Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (125.37 KB, 4 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
48 <b>SO 10-2009 </b> <b>CHAU MY NGAY NAY </b>
Hdn 2 thdng trUdc khi cuoc Dai
each mang nd ra d Phap, ngay
30/4/1789, Geerge Washington long
trpng tuyen the nham chifc Tdng
thd'ng dau tien cua nUdc My, Sau khi
len n i m chinh quyen, ben canh nhiem
vu cimg cd nen kinh te trong nUdc va
ldm cho qud'c gia difdc dn dinh ve tai
chinh, G, Washington khdng he coi
<b>ThS. Diftfng Quang Hiep </b>
<i>Dgi hgc Khoa hgc Hue </i>
thUdng cac van de lien quan de'n
chinh sach doi vdi the gidi ben ngoai,
trong dd cc Phap. Muc tieu cua chinh
sach del ngoai cua Tong thd'ng
Washington la duy tri hda binh, xay
diing mot nUdc My doc lap, trung lap
vdi cac nUdc chau Au. Nudc My chu
trUdng khdng lien minh hay nga theo
ben nao hoac tham dii vao bat ky cuoc
chien tranh ciia mot niidc chau Au nac
nham tao cho minh mot thdi gian can
thiet de han gan vet thUdng chien
tranh va tiep tuc tien trinh nhat the
hda dan tpc. De thiic hien thang ldi
Mac dil d xa va biet lap vdi chau Au
tren phUdng dien dia ly song My
khdng the tranh khdi sii tac ddng cua
cac bien cc' chinh tri ldn xay ra tren
ciiu luc dja. Chinh vi vay, chinh sach
ddi ngoai cua G. Washington thdi ky
nay hoan toan bi chi phoi bdi cac bie'n
<i>cd'ciia cudc Cach mang Phap "diidc tdt </i>
<i>cd cdc tdng ldp nhan ddn My theo dot </i>
<i>mgt cdch say sita"\ Cuoc each mang </i>
<b>CHAU MY NGAY NAY </b> <b>SO 10-2009 </b> 49
trong thdi gian didn ra chien tranh
gianh dpc lap la mot sii "ban dn" md
ngUdi My khdng bad gid tra het dn.
6000 quan vien chinh dUdc P h i p cif
tdi My (7/1780) va ham dpi P h i p da
quay rdi viec van chuyen bdng dUdng
bien ciia quan Anh, ngan can liic
lUdng tang vien va ngudn tiep te' chd
quan dpi Anh^ Id "sii giup dd" ma
ngUdi My khdng dUdc phep quen.
Dieu dd gin nhU la mdt dinh menh
gan ke't My vdi Phdp treng cic van de
Tdng thd'ng G. Washingtdn cd' gang
dUdng dau vdi ap liic budc dng hoac
phai nga sang phia Anh hoac phii nga
sang phia Phap. Ngay 22/4/1793, khi
tin tifc ve cudc hanh quye't vua Louis
XVI (21/1/1793) lan tdi My dd thiic day
Washington chinh thifc tuyen bd' nUdc
My giii thai dp trung lap"* trong cudc
chien tranh giUa nUdc Phdp cich mang
va Anh cimg cac nUdc phong kien chau
Au khac. Nhu vay, Washington da
thanh cdng trong viec buy bd cac dieu
khoin cua Hiep Udc 1778 v i tuyen bd'
<i>rdng nUdc My "thdn thien vd cong </i>
<i>bdng, khong thien vi vdi cdc citdng qudc </i>
<i>dang tham chien"'^. Washington ciing </i>
keu gpi ngUdi dan My kiem che, khdng
hanh dpng ngUdc lai ldi tuyen be' da
dUdc dUa ra. Ong canh bao rang hp se
phai chiu toi trUdc tda an neu dieu dd
<i>xay ra vi tdi "vi phgm ludt qudc gia da </i>
<i>diidc toa dn cua Lien bang cong nhdn"''. </i>
Rd rang Washington vd cac nha lanh
nhutng ndm cudi ddi. Trong bai dien
van gia til ndi tie'ng cua dng,
Washington da tdm t i t kinh nghiem
<i>trong chinh sich ddi ngoai ring "Khong </i>
<i>gi thiet yeu hdn viec phdi logi bd mgi dc </i>
<i>cdm xdu xa vd thdm cdn cd'de chdng lgi </i>
<i>cdc ddn tgc rieng biet cdng nhit mgi gdn </i>
<i>bd say ddm ddi vdi cdc ddn tdc khdc </i>
<i>(...). Lich sii vd kinh nghiem cho thdy </i>
<i>rdng dnh hiidng ben ngodi la mgt trong </i>
<i>nhdng ke thd dgc hgi nhdt cua chinh </i>
<i>quyen Cgng hda. Ddi vdi chung ta, dinh </i>
<i>ludt chinh cua thdi do ddi vcfi cdc ddn </i>
<i>tgc Id, trong khi md rdng quan he </i>
<i>thitdng mgi cua chung ta, nen cd it cdc </i>
<i>quan he chinh tri chiing ndo hay chitng </i>
<i>dy vdi cdc ddn tgc ndy. Chdu Au cd mgt </i>
<i>mgng litdi cdc ldi ich sd ddng chdng </i>
Trong ldi phat bieu tren,
Washington khdng neu dich danh
Phdp vd Anh, nhUng chiing ta de
dang nhan thay, chau Au ma
Washington mud'n ndi den khdng the
thie'u Phdp vd Anh. Chinh sach tii cd
lap/trung lap cua Washington td ra la
mdt chinh sdch khdn ngoan vdo thdi
diem dac biet cua lich sif: nUdc My
vifa mdi ra ddi va dang tren dUdng
dinh hinh qud'c gia. Chinh sdch ndy
van tie'p tuc la sii liia chpn trong
chinh sach ddi ngoai cua cdc vi tdng
thd'ng ke nhiem Washington, tuy
nhien, cd sii dieu chinh cho phii hdp
vdi tinh hinh cu the.
<b>50 </b> <sub>SO 10-2009 </sub> <sub>CHAU MY NGAY NAY </sub>
Phdp. Vimg Louisiana liic nay gdm
toan bp vimg dd't nam giuta sdng
Mississippi va day niii Rocheuse, tuf
vinh Mexico tdi tan bien gidi Canada.
Thdi ky cudi cua cuoc Chien tranh b i y
ndm. vac nam 1763 - thdng qua Hiep
Udc Paris, nu'dc Phap da nhUdng
quyen cho Tay Ban Nha sd hutu viing
<i>luc dd chung ta phdi tit ket than vdi. </i>
<i>hgm dgi vd ddn tgc Anh"'. </i>
Su "ket than" vdi Anh ma My toan
tinh dd khdng cd cd hdi trd thanh hien
thiic. Bdi le. Napeleen hieu ngay r i n g
cudc lien mmh dd se chic chin lam
Phap mat dl phan dat Louisiana viia
mdi thu hdi dupc. Hdn niia, khi biet
rang, mdt cuoc chien tranh khdc vdi
Anh dang sdp xay ra (chie'n tranh giiia
nUdc P h i p cua Napoleon vdi Lien minh
chd'ng Phap lan hai cd sii tham gia cua
Anh (1798 - 1803), Napcledn da quye't
dinh bd sung ngan sach va dat
Louisiana ra ngoai tam vdi cua ngUdi
Anh bang each ban vimg dat nay cho
nUdc My. Tan dung cd hpi dd, T.
Jefferson da cif Dai sif todn quyen
James Monroe tdi Paris de de nghi trao
cho Napoleon 10 trieu USD de ddi Id'y
New Orleans va Tay Florida. Dai sii
James Monrde da khdng chi dUdc Phap
tiep ddn mot each ndng hau, ma vdi so'
tien la 15 trieu USD, dng da mua dUdc
toan bd vimg Louisiana rpng ldn. Mac
du Hien phap My khdng cho quyen
mua ban lanh thd, song Tong thd'ng T.
<i>nitdc ta se siia ddi tgi ldi cua mgt sit gidi </i>
<i>thich khong chdt che khi sii gidi thich </i>
<i>dy se sdn sinh ra nhiing ket qud khong </i>
<i>hodn hdo"^. </i>
Vdi gia 15 trieu USD, Hoa Ky da cd
dUdc Louisiana vdo nam 1803. Mien
da't nay rpng hdn 2,6 trieu km^ bad
gdm ca cang New Orleans. Viec mua
ban da't dai nay dUdc xa hdi My danh
gia ra't cao, la "met t h a n h cdng quan
trpng nha't cua chinh quyen T.
Jefferson^ Vdi 15 trieu USD (3 cent =
mdt mau dd't), nUdc My da cd dUdc
mdt vimg da't bao la bao gdm nhutng
ddng bang mau md, nhutng day niii,
nhutng khu rufng va cac he thd'ng sdng
<i>ngdi ma "trong vdng 80 ndm se trd </i>
<i>thdnh mien ddt trung tdm cua niidc </i>
<i>My vd Id mgt trong nhiing vita thdc </i>
<i>ldn cua the gidi"^°. Sii nhanh nhay </i>
<b>CHAU Mt NGAY NAY </b> <b>SO 10-2009 </b> 51
lay thdi cd, n i m b i t cd hpi vd tad ra cd
hdi trdng chinh sach del ngdai cua My
Tinh trung lap ciing dUdc ngUdi My
khai thic thanh cdng trong viec xif ly
mdi quan he giiia Phap va Anh trong
nhutng ndm dau the ky XIX de phuc vu
cho sU nghiep phat trien kinh te v i gia
tang kha nang qud'c phdng cua qud'c gia
non tre ndy. Vao budi binh minh cua
the ky XIX, khi nUdc Phdp cua
Napoleon tie'n hanh chien tranh nham
tranh gianh dia vi ba chu tren luc dia
va tren bien d chau Au vdi Anh, nUdc
My da khdn kheo vd gianh dUdc nhieu
mdi ldi ldn. Tdu budn cua My vdi tU
cdch "trung lap" cd the tiep can den mpi
cing nhd phuc vu cho ca P h i p ldn Anh.
Khi Phip vd Anh dang ban rdn vdi
xung dot va mau thuan, nUdc My dd
tan dung cd hdi vd kip thdi phat trien
dUdc mdt dpi hdng hai manh. Trdng
Chinh sach trung lap cua My trong
quan he vdi Phap va cac nUdc chau Au
khac van dUdc tie'p tuc trdng nhiing
nam tie'p thed. Ngay ca khi nUdc Phap
cua Napcleon that bai va dUa den viec
td chiic Hdi nghi Vienna (1815), "trung
lap" vin la sii liia chpn ciia chinh gidi
My trong cac van de ddi ngoai xuyen
sud't gin nhu todn bd the ky XIX.
Tdm lai, trong thdi ky 1789-1815, sii
Ilia chpn chinh sach trung lap trong
quan he vdi Phdp cua nudc My la mdt
sii Ilia chpn diing ddn. Trong bdi cinh
nUdc My viia mdi ra ddi, cdng vdi nhiing
dac diem ve mat dia ly, trung lap trong
chinh sach ddi ngoai vdi Phap vd cac
nUdc chdu Au khdc Id mdt sii dam bao
<i>trong gidi hgn My • </i>
<i>Chu thich: </i>
1); 3); 6) Le Minh Diic • Nguyin Nghi (1994), L4ch sU
<i>nxidc My, Nxb Van hoa Thong tin, tr.l43; tr.l44; </i>
tr.l46.
2); 7); 8); 10) Office "of International Information
Programs (1994), An Outline of American
History, nited States Department of States,
p.78; p,103.
4) Howard Cineotta, Khai quat ve Lich sii nitdc
My, (ban dich, lUu tai Dai sil quan Hoa Ky),
tr.99.
5); 11) Nguyin Thai Yen Hadng (2003), Qua trinh
hinh thanh Lien bang My va nhang dac diim
van hoa xa hoi My, Luan an Tien sy sii hoc,
Trudng DHKHXH&NV Ha Noi, tr.96; tr.97.
9) W.A.Degrigorio (1995), 42 ddi tong thong Hoa