Giải pháp hoàn thiện và phát triển hoạt động môi giới chứng khoán của công ty chứng khoán ngân hành công thương việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
--------------------------------------

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

GIẢI PHÁP HỒN THIỆN VÀ PHÁT TRIỂN
HOẠT ĐỘNG MƠI GIỚI CHỨNG KHỐN CỦA CƠNG
TY CHỨNG KHỐN NGÂN HÀNG CƠNG THƯƠNG
VIỆT NAM

LÊ MINH TUẤN

HÀ NỘI 2007


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
--------------------------------------

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ PHÁT TRIỂN
HOẠT ĐỘNG MƠI GIỚI CHỨNG KHỐN CỦA CƠNG
TY CHỨNG KHỐN NGÂN HÀNG CƠNG THƯƠNG
VIỆT NAM
NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
LÊ MINH TUẤN

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN DANH NGUYÊN

HÀ NỘI 2007


Lời cam đoan

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả
trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và chưa được công bố trong các
đề tài nghiên cứu khoa học nào khác.
Hà Nội, ngày 29 tháng 11 năm 2007
Tác giả luận văn

Lê Minh Tuấn


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn của đề tài
Sự ra đời của thị trường chứng khốn Việt Nam chính thức được đánh
dấu bằng việc đưa vào vận hành Trung tâm giao dịch chứng khốn Thành phố
Hồ Chí Minh vào tháng 7/2000. Đây là sự kiện kinh tế trọng đại, mở ra một
cơ chế linh hoạt trong việc thu hút và phân bổ các nguồn vốn nhàn rỗi đến nơi
đầu tư có hiệu quả, góp phần cùng với hệ thống ngân hàng tạo nên một hệ
thống tài chính linh hoạt cung cấp vốn phục vụ cho q trình cơng nghiệp hố
và hiện đại hoá đất nước.
Một trong những nghiệp vụ quan trọng trong hoạt động kinh doanh của
một công ty chứng khốn và là hoạt động đóng góp rất lớn cho việc phát triển
thị trường chứng khốn, đó là nghiệp vụ mơi giới chứng khốn và hiện đang
đóng góp một phần thu nhập chính trong doanh thu hoạt động của các cơng ty

chứng khốn. Việc nghiên cứu, tìm giải pháp hồn thiện và phát triển hoạt
động mơi giới chứng khốn là nhu cầu búc xúc của các cơng ty chứng khốn
trong điều kiện hiện nay.
Xuất phát từ yêu cầu trên, đề tài : “Giải pháp hoàn thiện và phát triển
hoạt động mơi giới chứng khốn tại Cơng ty Chứng khốn Ngân hàng
Công thương Việt nam” được lựa chọn nghiên cứu để giải quyết.

2. Mục đích nghiên cứu
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động môi giới chứng
khoán.


2

- Tìm hiểu và phân tích thực trạng hoạt động mơi giới tại Cơng ty chứng
khốn Ngân hàng Cơng thương Việt Nam. Từ đó rút ra những kết quả đã
đạt được, những hạn chế và nguyên nhân.
- Đề xuất kiến nghị, giải pháp nhằm làm hoàn thiện và phát triển hoạt động
mơi giới tại Cơng ty Chứng khốn Cơng thương.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu là hoạt động mơi giới chứng khốn của Cơng
ty chứng khốn.
- Phạm vi nghiên cứu là hoạt động mơi giới chứng khốn tại Cơng ty
Chứng khốn Ngân hàng Cơng thương Việt Nam từ năm 2001 đến năm 2006.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu, tác giả sử dụng phương pháp luận
của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp với các phương
pháp điều tra, phỏng vấn, mô phỏng kịch bản, thống kê, phân tích, tổng hợp
và so sánh.
5. Những đóng góp của luận văn

Việc nghiên cứu hoạt động mơi giới chứng khốn của một cơng ty
chứng khốn đặc thù như Cơng ty Chứng khốn Ngân hàng Cơng thương
Việt Nam, khơng chỉ có ý nghĩa trong việc hồn thiện và phát triển hoạt động
mơi giới của Cơng ty, mà cịn có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển hoạt
động môi giới chứng khốn của các cơng ty chứng khốn cũng như góp phần
phát triển thị trường chứng khốn tại Việt Nam.


3

6.Kết cấu của Luận văn
Luận văn được chia làm 3 chương
Chương 1: Hoạt động mơi giới chứng khốn của Cơng ty chứng khốn
Chương 2: Thực trạng hoạt động mơi giới chứng khốn của Cơng ty Chứng
khốn Ngân hàng Cơng thương Việt Nam
Chương 3: Các giải pháp phát triển và hoàn thiện hoạt động mơi giới chứng
khốn của Cơng ty Chứng khốn Ngân hàng Cơng thương Việt Nam.

CHƯƠNG 1
HOẠT ĐỘNG MƠI GIỚI CHỨNG KHỐN CỦA CƠNG TY CHỨNG
KHỐN
1.1. Hoạt động cơ bản của cơng ty chứng khốn
1.1.1. Khái niệm cơng ty chứng khốn
Cơng ty chứng khốn là định chế tài chính trung gian quan trọng trên thị
trường chứng khoán, làm cầu nối giữa chủ thể phát hành với nhà đầu tư và
giữa các nhà đầu tư với nhau. Công ty chứng khốn hoạt động thơng qua các
nghiệp vụ mơi giới, tự doanh, bảo lãnh phát hành, quản lý danh mục đầu tư và
tư vấn đâù tư chứng khốn.
Cơng ty chứng khốn thành lập do Uỷ ban Chứng khoán cấp phép hoạt động
trên một hoặc một số nghiệp vụ nhất định, gắn liền với các quy định ràng

buộc về vốn pháp định, giấy phép hành nghề của nhân viên nghiệp vụ. Và tuỳ
theo mơ hình của các nước cơng ty chứng khốn có thể là cơng ty chứng
khốn đa năng (hoạt động bao gồm các lĩnh vực tín dụng, bảo hiểm, chứng


4

khốn) hoặc cơng ty chứng khốn chun doanh (chỉ hoạt động trong ngành
chứng khốn), hoặc có sự tách biệt nhất định giữa môi giới và tự doanh nhằm
bảo vệ quyền lợi cho khách hàng, trách sự xung đột về lợi ích giữa công ty và
khách hàng
Theo nghĩa rộng, công ty chứng khốn là tổ chức tài chính trung gian
thực hiện việc cung ứng các sản phẩm dịch vụ của mình trên cả thị trường sơ
cấp và thị trường thứ cấp. Trên thị trường sơ cấp, các chứng khoán được mua
bán lần đầu tiên. Thơng thường, các cơng ty chứng khốn đóng vai trị là tổ
chức tư vấn, tổ chức bảo lãnh phát hành để giúp các doanh nghiệp trong việc
tái cơ cấu, hợp nhất, sáp nhập, mua bán công ty, giúp tổ chức phát hành thực
hiện các thủ tục phát hành, phân phối chứng khốn và bình ổn giá chứng
khốn. Trên thị trường thứ cấp, các chứng khoán đã phát hành được giao dịch
mua bán, trao đổi. Công ty chứng khoán với tư cách là thành viên của sở giao
dịch chứng khoán, nhà tạo lập thị trường của thị trường giao dịch qua quầy (thị
trường OTC) giúp khách hàng của mình là nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư cá
nhân thực hiện các lệnh mua bán chứng khoán. Mặt khác các cơng ty chứng
khốn trực tiếp tham gia mua bán cho chính mình với tư cách là nhà đầu tư
chuyên nghiệp.
Với vai trò quan trọng là một định chế tài chính đặc biệt, cơng ty chứng
khốn được xây dựng, phát triển rất đa dạng về loại hình và quy mô phù hợp
với cơ sở luật pháp, các khối thị trường các mức độ phát triển khác nhau (thị
trường cổ điển; thị trường mới nổi; thị trường các nước chuyển đổi). Nếu căn
cứ vào mơ hình tổ chức kinh doanh chứng khốn, có thể phân chia cơng ty

chứng khốn thành 2 nhóm sau:
- Mơ hình đa năng hồn tồn: Đây chính là mơ hình phổ biến ở các
nước Châu Âu. Theo mơ hình này các ngân hàng đa năng được thực hiện
đồng thời tất cả các nghiệp vụ như kinh doanh chứng khoán, kinh doanh tiền


5

tệ, các dịch vụ bảo hiểm và tài chính khác. Các ngân hàng thương mại hoạt
động với tư cách vừa là chủ thể kinh doanh chứng khoán, vừa là chủ thể kinh
doanh bảo hiểm và vừa là chủ thể kinh doanh tiền tệ.
- Mơ hình đa năng một phần: Trong mơ hình này các tổ chức kinh
doanh dịch vụ tài chính ngân hàng được hình thành dưới hình thức các tập
đồn với các cơng ty con kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ (ngân hàng thương
mại), trong lĩnh vực chứng khốn (cơng ty chứng khốn) và các cơng ty bảo
hiểm, cơng ty quản lý tài sản...
Sơ đồ 1.1: Mơ hình cơng ty đa năng một phần
TẬP ĐỒN
(HOLDING
COMPANY)

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

CƠNG TY CHỨNG KHỐN

CƠNG TY QUẢN LÝ QUỸ

CƠNG TY BẢO HIỂM

6

Sơ đồ 1.2: Mơ hình đa năng hồn tồn

NGÂN HÀNG

TIỀN TỆ

CHỨNG KHỐN

BẢO HIỂM

- Mơ hình chun doanh: Đây là loại hình cơng ty chứng khốn độc lập
và chỉ chun mơn hóa kinh doanh trong lĩnh vực chứng khốn.
Các cơng ty chứng khốn có thể thực hiện một hoặc một số nghiệp vụ
kinh doanh chứng khốn như: Mơi giới chứng khốn, tự doanh chứng khoán,
tư vấn đầu tư chứng khoán, bảo lãnh phát hành, lưu ký chứng khốn hoặc có
thể thực hiện đồng thời tất cả các nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán như 1
ngân hàng đầu tư (investment Bank) từ các nghiệp vụ môi giới, tư vấn, tự
doanh cho đến bảo lãnh phát hành, quản lý danh mục đầu tư, quản lý tài sản,
quản lý quỹ đầu tư...


7

Sơ đồ 1.3: Mơ hình ngân hàng đầu tư

HỘI ĐỒNG QUẢN TRỊ
BAN KIỂM SỐT

BAN LÃNH ĐẠO
PHỊNG MƠI GIỚI

P.BẢO LÃNH PHÁT HÀNH

PHỊNG QUẢN LÝ TÀI SẢN

PHỊNG TỰ DOANH

PHỊNG TƯ VẤN

Ngồi ra, cịn có mơ hình cơng ty chứng khốn thực hiện tất cả các
nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán trên thị trường chứng khốn. Hiện nay, ở
Việt Nam các cơng ty chứng khốn được thành lập theo hình thức chun doanh.
Kể cả các cơng ty chứng khốn hoạt động theo mơ hình cổ phần hoặc cơng ty
trách nhiệm hữu hạn một thành viên của các ngân hàng thương mại đều chỉ hoạt
động kinh doanh chứng khốn mà khơng tham gia kinh doanh tiền tệ hay bảo
hiểm.
Tùy theo quy mô về vốn và chiến lược phát triển của từng cơng ty
chứng khốn mà cơng ty chứng khốn có thể thực hiện một vài loại hình
nghiệp vụ hoặc tất cả các loại hình nghiệp vụ theo quy định của pháp luật.
Theo quy định tại điều 18, Nghị định số 14/2007/NĐ - CP ngày 19/01/2007
của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán,
vốn pháp định tối thiểu để thực hiện tất cả các loại hình kinh doanh đối với
một cơng ty chứng khốn là 300 tỷ đồng. Các cơng ty chứng khốn trực thuộc
ngân hàng thương mại Nhà nước với ưu thế về vốn rất lớn thường được thành


8

lập với đủ loại hình kinh doanh theo quy định. Một số cơng ty chứng khốn
cổ phần hoặc cơng ty chứng khoán trực thuộc ngân hàng thương mại cổ phần
do hạn chế về vốn nên khi thành lập chỉ thực hiện một vài loại hình kinh
doanh như: Cơng ty cổ phần chứng khốn Đại Nam, Cơng ty cổ phần chứng
khốn Đại Việt, Cơng ty cổ phần chứng khốn Mê Kơng, Cơng ty chứng
khốn Đệ Nhất...
1.1.2. Các hoạt động cơ bản của cơng ty chứng khốn
Các hoạt động của cơng ty chứng khoán rất đa dạng và phong phú với
nhiều sản phẩm, dịch vụ tài chính để đáp ứng các yêu cầu của thị trường
chứng khoán – thị trường được xem là hàn thử biểu của nền kinh tế hiện đại.
Để tham gia thị trường, các cơng ty chứng khốn có thể thực hiện một, một
vài hoặc tất cả các hoạt động nghiệp vụ sau:
1.1.2.1. Hoạt động mơi giới chứng khốn
Hoạt động môi giới là hoạt động mà công ty chứng khoán đại diện cho
khách hàng thực hiện các giao dịch theo lệnh của khách hàng thông qua cơ
chế giao dịch tại sở giao dịch chứng khoán, trung tâm giao dịch chứng khốn
hoặc trên thị trường OTC và khơng chịu trách nhiệm đối với các quyết định
mua bán của khách hàng.
Đây là một vấn đề nghiên cứu chính của luận văn và sẽ được đề cập chi tiết ở
những phần sau.
1.1.2.2. Hoạt động tự doanh chứng khoán
Tự doanh chứng khoán là hoạt động mà cơng ty chứng khốn tự tiến
hành các giao dịch mua hoặc giao dịch bán chứng khoán cho chính mình.
Chứng khốn được cơng ty tự doanh có thể là chứng khoán niêm yết tại
sở giao dịch chứng khoán hoặc các chứng khoán chưa niêm yết.
1.1.2.3. Hoạt động bảo lãnh phát hành


9

Bảo lãnh phát hành là hoạt động mà công ty chứng khoán giúp tổ chức
phát hành thực hiện các thủ tục trước khi chào bán chứng khoán, nhận mua
một phần hay tồn bộ chứng khốn của tổ chức phát hành để bán lại hoặc
nhận mua số chứng khốn cịn lại của tổ chức phát hành chưa được phân phối
hết.
Trên thị trường chứng khốn khơng chỉ có cơng ty chứng khốn được
phép làm tổ chức bảo lãnh phát hành mà còn có các ngân hàng thương mại tham
gia vào việc bảo lãnh trái phiếu. Các hình thức bảo lãnh phát hành:
- Bảo lãnh cam kết chắc chắn: Đây là hình thức bảo lãnh mà tổ chức
bảo lãnh cam kết sẽ mua tồn bộ số chứng khốn của tổ chức phát hành cho
dù tổ chức bảo lãnh phát hành có phân phối hết hay không.
- Bảo lãnh cố gắng tối đa: Đây là hình thức bảo lãnh mà tổ chức bảo lãnh
khơng cam kết mua tồn bộ chứng khốn của tổ chức phát hành. Tổ chức bảo
lãnh sẽ làm đại lý phát hành cho tổ chức phát hành và hưởng hoa hồng trên số
chứng khoán phát hành được. Tổ chức bảo lãnh phát hành chỉ cam kết sẽ cố
gắng tối đa để bán nhiều chứng khốn nhất có thể, phần khơng bán được sẽ trả
lại cho tổ chức phát hành. Vì vậy, với hình thức này việc lựa chọn tổ chức bảo
lãnh phát hành là hết sức quan trọng đối với tổ chức phát hành. Uy tín, năng lực
của tổ chức bảo lãnh phát hành sẽ thể hiện qua số chứng khoán phát hành được.
- Bảo lãnh tất cả hoặc không: Đây là hình thức bảo lãnh phát hành mà
tổ chức phát hành được dành quyền để hủy bỏ đợt phát hành nếu tồn bộ
chứng khốn khơng được bán hết. Hình thức này đòi hỏi các tổ chức bảo lãnh
phát hành phải cố gắng tối đa để chào bán hết chứng khoán đảm bảo cho đợt
phát hành thành công.
Đối với hoạt động bảo lãnh phát hành, cơng ty chứng khốn được
hưởng phí bảo lãnh hoặc tỷ lệ hoa hồng nhất định trên số tiền thu được từ đợt
phát hành.


10

1.1.2.4. Hoạt động quản lý danh mục đầu tư
Quản lý danh mục đầu tư là hoạt động mà công ty chứng khoán quản lý
vốn uỷ thác của khách hàng để đầu tư vào chứng khốn thơng qua danh mục
đầu tư nhằm sinh lợi cho khách hàng trên cơ sở tăng lợi nhuận và bảo toàn
vốn cho khách hàng.
Quản lý danh mục đầu tư được thực hiện trên cơ sở các hợp đồng được
ký kết giữa cơng ty chứng khốn và khách hàng. Khách hàng là các tổ chức
và cá nhân muốn tham gia đầu tư trên thị trường chứng khoán nhưng khơng
có đủ điều kiện về thời gian, kiến thức hoặc không dám chấp nhận rủi ro, họ
sẽ ủy thác cho cơng ty chứng khốn đầu tư với các thỏa thuận cụ thể trong
từng hợp đồng. Khách hàng ủy quyền cho cơng ty chứng khốn thay mặt
mình quyết định đầu tư theo một chiến lược hay những nguyên tắc đã được
khách hàng chấp nhận hoặc yêu cầu. Khách hàng sẽ không can thiệp trực tiếp
vào hoạt động đầu tư của cơng ty chứng khốn mà chỉ được theo dõi tình hình
đầu tư qua các báo cáo hàng tháng do cơng ty chứng khốn cung cấp.
Cơng ty chứng khốn phải quản lý tiền và chứng khoán cho từng khách
hàng ủy thác khi thực hiện nghiệp vụ quản lý danh mục đầu tư và chỉ được sử
dụng tiền trong tài khoản của khách hàng theo đúng quy định ghi trong hợp
đồng. Hợp đồng phải xác định rõ mức độ chịu rủi ro của khách hàng, tỷ lệ phí
trên lợi nhuận tối thiểu, tỷ lệ chia thưởng khi cơng ty chứng khốn đầu tư đạt
trên mức lợi nhuận tối thiểu yêu cầu.
Như v ậy hoạt động quản lý danh mục đầu tư là một dạng nghiệp vụ tư
vấn mang tính chất tổng hợp có kèm theo đầu tư và cơng ty chứng khốn chỉ
được hưởng phí quản lý khi đảm bảo thu được lợi nhuận cho khách hàng.
Mức phí này bằng một tỷ lệ % nhất định tính trên số lợi nhuận đó và theo thỏa
thuận trong từng hợp đồng. Ngoài ra, nếu cơng ty chứng khốn đạt được mức


11

lợi nhuận cao hơn mức dự kiến, công ty chứng khoán sẽ được hưởng một
khoản tiền thưởng nhất định.
1.1.2.5. Hoạt động tư vấn
Tư vấn là dịch vụ mà công ty chứng khoán cung cấp cho khách hàng
trong lĩnh vực đầu tư chứng khốn; tái cơ cấu tài chính; chia tách, sáp nhập,
hợp nhất doanh nghiệp;
phát hành và niêm yết chứng khốn.
Theo đối tượng của hoạt động tư vấn có thể phân chia hoạt động tư vấn
thành tư vấn đầu tư chứng khốn và tư vấn tài chính.
Tư vấn đầu tư chứng khốn: là việc đội ngũ tư vấn của cơng ty chứng
khốn sử dụng các cơng cụ phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật và các thơng
tin thu thập được để đưa ra các lời khuyên cho khách hàng về thời điểm mua
bán chứng khoán, loại chứng khoán mua bán, thời gian nắm giữ, tình hình thị
trường và xu hướng biến động của thị trường…Tư vấn đầu tư chứng khoán là
hoạt động phổ biến diễn ra thường xuyên trên thị trường thứ cấp.
Các chuyên viên tư vấn luôn phải thận trọng khi đưa ra những lời bình
luận, những báo cáo phân tích về giá trị chứng khốn, tình hình thị trường vì ý
kiến của chun viên tư vấn thơng thường có tác động rất lớn đến quyết định
của nhà đầu tư. Mặt khác các nhà tư vấn cần phải hiểu rõ đối tượng khách
hàng mà mình tư vấn để có những lời khuyên phù hợp với thu nhập và sự hiểu
biết của khách hàng.
Ngoài việc tư vấn khách hàng, việc xuất bản các ấn phẩm phân tích báo
giá thị trường; cung cấp các thông tin thị trường cũng là một nội dung của
nghiệp vụ tư vấn đầu tư chứng khoán và cũng là nguồn thu nhập quan trọng
đối với cơng ty chứng khốn.
Tư vấn tài chính (tư vấn cho tổ chức phát hành): là việc cơng ty chứng
khốn ký kết hợp đồng tư vấn với các doanh nghiệp để thực hiện các hoạt

12

động như xác định giá trị doanh nghiệp, phát hành chứng khoán, niêm yết
chứng khoán, chia tách, sáp nhập, hợp nhất doanh nghiệp.
- Xác định giá trị doanh nghiệp: là hoạt động giúp doanh nghiệp định giá
các tài sản của doanh nghiệp trước khi chào bán chứng khốn ra cơng chúng.
- Tư vấn phát hành: là hoạt động tư vấn cho tổ chức phát hành về cách
thức, hình thức phát hành, xây dựng hồ sơ, bản cáo bạch… và giúp tổ chức
phát hành trong việc lựa chọn tổ chức bảo lãnh, phân phối chứng khoán.
- Tư vấn tái cơ cấu tài chính: là hoạt động giúp các doanh nghiệp tái cơ
cấu nguồn vốn của mình cho phù hợp với điều kiện kinh doanh hiện tại, phù
hợp với ngành nghề kinh doanh nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh
nghiệp và đảm bảo kinh doanh an toàn.
- Tư vấn chia tách, sáp nhập và hợp nhất doanh nghiệp: là hoạt động trợ
giúp về mặt kỹ thuật, phương pháp khi các doanh nghiệp muốn chia tách, sáp
nhập hay hợp nhất.
- Tư vấn niêm yết: là hoạt động giúp các doanh nghiệp thực hiện các
thủ tục theo quy định của pháp luật để đưa doanh nghiệp lên niêm yết tại sở
giao dịch chứng khốn.
Do hoạt động tư vấn có thể đem lại lợi nhuận rất cao cho khách hàng
nhưng cũng có thể làm cho khách hàng thua lỗ rất lớn, thậm chí phá sản nên
các chuyên viên tư vấn khi thực hiện hoạt động này cần đảm bảo các nguyên
tắc sau:
- Không đảm bảo chắc chắn về giá trị chứng khốn: vì giá trị chứng
khốn khơng phải là một số cố định, nó phụ thuộc rất lớn vào diễn biến thực
tế của thị trường, tâm lý của nhà đầu tư và các điều kiện kinh tế vĩ mô khác.
- Luôn nhắc nhở khách hàng các ý kiến tư vấn của mình chỉ có giá trị
tham khảo, mọi quyết định đầu tư là của khách hàng vì ý kiến tư vấn là dựa
trên cơ sở của phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật từ những diễn biến trong

13

q khứ nên khơng hồn tồn chính xác. Vì vậy, các cơng ty chứng khốn
khơng phải chịu trách nhiệm về các thiệt hại của khách hàng do hoạt động tư
vấn gây ra.
- Không được dụ dỗ hay mời chào khách hàng mua bán một loại chứng
khốn nào đó vì một mục đích riêng.
- Bảo đảm tính trung thực và khách quan của hoạt động tư vấn; ý kiến
tư vấn là kết quả của q trình phân tích, tổng hợp một cách khoa học, logic
các vấn đề nghiên cứu.
- Không được tiến hành bất cứ hoạt động gì làm cho khách hàng hiểu
lầm về giá trị, giá cả của bất kỳ một loại chứng khoán nào.
1.1.2.6. Hoạt động lưu ký chứng khoán
Lưu ký chứng khoán: Là việc lưu giữ bảo quản chứng khoán của khách
hàng và giúp khách hàng thực hiện các quyền của mình đối với chứng khốn
đã lưu ký tại cơng ty chứng khốn. Đây là một hoạt động hết sức quan trọng
và cần thiết vì trên thị trường chứng khoán tập trung, các chứng khoán đều
được phi vật chất hoặc bất động hoá tại trung tâm lưu ký dưới hình thức ghi sổ.
Hoạt động bù trừ, thanh tốn, chuyển giao chứng khoán, đăng ký chứng khoán
đều được thực hiện bù trừ qua trung tâm lưu ký. Lưu ký đảm bảo q trình thanh
tốn trên sở giao dịch chứng khốn được nhanh chóng, chính xác. Ngồi ra, đối
với người nắm giữ chứng khoán, lưu ký đảm bảo chứng khoán không bị hư
hỏng, rách hay thất lạc. Thông qua lưu ký chứng khốn, cơng ty chứng khốn
giúp khách hàng thực hiện tất cả các quyền lợi liên quan đến chứng khoán của
khách hàng như nhận cổ tức, trái tức, cổ phiếu thưởng, quyền mua cổ phiếu phát
hành thêm…
1.1.2.7. Các hoạt động dịch vụ hỗ trợ khác
Các dịch vụ hỗ trợ của cơng ty chứng khốn góp phần tạo thuận lợi cho
nhà đầu tư trong việc đầu tư chứng khoán, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu

14

tư... Một số dịch vụ hỗ trợ đó là hoạt động mà cơng ty chứng khốn hợp tác với
một tổ chức tín dụng ngân hàng, giúp khách hàng của mình gia tăng khoản vốn
đầu tư thơng qua các hình thức như cho vay cầm cố chứng khoán, cho vay bảo
chứng, ứng trước tiền bán chứng khoán…
Cho vay cầm cố chứng khốn là loại hình tín dụng mà trong đó người
đi vay dùng tài sản của mình là các chứng khốn để cầm cố vay tiền.
Cho vay bảo chứng là hình thức mà khách hàng đi vay một phần tiền để mua
chứng khốn và dùng chính chứng khốn mua được đó để làm tài sản cầm cố.

Ứng trước tiền bán chứng khốn là hình thức khách hàng xin ứng trước
tiền bán được chứng khoán, khách hàng dùng số tiền bán chứng khoán sẽ
được nhận vào ngày thanh toán để trả lại số tiền đã xin ứng trước.
1.1.3. Mối liên hệ giữa các hoạt động nghiệp vụ của cơng ty chứng khốn
Cơng ty chứng khoán là một tổ chức chuyên nghiệp hoạt động trên thị
trường chứng khốn, các hoạt động của cơng ty chứng khốn đều phải liên
thơng với nhau và mang tính chun mơn hố rất cao. Thơng qua các hoạt
động nghiệp vụ của mình, cơng ty chứng khốn góp phần quan trọng trong
việc tăng chất lượng giao dịch chứng khoán, tăng tính thanh khoản cho chứng
khốn, giảm rủi ro để đạt được mục tiêu cuối cùng là tăng tính hiệu quả của
thị trường nói chung và hiệu quả đầu tư chứng khốn nói riêng.
Các hoạt động nghiệp vụ của cơng ty chứng khoán rất đa dạng và
phong phú nhưng các hoạt động nghiệp vụ này không tách rời mà luôn hỗ trợ,
tác động lẫn nhau.
Đơn giản nhất là các hoạt động dịch vụ hỗ trợ như cầm cố, ứng trước là
các các dịch vụ không thể thiếu của hoạt động mơi giới và tự doanh chứng
khốn, để hỗ trợ nguồn vốn, thơng tin cho cơng ty chứng khốn. Thơng qua

các dịch vụ này, cơng ty chứng khốn đã tăng cường được việc sử dụng sức


15

mạnh của việc dùng địn bảy tài chính. Vì vậy, nếu cơng ty chứng khốn thực
hiện tốt các dịch vụ hỗ trợ thì khơng những đem lại nguồn thu nhập ổn định
mà cịn góp phần nâng cao uy tín và thương hiệu của mình, thu hút được
nhiều khách hàng mới tham gia các dịch vụ của công ty.
1.2. Hoạt động mơi giới của cơng ty chứng khốn
1.2.1. Khái niệm mơi giới chứng khốn
"Mơi giới chứng khốn là việc cơng ty chứng khoán làm trung gian
thực hiện mua bán chứng khoán cho khách hàng"
Hoạt động môi giới là hoạt động mà cơng ty chứng khốn đại diện cho
khách hàng thực hiện các giao dịch theo lệnh của khách hàng thông qua cơ
chế giao dịch tại sở giao dịch chứng khoán, trung tâm giao dịch chứng khoán
hoặc trên thị trường OTC và không chịu trách nhiệm đối với các quyết định
mua bán của khách hàng.
1.2.2. Những yêu cầu đối với công ty chứng khốn khi thực hiện hoạt động
mơi giới chứng khốn.
Để thực hiện giao dịch mua bán chứng khoán cho khách hàng, cơng ty
chứng khốn phải làm thủ tục mở tài khoản giao dịch chứng khoán cho từng
khách hàng. Đồng thời cơng ty chứng khốn có nghĩa vụ giải thích nội dung
hợp đồng mở tài khoản giao dịch và các thủ tục liên quan khi thực hiện giao
dịch chứng khoán cho khách hàng.
Hợp đồng mở tài khoản giao dịch chứng khoán không được quy định
nhưng điều khoản:
- Những thoả thuận nhằm trốn tránh nghĩa vụ pháp lý của cơng ty
chứng khốn

16

- Những thoả thuận hạn chế phạm vi bồi thường của cơng ty chứng
khốn mà khơng có lý do chính đáng.
- Những thoả thuận buộc khách hàng phải thực hiện nghĩa vụ bồi
thường một cách không công bằng.
Khi thực hiện tư vấn cho khách hàng giao dịch chứng khốn, cơng ty
chứng khốn phải thu thập đầy đủ thơng tin về khách hàng và không được
cam kết về giá trị chứng khốn mà mình khuyến nghị nhà đầu tư.
Cơng ty chứng khoán phải quản lý tiền gửi giao dịch chứng khoán và
chứng khoán của khách hàng tách biệt khỏi tiền và chứng khốn của chính
cơng ty chứng khốn
Cơng ty chứng khốn phải thông báo kịp thời và đầy đủ cho khách
hàng về những quyền lợi phát sinh liên quan đến chứng khốn thuộc sở hữu
của khách hàng.
Cơng ty chứng khốn chỉ được nhận lệnh của khách hàng khi phiếu
lệnh được điền chính xác và đầy đủ các thơng tin theo quy định, đồng thời
thực hiện một cách nhanh chóng và chính xác lệnh giao dịch của khách hàng.
Mọi lệnh giao dịch chứng khốn niêm yết phải được truyền qua trụ sở
chính công ty hoặc chi nhánh của công ty trước khi nhập lệnh vào hệ thống
của Sở giao dịch hoặc Trung tâm giao dịch chứng khoán.
1.2.3. Các nội dung của hoạt động mơi giới chứng khốn
Đứng trên giác độ tổng hợp, các nội dung của hoạt động mơi giới
chứng khốn được trình bày tóm lược một cách chung nhất như sau :
• Xây dựng chiến lược khách hàng

Trong giai đoạn này, cơng ty chứng khốn phải phân tích và xây dựng
chiến lược khách hàng mục tiêu, trên cơ sở đó mà quyết định nên đầu tư bao

17

nhiêu vào các hoạt động marketing, các hoạt động đào tạo quảng bá đầu tư
chứng khoán, các cơ sở hạ tầng giao dịch để phục vụ cơng chúng đầu tư.

• Khai thác, tìm kiếm và tiếp thị khách hàng.

Trên cơ sở chiến lược khách hàng mục tiêu, phịng mơi giới của cơng ty
chứng khốn sẽ tập trung triển khai, tiếp thị các khách hàng mục tiêu về mở
tài khoản giao dịch chứng khốn tại cơng ty.
• Mở tài khoản giao dịch chứng khốn

Giai đoạn này, phịng mơi giới trên cơ sở các quy trình thủ tục của cơng
ty, tiến hành mở tài khoản giao dịch chứng khoán cho các khách hàng.
• Thực hiện giao dịch chứng khốn cho khách hàng

Căn cứ theo các phiếu lệnh giao dịch của khách hàng, cơng ty chứng
khốn tiến hành sơ kiểm lệnh, truyền lệnh và nhập lệnh vào hệ thống của Sở
giao dịch hoặc Trung tâm giao dịch chứng khốn.
• Thanh tốn bù trừ tiền và chứng khoán

Căn cứ trên kết quả khớp lệnh của Sở giao dịch hoặc Trung tâm giao
dịch chứng khoán, phịng mơi giới có trách nhiệm theo dõi và phối hợp với
các phịng ban liên quan trong cơng ty chứng khoán tiến hành thanh toán bù
trừ tiền và chứng khoán cho khách hàng với Ngân hàng chỉ định thanh toán và
và Trung tâm lưu ký chứng khoán .
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động môi giới của công ty chứng khốn
1.3.1. Các nhân tố chủ quan
1.3.1.1. Chính sách cán bộ và năng lực đội ngũ nhân viên môi giới

Đối với hoạt động mơi giới chứng khốn, con người là yếu tố quyết
định đến hiệu quả của hoạt động mơi giới. Vì vậy, chính sách cán bộ của cơng
ty chứng khốn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.


18

Thơng thường ở các nước có thị trường chứng khốn phát triển phát
triển, nhân viên mơi giới chứng khốn cho Cơng ty ngồi thu nhập cố định họ
sẽ được hưởng thêm một tỷ lệ % tiền thưởng do hiệu quả hoạt động môi giới
của họ đem lại cho công ty. Đây chính là động lực thúc đẩy các nhân viên mơi
giới tích cực nâng cao trình độ mơi giới của bản thân để không chỉ gia tăng thu
nhập cho công ty chứng khốn của họ mà cịn gia tăng thu nhập cho chính bản
thân mình.
Để có được những nhà mơi giới chun nghiệp, các cơng ty chứng
khốn phải đào tạo cho nhân viên các kỹ năng của nghề môi giới, tạo nên môi
trường làm việc với áp lực cao về thu nhập, thay thế và đào thải song hành với
chính sách khoán, thưởng, động viên, danh hiệu để các nhân viên khơng ngừng
tự đào tạo nâng cao trình độ và kỹ năng nghề nghiệp.
Thành công của đội ngũ nhân viên mơi giới cũng chính là thành cơng
của cơng ty chứng khốn. Đối với nhân viên mơi giới, năng lực thể hiện ở
trình tư vấn một một lượng lớn khách hàng tham gia giao dịch, đầu tư chứng
khốn thành cơng trên thị trường chứng khốn.
1.3.1.2. Hệ thống thơng tin và phần mềm tin học
Phải đảm bảo hệ thống máy tính bao gồm máy chủ và các máy tính cá
nhân được thiết thành mạng LAN và mạng WAN. Hệ thống máy tính này
được kết nối internet qua đường truyền tốc độ cao và được bảo đảm an ning
mạng thông qua việc thiết kế firewall. Việc kết nối giữa cơng ty chứng khốn
với Sở giao dịch và Trung tâm giao dịch chứng khoán phải đảm bảo nhanh
chóng, chính xác, an tồn và bảo mật

Thơng tin về tình hình kinh tế thế giới, kinh tế trong nước cũng như
thông tin về doanh nghiệp, lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp, diễn biến
tình hình của thị trường chứng khoán là nhân tố ảnh hưởng rất lớn đến hoạt
động tự doanh. Bên cạnh việc đi điều tra để có được những thơng tin trực tiếp


19

thì cũng địi hỏi cơng ty chứng khốn phải trang bị hệ thống thông tin tốt
thông qua việc mua các bản tin của tổ chức cung cấp thông tin chuyên ngành,
trang bị máy móc thiết bị thu thập thơng tin đồng bộ, hiện đại trên cơ sở đó
giúp cho cán bộ có nhiều thơng tin nhất, tiết kiệm thời gian thu thập thơng tin
từ đó giúp cho việc phục vụ công chúng đầu tư hiệu quả hơn.
Xuất phát từ đặc điểm hoạt động có tính độc lập cao, từ vai trò, từ các
quy tắc đạo đức nghề nghiệp của nghề kinh doanh chứng khốn mà cơng ty
chứng khốn phải thiết lập hệ thống phần mềm tin học về việc báo cáo kết quả
môi giới một cách tự động cũng là yếu tố trợ giúp cho việc giám sát tình hình
hoạt động môi giới, đảm bảo các nhân viên môi giới thực hiện nghiệp vụ của
mình theo đúng quy trình nghiệp vụ.
1.3.1.3. Chiến lược và sự phát triển các hoạt động nghiệp vụ khác của cơng ty
chứng khốn
Chiến lược phát triển các hoạt động nghiệp vụ khác của cơng ty chứng
khốn ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động môi giới. Các cơng ty chứng khốn
mà thực hiện đầy đủ các nghiệp vụ của một cơng ty chứng khốn sẽ có ảnh
hưởng tích cực đến hoạt động mơi giới. Nếu cơng ty chứng khốn đó tư
vấn phát hành, tư vấn niêm yết cho một công ty cổ phần sẽ giúp bộ phận
môi giới có được những hiểu biết sâu sắc và đưa ra những lời tư vấn hữu
ích cho cơng chúng đầu tư, nhờ vậy, hoạt động mơi giới sẽ có hiệu quả tốt
hơn rất nhiều từ việc uy tín của cơng ty được nâng lên trong công chúng
đầu tư. Nếu công ty chứng khốn có hoạt động mơi giới phát triển mạnh thì

cơng ty sẽ được nhà đầu tư đánh giá cao là có khả năng phân tích, tư vấn
tốt và chắc chắn nhà đầu tư sẽ tìm đến Cơng ty để hưởng những dịch vụ
này.
Ngồi ra, các cơng ty chứng khoán đều cố gắng tối đa trong việc tạo ra
các sản phẩm dịch vụ hỗ trợ cho hoạt động môi giới như dịch vụ lưu ký, ứng


20

trước tiền bán chứng khoán, cho vay cầm cố chứng khốn... Thơng qua các
dịch vụ này, cơng ty chứng khốn tạo ra các điều kiện thuận tiện nhất cho
khách hàng cũng như chính mình gia tăng khả năng tài chính, từ đó gia tăng
nhu cầu mua bán chứng khốn trên thị trường chứng khốn.
1.3.1.4. Năng lực tài chính.
Năng lực tài chính là yếu tố trọng yếu của mỗi cơng ty và có tác động
đến các quyết định về chiến lược hoạt động mơi giới của cơng ty chứng khốn
như quy mô đầu tư về hạ tầng cơ sở phục vụ cho hoạt động mơi giới, chi phí
dành cho các chiến lược về đào tạo nhân lực, chi phí dành cho cho các hoạt
động marketing ....
1.3.2. Các nhân tố khách quan
1.3.2.1. Tình hình phát triển của nền kinh tế
Tốc độ phát triển của nền kinh tế thế giới cũng như từng quốc gia có
ảnh hưởng rất lớn đối với sự phát triển của thị trường chứng khoán. Lý do là
trong sự phát triển chung của nền kinh tế sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát
triển của từng doanh nghiệp và rõ ràng là cổ phiếu, trái phiếu và các công cụ
huy dộng vốn khác đều bị chi phối từ sự phát triển đó. Vai trị quan trọng
nhất của thị trường chứng khốn là nơi tích tụ, tập trung và phân phối vốn cho
nền kinh tế. Trong một nền kinh tế kém phát triển, nhu cầu đầu tư của các
doanh nghiệp rất thấp thì thị trường chứng khốn cũng khơng thể phát triển
được vì nó khơng thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, nếu nền kinh tế phát triển ổn định, bền vững, Chính phủ
kiểm soát tốt vấn đề lạm phát, lãi suất cũng là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đối
với tình hình phát triển của thị trường chứng khốn nói chung cũng như quan
hệ cung cầu chứng khốn nói riêng.


21

1.3.2.2. Chính sách phát triển và sự phát triển của thị trường chứng khốn
Q trình phát triển của hoạt động môi giới luôn gắn liền với sự phát
triển của thị trường chứng khốn. Vì vậy, chính sách phát triển thị trường
chứng khốn của Nhà nước có ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động môi giới. Sự
phát triển của thị trường chứng khoán là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến
hoạt động mơi giới chứng khốn nói chung. Các yếu tố của thị trường
chứng khốn như mơ hình tổ chức, quy mô thị trường, mức độ thanh khoản
của thị trường đều tác động đến hoạt động môi giới.
Quy mô hoạt động của thị trường chứng khốn được thể hiện thơng qua
lượng cung cổ phiếu, trái phiếu của các công ty cổ phần và chứng chỉ quỹ
...cũng như lượng cầu là số lượng các nhà đầu tư tham gia thị trường chứng
khoán cũng như giá trị chứng khoán mà họ giao dịch hàng ngày. Trong thời
gian vừa qua, sự quyết tâm của Chính phủ trong việc chuyển đổi mơ hình hoạt
động từ doanh nghiệp Nhà nước sang công ty cổ phần (cổ phần hoá) và gắn
liền việc cổ phần hoá với niêm yết/đăng ký giao dịch chứng khoán trên trung
tâm giao dịch chứng khốn cũng là hình thức cung hàng hố cho thị trường
chứng khốn.
Do tính thanh khoản của thị trường, những người đang nắm giữ chứng
khốn có thể dễ dàng bán ra và các nhà đầu tư khác dễ dàng mua vào. Tính
thanh khoản là một ưu thế của các cơng cụ tài chính so với các tài sản khác.
Thị trường có độ thanh khoản cao sẽ lơi cuốn được nhiều nhà đầu tư hơn và
cơ hội phát triển hoạt động mơi giới của các cơng ty chứng khốn cũng khơng

ngừng tăng lên.
1.3.2.3. Nhân tố thuộc về nhà đầu tư
Tính chuyên nghiệp của nhà đầu tư thể hiện trong các phản ứng của họ
trên thị trường chứng khoán và những yêu cầu của họ đối với công ty chứng


22

khốn. Điều đó ảnh hưởng một cách trực tiếp đối với sự phát triển hoạt động
môi giới của công ty chứng khốn.
Có 3 mức độ phản ứng của nhà đầu tư đối với thị trường:
Một là, nhà đầu tư không hiểu rõ thị trường và họ cũng không quan tâm
đến các thông tin trên thị trường. Họ hành động theo tâm lý chung tức là thấy
các nhà đầu tư đặt lệnh mua một loại cổ phiếu nào nhiều thì họ cũng sẽ đặt
lệnh mua theo. Đây cũng chính là giai đoạn đầu phát triển của thị trường
chứng khoán.
Hai là, nhà đầu tư đã hiểu biết hơn về thị trường, tuy nhiên họ khơng có
khả năng phân tích tốt. Vì vậy, họ cần phải nhờ đến các nhà môi giới của
công ty chứng khốn để có những lời khun hợp lý. Theo đó, hoạt động mơi
giới đã phát triển hơn một bước quan trọng đó là khơng chỉ thực hiện các giao
dịch mà phải bao gồm tư vấn đầu tư.
Ba là, nhà đầu tư đã ở cấp độ chuyên nghiệp, họ có thể tự phân tích
các thơng tin mà họ thu thập được tuy nhiên vẫn cần đến những ý kiến tư
vấn của cơng ty chứng khốn như một nguồn thơng tin tham khảo. Vì vậy,
hoạt động mơi giới của các cơng ty chứng khốn phải khơng ngừng cải
thiện để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của khách hàng. Bên cạnh đó, cịn
có một số nhà đầu tư có kiến thức về chứng khoán và thị trường chứng
khoán nhưng họ khơng có thời gian nên họ phải thực hiện đầu tư thơng qua
việc uỷ thác cho cơng ty chứng khốn đầu tư theo những sản phẩm uỷ thác
danh mục đầu tư do cơng ty chứng khốn cung cấp.

1.3.2.4. Các nhân tố khác
Những chính sách pháp lý liên quan như: Luật đầu tư nước ngồi,
Chính sách thuế đối với giao dịch chứng khốn, chính sách lãi suất....
Hiện nay các nhà đầu tư nước ngoài rất quan tâm đến việc họ được
nắm tỷ lệ tối đa đối với một công ty cổ phần ở trong nước. Chính tỷ lệ này