Thuốc nam phòng trị bệnh gan mật

Thuốc nam phòng trị bệnh gan mật

Quả cúc gai
Theo luật "Quy loại ngũ hành" của YHCT, năm "Canh Dần" được ghép
vào hành mộc, mà tạng can, phủ đởm trong cơ thể cũng thuộc về hành mộc. Và
cứ theo cách tư duy, diễn giải của ngũ hành thì các bệnh của tạng can, phủ đởm,
tức bệnh của gan và mật vào năm Canh Dần sẽ dễ gia tăng.
Khi đón mùa xuân về, đồng thời với cái náo nhiệt, tưng bừng của những ngày
đầu năm mới thì cũng kèm theo cái nồng nàn, hừng hực của "men say" với đủ các loại
mẫu hình của rượu, bia "nội, ngoại". Mà đã nói đến "rượu, bia " thì cái cơ quan đầu
tiên trong cơ thể phải gánh chịu lại là gan và mật. Như ta đã biết, gan tiết ra men, mật
(acid mật), là tạng giữ nhiều chức năng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể:
Chuyển hóa và tồn trữ các chất dinh dưỡng trong thức ăn để tạo ra năng lượng phục
vụ cho mọi hoạt động sống của cơ thể. Ngoài ra, gan còn có chức năng giải độc rượu.
Mà cứ làm cái nhiệm vụ giải độc mãi thì gan cũng sẽ đến lúc "qụy", là cái điều không
thể tránh khỏi. Do đó việc điều chỉnh "chén rượu, lon bia để mừng xuân mới" một
cách hợp lý là vấn đề mà mọi người cần quan tâm.

Hơn nữa, sang xuân tiết trời ấm áp hơn, song lại hay kèm theo mưa phùn, ẩm
ướt... và đó cũng là các yếu tố thuận lợi cho việc phát triển, lây lan các chủng loại vi
khuẩn, virut nói chung và không loại trừ các loại virut viêm gan. Xin giới thiệu một số
loại thuốc nam có tác dụng điều trị các bệnh viêm gan virut.

Cúc gai

Vị thuốc là quả của cây cúc gai (Silybium marianum (L.) Gaertn), họ cúc
(Asteraceae). Người ta thu hoạch quả già, quả chín, phơi khô hoặc sấy khô ở nhiệt độ
50-60oC rồi đóng gói vào các túi chống ẩm, để nơi khô ráo thoáng mát, thường xuyên
kiểm tra, đề phòng sâu mọt, nấm mốc phá hoại.

Cúc gai có vị đắng, tính hàn. Quy kinh can, đởm, phế. Có tác dụng thư can, lợi

mật, thanh nhiệt giải độc. Dùng điều trị các chứng can đởm thấp nhiệt, các bệnh viêm
gan, viêm túi mật, bệnh đau gan, vàng da... Ngoài ra còn được dùng để trị ho suyễn
lâu ngày, mụn nhọt sưng đau. Ngày dùng 4-6g, dưới dạng thuốc sắc, hoặc phối hợp với
các vị thuốc khác, đóng trong các nang mềm.

Actisô

Hoa actiso.

Vị thuốc là lá của cây actisô là cây thuộc thảo, cao đến 1-1,2m, có thân ngắn
thẳng và cứng, phủ một lớp lông trắng như bông. Lá to, dài, mọc so le, phiến lá xẻ
thùy sâu và có răng cưa không đều. Cụm hoa to mọc ở ngọn có mầu đỏ tím hoặc tím
lơ. Ở Việt Nam, actisô thích hợp với điều kiện xứ mát như Đà Lạt (Lâm Đồng), Sapa
(Lào Cai), Tam đảo (Vĩnh Phúc).

Trong actisô có chứa các thành phần flavonoid: cynarosid (luteolin - 7- D -
glucopyrano - glucosid); scolymosid (luteolin - 7- rutinosid); cynarotriosid (luteolin - 7
- rutinosid - 3' - glucosid); các acid hữu cơ: cynarin, acid lactic, malic, fumaric,
succinic...; các enzym: oxydase, peroxydase, catalase; các chất đắng, inulin, tanin...

Actisô có tác dụng lợi mật rất tốt, làm tăng lượng nước tiểu và lượng urê trong
nước tiểu, làm giảm nồng độ cholesterol máu và urê máu.

Actisô được dùng để phòng và trị các bệnh viêm gan virut, các bệnh viêm gan
mật nói chung, các bệnh viêm thận cấp mạn tính, các bệnh sưng đau xương khớp. Còn
được dùng với tính chất giải độc cơ thể, giúp cho việc tiêu hóa tốt hơn. Có thể dùng
dưới dạng chè hãm hoặc sắc uống hàng ngày với liều 10-12g lá khô; hoặc phối hợp với
kim tiền thảo, xa tiền thảo, đồng lượng, sắc uống hàng ngày khi bị viêm gan, mật,
viêm thận, bàng quang. Ngoài lá, hoa, rễ, thân cây cũng được dùng với tính chất lợi
gan mật.

Diệp hạ châu

Còn gọi là cây chó đẻ răng cưa (Phyllantus urinaria L.), họ thầu dầu
(Euphorbiaceae). Diệp hạ châu là cây thuộc thảo sống hàng năm. Toàn cây có màu
xanh. Thân nhẵn, mọc thẳng đứng, mang cành nhỏ. Hoa đơn tính, nhỏ, mọc ở kẽ lá,
hoặc đầu cành, màu đỏ nâu. Quả nang, hình cầu nhỏ, mầu đỏ hơi xám nhạt, xếp thành
hàng dọc, dưới lá. Diệp hạ châu mọc hoang ở nhiều nơi trên nước ta. Hiện đã được
trồng với diện tích lớn để lấy nguyên liệu sản xuất thuốc trị viêm gan.

Trong diệp hạ châu có các thành phần flavonoid, alcaloid phyllanthin
phyllantin, phyllantidin và các hợp chất hypophyllanthin, niranthin, phylteralin.

Dịch chiết của diệp hạ châu có tác dụng ức chế mạnh virut HBV thông qua cơ
chế ức chế enzym ADNp (ADNpolymerase) của HBV và làm giảm HbsAg và Anti-
HBs. Với nồng độ 5mg, chất chiết từ cây thuốc này có tác dụng ức chế phản ứng
HbsAg - Anti - HbsAg, khoảng 60%. Với liều 900mg/ngày có tới 50% yếu tố lây
truyền của viêm gan virut B (HBV) trong máu đã mất đi sau 30 ngày sử dụng diệp hạ
châu. Để trị viêm gan vàng da, có thể dùng diệp hạ châu 40g, mã đề 20g, dành dành