính sách cai trị

người Thổ nắm giữ
bộ máy quan lại
+ Kinh tế: Chiếm
đoạt ruộng đất đem
chia cho người Hồi
giáo, bóc lột nơng
dân, đóng nhiều loại
thuế vơ lý.
+ Xã hội: thực hiện
phân biệt sắc tộc tôn
giáo, gây chia rẽ
trong nhân dân Ấn
Độ.
=>Mâu thuẫn giữa
người Thổ và Ấn Độ
ngày càng sâu sắc.

ba, Ấn Độ đạt được bước phát triển
mới:
* Chính trị:
+ Xây dựng chính quyền mạnh mẽ,
dựa trên sự liên kết quý tộc người
Mông Cổ + Hồi + Ân Độ
+ Xây dựng khối hịa hợp dân tộc,
tơn giáo.
* Kinh tế: Hạn chế sự bóc lột của
địa chủ, đo đạc lại ruộng đất, định
mức thuế hợp lý, thống nhất đơn vị
đo lường.
* Văn hóa:

+ A-cơ-ba khuyến khích, sáng tạo
phát triển văn hóa nghệ thuật.
=>Vào giai đoạn cuối, do những
chính sách thống trị hà khắc, Ấn Độ
lâm vào khủng hoảng, đứng trước
nguy cơ xâm lược cửa thực dân
Phương Tây. Tuy nhiên vương triều
Mô-gôn cũng có đóng góp to lớn đối
với sự tồn tại và phát triển của chế
độ PK Ân Độ.

Hoạt động 4.Phân tích những thành tựu văn hóa truyền thống Ấn Độ
* Mục tiêu:
- Nêu và phân tích được những thành tựu văn hóa truyền thống của Ấn Độ
* Cách thức tiến hành:
Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập:
- Gv đặt câu hỏi: Ấn Độ có những tơn giáo nào? Sự ra đời và phát triển của các tơn
giáo đó? Chữ viết đầu tiên của người ÂĐ là chữ gì?Họ dùng chữ viết để làm gì?
- Kể tên các tác phẩm văn học nổi tiếng của ÂĐ?
- Kiến trúc ÂĐ có gì đặc sắc? Kể tên một số cơng trình kiến trúc mà em biết?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập.
- HS đọc SGK và suy nghĩ thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác
với nhau khi thực hiện nhiệm vụ, sau đó đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ HS làm
việc bằngnhững hệ thống câu hỏi gợi mở: Thời gian ra đời Phật giáo Ấn Độ? Ai
sáng lập ra đạo Phật?Ấn Độ giáo ra đời từ đâu? Có người sáng lập không? Thờ
4


những vị thần nào? Kể tên những tác phẩm văn học nổi tiếng của Ấn Độ mà em
biết?

- GV giới thệu về bộ kinh Vê-đa(Gồm 4 tập Vê-đa nghĩa là hiểu biết) và Hai bộ sử
thi Ma-ha-bha-ra-ta và Ra-ma-ya-na. Đến thời Gúp-ta có Ka-li-đa-sa - ngơi sao
của sân khấu và văn học Ấn Độ,tác giả của nhiều vở kịch nổi tiếng, trong đó có vở
Sơ-kun-tơ-la ln là niềm tự hào của nhân dân Ấn Độ trong suốt 15 thế kỉ.
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận:
- HS lần lượt trả lời các câu hỏi:
+ Phật giáo ra đời khoảng thế kỉ VI TCN, do hoàng tử Sic-đác-ta Gơ-ta-ma sáng
lập (Thích Ca Mâu Ni).
+ Ấn Độ giáo (Hin-đu) xuất phát từ những tín ngưỡng cổ xưa, khơng có người
sáng lập. Họ thờ chủ yếu 3 vị thần: Sáng tạo, hủy diệt và bảo hộ
+ Chữ viết: Chữ Phạn.
+ Văn học: Sử thi đồ sộ, kịch, thơ ca, ...
- Kiến trúc: Hin-đu và kiến trúc Phật giáo và Hồi giáo
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày.
- GV bổ sung phần phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học
tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh.
* Tư liệu hỗ trợ: Tôn giáo, chữ viết, văn học, kiến trúc

5


Hình 1. Chùa hang ở Ấn độ

Hình 2. Kiến trúc trên đá

Hình 3. Đạo Hinđu (thần Ganesha)
Hình 4. Tác phẩm Phật giáo viết bằng
chữ Phạn (Sankrit)
+ Đạo Phật: tiếp tục phát triển => kiến trúc chùa Hang, tượng phật đá

+ Đạo Ấn Độ (Đạo Hin-đu): ra đời và phát triển, thờ 4 vị thần chính: thần sáng tạo,
thần thiện, thần ác, thần sấm sét => kiến trúc tháp nhọn nhiều tầng.
- GV giảng thêm về Đạo Hinđu cho học sinh hiểu, là tơn giáo khơng có người sáng
lập, khơng có giáo chủ, giáo điều mà chỉ là sự tổng hợp các hệ thống tơn giáo – tín
ngưỡng – triết học, được hình thành theo suốt chiều dài lịch sử của Ấn Độ, có 3
giai đoạn lớn, giai đoạn Vệ đà, giai đoạn Blamơn và giai đoạn Hin-đu)
+ Đạo Hồi:Văn hóa Hồi giáo du nhập vào Ấn Độ năm 1206 thời vương triều Đê-li,
các cơng trình kiến trúc mang đậm nét Hồi giáo.
 Bước đầu tạo ra sự giao lưu văn hóa Đơng - Tây
+ Chữ viết: từ chữ viết cổ Brahmi đã sáng tạo và hoàn chỉnh thành hệ chữ Phạn
(Sanskrit)
+ Văn học cổ điển Ấn Độ: mang triết lý Hin đu giáo rất phát triển.
6


+ Kiến trúc: mang yếu tố tơn giáo, có nhiều cơng trình nổi tiếng Chùa hang, tượng
Phật, Thần thánh, lăng mộ: Ta-giơ-ma-han; Thành đỏ,…
Hoạt động 5.Đánh giá ảnh hưởng của nền văn hóa truyền thống Ấn Độ
đối với văn hóa khu vực Đông Nam Á và Việt Nam.
* Mục tiêu:
- Đánh giá được sự ảnh hưởng tích cực của nền văn hóa Ấn Độ với văn hóa khu
vực ĐNA và Việt Nam.
* Cách tiến hành:
Bước 1. Gv tổ chức cho Hs đọc và tìm hiểu tư liệu ngồi SGK theo phiếu
học tập thảo luận theo từng cặp đôi để thực hiện nhiệm vụ:
+ Nhiệm vụ 1: Hãy xác định những thành tựu văn hóa truyền thống nào của Ấn Độ
có ảnh hưởng ra bên ngoài?
+ Nhiệm vụ 2: Những nơi nào chịu ảnh hưởng trực tiếp của nền văn hóa truyền
thống Ấn Độ?
+ Nhiệm vụ 3: Khu vực Đông Nam Á và Việt Nam chịu ảnh hưởng như thế nào

của văn hóa Ấn Độ?
Phiếu học tập số 1
Stt Những thành tựu văn hóa có ảnh hưởng ra bên
ngồi
1
Tơn giáo: Phật giáo; Ấn Độ giáo
2
Chữ viết: Chữ Phạn (San-krit)
3
Văn học: Sử thi
4
Kiến trúc: Chùa, đền tháp…
Phiếu học tập số 2
Stt Nơi chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn
Độ
1
Trung Quốc
2
Đơng Nam Á
3
Việt Nam
Phiếu học tập số 3
Đông Nam Á
Việt Nam
- Thời gian: từ thời cổ đại đến thời kì - Thời gian: từ thời cổ đại đến thời kì
phong kiến
phong kiến
- Là nơi chịu ảnh hưởng sâu sắc nhất - Tiếp thu một số yếu tố tích cực của nền
của văn hóa truyền thống Ấn Độ
văn hóa Ấn Độ.

- Cam-pu-chi, Lào, Mi-an-ma, Thái - Khu vực Nam Trung Bộ, thời kì nhà
Lan là những quốc gia tiếp thu ảnh nước Cham-pa, chúng ta đã tiếp thu ảnh
hưởng những thành tựu văn hóa Ấn hưởng của văn hóa Ấn Độ, giống với
7


Độ: Tôn giáo, chữ viết, văn học, kiến một số nước trong khu vực.
trúc..
Bước 2. Hs tiến hành thực hiện nhiệm vụ dựa vào phiếu học tập. Gv viên quan sát,
hướng dẫn Hs thực hiện.
Bước 3. Gv gọi Hs lên bảng trình bày kết quả, những hs khác nhận xét, bổ sung
kiến thức.
Bước 4.Gv giới thiệu và phân tích thêm một số hình ảnh về nền văn hóa Ấn Độ và
hình ảnh cơng trình kiến trúc một số nước ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ để Hs có
thêm kiến thức:

8


Hình 1. Cổng lăng Acơ-ba ở Xi-can-đa
thế kỷ XVII)

Hình 2. Lăng Ta-giơ-Ma-han (ở A-gra,

9


Hình 3. Thánh địa Mỹ Sơn ở Quảng Nam – Đà Nẵng

10

Hình 4. Đền Ăng-co Vát (Campuchia)
Hình 5. Tháp Thạt
Luổng (Lào)
Bước 5. Gv nhận xét, đánh giá khái quát ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ. Kết
luận:
* Tư liệu hỗ trợ: Sự ảnh hưởng của Văn hóa Ấn Độ, những nơi chịu ảnh hưởng và
ảnh hưởng đến Việt Nam, học sinh dựa vào các phiếu học tập trong hoạt động 5để
tìm hiểu, phân tích và thực hiện hồn thành nhiệm vụ học tập.
3. Hoạt động luyện tập:
HS trả lời các câu hỏi và làm các bài tập sau:
3.1. Trắc nghiệm
Câu 1.Thời kì định hình và phát triển của văn hóa truyền thống Ấn Độ là
11


A. Thời kì Gupsta (319 – 606)
B. Thời kì Hácsa (606 –
647)
C. Thời kì Magađa (khoảng 500 năm TCN đến thế kỉ III)
D. Thời kì Asơca qua thời Gúpta đến thời Hácsa (từ thế kỉ III TCN đến thế kỉ VII)
Câu 2. Vương triều Gúpta có vai trị to lớn trong việc thống nhất Ấn Độ, ngoại trừ
A. Tổ chức các cuộc chiến đấu chống xâm lược, bảo vệ đất nước Ấn Độ
B. Thống nhất miền Bắc Ấn Độ
C. Thống nhất gần như toàn bộ miền
Trung Ấn Độ
D. Thống nhất giữa các vùng, miền ở Ấn Độ về mặt tôn giáo
Câu 3.Hãy sắp xếp các dữ kiện sau theo trình tự thời gian về các giai đoạn chính
trong lịch sử Ấn Độ thời kì các quốc gia đầu tiên đến thế kỉ VII: 1.Thời kì Gúpta;

2.Thời kì Magađa;3.Thời kì Hácsa
A. 1, 2, 3
B. 2, 1, 3
C. 3, 2, 1
D. 2, 3,
1
Câu 4.Đạo Phật xuất hiện ở Ấn Độ vào thời gian nào?
A. Thế kỉ VI TCN
B. Thế kỉ IV
C. Thế kỉ VI
D. Thế
kỉ VII
Câu 5.Người sáng lập đạo Phật là
A. Bimbisara
B. Asơca
C. Sít-đác-ta (Sakya Muni)
D. Gúpta
Câu 6.Đạo Hinđu- một tơn giáo lớn ở Ấn Độ – được hình thành trên cơ sở nào
A. Giáo lí của đạo Phật
B. Những tín ngưỡng cổ xưa của người Ấn
Độ
C. Giáo lí của đạo Hồi
D. Văn hóa truyền thống Ấn Độ
Câu 7.Đạo Hinđu ở Ấn Độ tôn thờ
A. Chủ yếu 4 vị thần: Brama, Siva, Visnu và Inđra
B. Đa thần
C. 4 vị thần: Brama, Siva, Visnu và Inđra
D. 2 vị thần: Brama và
Siva
Câu 8.Loại văn tự sớm phát triển ở Ấn Độ là

A. Chữ Brahmi – chữ Phạn
B. Chữ Brahmi – chữ Pali
C. Chữ Phạn và kí tự Latinh
D. Chữ Pali và kí tự Latinh
Câu 9. Ảnh hưởng mạnh mẽ và sâu sắc nhất của văn hóa truyền thống Ấn Độ ra
bên ngồi là
A. tơn giáo và chữ viết
B. tơn giáo
C. chữ viết
D. văn
hóa
Câu 10. Khu vực chịu ảnh hưởng rõ rệt nhất của văn hóa Ấn Độ là

12


A. Bắc Á
B. Tây Á
C. Đông Nam Á
D. Trung Á
3.2. Tự luận:
a. Câu hỏi mức độ biết:
Câu 1. Vương triều Gup-ta được hình thành và phát triển như thế nào? Vai trị của
vương triều Gúp-ta?
Câu 2. Trình bày q trình hình thành và phát triển của Vương triều Hồi giáo
Đêli? Vị trí vương triều Đêli trong lịch sử Ấn Độ?
Câu 3. Nêu những nét chính về chính sách cai trị của người Hồi giáo của vương
triều Đêli? Chính sách đó gây nên hậu quả gì?
Câu 4. Nêu những nét chính về vương triều Mơ-gơn? Vị trí của vương triều Mơgơn trong lịch sử Ấn Độ?
b. Câu hỏi mức độ hiểu:

Câu 1.Tại sao Thời Gup-ta là thời kỳ định hình và phát triển văn hóa truyền thống
Ấn Độ?
Câu 2. Lý giải về hoàn cảnh ra đời của vương triều Hồi giáo Đêli?
Câu 3. Phân tích những chính sách tích cực của vua A-cơ-ba?
c. Câu hỏi mức độ vận dụng thấp:
Câu 1. Chứng minh thời kỳ Gup-ta là thời kỳ định hình và phát triển của văn hóa
truyền thống Ấn Độ? Tại sao Ấn Độ có nền văn hóa phát triển cao?
Câu 2. So sánh sự giống nhau và khác nhau của vương triều Hồi giáo Đêli và
Mơgơn? Tại sao có sự khác nhau như vậy?
d. Câu hỏi mức độ vận dụng cao:
Câu 1. Yếu tố nào của Văn hóa Ấn Độ ảnh hưởng ra bên ngoài? Và ảnh hưởng tới
nơi nào?
Câu 2. Lập bảng thống kê các giai đoạn phát triển của lịch sử Ấn Độ thời phong
kiến?
4. Hoạt động vận dụng
- Tìm hiểu và giới thiệu một số thành tựu văn hóa Ấn Độ thời phong kiến có ảnh
hưởng trực tiếp đến Việt Nam.
- Tìm hiểu về quan hệ giao lưu văn hóa Ấn Độ với Việt Nam hiện nay
5. Hoạt động mở rộng
- Gv hướng dẫn Hs tìm tư liệu trên một số trang web: Google; Wikipedia...
IV. CỦNG CỐ, DẶN DÒ

13