Sáng kiến giúp trẻ phát huy tích cực làm quen với chữ cái

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b> </b>

<b>Phßng giáo dục & ĐàOtạo quận cầu</b> <b>giấy</b>
<b>Trờng mầm non mai dÞch</b>

---o0o---Mét sè kinh nghiƯm

để Phát huy tính tích cực của trẻ

khi làm quen với tác phẩm văn học

Ngêi viết: Nguyễn Thị Hải Thanh

Chức vụ : Giáo viên

Đơn vị : Trờng mầm non Mai DÞch

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Trong thời đại cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nớc bên cạnh việc phát
triển khoa học công nghệ để đất nớc ta phát triển lớn mạnh hơn, chúng ta
không thể quên đợc rằng: “Giáo dục là cốt sách hàng đầu nhằm nâng cao dân
trí đào tạo nhân lực bồi dỡng nhân tài và phát huy nguồn nhân lực con ngời
để xây dựng đất nớc và bảo vệ tổ quốc.” Vì vậy chúng ta cần phải chú trọng
tới việc giáo dục và đào tạo con ngời ngay từ thủa ấu thơ.

Giáo dục ở nớc ta nói chung và giáo dục mầm non nói riêng là nền giáo
dục một cách tồn diện nhằm hình thành nhân cách của một con ngịi. Trong
q trình hình thành nhân cách tồn diện cho trẻ thì các tác phẩm văn học
đóng vai trị đáng kể trong việc giáo dục trẻ. Văn học là một loại hình nghệ
thuật mà trẻ đợc tiếp xúc từ rất sớm. Ngay từ tuổi ấu thơ các em đã đợc làm
quen với những giai điệu nhẹ nhàng, êm ái, thiết tha của những câu hát ru.
Lớn hơn một chút các em lại đợc biết tới những câu chuyện dân gian, các tác

phẩm thơ, văn. Các tác phẩm này đã reo vào lịng trẻ tình cảm u mến thế
giới xung quanh và giúp trẻ có thêm kiến thức hiểu biết về truyền thống dân
tộc, nảy sinh ở trẻ lòng nhân ái, mở rộng nhận thức về thiên nhiên xã hội.
Ngồi ra, văn học cịn giúp trẻ u thích hào hứng và có nhu cầu tham gia
vào các hoạt động nghệ thuật góp phần phát triển ngơn ngữ của trẻ, dạy trẻ
phát âm chính xác các âm tiết của tiếng mẹ đẻ… Ngoài ra, văn học còn giúp
trẻ rèn luyện và phát triển khả năng sử dụng ngôn ngữ mạch lạc khi tham gia
giao tiếp.

Trẻ mẫu giáo hầu nh cha biết đọc, biết viết chính vì vậy các em tiếp nhận
các tác phẩm văn học thờng phải qua trung gian là cô giáo(ở trờng) và ngời
lớn ở nhà nh: ông, bà, bố mẹ. Tác phẩm văn học là một bản nghệ thuật ngôn
ngữ nên việc cảm thụ tác phẩm văn học đối với trẻ gặp nhiều khó khăn.

<b>II. Giải quyết vấn đề</b>

<b>1. Đặc điểm tình hình lớp:</b>

<i>1.1 Thuận lợi:</i>

- c s ch đạo sát sao về chun mơn của phịng giáo dục và sự quan
tâm tạo điều kiện về cơ sở vật chất của ban giám hiệu nhà trờng.

- Trẻ ở cùng một độ tuổi nên mức độ nhận thức tơng đối đồng đều chính
vì vậy việc dạy trẻ cũng gặp nhiều thuận lợi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- Bản thân cũng đã đợc kiến tập một số tiết mẫu của trờng, của quận nên
cũng đã học tập đợc một số kinh nghiệm trong phơng pháp giảng dạy
bộ môn làm quen với văn hc

<i>1.2 Khó khăn: </i>

Bờn cnh nhng thun li ỏng k chúng tơi cũng cịn gặp khơng ít những
khó khăn trở ngại trong việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học nh:

- Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi này rất hiếu động, khả năng tập trung chú
ý cha cao, khả năng tri giác và trí tởng tợng cịn cha phong phú.

- Trong lớp khả năng tiếp thu của trẻ còn cha đồng đều

Một số phụ huynh còn coi nhẹ việc học tập của con, thờng cho con nghỉ học
tuỳ tiện nên ít nhiều cũng làm ảnh hởng tới kết quả học tập của lớp. Họ cha
nhận thức hết đợc tầm quan trọng của việc cho trẻ làm quen với tác phẩm
văn học .

- Mơi trờng gia đình, xã hội thiếu lành mạnh ít nhiều cũng ảnh hởng đến vic
giỏo dc tr.

* Quá trình thực hiện:

- Kho sỏt thc tế: Để nắm đợc trình độ tiếp thu cũng nh khả năng của trẻ
ngay từ đầu năm tôI đã tiến hành khảo sát trên trẻ.

<b>TT</b> <b>Các nội dung</b> <b>Số cháu đạt Tỉ lệ%</b>

1. Nhí tªn trun 40 74

2. Hiểu nội dung thơ chuyện 35 64,8
3. Trả lời các câu hỏi của cô 30 55,6
4. Thể hiện đợc ngữ điệu giọng các nhân vật 28 51,9

5. Biết nhập vai và đóng kịch theo vai 25 46,3
6. Biết kể chuyện sáng tạo 24 44,4
7. Trẻ thuộc thơ và đọc diễn cảm 29 53,7

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Từ những thuận lợi và khó khăn trên của lớp, tơi ln học hỏi tìm tịi và
đã tìm ra một số biện pháp cụ thể nh sau:

<i><b>2.1. Dùng phơng pháp đọc kể diễn cảm:</b></i>

Trẻ cảm thụ ngôn ngữ nghệ thuật bằng cách nghe đọc kể. Do vậy tôi
luôn sử dụng mọi sắc thái giọng kể của mình làm phơng tiện để đọc
kể biểu cảm khác nhau làm cho tác phẩm cất lên tiếng nói, tạo cho tác
phẩm bức tranh tơng ứng, hấp dẫn đối với trẻ. Do vậy, khi muốn trình
bày một tác phẩm tơi ln tìm hiểu, suy nghĩ và nghiên cứu tác phẩm
để hiểu đợc ý nghĩa mà tác giả muốn gửi vào tác phẩm.

Tôi luôn phân biệt giữa giọng đọc và giọng kể cố gắng nhập tâm vào
tác phẩm để truyền tải tới ngời nghe tất cả những thông điệp mà tác
giả muốn gửi gắm qua giọng kể diễn cảm, sắc tháI khuôn mặt cử chỉ
điệu bộ, ánh mắt….

Ngữ điệu giọng kể là một yếu tố vô cùng quan trọng vì nó là phơng
tiện của việc truyền tải nghệ thuật, cờng độ của giọng kết hợp với cử
chỉ nột mt.

Ví dụ 1: Truyện Chú Dê Đen

- Giọng Dê Trắng thì yếu ớt, run sợ và nói ngắt quÃng, chân tay run lên vì
sợ sệt.

- Giọng Dê Đen: Bình tĩnh, đanh thép, dáng vẻ bình tĩnh.
- Giọng Chó Sói to quát nạt dữ tợn khi nói với Dê Tr¾ng

- Giọng Chó Sói nói với Dê đen đầu tiên quát nạt sau đó chuyển sang lo
lắng ngần ngừ, sợ st.

- Ví dụ 2: Thơ Giữa vòng gió thơm

+ c diễn cảm: 8 câu thơ đâud đọc với giọng chậm rãI thể hiện sự băn
khoăn , lo lắng, 4 câu thơ tiếp theo đọc với nhịp độ bình thờng, nhấn vào
các từ ”nhỏ nhắn”, “ phe phẩy”, “ đều đều”, “ rung rinh”. Các câu thơ tiếp
theo đọc chậm rãI thể hiện tình cảm u mến quan tâm chăm sóc.

Bài thơ chủ yếu đọc theo nhịp: 2:2

Chỉ có một số câu sau đọc theo nhịp 1. 1.2
Này/ chú/ gà Nâu
Chớ/ gào/ ầm ĩ

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

- Nắm vững đợc đặc điểm sinh lý của trẻ, t duy trực quan hình tợng do
vậy mà việc sử dụng đồ dùng trực quan trong tiết học có vai trị cực kỳ
quan trọng, nó giúp trẻ hứng thú với tác phẩm.

+ Tôi sử dụng đồ dùng trực quan để giới thiệu tác phẩm.

Ví dụ 1: Cơ đa rối tay “ Xin chào các bạn! Đố các bạn biết mình là ai
nào? Mình là Cậu bé Mũi Dài. Có một câu chuyện rất hay nói về chiếc
mũi của mình đấy! Thế các bạn đã biết cha? Hơm nay mình sẽ kể cho
các bạn nghe nhé: Truyện “Cậu bé Mũi Dài”

Ví dụ 2: Cho trẻ xem một đoạn hoạt cảnh phim cảnh thỏ, quạ, nhím
đang cãi nhau cơ hỏi trẻ: Các con có muốn biết vì sao thỏ, quạ, nhím
lại cãi nhau khơng? Muốn biết vì sao lại có chuyện đó xảy ra cô mời
các con cùng xem bộ phim: “Quả táo của ai”

+ Tơi cịn sử dụng đồ dùng trực quan để giảng từ khó, minh hoạ cho
lời trẻ

VÝ dơ: Voi chÝn ngµ, gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao hoặc hình ảnh
của những bông hoa trong bài thơ: Bó hoa tặng cô

Tụi a tranh ra ch cho tr xem kết hợp với lời giảng giải. Trẻ rất thích
thú khi xem cỏc hỡnh nh ú

+ Minh hoạ cho câu chun

Tơi ln dành thời gian su tầm, nghiên cứu để tạo ra những sản phẩm
nh rối tay, rối rẹt và cách sử dụng khác nhau để minh hoạ cho câu
chuyện , bài thơ thêm hấp dẫn.

Ví dụ: Rối bơng, rối rẹt , thơ, quả chín, nhím, dê trắng, dê đen….
+ Sử dụng đồ dùng trực quan li tỏc phm.

Ví dụ: Qua bức tranh cô giáo vẽ về truyện: Chú dê đen Quả thật trẻ
không chỉ hiểu nội dung bức tranh mà còn táI hiện lại trình tự của
truyện qua việc trẻ tự lên sấp xếp lại trình tự của truyện.

+ Trong khi đọc, kể thơ truyện tơI có thể vẽ các nhân vật đơn giản,
giúp trẻ có hứng thú khi đợc tận mắt nhìn các nhân vật trong câu
chuyện, bài thơ của mình từ từ xuất hiện

<i><b>2.3. Sư dụng bài hát và trò chơi</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

- Ví dụ: Để tạo khơng khí sơi nổi, hứng thú vui tơi nhẹ nhàng trong tiết
học thu hút trẻ một cách thích thú , tơi tổ chức tiết học thành một
ch-ơng trình vui có những trị chơi hấp dẫn nh chch-ơng trình “ Vờn cổ tích”,
“Những nhà thơng tháI hoặc chơng trình: “Trị chơi âm nhạc”, “Bé làm
nghệ sĩ” và mở đầu các chơng trình bao giờ cũng có bài hát hớng trẻ
vào nội dung của chơng trình tơi đã sáng tác bài hát (“Ngôi nhà xinh”
dựa vào nhạc và lời bài hát “ Vờn cổ tích”) nội dung bài hát đó nh sau:
“Ngơi mhà xinh đón mừng

Ngơi nhà xinh đón chào

Những em bé xinh tơI muốn trở thành nghệ sĩ
Là ngời nghệ sỹ lồng tiếng cho những bộ phim hay
Là ngời nghệ sĩ đóng kịch trên sân khấu.

Nào bạn ơi! ta cùng nhau đến chơi!”

+ Trong chơng trình “Bé làm nghệ sĩ ” trẻ đợc tìm hiểu và tham gia các
phần thi kiến thức, trả lời các câu hỏi mang nội dung của từng phần, thi
lồng tiếng cho các nhân vật, trẻ thi kể chuyện theo tranh và đợc thi trổ
tài(trẻ đóng kịch, ngâm thơ, hát)

Và với đặc điểm tâm lý của trẻ lứa tuổi này là hiếu động mà hoạt động
cho trẻ làm quen với văn học là hoạt động tĩnh đòi hỏi trẻ phảI tập trung
chú ý cao vì vậy những trị chơI hấp dẫn trẻ thì việc sử dụng câu đố, trị
chơI đồng dao có nội dung liên quan tới tác phẩm là cần thiết.

Ví dụ: Trị chơI có nội dung tác phẩm “Chú Dê Đen”cách chơi: Cơ nói
tên nhân vật trẻ nói đặc điểm nhân vật v ngc li.

Dê trắng dê trắng nhút nhát, nhút nhát
Dê đen - dê đen dũng cảm, dũng cảm

Trẻ vỗ tay: Hoan hô Dê trắng. Bạn dê đáng khen
Ví dụ 2: Cơ đọc câu đố: Trèo cây nhanh thoăn thoắt
Đố bạn biết con gì?

Đầu đội hai cái núm
Miệng kêu be be

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

- §Ĩ cho trẻ phát triển một cách toàn diện thông qua việc làm quen với
văn học tôi luôn tìm cách tích hợp các môn học khác vào bài một cách
nhẹ nhàng, phù hợp.

Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen với truyện: “GÊu con chia quµ”

Tơi đã su tầm bài hát, vận động có nội dung liên quan tới câu chuyện để
đa vào tích hợp trong tiết học. Với truyện: “ Gấu con chia quà” tôi đã lựa
chọn bài hát: “Gia đình Gáu” tơi vào bài bằng hình thức cho trẻ cùng cô
hát và vận động theo lời bài hát “gia đình gấu”. Đây là một bài hát mới,
nhạc nớc ngoài rất vui nhộn, trẻ vừa hát vừa vận động nên rất thích thú.
- Khơng chỉ có thế tơi cịn nghiên cứu và tìm cách ngâm những bài thơ

hay hoặc chuyển lời của những bài thơ đó thành những câu hát,
chuyển từ truyện sang thành thơ, đây cũng là hình thức hay tạo hứng
thú cho trẻ giúp trẻ dễ nhớ, dễ thuộc nội dung bài thơ câu chuyện mà
cô muốn mang đến cho trẻ.

VÝ dụ: Tôi su tầm và phổ nhạc cho bài thơ: Làm anh của Phan Thanh
Nhàn thành bài hát trẻ rất thích.

Ví dụ: Chuyện Quả táo của ai

Trêi vµo cuèi thu Các cháu hÃy bổ
Cây táo cuối rừng Quả táo làm ba
Còn mỗi một quả Mỗi ngời một miếng
Thá b¶o cđa Thá NhÝm liỊn nhanh nhÈu
Thá tr«ng thÊy tríc Bổ táo bốn phần

Quạ bảo của Quạ Mỗi bạn một phần
Vì Quạ hái mà Một phần các bạn
Nhím nói của Nhím Biếu bác Gấu già
Vì Nhím nhặt đợc Bởi bác có cơng
Thế là bọn chúng Giúp mình phân xử
Cứ đứng cãi nhau Mọi thứ công bằng
Bác Gấu thấy vậy Thế là cả bốn
Đi ra và nói Bác cháu cùng ăn
Ai cũng có cơng Táo chín ngon miệng
Cũng đợc ăn táo Thật là vui vui.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

- Với một câu chuyện có tiếng suối chảy róc rách, cịn gì hay hơn khi
nghe giọng kể lại đợc nghe âm thanh thực s của nó. Do vậy, tơi đã dùng
tiếng suối chảy có trong đàn oocgan để đa vào đoạn đầu của truyện: “
Chú Dê Đen”. Lúc gay go nhất là lúc xuất hiện con sói gian ác

TơI dùng âm thanh diễn tả sự hồi hộp. Với một truyện cụ thể, tình tiết cụ
thể ta sử dụng hợp lý đúng lúc, đúng chỗ âm thanh của tiếng đàn sẽ mang

lại hiệu quả đáng kể trong quá trình cho trẻ làm quen với văn học.

<i><b>3</b></i> <b>KÕt qu¶ thùc hiƯn:</b>

Nhận thức đợc tầm quan trọng của việc phát huy tính tích cực của trẻ khi
làm quen với văn học tôI đã thờng xuyên cho trẻ tiếp xúc với các tác
phẩm văn học bằng nhiều hình thức khác nhau nhằm phát huy tính tích
cực của trẻ . Qua thực tiễn giảng dạy tôI thấy học sinh lớp tơI đã có nhiều
tiến bộ rõ rệt về kiến thức văn học, kết quả cụ thể nh sau:

a. VỊ gi¸o dơc:

Trẻ hào hứng có cảm xúc nghệ thuật khi tiếp xúc với tác phẩm văn
học, thể hiện tình cảm yêu ghết rõ ràng với nhân vật. Từ đó, tơI giáo
dục nhân cách trẻ một cách tự nhiên, nhẹ nhàng và thấm sâu.

b. VỊ chÊt lỵng

- Trẻ biết rung động và u thích văn học và có nhu cầu tham gia vào các
hoạt động văn học nghệ thuật.

- Trẻ đợc mở rộng kiến thức về thế giới xung quanh, phát âm chính xác,
phát triển vốn từ, ngơn ngữ cũng nh khả năng diễn đạt của trẻ. Bớc đầu
thể hiện tác phẩm văn học bằng nhiều hình thức khác nhau.

<b>TT</b> <b>Các nội dung</b> <b>Số cháu đạt Tỉ lệ%</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

6. Biết kể chuyện sáng tạo 40 74,1
7. Trẻ thuộc thơ và đọc diễn cảm 47 87,0

Qua thử nghiệm giảng dạy có áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này tơi thấy
trẻ lớp tơi rất hứng thú và tích cực tham gia vào các hoạt động của lớp.
Tất cả các kết quả đã đạt đợc ở trên cho thấy việc đa nội dung cho trẻ
làm quen với tác phẩm văn học, sử dụng những phơng pháp biện pháp để
phát huy tính tích cực của trẻ khi làm quen với văn học trong các tiết học
và các hoạt động của tôi đa vào áp dụng tại lớp mẫu giáo nhỡ B2 là đúng
và phù hợp với trẻ, đem lại hiệu quả cao.

<b>III. Kết thúc vấn đề</b>

Với tầm quan trọng của việc nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn
học nh trên tơi sẽ cố gắng học hỏi, tìm tòi, su tầm và sáng tạo các bài hát,
bài thơ câu chuyện mới để thờng xuyên thay đổi nội dung giáo dục cho
phù hợp với chủ điểm, với bài dạy nhằm thu hút sự tập trung chú ý và
phát huy tính tích cực của trẻ

- Nghiên cứu trớc các nội dung giáo dục để đa ra các phơng pháp, biện
pháp phù hợp với từng loại tiết học

- Bố trí phịng học và góc chơi hợp lý, đồ chơi luôn để ở trạng thái mở
để kích thích trẻ hoạt động.

- Đồ dùng, đồ chơi sử dụng để dạy học phải có màu sắc đẹp, kích thớc
phù hợp.

- Cần học hỏi và nâng cao nghệ thuật lên lớp, phong cách xử lý tình
huống s phạm. Dạy trẻ ở mọi lúc, mọi nơi trong các hoạt động để có
kế hoạch bồi dỡng cho những trẻ yếu, tiếp thu bài chậm.,động viên
khen ngợi kịp thời với trẻ học khá để trẻ cố gắng phát huy những kh
nng ca mỡnh.

- Xây dựng môi trờng học tập.

- Kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trờng trong cơng tác chăm sóc
giáo dục trẻ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

- Tơi có đợc kết quả trên là nhờ sự quan tâm giúp đỡ của ban giám hiệu
nhà trờng đã tạo điều kiện về cơ sở vật chất và cho tôi đợc đi kiến tập
ở trờng mình, cũng nh các trờng bạn.

Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi đã đợc thực hiện kết quả tốt trong
lớp, trong trờng, rất mong nhận đợc sự góp ý của chị em đồng nghiệp và
ban lãnh đạo nhà trờng.

<i>Hà nội , ngày 28 tháng 3 năm 2010</i>

Ngêi viÕt.

</div>

<!--links-->