MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TOÁN KHOẢN PHẢI TRẢ NHÀ CUNG CẤP TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO AASC THỰC HIỆN

MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
KIỂM TOÁN KHOẢN PHẢI TRẢ NHÀ CUNG CẤP TRONG KIỂM TOÁN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO AASC THỰC HIỆN
3.1. Nhận xét chung về công tác kiểm toán tại Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài
chính Kế toán và Kiểm toán (AASC)
Cùng với Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO), Công ty Dịch vụ Tư vấn
Tài chính Kế toán và Kiểm toán (AASC) là một trong hai công ty kiểm toán đầu
tiên tại Việt Nam. Sau hơn 15 năm xây dựng và phát triển, AASC đã đạt được
nhiều thành tựu.
AASC đã có được một số lượng khách hàng đông đảo trong nhiều lĩnh vực
từ sản xuất, thương mại, xây dựng cho đến ngân hàng, tài chính, bảo hiểm… Bằng
trình độ, nghiệp vụ, AASC đã cung cấp cho khách hàng các dịch vụ kế toán, kiểm
toán, tư vấn… với chất lượng cao, đáp ứng được sự tin cậy của khách hàng.
Đạt được những thành công như vậy là do AASC đã xây dựng được một quy
trình kiểm toán hợp lý, chặt chẽ, đem lại hiệu quả cao. Quy trình kiểm toán tại
AASC được xây dựng trên cơ sở lý thuyết kiểm toán, tuân thủ các chuẩn mực kiểm
toán Việt Nam cũng như các chuẩn mực kiểm toán quốc tế được chấp nhận và các
quy định khác của Bộ Tài chính. Trong quá trình thực hiện kiểm toán, các kiểm
toán viên của AASC cũng luôn chú ý tới việc vận dụng các chuẩn mực kiểm toán
vào thực tiễn. Các chuẩn mực được nghiên cứu vận dụng một cách phù hợp với
thực tiễn kiểm toán tại công ty khách hàng.
Về việc trình bày và sắp xếp giấy tờ làm việc, tại AASC, các giấy làm việc
được trình bày và sắp xếp theo trình tự từ tổng quát đến chi tiết, từ kết luận đến các
bằng chứng kiểm toán cụ thể. Trong mỗi hồ sơ kiểm toán, trang tổng hợp luôn ở vị
trí đầu tiên, sau đó là trang kết luận, tiếp đến là chương trình kiểm toán, sau nữa là
các giấy tờ làm việc khác mô tả chi tiết các bước công việc mà kiểm toán viên đã
thực hiện cùng kết quả thu được, cuối cùng là các tài liệu thu thập được từ phía
khách hàng. Hơn nữa, các giấy tờ làm việc được liên hệ với nhau bằng các ký hiệu
tham chiếu. Việc sắp xếp giấy tờ làm việc như vậy cho phép người sử dụng thấy
ngay được kết luận của kiểm toán viên và căn cứ đưa ra kết luận đó. Các trưởng
nhóm, trưởng phòng nghiệp vụ cũng như các thành viên của Phòng kiểm soát chất

lượng có thể dễ dàng soát xét các công việc mà kiểm toán viên đã làm.
Hiện nay, công tác kiểm toán tại AASC được thực hiện một phần trên máy
tính nên đem lại hiệu quả cao hơn. Tuy nhiên, Công ty chưa xây dựng được một
phần mềm làm kiểm toán mang tính chất chuyên ngành và đặc thù nhằm giảm nhẹ
khối lượng công việc. AASC cũng cần xây dựng một quy trình kiểm toán chuẩn áp
dụng thống nhất giữa Trụ sở chính và các chi nhánh của Công ty.
3.2. Nhận xét về công việc của kiểm toán viên
o Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán
Để gia tăng lượng khách hàng hàng năm, ngoài việc nâng cao chất lượng
dịch vụ, AASC còn thực hiện tốt việc tiếp cận với khách hàng. Với những khách
hàng thường xuyên, AASC đã chủ động liên hệ để ký hợp đồng kiểm toán. Với
khách hàng mới, AASC gửi thư chào kiểm toán và còn tham gia đấu thầu.
Công việc lập kế hoạch kiểm toán được AASC thực hiện khá tốt. Ưu điểm
của giai đoạn này là AASC đã xây dựng được hệ thống câu hỏi đánh giá hệ thống
kiểm soát nội bộ khá chi tiết, từ công việc đánh giá nhân sự phòng kế toán đến việc
thực hiện từng khoản mục cụ thể. AASC cũng đã thiết kế được chương trình kiểm
toán chi tiết cho từng khoản mục một cách khoa học và hợp lý, giúp cho việc thực
hiện kiểm toán tiết kiệm được thời gian và chi phí mà vẫn đem lại hiệu quả cao.
Trên thực tế, AASC đã thiết kế sẵn Bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm
soát nội bộ đối với từng chu trình, từng khoản mục. Tuy nhiên, đối với từng khách
hàng cụ thể, kiểm toán viên của AASC đã có sự vận dụng linh hoạt, sáng tạo, thêm
bớt các thử nghiệm kiểm soát sao cho việc đánh giá hệ thống KSNB đạt được mục
tiêu đã đề ra.
Cũng như Bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ, tại AASC,
chương trình kiểm toán chi tiết cũng được thiết kế sẵn cho từng khoản mục trên
báo cáo tài chính. Chương trình kiểm toán là cơ sở để kiểm toán viên tiến hành
công việc kiểm toán, là các bước công việc cụ thể được xây dựng trước để kiểm
toán viên thực hiện nhằm thu thập một cách đầy đủ những bằng chứng kiểm toán
đáng tin cậy.
Nhìn chung, chương trình kiểm toán chi tiết cho từng khoản mục được

AASC thiết kế khá chặt chẽ, được cập nhật thường xuyên. Từng bước công việc cụ
thể được trình bày trên giấy tờ làm việc một cách rõ ràng, chi tiết. Điều đó giúp
cho việc tiến hành kiểm toán đối với kiểm toán viên thuận tiện hơn, tuân theo quy
trình hợp lý đã dựng sẵn. Đối với khoản mục phải trả nhà cung cấp, AASC đã xây
dựng chương trình kiểm toán chi tiết một cách đầy đủ, dễ sử dụng và mang tính chỉ
dẫn cao.
Tuy nhiên, chương trình kiểm toán mẫu chỉ mang tính chất hướng dẫn. Để
chương trình kiểm toán mẫu trở nên khả thi cho từng cuộc kiểm toán, kiểm toán
viên đã có sự lược bỏ, sửa đổi, bổ sung các thủ tục trong chương trình kiểm toán
cho phù hợp với điều kiện cụ thể tại từng đơn vị khách hàng.
o Giai đoạn thực hiện kiểm toán
Bám sát kế hoạch kiểm toán và chương trình kiểm toán chi tiết đã lập, các
kiểm toán viên của AASC đã thực hiện kiểm toán một cách toàn diện các báo cáo
tài chính của khách hàng. Mặc dù thời gian thực hiện cho mỗi cuộc kiểm toán hạn
chế nhưng các kiểm toán viên đã vận dụng linh hoạt các phương pháp, kỹ thuật
kiểm toán để thu thập được các bằng chứng đầy đủ và đáng tin cậy, cần thiết cho
việc đưa ra ý kiến của kiểm toán viên.
Quá trình kiểm toán được thực hiện với các thủ tục kiểm soát, thủ tục phân
tích và thủ tục kiểm tra chi tiết. Tại AASC, công việc kiểm toán được tiến hành
theo khoản mục. Các khoản mục này được thực hiện bởi các kiểm toán viên khác
nhau nhưng giữa các kiểm toán viên luôn có sự phối hợp chặt chẽ với nhau.
o Giai đoạn kết thúc kiểm toán
Đây là giai đoạn cuối cùng của cuộc kiểm toán. Ở giai đoạn này, kiểm toán
viên tổng hợp công việc đã thực hiện và kết quả đã thu được để phát hành Báo cáo
kiểm toán.
Để Báo cáo kiểm toán được phát hành tuân theo chuẩn mực, AASC thực
hiện soát xét rất kỹ lưỡng kết quả kiểm toán do kiểm toán viên và trợ lý kiểm toán
đã thực hiện. Để đưa ra ý kiến kiểm toán cuối cùng, việc soát xét phải được thực
hiện bởi ba cấp là kiểm toán viên chính, trưởng phòng kiểm toán và Ban Giám đốc.
3.3. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm toán khoản phải trả

nhà cung cấp do AASC thực hiện
3.3.1. Kiến nghị về giai đoạn chuẩn bị kiểm toán
o Kiến nghị về việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ:
Ở AASC, việc đánh giá hệ thống KSNB của khách hàng được thực hiện chủ
yếu thông qua Bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ đã dựng sẵn một
cách có hệ thống. Những câu hỏi trong bảng này giúp cho kiểm toán viên xác định
rủi ro kiểm soát khi kiểm toán các khoản mục liên quan tới chu trình. Bảng câu hỏi
cung cấp cho kiểm toán viên sự hiểu biết về hệ thống KSNB, từ đó lập kế hoạch
kiểm toán và xác định các thủ tục cần thiết đối với từng khoản mục trên báo cáo tài
chính.
Tuy nhiên, khi sử dụng Bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ,
Công ty chưa quy định rõ tiêu chí để đưa ra đánh giá hệ thống KSNB là tốt, khá,
trung bình hay kém. Việc đánh giá hệ thống KSNB vẫn chủ yếu dựa vào kinh
nghiệm, khả năng xét đoán của kiểm toán viên. Vì vậy có thể xảy ra trường hợp
các kiểm toán viên khác nhau đưa ra quan điểm khác nhau về tính hiệu quả của hệ
thống KSNB. Từ đó sẽ gây ra khó khăn cho kiểm toán viên trong việc đưa ra kết
luận về hệ thống KSNB của khách hàng.
Để hỗ trợ các kiểm toán viên trong việc đưa ra kết luận về hệ thống KSNB
của khách hàng, AASC nên đưa ra tiêu chí đánh giá dựa trên bảng câu hỏi được
thiết kế. Công ty có thể dùng cách thức cho điểm đối với mỗi câu hỏi được trả lời
Có hoặc Không, khi điểm số thấp hơn một mức nào đó thì hệ thống KSNB được
đánh giá là trung bình hoặc yếu. Việc đưa ra tiêu thức đánh giá không những trợ
giúp cho kiểm toán viên trong việc đánh giá hệ thống KSNB mà còn tạo nên sự
thống nhất trong đánh giá giữa các kiểm toán viên khác nhau.
Mặt khác, theo lý luận về đánh giá hệ thống KSNB, để mô tả hệ thống
KSNB, đối với từng khách hàng cụ thể, kiểm toán viên có thể sử dụng một trong
ba phương pháp hoặc kết hợp cả ba phương pháp: lập Bảng câu hỏi về KSNB, lập
Bảng tường thuật và vẽ các Lưu đồ.
Hiện nay, tại AASC, các kiểm toán viên chủ yếu sử dụng Bảng câu hỏi tìm
hiểu hệ thống KSNB mà ít áp dụng hai phương pháp còn lại. Do đặc điểm của

Bảng câu hỏi về hệ thống KSNB là được thiết kế chung cho tất cả các khách hàng
nên có thể không phù hợp với mọi doanh nghiệp. Do đó, nếu chỉ sử dụng bảng câu
hỏi thì sẽ không phù hợp, dẫn đến cái nhìn phiến diện, không thấy hết được các
điểm mạnh, điểm yếu của hệ thống KSNB.
Một đặc điểm nữa của Bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ là