Các giáo hội tôn giáo ở Hoa Kỳ với vấn đề kinh doanh.

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>CAC CIAO HOI TON CIAO O HOA KY </b>

<b>Vdl VAN DE KINH DOANH </b>

^ ^ • ^ r o n g dieu kien eua nUde Hoa
/ I Ky, chinh ban than cac tdn giao
^ • i ^ da bien thanh mot nganh cdng
nghiep mang lai nhieu ldi nhuan cho
gidi kinh doanh eua cac giao hdi\
Hoat ddng eua cac giao hdi My tham
sau tinh t h i n kiem tien. Dieu nay lien
quan tdi ca cac giao hdi tdn giao
truyen thd'ng nhU Cdng giio. Tin
Lanh giio. Do Thai giao cung nhu cae
td chflc tdn giao mdi.

Nhflng ngfldi dai dien eua tu ban
doe quyen My kiem soat triic tiep cae
td chflc tdn giao, dflng tdn giao de phuc
vu cho eac ldi ich giai cap cua hd.
Nguyen Chu tich Dang Cdng s i n My
William Foster da vie't: 'Ve cd bin, cae
giid bdi hi cac giao hflu giau cd va cic
nha tfl b i n Idn kiem soit. Cae giao hdi
nay cung truyen ba the gidi quan tfl
s i n va thfldng xuyen sif dung tdn giao
n h i m phfl trd cho chii nghia tfl ban"^

Mdi lien be gifla cic td chflc tdn
giao vdi cic td chflc tfl ban doe quyen
d Hoa Ky dUdc thiic hien thdng qua
nhflng ed quan dac biet. Vi du, trong

<i>Hdi lien hiep cdc nhd cdng nghiep </i>
<i>qudc gia, ngfldi ta da thanh lap Uy </i>
<i>ban Hdp tdc vdi gido hdi. Den Ifldt </i>

minh, Uy ban nay lai thanh lap hang
tram eac Uy ban Hdp t i e vdi giao hoi
d cic xi nghiep.

Cae hoi nghi cua cae nha cdng
nghiep, cac cuoc hop eudl nam eua cac
tap doan, cac budi tdng ket eua cac
cdng ty ed p h i n deu dflde b i t d i u
bing thuyet giao va c i u nguyen. Cac

TS. Nguyen Van Dung
<i>Vien Nghien eiiu Ton Gido </i>
dai dien eua gidi kinh doanh My ludn
b i n g moi each nha'n manh den tinh
tdn giao cua minh. Cac dng trflm tfl
ban My ludn cd' g i n g he't sflc n h i m
tang efldng dia vi va anh hfldng triic
tiep cua giao hdi tdi ngfldi lao ddng
trong cac xi nghiep cdng nghiep.
Nhieu nha may cd cac linh muc hay
cic muc sfl chuyen lam cdng viec
truyen giao cho cdng nhan. Cae nha
tfl b i n doe quyen ngay nay rat quan
tam tdi viec lam sao cho ngay cang cd
nhieu cdng nhan chiu anh hfldng eua

eac td chflc tdn giio. Chinh ban than
ho cflng chiu anh hfldng va tin thee
tdn giao, ludn quan tam tdi viec khac
phue nhflng nhan td' kim ham sfl phat
trien eua tdn giao hay lam suy yeu
tdn giio.

Khdng cd eon so' thd'ng ke chinh xac
sd' ngfldi phue vu trong eac td chflc tdn
giao d Hoa Ky. Tuy nhien, theo sd' lieu
<i>cua Hdi ddng Qudc gia cdc gido hdi </i>

<i>My cdng bd' nam 1973 thi d nflde nay </i>

ed 463.987 giao si. Con sd' nay chfla
phan anh day du va edn tha'p hdn
thfle te, bdi vi khdng phai cac nhdm
tdn giao nao cung thdng bao so' lieu
<i>giao si cho Hdi ddng Qudc gia cdc gido </i>

<i>hdi My. Hdn nfla, con so'thd'ng ke tren </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

giao xfl. giao khu, bd may ciia cae td
chflc dang phdi tdn giao, dan tdc, eac
td chflc hiep thdng Giao hdi Kitd giao,
nhflng ngfldi lam trong cd quan tfl
thien, v.v... Nhfl vay, g i n 800 nghin
ngfldi ed thu nhap hoac mdt p h i n ,
hoac toan bd trong cac td chflc tdn
giao d Hoa Ky va cd quan tam ve mat

vat chat den sfl tdn tai cua nhflng td
chflc tdn giao nay.

Theo nhan xet eua nha nghien cflu
ngfldi My Johnstown, Giao hoi la mot
thanh p h i n dang ke trong nen kinh te
eua nflde nay, vfla la mot chu sd hflu
Idn, vfla la mdt dai ly thu va ehi hang
ty ddla mdi nam^.

Ngudn tai chinh quan trong nhat
cua cic giao hdi My la tien lac quyen.
Tbi du, nam 1971, cae td chflc tdn giao
d Hoa Ky nhan dflde 8,2 ty ddla tien
lac quyen, trong so' dd cac giao phai
Tin Lanh thu dUde 3,5 ty ddla, Giao
hdi Cdng giao - 3,7 ty ddla, cae td chflc
Do Thai giio - 847 trieu ddla. Nam

1961, trung binh mdi tin dd cua 40
giao phai Tin Lanh ddng gdp 77,75
ddla, den nam 1976 con sd' dd la
132,09 ddla\ Cd trong tay sd' tien Idn
nhu vay, cac nha boat ddng tdn giio
khdng chi dung chung de chi cho bd
may eua Giao hdi, xay diing nha thd
va cae cdng trinh lien quan, tra lUdng
giang vien trong cac trUdng cua Giao
hdi, ma cdn dung de mua cd phieu ciia
ngan hang, cua eac xi nghiep cdng

nghiep, cua cac hang bao hiem.
Doanh ldi thu dflde tfl cae boat dong
tai chinh nay khdng nhd.

Tien lac quyen khdng phai ngudn
thu tai chinh duy nhat cua cac giao hdi.
Ho cdn cae ngudn thu khie nhfl tien
cho thue nha d, tru sd lam viec, bai dd
xe, nha may, ed phieu. Vi du, Giao hdi d
Ohio sd hflu ca mdt trung tam thfldng
mai, mot bang dien tif, mdt cdng ty s i n
xuat day thep va Ifldi thep.

Giao bdi Cdng giao My la mdt giao
bdi giau nha't the gidi. Nha bao My
Nino Lo Bello, ngudi nhieu nam
nghien cflu cae van de tai chinb cua
Vatican va da tflng vie't bai cud'n sach
<i>ve van de nay - "£)e' che Vatican" va </i>

<i>"Vatican. Hoa Ky\ cho biet: cac td </i>

chflc Cdng giao d Hoa Ky cd sd tai s i n
tri gia 80 ty ddla, edn thu nhap bang
nam ciia ho vao khoang 12.5 ty ddla.
Linh muc Richard Ginder trong mdt
bai bao dflde dang tren nhieu an
p h i m Cdng giao da vie't ring: Giao
hdi Cdng gido My la mdt tap doan Idn
nha't. "Chung tdi cd chi nhanh d mdi

vung. Tai s i n va bat ddng s i n cua
chung tdi nhieu hdn tai s i n va bat
ddng s i n cua cac tap doan "Standard
Oil", "A.T.T.", "United States Steel"
cdng lai"'.

Bat ddng s i n cua Giao hdi Cdng
giao My vao nhUng nam 70 the ky XX
dUde dinh gia vao khoang 44,5 ty ddla,
nhieu hdn tdng gia tri eua 5 tap doan
Idn bang dau eiia Hoa Ky la
"Standard Oil", "General Motors",
"Ford Motors", "United States Steel"
va "Sokond Mobil Oil". Tai sin cua
cae tap doan tren cd tdng gia tri la
38,5 ty ddla"

Kinh doanh cua Giao bdi vdi mdt
quy md Idn nhu vay da tac ddng
khdng nhd tdi viec xac dinh lap trUdng
cua cac td chflc tdn giao My ddi vdi cac
van de chinh tri - xa hdi eiia nflde nay.
Ban than cac giao hdi tdn giao My rat
quan tam tdi sii tdn tai va phat trien
cua sd hflu tU nhan. Ho ludn bao ye
ldi ich cua gidi cim quyen dudi nhieu
hinh thflc, thudng thudng dUde nguy
trang mot each kheo leo, nbUng ddi
khi cflng rat cdng khai.

<i>Trong cud'n sach Hdy tdn tung cdc </i>

<i>ong chu vd ddng nhieu tien lac quyen </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

"Tdn giao d Hoa Ky - dd la cai gi day
gid'ng nhu ehflm nho chin mong loai td't
nha't. Nhflng ngfldi mUu ldi dem gieo
trdng day nho tai chinh vao vUdn nho
"General Motors", "Standard Oil",
"Spers Robak" hay tham chi vao "Fort
-Nokse". Khi nhflng ngfldi nay bUde vao
nha thd, mat eiia ho bi xanh ra do Idng
dd'ki, gid'ng nhU mau xanh eua td ddla.

Trdng be ngoai ciic ki ddn gian. Mdt
cacten (cartel) to Idn de ddi lay mot
khoan tien sinh ldi hdm nay, ngUdi ta
hfla dUa anh den Thien Dudng vao
ngay mai. Tuy nhien, d day khdng ed
nhUng chuyen di thif nghiem khdng
ma't tien nhu cac hang dtd td chflc,
khdng phan phat nhflng td quang cao
hang hoa va khdng td chflc nhflng ki
nghi cudi t u i n t h u vi bang tien ciia
cdng ty. Cacten nay chfla bao gid hi
thieu ban hang. O day khdng xay ra
nhUng trUdng hdp khach hang ddi hdi
tra lai tien mdt each gay gat, bdi vi
nhieu ngUdi mud'n mua cho minh mdt
sii sung sUdng mudn ddi dUde hfla hen

trong cud'n sach cd cai bia dflde trang
tri bdng loang. Tat ca ho deu hieu
rang, trflde tien c i n ddi cai chet va chi
sau dd mdi di tdi vung dat giau ed va
hanh phuc"^

Ci Hoa Ky, hdn bat cfl d mot nflde tfl
ban nao khac, dang tdn tai nhieu dieu
kien thuan ldi cho boat ddng eua cac
giao hdi tdn giao, vfldt ra khdi khudn
khd cua sii lam thoa man nhu c i u tdn
<i>giao ciia cae tin do. Nhieu nha boat </i>
ddng tdn giao, mieng thi ndi da'u
tranh ehd'ng ngheo ddi, nhUng tren
thiic te lai vdi va nhet d i y tui tien va
ed tai khoan d ngan hang vdi hang
trieu ddla. Mot trong nhflng trieu phu
nhu vay la muc sfl ndi tieng thuoc
phai Baptists la Billi Graem, ngfldi da
thuyet giao trong budi le c i u kinh d i u
tien tai Nha T r i n g ngay 26 t h i n g 1
nam 1969 khi Nixon vfla trd thanh vi

Tdng thd'ng thfl 37 eiia Hoa Ky.
Khdng it ngfldi hoat dong tdn giao da
t h a n h dat trong mdi trUdng kinh
doanh, vi- du n h u Thad Armstrong,
<i>ngUdi dflng d i u cai goi la Nhd thd cua </i>

<i>Chud^. Chinh phu ludn khuyen khich </i>

viec kinh doanh cua Giao hoi. Mdt
trong nhflng flu dai cd y nghia to Idn
cho viec phat trien kinh doanh eua
Giao hdi d Hoa Ky la viec mien thue
cho cac doanh nghiep n i m dfldi sii chi
dao cua Giao hoi. Dieu nay gdp p h i n
day manh viec thu hut vd'n cho cic
doanh nghiep triic thudc Giao hdi.

Sd' Ifldng vd'n d i u tU va ldi nhuan
thu dUde cua cac giao hdi ndi chung va
Giao hdi Cdng giao ndi rieng khdng
thua kem nhieu tap doan Idn cua My.
Giim muc J a m e s Pike, nguyen cdng
<i>tac vien Trung tdm nghien cdu cdc the </i>

<i>che ddn chu d Santa Barbara </i>

(California), da viet: "Khdng cd bi mat
hat nhan nao dUdc giau kin hdn van
de ve tien eua cic giio hdi"'^. Theo
James Pike, vd'n cua tat ea cac td chflc
tdn giao d Hoa Ky ed the vao khoang
79,5 ty ddla, trong so' dd p h i n Idn
nha't - 44,5 ty ddla do Giao hdi Cdng
giao kiem soit. Cac giao hdi Tin Lanh
cflng ta't ca cac giao hdi va cong ddng
tdn giao edn lai (bao gdm Chinh
Thd'ng giao, Phat giao, Islam giao va

Mormons), cung theo J. Pike, sif dung
sd' vd'n la 28 ty ddla, cae cdng ddng Do
Thai giao chiem 7 ty ddla'".

Nha bao My Robert Rigen khi nghien
cflu ve van de tai s i n eua cae giio hoi da
vie't: "Neu eac ngai mud'n biet tdng so,
bao gdm gia tri ba't dong sin, chflng
khoan va cac vd'n d i u tfl khac thuoc ta't
ca cac td chflc tdn giao d Hoa Ky, thi tdi
quy trdn so'la 100 ty ddla"'\

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

ddng tdn giao Idn nhat d Hoa Ky - cac
giao hdi Tin Lanh, Giao hdi Cdng giao
va cae td chflc Do Thai giao - da d i u
tfl vd'n vao cae doanh nghiep thflc
hien eac ddn dat hang qud'e phdng vdi
tdng sd'ia 22 ty ddla. Day chinh la eon
<i>so ma Hdi ddng qudc gia cdc gido hdi </i>

<i>My dfla ra'^. Toa Thanh Vatican cflng </i>

tham gia d i u tfl vd'n vao cae cdng ty
My nhfl: "General Motors", "Shell",
"Gulf Oil", "International Business
Machines" (IBM), v.v...

Vd'n d i u tfl cua eac td chflc tdn giao
vao nen cdng nghiep Hoa Ky, dac biet
vao cae nganh cd lien quan tdi cac td

hdp cdng nghiep qud'e phdng, d mdt
mflc do dang ke xac dinh mdi quan he
qua lai gifla chung vdi cae td chflc tU
b i n ddc quyen My, xac dinh thai do
cua chung ddi vdi chinh sach ddi ndi
va ddi ngoai eua Chinh phu Hoa Ky.
Cae tap doan My ed' ging cung ed mdi
quan he cua ho vdi Toa Thanh
Vatican khdng chi bdi vi day la trung
tam cua Giao hoi Cdng giao, ma edn
coi Vatican la mot ban hang quan
trong vdi mot ngudn vd'n d i u tu ding
ke. Khd xac dinh chinh xac vd'n d i u tU
eua Toa Thanh Vatican vao Hoa Ky,
bdi vi dieu nay dUde gifl tuyet mat.
Song bao ehi My cung nhfl bao ehi
Phfldng Tay da he md nhflng tai lieu
ve mdi hen he chat che gifla kinh
doanh eua Giao hoi vdi kinh doanh
the tue d Hoa Ky. Cae tai lieu nay cho
biet cac nha kinh doanh cua Giio hdi
hi vong thu dflde nhieu ldi nhuan khi
diu tfl vd'n vao nen kinh te My.

Theo sd lieu ma nha b i o Nino Lo
Bello dfla ra, hang nam cae tu si Ddng
Ten d Hoa Ky cd mot khoan thu nhap
250 trieu ddla, ehfla ke khoan tien trd
cap cua Chinh phu cho eac trfldng hoe
ma ddng tu nay bao trd. Trong kinh

doanh cac tu .si Ddng Ten boat ddng
rat kien tri. sif dung nhieu bien phap

khac nhau. Vi du, nam 1969 khi Qudc
hdi Hoa Ky xem xet dfl luat ve thue
kinh doanh eua eac giao hdi va td chflc
tdn giao, cac tu si ddng Ten da gay ap
life ddi vdi cdc nghi si n h i m ein trd
viec thdng qua dfl luat dd. Sau dd,
mac d i u dfl luat da dflde thdng qua,
luat da dUde Tong thd'ng Hoa Ky ki
ban hanh, nhUng cac tu si ddng Ten
van ed' gang de ThUdng vien dua them
dieu bd sung cho phep khdng thu thue
tfl ldi nhuan cua Giao hdi trong vdng
6 t b a n g ' l

Mac dfl cd mdt sd' vd'n rat Idn, nhflng
cae giio hdi (trong dd cd Giao hdi Cdng
giio) trong nhieu nam van kien tri dau
tranh ddi nha nflde trd cap cho cac
trudng hoe tU triic thudc cac td chflc tdn
giao. 80% sd'trfldng tfl hdat ddng d Hoa
Ky dflde eac td chUe tdn giad chu cap
tien, 3/4 sd' trUdng eiia tdn giao thudc ve
Gido hdi Cdng giao.

Nam 1972, l i n d i u tien trong lich
sif Giio hdi Cdng giao My, Hdi ddng
Giim muc giao phan New York da

cdng bd' bao cao tai chinb ciia minh.
Tai s i n cua giao phan New York
dUde d i n h gia la 613 trieu ddla.
NhUng ngUdi lap bao cao da than
phien r i n g , giao phan bi thieu but
1,6 trieu ddla. Cdng bdedng khai bao
cao tai chinh, nhUng ngUdi lanh dao
giao phan New York mud'n lam tieu
tan sii nghi ngd vao Giao bdi, coi
Giao hdi la nbUng ngUdi gian lan ve
tai chinh. Cac tac gia ciia bao cao tai
chinh tren mud'n bac bd sii cao budc
r i n g t i n g Idp tren eiia giao phan la
nhUng nha tU b i n Idn. Hdn the nfla,
trong bao cao tai chinb cdn khang
dinh r i n g giao phan New York cin

<i>d\i6c bd sung kinh phi bdi vi sd tien </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

ngan khd' eua Vatican nhieu hdn
nhflng giao p h a n Cdng giao khac.
Nhflng ngfldi lanh dao giao phan
New York cd a n h hfldng khdng nhd
tdi toan bd chinh sach cua Giao hdi
Cdng giao My.

Qua nhflng so' lieu dflde cdng bd' tuy
chfla diy dii tren bao chi My, qua cac
cud'n sach cua cae tac gia My vie't ve
va'n de kinh doanh ciia cic giao hdi da

cho ta ed sd de danh gia r i n g , Giao
hoi Cdng giao, cae giao hdi Tin Lanh
va eac t h a n h dfldng Do Thai giao d My
la nhUng td chflc kinh doanh ra't Idn.
Chflc nang eua eac td chflc nay g i n
lien vdi nen kinh te My va d mot so'
mflc do nha't dinh anh hfldng tdi nen
kinh te cua nflde nay.

c a e nha kinh doanh cua eac giio
hdi tdn giao Hoa Ky quan tam tdi ban
tin thi trUdng chflng khoan, ty gia ed
phieu cung gid'ng nhfl sfl quan tam
cua ho tdi Kinh Thanh va bai giang
giao ly cua cae chflc sac tdn giao trong
cac giao hdi. Cdng viec kinh doanh
cua cac td chflc tdn giao d Hda Ky g i n
ket chat che cae nha tU ban the tue
vdi cic nha tu ban tdn giio, xic dinh
mdi quan tam chung cua ho tdi sii
phat trien cua nen kinh te My cung
nhu sii phat trien "ky nghe tdn giao"
cua nUde nay.

Tdm lai, tfl nhflng dieu da trinh
bay tren, tuy mdi dflng lai d nhflng sd'
lieu cua nhflng thap ky cudi the ky
XX, nhflng chung ta cd the di den mot
nhan xet rang, cac td chflc tdn giao d
Hoa Ky khdng chi quan tam den cac

van de t h u i n tuy tdn giao nhfl: ddi
<i>sd'ng tam linh eua tin do; giao ly, giio </i>
luat eua giao hoi; va'n de truyen giao
va phat trien dao,v.v... ma cdn quan
tam nhieu den cac va'n de chinh tri
-xa hdi^'', den sfl phan chia quyen Iflc
chinh tri'^ va dac biet la den van de
kinh doanh trong nen kinh te thi
trfldng cua Hoa Ky. Day cd le cung la
mot net doe dao eua tdn giao My •

<i>Chu thich: </i>

1) Babson R. Religion and Business. N.Y,
1922, p. 4.

<i>2) Foster W. Hoang hon ciia chii nghia t\i ban </i>
the gidi. Moskva, 1959, tr. 6. (Tieng Nga)
3) Xem: L.N. Velikovich. Ton giao va giao hoi

d Hoa Ky. Moskva, Nauka, 1978, tr. 17.
4) Theo: L.N. Velikovich. Sdd., tr. 17.

5) 1 Lo Bello N. Vatican. USA. N.Y., 1972, p.
23.

6) Lo Bello N. Sdd., p. 23.

7) Bestik A. Kinh doanh ciia giao hoi. Tap chi

Hoa Ky: Kinh te, chinh tri, tiJ tiidng, 1971,
so'12, tr. 52 (tieng Nga).

8) Bestik A. B, da d i n , tr. 56.

9) 1 Tap chi Hoa Ky. Kinh te, chinh tri, tU
tifcing, 1970, so 12, tr. 52, 53 (tieng Nga).
10) Tap chi da d i n .

11) Tap chi da dSn.

<i>12) Tuan bao cl nxldc ngoai, 1972, ngay 18-24 </i>
thang 12 (tieng Nga).

13) Lo Bello N. Vatican. USA. N.Y., p. 44.
14) Xem: Nguyin Van DQng. Bu6c dau tim

hieu vi tri ciia ton giao trong ddi so'ng
chinh tri - xa hoi Hoa Ky niia sau the ky
XX. Tap chi Nghien ciiu Ton giao, so 7,
nam 2007, tr. 60-69.

</div>

<!--links-->