Công tác xã hội cá nhân với trẻ em mồ côi trong việc thay đổi nhận thức hành vi tại bản yên thành – xã lục dạ huyện con cuông tỉnh nghệ an

MỤC LỤC
Trang


Đề tài: Công tác xã hội cá nhân với trẻ em mồ côi trong việc thay đổi
nhận thức hành vi tại bản Yên Thành – xã Lục Dạ - huyện Con Cng tỉnh Nghệ An
LỜI MỞ ĐẦU
Hồ Chí Minh đã nói “ Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích
trăm năm thì phải trồng người”. Bác Hồ rất u trẻ em. Bác ln dành một tình
cảm đặc biệt cho trẻ em. Bác nói “ Cái mầm có xanh thì cây mới vững, cái búp
có xanh thì lá mới tươi, quả mới tốt. Con trẻ có được ni dưỡng, giáo dục hẵn
hoi thì dân tộc mới có thể tự cường, tự lập”, “ chăm sóc, giáo dục các cháu là
nhiệm vụ của tồn Đảng, tồn dân. Vì tương lai con em ta, mọi người, mọi
ngành phải có quyết tâm chăm sóc các cháu bé cho tốt”. Đứa trẻ sinh ra là kết
quả tình yêu của cha mẹ, là hạnh phúc, tương lai của gia đình và xã hội. Từ
trước đến nay, gia đình ln giữ vai trị hàng đầu, quyết định đối với việc bảo
vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em. Trong gia đình, cha mẹ có vị trí quan trọng.
Theo truyền thống Việt Nam, người cha là trụ cột, là biểu hiện của nhân cách
văn hóa cao đẹp để coi cái học tập và noi theo. Người mẹ là chỗ dựa, là hạt nhân
tâm lý chủ đạo, nguồn lửa sưởi ấm yêu thương trong gia đình , nguồn tình cảm
vơ tận cho các con. Một đứa trẻ sẽ phát triển toàn diện khi được sống trong gia
đình dưới sự u thương và chăm sóc của cha mẹ. Nhưng khi thực hiện chức
năng này, gia đình mà đặc biệt là những người cha, người mẹ luôn cần sự quan
tâm và hỗ trợ của những thiết chế như nhà trường, cộng đồng và xã hội. Cùng
với sự phát triển của đất nước, đời sống của người dân được nâng cao. Trẻ em
ngày càng được chăm sóc tốt hơn, được đáp ứng mọi nhu cầu để phát triển tồn
diện thì vẫn cịn một bộ phận khơng nhỏ những đứa trẻ đang phải sống trong
tình cảnh hết sức khó khăn , trong đó có những đứa trẻ mồ cơi. Có những em
sinh ra khơng được may mắn, thiếu vắng tình u thương có em cịn khơng được
biết tình u của gia dình là gì?

2


Như chúng ta biết, con người sinh ra đều có những hồn cảnh và số phận
khác nhau. Có những người sinh ra đã có cuộc sống sung sướng,hạnh phúc, có
một gia đình đầy ắp tiếng cười,được sống trong tình thương của bố mẹ, người
thân. Nhưng cũng có số phận kém may mắn,những đứa trẻ sinh ra đã khơng có
bố mẹ, khơng biết bố mẹ mình là ai. Cuộc sống khó khăn đến với các em khi
đang còn nhỏ. Tuổi thơ của các em chịu nhiều thiệt thòi. Và để bù đắp phần nào,
che chở phần nào cho những thân phận mồ cơi đó, thì chúng ta cần phải u
thương giúp đỡ các em.
Với cuộc sống cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa như ngày nay chúng ta vui
mừng trước những bước phát triển về kinh tế. Nhưng bên cạnh đó các tệ nạn,
vấn đề xã hội ngày càng gia tăng, đạo đức và phẩm chất con người bị tha hóa
bởi nền cơ chế kinh tế thị trường đầy những cạnh tranh khốc liệt. chúng ta ngủ
vùi trong niềm vui của riêng bản thân mà thờ ơ trước nước mắt và nỗi khổ của
người khác. Đâu phải ai sinh ra cũng được thơng minh, được sống trong tình u
thương của gia đình, khỏa mạnh và gặp nhiều niềm vui trong cuộc sống đơi khi
ta rơi vào bế tắc . Cần lắm vịng tay che chở, một trái tim yêu thương giúp đỡ
chúng ta.
Vì thế ngành CTXH ra đờinhư một ngành khoa học giúp duy trì sự cân
bằng và đảmbỏa sự phát triển của xã hội. Nhân viên CTXH có nhiệm vụ giúp đỡ
thân chủ của mình vượt qua mọi khó khăn và tái hịa nhập cuộc sống bình
thường như mọi người.
Cơng tác xã hội là một hoạt động giúp đỡ những đối tượng yếu thế trong xã
hội. Ơng cha ta đã nói rằng “ Học phải đi đôi với hành”, và Mác và Lê Nin cũng
đã nói “ Lý luận phải gắn liền với thực tiễn ”. Bởi vậy là một sinh viên theo học
ngành Cơng tác xã hội, thì việc đi thực hành sau một thời gian học lý thuyết tại
trường là điều cần thiết.
Do vậy trong thời gian đi thực tế kể từ ngày 15/12/2014 đến ngày

04/01/2014 tại xã Lục Dạ, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An tôi đã chọn đề tài
3


“Trẻ em mồ cơi” nhằm tìm hiểu và hồn thành bài báo cáo thực hành Công tác
xã hội với cá nhân, tôi xin cảm sự giúp đỡ, tạo điều kiện của nhà trường cung
các thầy cô trong tổ bộ môn Công tác xã hội trường Đại học Vinh. Đặc biệt tôi
xin gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy giáo Hồng Quốc Tuấn, thầy Phùng Văn
Nam, cơ Võ Thị Cẩm Ly, cô Phạm Thị Oanh và cô giáo Phan Thị Thúy Hà đã
trực tiếp hướng dẫn giúp tôi trong quá trình thực hiện bài thực hành này.
Đồng thời tơi xin chân thành cảm ơn tới các bác, các chú, các anh chị làm
việc tại UBND xã Lục Dạ, gia đình cơ Lương Thị Hiền và thân chủ em Lơ Văn
Nhó đã giúp đỡ tơi trong q trình thực tế và tìm hiểu, thu nhập thơng tin cho đề
tài này.
Do thời gian và kinh nghiệm còn hạn chế nên bài thực hành khơng tránh
khỏi những thiếu sót tơi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của thầy cơ,
các bạn và những người quan tâm đến vấn đề này.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
Sinh viên
Phạm Thị Trang

4


I. TỔNG QUAN VỀ ĐỊA BÀN
Trong chuyến đi thực tế này, thì sinh viên tồn ngành Cơng tác xã hội của
k53 được giới thiệu về nhiều địa bàn khác nhau, và tôi được giới thiệu về với địa
bàn bản Yên Thành , xã Lục Dạ, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An.
Bản Yên Thành được đánh giá là một bản nghèo của xã vì bản có 167 hộ
mà có 71/167 hộ nghèo và 52/167 hộ cận nghèo, thành phần chủ yếu là dân tộc

Thái. Bản tuy nghèo về kinh tế nhưng khơng hề nghèo về tình cảm, người dân
nơi đây rất hiếu khách, tốt bụng, coi sinh viên như con mình.
II. BÁO CÁO NỘI DUNG CÁC HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH
1. Hồ sơ cá nhân – thân chủ
1.1. Thông tin cá nhân
Họ và tên: Lơ Văn Nhó. Ngày sinh: 08/10/2003. Học sinh lớp 6. Trường
THCS Lục Dạ. Quê quán: Bản Yên Thành, Xã Lục Dạ, Huyện Con Cng
Lơ Văn Nhó sinh ra trong một gia đình nghèo khó của bản n Thành xã
Lục Dạ huyện Con Cuông tỉnh Nghệ An. Là một cậu bé ngoan ngỗn, học giỏi
được thầy cơ và bạn bè trong lớp q mến. Hồn cảnh gia đình em đặc biệt khó
khăn, bố mất sớm vì căn bệnh tủy để lại người mẹ nuôi hai đứa con nhỏ và một
đống nợ nần khi chữa bệnh cho bố.
Sinh ra vốn không phải là đứa trẻ hư hỏng ngược lại em học rất giỏi. Tuy
nhiên với những tác động của môi trường xum quanh, những biến động trong
cuộc sống ( sau khi bố mất ) đã làm con người em thay đổi.
1.2. Thơng tin về gia đình, người thân
Bố: Lơ Văn Hạnh ( Đã mất năm 2012 do bệnh ung thư tủy)
Mẹ: Lô Thị Thoa. Đi làm măng ở Môn Sơn ( Nửa tháng hoặc một tháng
mới về)
Chị gái : Lô Thị Tắm .sinh năm 2001 ( 14 tuổi). học lớp 8 trường THCS
Lục Dạ
5


Bố mất bên nội chỉ còn lại bà, nhưng bà lại già cả, anh chị em của bố thì ở
xa, mẹ con em còn phụ thuộc vào cậu ( nhà cậu cũng nghèo)
Nhó đang ở bậc THCS, lứa tuổi này đã có những thay đổi trơng suy nghĩ và
nhận thức của mình.Tơi cũng hi vọng trong thời gian 2 tuần với q trình giúp
đỡ em Nhó , em sẽ thay đổi lại suy nghĩ và hành động, em sẽ có cái nhìn đúng
đắn hơn về bản thân và về cuộc sống của mình.

III. TIỀN TRÌNH TRỢ GIÚP
Thời gian thực hành ở bản kéo dài trong vòng 2 tuần và việc lựa chọn, lên
kế hoạch và trị liệu cho thân chủ của tơi kéo dài trong vịng 12 ngày. Khoảng
thời gian này khơng thể nói là dài và đủ để tiến trình trợ giúp một người và
khiến người đó thay đổi bản thân mình. Đồng thời, tơi cũng gặp khó khăn cho
việc giành thời gian để tiếp cận thân chủ. Trong CTXH làm việc với cá nhân,
chúng ta thường tiến hành giúp đỡ thân chủ qua 6 bước và để trị liệu một cách
có hiệu quả.Ở đây, khi tiến hành làm việc với em Nhó, tơi đã thực hiện đúng
theo tiến trình và đạt được kết quả khả quan. Quá trình trị liệu đó diễn ra như
sau:
1. Tiếp cận thân chủ và phát hiện vấn đề
1.1. Tiếp cận thân chủ
Ở đây, chúng ta cần tạo mối hệ tốt với trẻ để trẻ có niềm tin về người nói
chuyện. Từ đó sẽ có thể thu thập thơng tin một cách tốt nhất. Em Nhó là em có
hồn cảnh đặc biệt. Trong bản n Thành cũng có nhiều em với nhiều hồn
cảnh khác nhau nhưng xét về nhiều phương diện( hoàn cảnh sống, lứa tuổi.....)
tôi đã thấy em là đối tượng cần tiếp cận và giúp đỡ nhiều.
Khi tiến hành tiếp cận với em Nhó, tơi đã gặp khơng ít khó khăn vì lúc đầu
Nhó ít chia sẻ về hồn cảnh của mình. Ban đầu em Nhó ngại và khơng giám nói
ra sau khi tạo lập được sự tin tưởng cho Nhó chia sẽ về hồn cảnh khó khăn của
gia đình mình từ lúc bố mất ,dần về sau tôi đã tiếp cận em một cách dễ dàng.
Với mục đích chính là nhằm tạo lập mối quan hệ thân
thiết với
thân chủ của mình, tạo cho em cảm giác an toàn và hướng đến việc hợp tác và
chia sẽ những thơng tin của mình cho nhân viên xã hội.
1.2. Phát hiện vấn đề
6


NVXH xã hội xác định các vấn đề liên quan đến trẻ, xác định các nhu cầu

của trẻ, các nguyên nhân dẫn đến tình hình hiện nay của trẻ, xác định các hạn
chế hoặc yếu tố ảnh hưởng đến trẻ. Các vấn đề đều có những nguyên nhân của
nó ,theo tơi ngun nhân lớn nhất dẫn đến thay đổi Nhó là do hoàn cảnh. Từ sau
khi bố mất,em dường như đã thay đổi, em học theo những thói hư tật xấu ở bên
ngồi. Để giúp đỡ em Nhó, tơi đã khơng qn tìm các điểm mạnh của thân chủ.
Đó chính là nội lực, là nguồn lực mà chúng ta cần dựa vào đó để giải quyết vấn
đề.
2. Thu thập thơng tin
Trong bước này NVXH không chỉ thu thập từ trẻ mà cịn thu thập thơng tin
từ những người xum quanh trẻ để có cách nhìn khách quan và khái qt hơn về
vấn đề đó. Để biết và hiểu hơn về em Nhó, ngồi việc tìm hiểu từ em, tơi đã nhờ
sự giúp đỡ của mẹ em là chị Lô Thị Thoa và chị gái, bạn bè, thầy cô, những hộ
gia đình ở cạnh nhà em Nhó. đó là hệ thống nguồn thơng tin mà tơi cần khai
thác.
Như trên đã trình bày, từ sau khi bố mất, em Nhó đã thay đổi, em ít hịa
đồng hơn. Bởi vậy, để thu thập thơng tin về em là rất khó và khơng đủ, tơi đã nói
chuyện và tìm hiểu từ mẹ, chị gái, bạn bè, thầy cơ, hàng xóm của em. Chính các
nguồn lực này đã giúp tơi rất nhiều trong q trình hiểu biết về em.
Các kỹ năng được sử dụng trong q trình thu thập thơng tin như sau:
- Kỹ năng quan sát:đây là kỹ năng được sử dụng rất nhiều và rất hiệu
quả . Kỹ năng này được sử dụng ngay từ đầu lúc gặp Nhó , tiếp cận với em Nhó,
nhờ vậy mà tơi có đã có được thơng tin chính xác về vấn đề mà thân chủ của
mình gặp phải. Kỹ năng này còn dược sử dụng rất nhiều khi tôi tiến hành vãng
gia nhà thân chủ để quan sát được tận mắt về hồn cảnh gia đình em Nhó.
- Vãng gia: Sau khi có được thơng tin ban đầu về em Nhó,được sự đồng ý
của mẹ em là Lô Thị Thoa , tôi đã vãng gia nhà thân chủ,qua đó hiểu rõ hơn về
hồn cảnh gia đình thân chủ
- Kỹ năng đặt câu hỏi: Có thể nói đây là kỹ năng thường xuyên ,thường
trực và không thể thiếu khi muốn thu thập thơng tin nào đó. Với kỹ năng sử

7


dụng những câu hỏi đóng và câu hỏi mở kết hợp,tơi đã có được thơng tin cần
thiết về thân chủ và một số thông tin liên quan như mong muốn của Nhó.
- Kỹ năng tạo lập mối quan hệ: Đây là kỹ năng sử dụng thường xuyên
trong quá trình hộ trợ thân chủ. Qua cử chỉ thái độ, lời nói, ánh mắt...Tất cả đều
thể hiện sự tôn trọng và mong muốn được giúp đỡ.
Ngồi kỹ năng trên tơi đã sử dụng nhiều kỹ năng kết hợp vào để có thể có
được những thơng tin cần thiết cụ thể và xác thực nhất. Qua đó có cái nhìn cụ
thể hơn về vấn đề thân chủ đang gặp phải.
3. Đánh giá và xác định vấn đề
3.1. Đánh giá về thông tin thu được
Dựa trên những thơng tin thu được, người NVCTXH có thể xác định được
tính chất nghiêm trọng của vấn đề cũng như các yếu tố nảy sinh vấn đề của trẻ.
Qua đó tìm ra các mối liên hệ, từ các bước ở trên bản thân tôi nhận thấy vấn đề
quan trọng của em Nhó hiện nay cần phải tác động chính là việc giúp em giảm
thiểu khả năng trốn học, học tốt hơn ,không được đánh bạn nữa. Đồng thời phát
huy được nội lực của em.
3.2. Xác định vấn đề
a. Sơ đồ phả hệ:
Từ những thông tin thu được, qua q trình thu thập thơng tin,tiếp cân thân
chủ, tơi đã có được sơ đồ phả hệ như sau :

Ơng
ngoại

Bố

Ơng

ngoại

Bà
nội

Chú

Chú

Cậu

8

Thân
chủ

Bà
ngoạ
i

Mẹ


Em trai
Chú giải sơ đồ
Nam:
Nam
Nữ:
Kết hôn:

Đã mất:
Quan hệ hai chiều:
Đã mất:
Quan hệ 1 chiều:
Quan hệ xa cách:
Giải thích mối qua hệ giũa các thành viên trong sơ đồ phả hệ
Qua sơ đồ phả hệ này chúng ta thấy mối quan hệ giữa các thành viên trong
gia đinh nhà em Nhó.sơ đồ này giúp ta nhìn nhận được mối quan hê mật thiết
Dịch
của Nhó với mẹ,cậu,chị gái là mối quan
hệ vụ
hai chiều. Cịn giữa em với hai chú là
giải.Từ
trí đó chúng ta thấy được em rất được
mối quan hệ một chiều ,quan hệ xa cách
Bạn bè
sự quan tâm, yêu thương của mẹ,cậu, chị gái,và bà nội
Chính
b. Sơ đồ sinh
thái:
quyền
Tơi thấy xum
địaquanh thân chủ là các hệ thống lớn bé khác nhau, đó là hệ
phương
thống bạn bè, trường
lớp,hàng xóm.... Những hệ thống này góp phần rất lớn vào
cuộc sống và nhận thức của em
Trạm y
tế

Trường
học

Thân chủ
(em Nhó)

Cộng
đồng
Nhân
9
viên
CTXH

Hàng
xóm


Chú giải
Quan hệ hai chiều:
Quan hệ một chiều:
c. Cây vấn đề
Qua quá trình làm việc với thân chủ, quá trình thu thập thơng tin của
mình,tơi đánh giá vấn đề mà thân chủ gặp phải,qua đó tìm hiểu mối liên hệ giữa
các vấn đề với nhau
Đồng thời xác định vấn đề trọng tâm mà em Nhó đang gặp phải là vấn đề
đó là sự xao nhãng về học tập,xác định được nguyên nhân dẫn tới sự khó khăn
đó, qua đó chúng ta có được cây vấn đề
Học kém hơn, hay trốn học và đánh nhau
với bạn

Khơng có người
chăm sóc

Bố
mất

Mẹ đi
làm
xa

Chị
gái
cịn
nhỏ

Nhà nghèo

Mẹ
khơng có
cơng việc
ổn định

10

Chán trường lớp

Nợ
nần

Mâu

thuẫn
với cơ
giáo

Mâu
thuẫn
với
bạn bè


Qua cây vấn đề chúng ta thấy em Nhó gặp khó khăn trong cuộc sống đó là
khơng có người chăm sóc, nhà nghèo,.Nhà nghèo do nhiều nguyên nhân khác
nhau,do bố mất, mẹ khơng có việc làm ổn định mà phải ni hai đứa ăn học,
ngồi ra gia đình em cịn phải trả nợ khi đang chữa bệnh cho bố.
Vấn đề mà em đang gặp phải chính là học kém hơn, trốn học
Thông qua cây vấn đề giúp em tiếp cận hướng giải quyết một cách hiệu quả
hơn.Từ những thông tin,nhân viên xã hội có sự chắt lọc,kết nối các thơng tin từ
đó có hướng dẫn tiếp cận hợp lý.
Như vậy qua cây vấn đề, sơ đồ phả hệ,sơ đồ sinh thái tôi đã đi đến kết luận
chung về vấn đề mà em Nhó đang gặp phải là gia đình khó khăn, khơng có
người chăm sóc, chán trường lớp từ khó khăn này mà em Nhó học kém hơn, hay
trốn học
Thơng qua đó chúng ta có được nguồn lực giúp thân chủ của minh vượt qua
khó khăn đó. Đó là người thân trong gia đình em, bạn bè thầy cơ,làng xóm.Đó là
nguồn động viên giúp em vượt qua khó khăn vươn tới ước mơ trở thành một bác
sĩ.
d. Điểm mạnh điểm yếu
Điểm mạnh
Em Nhó
-

Thực chất em

khơng phải là học
sinh kém,em khá

Mẹ

Chị gái

- Thương con - Ngoan
- Cần
cù,
ngoan
siêng năng
- Học giỏi
- Thương mẹ

thông minh.
- Được đến

và em
- Hiền lành

trường
- Thương mẹ và
11

Hàng xóm
- Gần gũi

- Đồn kết
- Thương
người


chị gái

Điểm yếu
Em Nhó

Mẹ

Chị gái

Hàng xóm

- Học kém so với - Khơng có việc - Cịn nhỏ
- Nghèo
- Chưa đủ
trước đây
làm ổn định
- Khơng cịn bố
- Thu nhập thấp tuổi lao động
- Hay đánh nhau với - Thường vắng
bạn
nhà
- Trốn học
- Khơng ngoan như
trước
Tìm ra điểm mạnh điểm yếu của thân chủ là một trong vấn đề khá quan

trọng trong tiến trình giúp đỡ thân chủ. Vì đó là căn cứ để xác định được những
nguyên nhân gây ra vấn đề,đồng thời cũng để phát huy những nguồn vốn giúp
em Nhó vượt qua vấn đề của mình
4. Kế hoạch giải quyết vấn đề của thân chủ
Ở bước này NVCTXH cần phải xác định mục tiêu đạt được thông qua một
bản kế hoạch được thực hiện với trẻ,bản kế hoạch đó có thể là các thơng tin như:
thời gian gặp trẻ, vai trị của bố mẹ, người thân, q trình thực hiện....Trong thời
gian tìm hiểu, tiếp xúc với em Nhó, biết được hồn cảnh và mong muốn giúp em
tơi đã đưa ra một bản kế hoạch trị liệu cụ thể và nó là bản kế hoạch để theo đó
tơi tiến hành trị liệu cho em.

12


Bảng kế hoạch trị liệu

STT

Mục tiêu

Hoạt động

cụ thể

cụ thể

Giúp

Nguồn lực
Hiện có

Thời gian

Bên

Bắt

Kết

ngồi

đầu

thúc

Kết quả

em Kèm em học Thân chủ, Thầy cơ 18/12 25/12

học tốt hơn bài

NHVH

Siêng
học.Nhó
học

tốt

hơn

Tìm

hiểu Tham

vấn Thân

và

giải cho Nhó

Thầy cơ, 19/12 24/12

chủ,NVX bạn

bè,

quyết

Đề cập một H, mẹ em hàng
những vấn cách
xóm
nhẹ
đề đối với nhàng
bản
thân những
Nhó

đến
vấn

đề hiện tại
của em và
đưa ra nhũng
lời

khuyên

phụ hợp
Giải quyết Tham

vấn nhân viên Nhà

xung

thân xã

đột cho

hội, trường ,

với bạn bè chủ , bạn bè thân chủ, bạn bè

25/12 28/12 Trở

lại

lớp
học,hịa
đồng với
các thầy

cơ,

bạn

bè
Tạo

động Động

viên, Mẹ

thân Trường
13

27/12 30/12 Vui vẻ


lực cho em an ủi, đưa ra chủ,thân
nhũng

lời chủ, bè,

khen để em

học, bạn

Hứng thú

bè, hàng

trong học

xóm

tập

cảm thấy tự

Hịa

hào về bản

động với

thân

mọi

Tổ chức các

người

trị

hơn

chơi,

cùng em vui
chơi từ đó

khuyến khích
em.
Nâng

Giúp mẹ em Mẹ

cao,cải

tiếp

Mẹ Nhó

cận chủ.

tổ

có

mơ

chức,hội

ổn định,

phụ nự

gần nhà

thiện

đời nhiều

sống

gia hình

đình

em ni,dệt thổ

Nhó

thân Cơ quan 19/12 30/1

chăn

việc

cẩm.
Huy

động

nguồn

vốn

để có nguồn
vốn sản xuất

Tất cả nội dung trong bảng kế hoạch được lập ra với mục đích để thân chủ
thay đổi theo hướng tích cực.
5. Triển khai thực hiện kế hoạch:
14


Đây là bước thực hành của bước kế hoạch trị liệu. Khi NVCTXH đưa ra kế
hoạch trị liệu cho thân chủ của mình rồi thì cần phải tiến hành trị liệu, chữa trị
cho trẻ.
Trong quá trình trị liệu cho em Nhó ngồi một số thuận lợi, tơi đã gặp
khơng ít khó khăn. Mặc dù lên kế hoạch trị liệu là vậy nhưng khi tác nghiệp đã
có những vấn đề địi hỏi tôi phải thay đổi lại hoặc đưa thêm vào vi như vậy sẽ
thuận lợi cho tiến trình giúp đỡ. Xét về tồn bộ vấn đề của thân chủ tơi đã tiến
hành sử dụng một số lý thuyết trong CTXH với cá nhân. Có 2 thuyết tơi đã sử
dụng đó là thuyết nhận thức – hành vi và thuyết hệ thống:
- Nội dung của thuyết nhận thức - hành vi: Mọi hành vi đều xuất phát từ
sự nhận thức của con người. Nhận thức đúng sẽ dẫn tới hành vi đúng và ngược
lại, nhận thức chi phối hành vi. Vì vậy, để thay đổi hành vi , chúng ta đòi hỏi
phải thay đổi nhận thức.
Trường hợp thân chủ là em Nhó, hành vi của em được xem là lệch chuẩn.
Em thường hay bỏ học, đánh bạn....đó là những hành vi không đúng với chuẩn
mực mà xã hội đưa ra. Hành vi đó bắt nguồn từ nhiều ngun nhân. Vì vậy, để
thay đổi những hành vi không đúng của em, tôi đã tiến hành trò chuyện, động
viên dần đưa ra những lời khuyên đắn cho em thấy rằng em hành động như vậy
là khơng đúng từ đó em thay đổi hnahf vi của mình.
- Nội dung của thuyết hệ thống : thuyết hệ thống tập trung đến các hệ
thống tồi tại xum quanh thân chủ. Nó cịn được gọi là các nguồn lực để có thể
trợ giúp thân chủ
- Áp dụng cho thân chủ của tôi , tôi thấy tồn tại xum quanh thân chủ bao
gồm các hệ thống như bạn bè, trường học, hàng xóm.....

Qua 2 tuần trị liệu cho thân chủ và kết quả mang lại rất khả quan. Em Nhó
có những thay đổi tích cực: Em chăm học hơn, ít bỏ học ở trường, khơng cịn
đánh nhau nữa..Đó cuộc là mục đích mà CTXH hướng đến.
6. Lượng giá

15


Khi đã trị liệu cho trẻ rồi NVXH cần đánh giá lại xem quá trình thực hiện
đã tốt chưa? Nếu cần thay đổi thì thay đổi như thế nào? Đồng thời có thể đưa ra
kế hoạch tương lại gần ...
Đối với em Nhó, qua q trình can thiệp đạt kết quả, tôi thấy muốn đạt kết
quả tốt hơn nữa cần phải nhờ đến sự phối hợp của thầy cô giáo tại trường. Đặc
biệt là cơ giáo chủ nhiệm
Cũng đã có nhiều buổi trò chuyện được diễn ra , nhiều buổi thành cơng và
nhiều buổi khơng như mình mong muốn nhưng nhìn chung việc can thiệp đã có
kết quả khả thi. Em Nhó đã chăm học hơn so với truocs ( thời gian học ở nhà
tăng lên ) em đã hạn chế việc bỏ học ở trường lớp, khơng cịn đánh nhau với bạn
bè và đặc biệt em thương mẹ và chị gái hơn.
Như đã nói ở phần trên, ngồi những phương pháp như quan sát, trò
chuyện với hệ thống xung quanh thân chủ để tìm hiểu về thân chủ, tơi cịn tiến
hành phúc trình với thân chủ. Tơi đã tiến hành rất nhiều buổi phúc trình khác
nhau:

16


Buổi 1
PHÚC TRÌNH TIẾN TRÌNH CƠNG TÁC XÃ HỘI CÁ NHÂN
(Ghi chép tại buổi nói chuyên với thân chủ)

Họ và tên: Lơ Văn Nhó
Tuổi :11
Lần thứ : 1
Ngày 16/12/2014
Địa điểm: Tạị sân vườn nhà thân chủ
Mục đích: Tiếp cận và làm quen với thân chủ
Tự đánh giá về

Mô tả vấn đàm

cảm xúc , hành vi

cảm xúc , suy

của đối tượng

nghĩ, lo lắng , hiểu

khi tiếp cận với

biết, bài học được

nhân viên xã hội

của nhân viên xã

(NVCTXH)

hội khi tiếp cận
với thân chủ

Qua sự giới thiệu của anh Lương Lúc đầu còn ngại, Khi mới tiếp xúc
Văn Bán ( trưởng bản) NVXH tìm đề phịng nhưng tơi cảm thấy lo
đến nhà của Thân chủ

sau đó em vui vẻ lắng, hồi hộp vì
nói

NVXH: Chào em. Chị có thể ngồi

chuyện

và những gì tơi tìm

chơi với NVXH

hiểu về em trước đó
tơi nghĩ rất khó tiếp

đây được khơng?

cận nhưng sâu khi

TC: Dạ. Em chào chị

nói chuyện, chơi

NVXH: Em đang chơi trị gì vậy?

với em mới thấy em

Trị này có vẻ thú vị nhỉ

dễ gần, vui vẻ
17


TC: Cũng bình thường thơi. Mà chị
là ai vậy? ( ánh mắt tò mò)
NVXH : Chị là Trang sinh viên
năm thứ 3 trường Đại học Vinh
nghành công tác xã hội.
Chị đang có đợt thực hành về đề tài
trẻ em mồ cơi ở bản ta.Chị cũng rất
thích chơi trị này. Em cho chị chơi
với nhé! Hồi bé chị cũng chơi giỏi
lắm ( cười)
TC: Được. Chị chờ em chút
NVXH: ( trong lúc chơi với Nhó)
Mà em tên gì vậy. Cho chị biết được
khơng?
TC: Em tên Nhó
NVXH: Tên em hay nhỉ ( cười)
TC: ( cười)
NVXH: Nhó học lớp mấy rồi!
TC: Lớp 6 chị à trường THCS Lục
Dạ
NVXH:

Học sinh cấp 2 rồi nhỉ,

trường gần nhà khơng em?
TC: Cũng gần chị à
NVXH: Nghe bảo Nhó đá bóng giỏi
lắm à?

18


TC: Chị nghe nói vậy ?
NVXH: Chị nghe nhiều lời khuyên
về em lắm. Khi nào có trận đấu nhớ
cho chị xem với nhé!
TC: Chị thích xem thật à? Vậy hơm
nào em đá chị cổ vũ cho em nhé !
NVXH: Ừ! Tất nhiên rồi chị sẽ cổ
vũ cho em.
TC: Cảm ơn chị!
( Lúc đó có tiếng gọi của bạn Nhó
Bạn: Nhó ơi đi đá bóng Nhó: Ừ!
Đợi tau tí.)
NVXH: Thơi em đi chơi đi, hơm sau
chị em mình nói chuyện tiếp nhé
TC: Dạ! Mà chị đi xem luôn không!
NVXH: Đồng ý! Chị sẽ cỗ vũ nhiệt
tình ln
TC: ( cười)
NVXH: Chị em mình đi nào!

• Những kết quả đạt được: Tơi đã tiếp cận được thân chủ, tạo được lòng

tin cho thân chủ.
• Những tồn tại, hạn chế: Ban đầu thân chủ ít cởi mở, còn ngại

19


Buổi 2
PHÚC TRÌNH TIẾN TRÌNH CƠNG TÁC XÃ HỘI VỚI CÁ NHÂN
(Ghi chép tại hiện trường)
Họ và tên: Lô Văn Nhó
Tuổi :11
Lần thứ: 2
Ngày 20/12/2014
Địa điểm: Tại nhà thân chủ
Mục tiêu: Xác định và đánh giá vấn đề
Tự đánh giá về cảm

Mô tả vấn đàm

Cảm xúc hành vi

xúc , suy nghĩ, lo lắng

của đối tượng khi

, hiểu biết,bài học

tiếp xúc với nhân

được của nhân viên

viên xã hội (NVXH)

xã hội khi tiếp xúc với
thân chủ

Buổi nói chuyện hơm Em cảm thấy hơm nay
NVXH:
khơng?

Nhó ơi em có nhà nay, em Nhó nói tự tin hơn nhiều, đã nói
chuyện nhiều hơn , chuyện và trao đổi một

TC: Chị Trang à. Chị vào nhà
đi.

thoải mái hơn. Em đã cách thoải mái. Hôm
cung cấp cho nhân nay, em cũng nhận
viên

xã

hội

thêm thấy mình đã mắc ít

NVXH: Hơm trước em đá bóng nhiều thơng tin về bản khuyết điểm hơn so
hay thật đó.
thân, hồn cảnh gia với hơm trước.
TC: ( cười) bình thường mà chị. đình, vấn đề mà em Cách trị liệuthông qua

Chị cũng cổ vũ nhiệt tình thật đang gặp phải. Cũng những lời khuyên, lời
đó.

qua đó nhân viên xã động viên đã mang lại
20


NVXH:( cười) Fan cuồng nhiệt hội giúp em lấy lại hiệu quả cho thân chủ.
mà em. Nhó này ! hơm nay chị niềm tin để vượt qua Thân chủ đã có những
đến để tìm hiểu về em và gia khó khăn hiện tại và thay đổi

đúng đắn

đình mình. Em có thể chia sẽ tiến đến ước mơ của trong suy nghĩ . Từ đó
với chị được khơng?

mình.

Đó cũng là mong đợi

TC: Được chị à!

của tôi.

NVXH: Ừ. Chị cảm ơn em. Gia
đình ta gồm bao nhiêu thành
viên đó em.
TC: 4 chị à. Bố, mẹ, chị gái và
em.Nhưng

bố

sẽ thay đổi hành vi .

em

mất

rồi( buồn).

NVXH: ( cầm tay thân chủ).
Chị xin lỗi! Đừng buồn nữa e à!
Con người ta sống đều có số
phận của nó.
TC: Vâng!( buồn)
NVXH: Bố mất là do bệnh hay
sao đó em?
TC: Bố bị ung thư tủy chị à!
Do phát hiện chậm với lại
khơng có tiền chữa nên....( gần
khóc)
NVXH: ( ngồi gần em hơn và
tiếp tục cầm tay) cố gắng lên

21


em.Mà mẹ em không ở nhà à.
Hôm trước chị đến cũng khơng
gặp

TC: Khơng chị à! Mẹ em ít ở
nhà lắm.Mẹ đi làm măng khơ
tận Mơn Sơn. Ít về nhà lắm.
NVXH: Ừ! Vậy em ở nhà với
chị gái à! Mẹ luôn vắng nhà vậy
cơm nước, chăm sóc cho 2 chị
em!
TC:

Dạ.2 chị em tự lấy chị

à.Chúng em quen rồi
NVXH: 2 em giỏi thật, biết
thương mẹ rồi!
NVXH: 2 chị em giỏi thật!
TC: Giỏi gì chị! Do hồn cảnh
bắt buộc thơi
NVXH: Ừ! Chị hiểu mà,nhưng
dù sao như vậy thì hai chị em
cũng ngoan lắm rồi !
TC: Vâng!
NVXH: Mà Nhó này. Từ khi
bố mất em hay trốn học với lại
cịn đánh bạn phải khơng?
TC: ( tức giận)Ai nói cho chị
vậy.
22


NVXH:

Khơng quan trọng là

ai nói ! chị chị muốn biết em có
làm như vậy khơng?
TC: Đúng vậy!
NVXH:

Chị khơng nghĩ em

làm vậy đâu? Có thể cho chị
biết lý do được khơng?
TC: Chị biết đó. Bố mất nợ nần
chồng chất, mẹ đi làm xa, nhà
nghèo nên em không muốn học
nữa, học rồi cũng có thốt
nghèo đâu, học giỏi rồi bố cũng
đâu có cịn...
Cịn đánh bạn à! Thấy thích thì
em đánh thơi.
NVXH: Chị rất thơng cảm cho
hồn cảnh của em. Cũng vì thế
mà nó đã làm em thay đổi phải
khơng?
TC: Dạ!
NVXH:

Chị hểu rồi. việc em

hồn tồn thay đổi cũng có

nhiều ngun nhân. Sự ra đi của
người thân khiến ai cũng phải
đau lòng. Cuộc đời quả thật có
nhiều cái bất cơng.
TC: Thực ra em rất nhớ bố. Em
23


ao ước bố còn sống và mẹ
thường xuyên ở nhà hơn. Ngày
trước em chăm ngoan vì em cịn
có bố, mẹ thường ở nhà chăm lo
cho 2 chị em nhưng bây
giờ....thì em cố gắng để làm gì
nữa chứ?
NVXH: Em nói vậy nếu bố và
mẹ nghe thấy sẽ buồn lắm đó.
TC. ( im lặng)
NVXH:Ừ! Chị biết, chị biết là
em rất buồn khi nhắc đến
chuyện này. Chị hiểu mặc dù
bên ngoài em tỏ ra lạnh lùng,
bất cần đời nhưng bên trong con
người em rất mềm yếu. Em là
người cần tình thương. Nhưng
em à, em thử nghĩ xem cịn có
nhiều bạn cũng có hồn cảnh
giống em, thậm chí các bạn
khơng cịn ai nữa, các cũng
buồn lắm chứ. Nhưng các bạn

ấy vẫn cố gắng vượt qua, vẫn
sống rất hạnh phúc và vươn lên
bằng nghị lực của chính mình.
TC: Em vẫn biết vậy. Chị có tin
vào em không?

24


NVXH: Tin chuyện gì cơ?
TC: Tin rằng từ này em sẽ
không bỏ học nữa, em sẽ không
đánh nhau nữa.
NVXH: Ừ! Chị rất tin ở em .
Chị tin em sẽ làm được những
điều mình muốn.
TC: Em sẽ cố gắng. Em cảm ơn
chị đã dạy em biết nhiều điều.
NVXH: khơng có gì đâu. Cố
gắng lên em nhé! Mà giờ cũng
muộn rồi, chị về đây, lúc khác
chị lại đến nhé!( cười)
TC: Dạ! Em chào chị.

• Những kết quả đạt được: Sau q trình nói chuyện,tơi đã xác định được
vấn đề mà em Nhó gặp phải.Và giúp em lấy lại tinh thần nghi lực.
• Những tồn tại , hạn chế:Tôi chưa thành thạo trong việc xoa dịu cảm xúc
cho thân chủ,còn lúng túng khi đưa ra câu hỏi.nhiều khi đưa ra câu hỏi không
phù hợp với cảm xúc.

25