Bài học kinh nghiệm và kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán thuế GTGT trong kiểm toán Báo cáo tài chính do Công ty AASC thực hiện

Bài học kinh nghiệm và kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình kiểm
toán thuế GTGT trong kiểm toán Báo cáo tài chính do Công ty
AASC thực hiện
I. Nhận xét quy trình kiểm toán thuế GTGT tại Công ty AASC
1. Nhận xét chung
Với mục tiêu cung cấp cho khách hàng những dịch vụ tốt nhất, đảm bảo
quyền lợi cao nhất cho khách hàng, cung cấp những thông tin với độ tin cậy cao
cho công tác quản lý kinh tế tài chính và điều hành công việc sản xuất kinh doanh,
Công ty AASC đã không ngừng bồi dưỡng, nâng cao trình độ nghiệp vụ cho đội
ngũ nhân viên kiểm toán, đồng thời từng bước hoàn thiện quy trình kiểm toán
nhằm đạt được tính chuyên nghiệp trong hoạt động kiểm toán.
Quy trình kiểm toán Báo cáo tài chính của Công ty AASC tương đối hoàn
thiện với ba giai đoạn: lập kế hoạch kiểm toán, thực hiện kiểm toán và kết thúc
kiểm toán.
Về giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán:
Đây là giai đoạn đầu tiên của mỗi cuộc kiểm toán. Vai trò quan trọng của
giai đoạn này đã được khẳng định thông qua các Chuẩn mực kiểm toán quốc tế
cũng như Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam.
Chuẩn mực kiểm toán thứ tư trong 10 Chuẩn mực kiểm toán được thừa nhận
rộng rãi đòi hỏi: “ công tác kiểm toán phải được lập kế hoạch đầy đủ và các trợ lý,
nếu có, phải được giám sát đúng đắn”.
Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 300, cũng quy định rõ: “ Kế hoạch kiểm
toán phải được lập cho mọi cuộc kiểm toán. Kế hoạch kiểm toán phải được lập một
cách thích hợp nhằm đảm bảo bao quát hết các khía cạnh trọng yếu của cuộc kiểm
toán; phát hiện gian lận, rủi ro và những vấn đề tiềm ẩn; và đảm bảo cuộc kiểm
toán được hoàn thành đúng thời hạn.”
Tại Công ty AASC việc lập kế hoạch thường được thực hiện chu đáo cho cả
kế hoạch chiến lược và kế hoạch tổng quát. Kế hoạch chiến lược được lập đối với
các khách hàng ký hợp đồng thực hiện kiểm toán trong nhiều năm và khách hàng
có quy mô lớn, phức tạp. Việc lập kế hoạch chiến lược càng được thực hiện tốt thì
hiệu quả công tác kiểm toán càng cao, chất lượng dịch vụ cung cấp được tăng lên

đồng thời nâng cao khả năng duy trì và mở rộng khách hàng, nhất là lượng khách
hàng thường xuyên.
Lập kế hoạch tổng quát được thực hiện với mọi khách hàng. Công ty AASC
làm tốt công tác này ngay từ bước ban đầu từ chuẩn bị kế hoạch kiểm toán cho đến
việc thu thập các thông tin cơ sở, các thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng
cũng như nghiên cứu hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng.
Một trong những nguyên nhân giúp AASC duy trì được một lượng khách
hàng thường xuyên tương đối lớn và mở rộng được nhiều khách hàng mới là khả
năng tiếp cận nhanh chóng với khách hàng, có được sự hợp tác với khách hàng
giúp cho cuộc kiểm toán được tiến hành thuận lợi, tiết kiệm thời gian và đạt hiệu
quả cao.
Thực tế cho thấy thông qua tìm hiểu kỹ hệ thống kiểm soát nội bộ khách
hàng kết hợp với các kết luận thu được trong quá trình thực hiện kiểm toán, Công
ty AASC đã giúp khá nhiều khách hàng hoàn thiện hơn công tác kế toán và nâng
cao tính hiệu lực của hệ thống kiểm soát nội bộ bằng những đề xuất kịp thời thể
hiện trong Thư quản lý.
Giai đoạn thực hiện kiểm toán:
Trên cơ sở kế hoạch kiểm toán đã được lập đầy đủ về thời gian, mục tiêu,
phạm vi tiến hành kiểm toán và dựa trên chương trình kiểm toán đã xây dựng,
các kiểm toán viên AASC tiến hành kiểm toán chi tiết một cách toàn diện.
Cách tiếp cận kiểm toán của AASC là kiểm toán theo các khoản mục, tuy
nhiên khi thực hiện kiểm toán các kiểm toán viên đã kết hợp chặt chẽ giữa những
khoản mục có liên quan thông qua việc trao đổi, thống nhất từng phần việc của
từng người thực hiện, cùng thảo luận giải quyết các vấn đề phát hiện, tăng khả
năng gắn kết giữa các phần việc.
Giai đoạn kết thúc kiểm toán:
Nếu như kết quả công việc của giai đoạn trước là những bằng chứng kiểm
toán đã thu thập được thì kết quả của giai đoạn này là kết luận thích đáng về tính
trung thực và hợp lý của các thông tin trên Báo cáo tài chính của khách hàng.
Một kết luận hợp lý được kiểm toán viên đưa ra dựa trên việc đánh giá

tính đầy đủ và hợp lý của các bằng chứng đã thu được kết hợp với những nhận
định mang tính nhà nghề. Tại AASC việc đưa ra ý kiến về tính trung thực và hợp
lý của các thông tin trên Báo cáo tài chính luôn được thực hiện với thái độ thận
trọng nghề nghiệp cao.
2. Nhận xét về quy trình kiểm toán thuế GTGT tại AASC
Qua việc tìm hiểu quy trình kiểm toán thuế GTGT của Công ty AASC tại
Công ty TMTH ABC có thể thấy quy trình kiểm toán thuế GTGT của Công ty
AASC khá hoàn thiện, thông qua việc thiết kế các mục tiêu trong kiểm toán thuế
GTGT và thiết kế chương trình kiểm toán đối với hai khoản mục thuế GTGT đầu
vào và thuế GTGT đầu ra.
II. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán thuế GTGT
trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty dịch vụ tư vấn tài chính kế toán
và kiểm toán
1. Một số đề xuất đối với quy trình kiểm toán Báo cáo tài chính của
AASC
Quy trình kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty AASC khá hoàn thiện và
ngày càng được bổ sung và hoàn thiện hơn nữa nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ
cung cấp. Trong điều kiện cạnh tranh khá gay gắt giữa các Công ty kiểm toán trong
nước với các Công ty kiểm toán nước ngoài, giữa các công ty kiểm toán trong
nước với nhau đã đặt ra yêu cầu ngày càng cao đối với dịch vụ kiểm toán. Việc
hoàn thiện quy trình kiểm toán luôn được đặt ra và là một trong những mối quan
tâm hàng đầu của AASC.
1.1. Đề xuất về phương pháp chọn mẫu trong kiểm toán BCTC:
Về lý luận trong kiểm toán BCTC có hai phương pháp chọn mẫu là chọn
mẫu xác suất và chọn mẫu phi xác suất. Công ty AASC đang áp dụng chọn mẫu
theo nhận định nhà nghề (xem xét những nghiệp vụ bất thường) và chọn mẫu
theo quy mô (những nghiệp vụ có số phát sinh lớn), đây là hai loại hình của
phương pháp chọn mẫu phi xác suất.
Phương pháp chọn mẫu phi xác suất phát huy hiệu quả trong những
trường hợp các sai sót trọng yếu phân bổ tập trung theo khối quần thể xác định,

quy mô tổng thể không lớn, và kiểm toán viên là người có kinh nghiệm hay ít ra
cũng hiểu rất rõ đối tượng kiểm toán.
Trong trường hợp sai sót trọng yếu không tập trung mà lại phân bố đều
trong quần thể thì phương pháp chọn mẫu xác suất lại phát huy tác dụng và có
thể cho hiệu quả cao hơn. Vì thế, bên cạnh việc sử dụng phương pháp chọn mẫu
phi xác suất, Công ty nên áp dụng thêm phương pháp chọn mẫu xác suất trong
trường hợp cần thiết.
Chọn mẫu xác suất có thể dựa vào bảng số ngẫu nhiên, cách chọn mẫu hệ
thống hay chọn ngẫu nhiên bằng máy tính. Mỗi cách chọn đều có ưu điểm riêng
và điều kiện áp dụng không giống nhau, trong trong thời gian tới cùng với quá
trình hoàn thiện quy trình kiểm toán, Công ty sẽ chọn được phương pháp chọn
mẫu tối ưu và phù hợp nhất.
1.2. Đề xuất về việc sử dụng Bảng kê xác minh:
Trong quá trình thực hiện kiểm toán, các kiểm toán viên ở AASC đều có
sử dụng phương pháp xác minh trong thu thập bằng chứng kiểm toán song chưa
sử dụng bảng kê xác minh trong hồ sơ kiểm toán.
Bảng kê xác minh có thể sử dụng trong trường hợp kiểm toán viên kiểm
tra chứng từ và thấy thiếu chữ ký người phê duyệt, thiếu chữ ký người nhận tiền
đối với phiếu chi, thiếu chứng từ gốc song kiểm toán viên lại không có những
bằng chứng cụ thể về các sai phạm này. Thông tin trên bảng kê xác minh có thể
cho thấy nội dung sai phạm, quy mô sai phạm và những đối tượng trực tiếp và
gián tiếp có liên quan đến sai phạm.
Việc sử dụng Bảng kê xác minh cũng cần xem xét đến yếu tố thời gian và
hiệu quả kiểm toán tuy nhiên Bảng kê xác minh cũng là một tài liệu minh chứng
cho quá trình thực hiện kiểm toán và là tài liệu có ích trong thuyết trình Báo cáo
kiểm toán.
2. Một số đề xuất đối với quy trình kiểm toán thuế GTGT
2.1. Đề xuất về việc sử dụng bảng câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ
cho khoản mục thuế GTGT.
Các kiểm toán viên ở AASC có tìm hiểu về hệ thống kiểm soát nội bộ của

khách hàng song chưa thể hiện những hiểu biết đó một cách đầy đủ trên bảng
câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ. Công việc tìm hiểu về hệ thống kiểm soát
nội bộ đối với phần thuế GTGT có thể đựoc thể hiện tập trung trên hồ sơ như
sau:
Bảng câu hỏi về hệ thống KSNB đối với phần thuế GTGT
S
T
T
Câu hỏi Trả lời
Ghi
chú
1 Tìm hiểu về chính sách kế toán.
- Công ty có thuộc diện chịu thuế GTGT
không?
- Nếu có thì theo phương pháp nào?
- Liệt kê các loại hình hoạt động SXKD
ứng với các tỷ lệ thuế suất.
2 Tìm hiểu về hệ thống kiểm soát nội bộ.
- Việc tính toán, kê khai và nộp thuế được
thực hiện như thế nào?
- Hoá đơn được sử dụng tại đơn vị là hoá
đơn đặc thù hay do Bộ Tài chính phát hành? Quản
lý và sử dụng hoá đơn như thế nào?
- Hệ thống tài khoản, sổ sách kế toán theo
dõi việc phát sinh và nộp các khoản thuế có hoàn
chỉnh hay không?