Phân tích và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
--------o0o--------

NGUYỄN NGỌC LINH

PHÂN TÍCH VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CỦA
HUYỆN YÊN SƠN, TỈNH TUYÊN QUANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
--------o0o--------

NGUYỄN NGỌC LINH

PHÂN TÍCH VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CỦA
HUYỆN YÊN SƠN, TỈNH TUYÊN QUANG

Chuyên ngành : Quản lý kinh tế

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
PGS. TS. NGUYỄN ÁI ĐOÀN

HÀ NỘI - 2018


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi và các số liệu nêu
trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chƣa từng đƣợc
ai công bố trong bất kỳ cơng trình khoa học nào.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Ngọc Linh

i


LỜI CẢM ƠN

Để hồn thành luận văn này, tơi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS.
Nguyễn Ái Đồn đã tận tình hƣớng dẫn trong suốt q trình viết luận văn tốt
nghiệp; các thầy, cô là giảng viên Viện Kinh tế và Quản lý Trƣờng Đại học Bách
khoa Hà nội đã tận tình truyền đạt kiến thức cho tôi trong suốt thời gian học tập.
Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo phịng Tài chính - Kế hoạch huyện Yên
Sơn, tỉnh Tuyên Quang, đồng nghiệp và các cán bộ chuyên môn nghiệp vụ tại các
cơ quan, đơn vị có liên quan trên địa bàn huyện đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi
nghiên cứu, thu thập dữ liệu hoàn thành luận văn này.

Tuyên Quang, ngày

tháng

năm 2018

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Ngọc Linh

ii


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
MỤC LỤC ................................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG ................................................................................................ vii
DANH MỤC HÌNH ................................................................................................ viii
PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............................................................2
3. Mục tiêu nghiên cứu ..............................................................................................3
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .........................................................................4
5. Phƣơng pháp nghiên cứu trong luận văn...............................................................4
6. Kết cấu của luận văn .............................................................................................4
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN
SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI CÁC ĐỊA PHƢƠNG CẤP HUYỆN .................................6
1.1. Khái quát chung về ngân sách nhà nƣớc và phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc6
1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nƣớc ............................................................................ 6

1.1.2. Tổ chức hệ thống và phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc ............................. 8
1.2. Ngân sách nhà nƣớc cấp huyện và quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc
cấp huyện .................................................................................................................9
1.2.1. Khái niệm ngân sách nhà nƣớc cấp huyện và quản lý chi thƣờng xuyên ngân
sách nhà nƣớc cấp huyện ............................................................................................... 9
1.2.2. Nội dung quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp huyện .............13
1.3. Các chỉ tiêu, phƣơng pháp đánh giá công tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN
cấp huyện ..............................................................................................................19
1.3.1. Các chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN cấp huyện 19
1.3.2. Phƣơng pháp đánh giá công tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN cấp huyện
.......................................................................................................................................21

iii


1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN cấp
huyện .....................................................................................................................22
1.4.1. Nhóm yếu tố thuộc mơi trƣờng bên ngồi........................................................22
1.4.2. Các nhân tố bên trong ........................................................................................24
1.5. Kinh nghiệm quản lý chi thƣờng xuyên NSNN cấp huyện .............................26
1.5.1. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nƣớc của một số địa phƣơng ..........26
1.5.2. Bài học kinh nghiệm ..........................................................................................30
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1..........................................................................................30
CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN
NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN TẠI HUYỆN YÊN SƠN ....................32
2.1. Giới thiệu chung về điều kiện kinh tế - xã hội huyện Yên Sơn...........................32
2.1.1. Quá trính hình thành và phát triển.....................................................................32
2.1.2. Đặc điểm địa lý .................................................................................................32
2.1.3. Khái qt tình hính kinh tế - xã hội và dân cƣ .................................................33
2.2. Phân tích cơng tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN cấp huyện ở Yên Sơn .....34

2.2.1. Bộ máy quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc của chính quyền
huyện Yên Sơn .............................................................................................................35
2.2.2. Kết quả thực hiện thu, chi NSNN của huyện những năm gần đây .................39
2.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp
huyện .............................................................................................................................42
2.2.4. Phân tích các nội dung quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp
huyện .............................................................................................................................44
2.2.5. Phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý chi thƣờng xuyên
NSNN cấp huyện ở Yên Sơn .......................................................................................67
2.3. Kết luận chung về công tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN huyện Yên Sơn
...............................................................................................................................71
2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc trong công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện
giai đoạn 2015 - 2017 ...................................................................................................71
2.3.2. Hạn chế và những nguyên nhân trong quản lý chi thƣờng xuyên NSNN
của huyện Yên Sơn .....................................................................................................75
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2..........................................................................................79

iv


CHƢƠNG 3 GIẢI PHÁP HỒN THIỆN CƠNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƢỜNG
XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CỦA HUYỆN YÊN SƠN, TỈNH TUYÊN
QUANG ....................................................................................................................81
3.1. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và định hƣớng hoàn thiện quản lý chi thƣờng
xuyên NSNN cấp huyện ở Yên Sơn.......................................................................81
3.1.1 .Mục tiêu phát triển kinh tế xã hội huyện Yên Sơn .....................................81
3.1.2. Định hƣớng hoàn thiện quản lý chi thƣờng xuyên NSNN cấp huyện ở n
Sơn.................................................................................................................................84
3.2. Giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN của huyện Yên
Sơn ........................................................................................................................85

3.2.1. Giải pháp 1: Hoàn thiện hệ thống định mức phân bổ dự toán chi thƣờng
xuyên ngân sách cấp huyện .......................................................................................85
3.2.2. Giải pháp 2: Tổ chức tập huấn nghiệp vụ quản lý tài chính - ngân sách cho
cán bộ cơng chức, viên chức liên quan đến cơng tác kế tốn, quản lý chi NSNN ...87
3.2.3. Giải pháp 3: Thực hiện kết nối đồng bộ các phần mềm quản lý tài chính
- ngân sách đến tất cả các đơn vị sử dụng ngân sách ............................................90
3.3. Một số kiến nghị ...............................................................................................91
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3..........................................................................................94
KẾT LUẬN ...............................................................................................................95
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................97

v


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CT-XH

: Chính trị - xã hội

CTX

: Chi thƣờng xun

CNH-HĐH

: Cơng nghiệp hóa - hiện đại hóa

CNTT

: Cơng nghệ thơng tin

HCSN

: Hành chính sự nghiệp

HĐND

: Hội đồng nhân dân

KBNN

: Kho bạc nhà nƣớc

KT-XH

: Kinh tế - xã hội

NSĐP

: Ngân sách địa phƣơng

NSTW

: Ngân sách trung ƣơng

NSNN

: Ngân sách nhà nƣớc

GD-ĐT

: Giáo dục đào tạo

QLHC

: Quản lý hành chính

QP-AN

: Quốc phịng, an ninh

TDTT

: Thể dục thể thao

XDCB

: Xây dựng cơ bản

UBND

: Ủy ban nhân dân

vi


DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Tình hình chi thƣờng xuyên NSNN huyện Sơn Dƣơng những năm qua 27
Bảng 1.2: Tình hình chi thƣờng xuyên NSNN huyện Chiêm Hóa những năm qua: .....28

năm 2015 - 2017 (ĐVT: triệu đồng) .........................................................................29
Bảng 2.1. Tổng hợp thu NSNN huyện Yên Sơn 2015 - 2017 ..................................40
Bảng 2.2. Tổng hợp chi NSĐP huyện Yên Sơn giai đoạn 2015-2017......................41
Bảng 2.3: Định mức phân bổ dự toán chi thƣờng xuyên cấp huyện .........................47
Bảng 2.4. Tổng hợp dự toán chi thƣờng xuyên NSNN cấp huyện tại huyện Yên Sơn
(2015 - 2017) .............................................................................................................50
Bảng 2.5. Tổng hợp kết quả chi thƣờng xuyên NSNN cấp huyện n Sơn (20152017)..........................................................................................................................52
Bảng 2.6. Phân tích tình hình thực hiện dự tốn chi thƣờng xun NSNN của huyện
Yên Sơn (2015-2017) ................................................................................................54
Bảng 2.7. Thống kê đơn vị chậm nộp báo cáo quyết toán các năm từ 2015 đến 2017
...................................................................................................................................61

vii


DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ

Hình 1.1: Cơ cấu tổ chức của hệ thống NSNN Việt Nam ..........................................8
Hình 1.2: Tình hình chi thƣờng xuyên NSNN huyện Sơn Dƣơng năm 2015 - 2017
...................................................................................................................................27
Hình 1.3: Tình hình chi thƣờng xuyên NSNN huyện Chiêm Hóa ............................29
Hình 2.1 : Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý ngân sách huyện Yên Sơn ....................35
Hình 2.2 Tình hình thực hiện dự tốn chi thƣờng xun NSNN cấp huyện tại Yên
Sơn (2015-2017) - (ĐVT: tỷ đồng) ...........................................................................55

viii


PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Thời gian qua, hoạt động quản lý ngân sách ở nƣớc ta đã có những bƣớc cải
cách, hồn thiện và đạt đƣợc một số thành tựu đáng ghi nhận: tăng cƣờng tiềm lực
tài chính đất nƣớc; quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia; xây dựng NSNN
(NSNN) lành mạnh; thúc đẩy sử dụng vốn và tài sản nhà nƣớc tiết kiệm, có hiệu
quả; tăng tích lũy để thực hiện CNH, HĐH đất nƣớc; góp phần vào đảm bảo các
nhiệm vụ QP-AN và đối ngoại.
Chi ngân sách nhà nƣớc là một trong những cơng cụ của chính sách tài chính
quốc gia, là khâu quan trọng trong điều tiết kinh tế, có tác dụng rất lớn đối với sự ổn
định, phát triển KTXH của đất nƣớc, nhất là trong quá trình hội nhập thế giới.
Trong giai đoạn nền kinh tế khó khăn, thu ngân sách không đạt tuy nhiên các nhiệm
vụ chi vẫn phải thực hiện. Hiện tƣợng bội chi ngân sách nhà nƣớc thƣờng xuyên
xảy ra. Để quản lý thống nhất nền tài chính, sử dụng tết kiệm, có hiệu quả ngân sách
và tài sản nhà nƣớc, tăng tích luỹ nhằm thực hiện cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nƣớc theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa, Quốc hội đã thông qua Luật ngân sách nhà
nƣớc ngày 16/12/2002, đã quy định rõ, đầy đủ về trách nhiệm, quyền hạn của các cơ
quan quản lý chi ngân sách nhà nƣớc, đặc biệt trong việc lập, chấp hành, kiểm soát
và quyết toán ngân sách nhà nƣớc.
Ngân sách huyện chính là một bộ phận của ngân sách Nhà nƣớc, là một cơng
cụ giúp chính quyền huyện thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. Ngân sách
huyện cũng bao gồm các hoạt động thu và chi ngân sách. Chi thƣờng xuyên là một
trong những nội dung của chi ngân sách huyện. Chi thƣờng xuyên ảnh hƣởng tới
các hoạt động xã hội, thông tin, hoạt động kinh tế của huyện….Vì vậy mà quản lý
đƣợc hoạt động chi thƣờng xuyên ngân sách huyện sẽ giúp huyện thực hiện đƣợc
các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của huyện, góp phần nâng cao đời sống vật
chất, tinh thần của ngƣời dân trong huyện.
Trong những năm qua, huyện Yên Sơn là địa phƣơng có số thu, chi ngân sách
đạt mức cao trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Điều này cho thấy, công tác quản lý
NSNN, đặc biệt công tác quản lý chi ngân sách đƣợc thực hiện tốt từ khâu phân cấp
quản lý, lập và giao dự toán chi, phân bổ nguồn chi, kiểm soát nguồn chi... Tuy nhiên,

trong q trình thực hiện cơng tác chi ngân sách vẫn không tránh khỏi những hạn chế,
bất cập trong quá trình quản lý chi NSNN. Hệ quả là gây ra thất thốt, lãng phí, sử
1


dụng các nguồn chi cịn chƣa đúng mục đích...Do đó, cần có những giải pháp thiết
thực để góp phần nâng cao cơng tác chi ngân sách ở địa phƣơng. Vì vậy đề tài “Phân
tích và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước của huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang” đƣợc chọn làm luận văn thạc sỹ.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Qua quá trình tìm hiểu thực tế và tra cứu tại các thƣ viện, các website cho
thấy, trong thời gian gần đây ở Việt Nam cũng đã có một số đề tài và bài viết
nghiên cứu liên quan đến hồn thiện cơng tác chi ngân sách nhà nƣớc nói chung,
các huyện nói riêng. Có thể nêu lên một số cơng trình chủ yếu sau đây:
Trong đề tài “Tăng cường quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước có hiệu
quả trên địa bàn thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh” của tác giả Nguyễn Thị Hoa (năm
2011), cũng xây dựng đƣợc mơ hình khung lý thuyết về công tác thu, chi ngân sách
nhà nƣớc cấp huyện gồm các nội dung chủ yếu: lập dự toán thu, chi ngân sách; chấp
hành dự toán thu, chi ngân sách; kiểm sốt thu, chi ngân sách. Nêu sơ bộ về tình
hình KTXH thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Phân tích thực trạng công tác thu chi
ngân sách nhà nƣớc cấp huyện tại thị xã Từ Sơn theo các nội dung: lập dự toán thu,
chi ngân sách, chấp hành dự toán thu, chi ngân sách, kiểm soát dự toán thu, chi
ngân sách. Từ thực trạng công tác thu, chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện tại thị xã
Từ Sơn, tác giả đã đƣa ra giải pháp để hồn thiện cơng tác thu, chi ngân sách nhà
nƣớc cấp huyện tại thị xã Từ Sơn. Tuy nhiên, trong đề tài này tác giả chủ yếu đi sâu
vào đánh giá thực trạng thu, chi ngân sách cấp huyện tại thị xã Từ Sơn mà chƣa đƣa
ra đƣợc giải pháp tối ƣu về hoàn thiện công tác thu, chi ngân sách nhà nƣớc cấp
huyện tại thị xã Từ Sơn.
Trong đề tài “Hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện, tại
huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An Phạm Thanh Hải (năm 2013) còn chỉ ra là để tăng

cƣờng hiệu lực trong công tác quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật đối với quản lý ngân
sách nhà nƣớc cần đổi mới một cách hiệu quả và sâu sắc cơng cụ quản lý, trong đó
đội ngũ cán bộ quản lý là quan trọng nhất. Để xây dựng và phát triển nền kinh tế thị
trƣờng, nhà nƣớc phải sử dụng một hệ thống các công cụ quản lý vĩ mơ nhƣ kế
hoạch, chính sách, các cơng cụ tài chính, pháp luật... Việc sử dụng các cơng cụ này
thể hiện thông qua hoạt động của các cơ quan, đơn vị trong bộ máy nhà nƣớc và đội
ngũ cán bộ, công chức nhà nƣớc. Tác giả cũng khẳng định, việc thực hiện quản lý
tốt nguồn thu và nhiệm vụ chi ngân sách, đảm bảo chất lƣợng và hiệu quả, thu đúng
và đầy đủ theo quy định pháp luật tạo môi trƣờng kinh doanh công bằng giữa các
đối tƣợng kinh doanh, chi ngân sách tiết kiệm, hiệu quả đáp ứng yêu cầu thực hiện
2


nhiệm vụ chính trị của từng cấp chính quyền, từng đơn vị góp phần thúc đẩy huyện
Quỳnh Lƣu phát triển ngày càng nhanh và bền vững.
Vũ Ngọc Tuấn, Đàm Văn Huệ (2014) Nhìn lại nguyên tắc ngân sách
thường niên theo quan niệm cổ điển và việc tuân thủ nguyên tắc trong quản lý
ngân sách tại Việt Nam, bài viết chỉ ra nguyên tắc ngân sách thƣờng niên là một
trong 4 nguyên tắc cơ bản về ngân sách theo quan niệm cổ điển. Sự xuất hiện và
phát triển của nguyên tắc ngân sách thƣờng niên đồng hành với sự phát triển của
dân chủ, đáp ứng yêu cầu minh bạch, hiệu quả trong chi tiêu ngân sách của
Chính phủ từ phía ngƣời dân và đƣợc thừa nhận tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Tại Việt Nam, nguyên tắc ngân sách thƣờng niên đã đƣợc thể chế hóa trong
Luật ngân sách nhà nƣớc, song chƣa đƣợc tuân thủ đầy đủ, thể hiện thông qua
các quy định về ứng trƣớc dự toán ngân sách và chuyển nguồn ngân sách. Bởi
vậy, nghiên cứu này đƣợc thực hiện để làm rõ hơn các nội dung của nguyên tắc,
phân tích việc thực hiện nguyên tắc tại Việt Nam gắn với quy định về ứng
trƣớc dự toán ngân sách, chuyển nguồn ngân sách và đề ra giải pháp để hoàn
thiện các quy định này trong thời gian tới.
Đề tài “ Hồn thiện cơng tác quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện,

tại huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An” 2015 của tác giả Nguyễn Trƣờng Thi
cũng đã nêu lên một số biện pháp nhằm quản lý chi ngân sách nhà nƣớc cấp
huyện và nêu lên giải pháp quan trọng nhất nhƣng các biện pháp để khắc phục,
nâng cao trình độ quản lý cịn q ít và chƣa thiết thực, chủ yếu còn nặng vai
trò quản lý của phòng TCKH.
Nhìn chung các cơng trình, đề tài nghiên cứu trên đã phân tích khái niệm cơng
tác chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện, thực trạng công tác chi ngân sách ở các đơn
vị và đƣa ra các giải pháp để hồn thiện cơng tác chi ngân sách huyện trong khn
khổ một huyện với những đặc điểm khác nhau của huyện đó. Tuy nhiên, các cơng
trình, đề tài trên chƣa làm rõ đƣợc đặc điểm chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện và
đặc điểm của công tác chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện; chƣa làm rõ đƣợc các
mối quan hệ trong công tác chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện để đƣa ra các giải
pháp cụ thể trong công tác chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện, vì thế trong khuyến
nghị hồn thiện vẫn cịn dừng lại ở những điểm chung.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chung: Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi thƣờng
xuyên ngân sách nhà nƣớc của huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang dựa trên cơ sở

3


phân tích thực trạng cơng tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc của
huyện.
Mục tiêu cụ thể:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về NSNN và quản lý chi thƣờng xuyên NSNN.
- Phân tích thực trạng, đánh giá những mặt tích cực, hạn chế và nguyên nhân
trong quản lý chi thƣờng xuyên NSNN cấp huyện giai đoạn 2015-2017.
- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý chi thƣờng xuyên NSNN cấp
huyện tại huyện Yên Sơn giai đoạn tiếp theo.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Đối tƣợng nghiên cứu: Quản lý chi thƣờng xuyên NS nhà nƣớc của ngân sách
cấp Huyện
Phạm vi nghiên cứu: Quản lý chi thƣờng xuyên NS nhà nƣớc 3 năm 2015, 2016,
2017 của huyện Yên Sơn.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu trong luận văn
Trong q trình phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn về tình hình quản
lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc huyện Yên Sơn, tác giả đã vận dụng các
phƣơng pháp sau:
Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu về Luật, nghị quyết,
chính sách của Đảng, của Nhà nƣớc và của Bộ Tài chính về công tác quản lý chi
thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc, nghiên cứu tài liệu, tạp chí của các tác giả về
đánh giá công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp huyện.
Phƣơng pháp thống kê: Áp dụng trong việc thống kê số liệu từ bảng biểu của
huyện liên quan đến nội dung của đề tài.
Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp: Thơng qua các số liệu về thu, chi ngân
sách; số liệu các báo cáo về thu, chi ngân sách huyện. Tiến hành tổng hợp, so sánh,
rút ra kết luận từ thực tiễn.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung chính của luận văn bao gồm 3 chƣơng:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tại
các địa phƣơng cấp huyện.

4


Chƣơng 2. Thực trạng công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc
của huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang.
Chƣơng 3. Giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách
nhà nƣớc của huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang.

5


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN
SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI CÁC ĐỊA PHƢƠNG CẤP HUYỆN
1.1. Khái quát chung về ngân sách nhà nƣớc và phân cấp quản lý ngân sách
nhà nƣớc
1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nƣớc
- Khái niệm:
Với các cách tiếp cận khác nhau, cho đến nay, khái niệm NSNN đƣợc hiểu
theo nhiều nghĩa. Hiện nay vẫn có các ý kiến khác nhau về khái niệm NSNN, phổ
biến là:
NSNN là bản dự toán thu - chi tài chính của Nhà nƣớc trong một khoảng thời
gian nhất định, thƣờng là một năm.
NSNN là quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nƣớc, là kế hoạch tài chính cơ bản
của Nhà nƣớc.
NSNN là những quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình huy động và sử
dụng các nguồn tài chính khác nhau.
Theo Điều 1 của Luật NSNN số 01/2002/QH11 đƣợc Quốc Hội ban hành
ngày 16/12/2002 thì: “NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được
cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để
bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”.
Từ khái niệm trên, ta có thể xác định: NSNN là các quan hệ kinh tế phát sinh
gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của Nhà
nƣớc khi Nhà nƣớc tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia nhằm thực
hiện các chức năng của Nhà nƣớc trên cơ sở luật định.
Việc tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ NSNN gồm 2 nội dung chính sau:
1. Thu NSNN: Thu NSNN bao gồm các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí; các

khoản thu từ hoạt động kinh tế của Nhà nƣớc; các khoản đóng góp của các tổ chức
và cá nhân; các khoản viện trợ; các khoản thu khác theo quy định của pháp luật.
2. Chi NSNN: Chi NSNN bao gồm các khoản chi phát triển kinh tế - xã hội,
bảo đảm QP-AN, bảo đảm hoạt động của bộ máy nhà nƣớc; chi trả nợ của Nhà
nƣớc; chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của pháp luật.

6


Chi NSNN bao gồm hai quá trình: quá trình phân phối và quá trình sử dụng
quỹ NSNN. Quá trình phân phối là q trình cấp phát kinh phí từ NSNN để hình
thành các loại quỹ trƣớc khi đƣa vào sử dụng. Quá trình sử dụng là quá trình trực
tiếp chi dùng khoản tiền cấp phát từ NSNN mà không phải trải qua việc hình thành
các loại qũy trƣớc khi đƣa vào sử dụng.
- Đặc điểm:
Thứ nhất, quy mô quỹ NSNN và các hình thức thu, chi NSNN đều bị
quyết định bởi quy mô, tốc độ, chất lƣợng phát triển của mỗi ngành, mỗi vùng,
mỗi địa phƣơng.
Thứ hai, các quan hệ phân phối của NSNN chủ yếu dựa trên nguyên tắc
không hoàn trả một cách trực tiếp.
Thứ ba, sự vận động và phát triển của NSNN ln phải đƣợc kế hoạch
hóa một cách cao độ. Nền tảng cho việc kế hoạch hóa NSNN là các mục tiêu phát
triển KT-XH mà nhà nƣớc đề ra cho các khoảng thời gian khác nhau từ ngắn hạn
đến dài hạn.
Thứ tư, công khai, minh bạch ln là u cầu địi hỏi phải đáp ứng trong q
trình quản lý NSNN. Ở đâu làm tốt đƣợc cơng khai, minh bạch ngân sách, thì ở đó
cơng tác xã hội hóa huy động nguồn thu ngân sách sẽ đạt tốt và chi tiêu ngân sách
sẽ ít bị thất thốt, lãng phí.
- Vai trị:
Thứ nhất, NSNN đảm bảo nguồn tài chính đáp ứng cho việc thực hiện các

chức năng, nhiệm vụ của nhà nƣớc trong từng thời gian cụ thể theo quy định của
pháp luật.
Thứ hai, NSNN là công cụ tài chính quan trọng đƣợc nhà nƣớc sử dụng để
hƣớng dẫn, điều tiết, kích thích cung - cầu hàng hóa dịch vụ của nền kinh tế trong
từng thời gian cụ thể.
Thứ ba, NSNN giữ vai trò chủ đạo trong hệ thống tài chính của nền kinh tế
quốc dân.
Thơng qua thu NSNN sẽ quyết định đến quy mô của các quỹ tiền ngoài nhà
nƣớc lớn hay nhỏ; và ngƣợc lại cũng quyết định đến quy mô của quỹ NSNN nhỏ
hay lớn.

7


Thông qua chi NSNN sẽ tác động trực tiếp hoặc gián tiếp tới sự hình thành,
phát triển của các quỹ tiền tệ khác ngoài NSNN và nằm trong hệ thống tài chính
của nền kinh tế quốc dân.
1.1.2. Tổ chức hệ thống và phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
- Tổ chức hệ thống NSNN
Luật NSNN quy định: NSNN bao gồm ngân sách trung ƣơng (NSTW) và
ngân sách địa phƣơng (NSĐP). NSĐP bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính
các cấp có HĐND và UBND theo quy định của Luật Tổ chức HĐND và UBND.
Theo quy định hiện hành, NSĐP gồm:
Ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng (gọi chung là ngân sách cấp tỉnh);
Ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là ngân sách
cấp huyện);
Ngân sách các xã, phƣờng, thị trấn (gọi chung là ngân sách cấp xã).

Ngân sách nhà nƣớc

Ngân sách Trung ƣơng

Ngân sách địa phƣơng

tỉnh

Ngân sách thành
phố trực thuộc

Ngân sách đặc
khu trực thuộc

Ngân sách thành
phố, thị xã trực
thuộc tỉnh

Ngân
sách
huyện

Ngân
sách
quận

Ngân sách

tỉnh
Ngân sách xã, phƣờng
(Nguồn: Luật Ngân sách nhà nước)
Hình 1.1: Cơ cấu tổ chức của hệ thống NSNN Việt Nam

8


- Phân cấp quản lý NSNN
Phân cấp quản lý NSNN là sự phân định trách nhiệm, quyền hạn, nghĩa vụ và
lợi ích của các cơ quan chính quyền nhà nƣớc các cấp trong lĩnh vực quản lý NSNN.
Khi đã hình thành hệ thống NSNN gồm nhiều cấp thì việc phân cấp là tất yếu
vì mỗi cấp ngân sách đều có chức năng, nhiệm vụ, hoạt động thu chi mang tính
độc lập tƣơng đối. Qua việc phân cấp ngân sách, nhà nƣớc sẽ tăng quyền chủ động,
sáng tạo của các cấp chính quyền từ Trung ƣơng đến cơ sở nhằm phát huy tiềm
năng thế mạnh về quản lý kinh tế trong địa phƣơng mình tạo điều kiện cho địa
phƣơng ổn định tình hình chính trị xã hội, tích luỹ vốn, nâng cao đời sống của
nhân dân. Phân cấp quản lý NSNN sẽ gắn quyền lợi, nghĩa vụ trách nhiệm của
chính quyền các cấp với việc điều hành quản lý NSNN ở địa phƣơng với tinh thần
hiệu quả- tiết kiệm-chống thất thoát, tham ơ, lãng phí.
Thơng qua phân cấp quản lý NSNN sẽ phân định cụ thể những khoản thu
NSNN trên địa bàn đƣợc điều tiết. Những khoản chi mà cấp ngân sách đó phải
chịu trách nhiệm đáp ứng cho hoạt động của địa phƣơng mình quản lý, các khoản
đƣợc uỷ quyền thu-chi của ngân sách cấp trên uỷ quyền theo quy định của pháp
luật hiện hành.
1.2. Ngân sách nhà nƣớc cấp huyện và quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách
nhà nƣớc cấp huyện
1.2.1. Khái niệm ngân sách nhà nước cấp huyện và quản lý chi thường
xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện
- Khái niệm chi ngân sách nhà nước:
Tại Khoản 2, Điều 2 Luật NSNN số 01/2002/QH11 đƣợc Quốc Hội ban hành
ngày 16/12/2002: “Chi NSNN bao gồm các khoản chi phát triển KT-XH, bảo đảm
QP-AN, bảo đảm hoạt động của bộ máy nhà nước; chi trả nợ của nhà nước; chi
viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của pháp luật”.

- Khái niệm chi thường xuyên ngân sách nhà nước:
Chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc là quá trình phân phối, sử dụng nguồn
lực tài chính của nhà nƣớc nhằm trang trải những nhu cầu của các cơ quan nhà
nƣớc, các tổ chức chính trị xã hội thuộc khu vực cơng, qua đó thực hiện nhiệm vụ
quản lý nhà nƣớc ở các hoạt động sự nghiệp kinh tế, giáo dục và đào tạo, y tế, xã
hội, văn hóa thơng tin, thể dục thể thao, khoa học và công nghệ, mơi trƣờng và các
hoạt động sự nghiệp khác. Nói tóm lại, chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc là quá
9


trình phân phối, sử dụng quỹ ngân sách nhà nƣớc cấp huyện để đáp ứng nhu cầu chi
gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ thƣờng xuyên của nhà nƣớc về quản lý kinh tế,
xã hội.
- Khái niệm ngân sách nhà nước cấp huyện:
Ngân sách huyện là quỹ tiền tệ tập trung của huyện đƣợc hình thành bằng các
nguồn thu, đảm bảo các nhiệm vụ chi trong phạm vi của huyện.
- Một số khái niệm cơ bản về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
cấp huyện:
+ Khái niệm quản lý chi thƣờng xuyên:
Chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp huyện là một bộ phận của chính
quyền cấp huyện trong hệ thống Nhà nƣớc pháp quyền, một trong những nội dung
của ngân sách cấp huyện, do UBND huyện trực tiếp quản lý, thực hiện, HĐND
huyện quyết định và giám sát thực hiện.
Việc quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp huyện cũng chính là
quản lý ngân sách nhà nƣớc nói chung, tuân thủ đầy đủ các bƣớc của quản lý NSNN
từ lập dự toán, chấp hành dự toán và quyết toán ngân sách.
Chi thƣờng xuyên ngân sách huyện đƣợc phân cấp và các khoản chi đƣợc giao
để thực hiện các công việc thuộc chức năng nhiệm vụ của chính quyền huyện theo
quy định của pháp luật.
Quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp huyện là q trình áp

dụng các cơng cụ và phƣơng pháp quản lý nhằm tạo lập và sử dụng quỹ tiền tệ
của chính quyền Nhà nƣớc cấp huyện, phục vụ cho việc thực hiện các chức năng
quản lý Nhà nƣớc.
Chủ thể quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách huyện chính là bộ máy quản lý
chi thƣờng xuyên ngân sách huyện, bao gồm những con ngƣời có trách nhiệm trực
tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến hoạt động chi thƣờng xuyên ngân sách huyện.
Trách nhiệm quản lý này trƣớc hết thuộc về Chủ tịch UBND huyện. Việc chi
thƣờng xuyên lại thuộc về lĩnh vực tài chính nên sẽ liên quan đến Phịng Tài chính –
Kế hoạch của huyện (Trƣởng phịng và các nhân viên trong phòng). Hơn nữa, việc
chi đƣợc thực hiện thông qua Kho bạc Nhà nƣớc nên sẽ liên quan tới các cá nhân có
liên quan làm việc ở Kho bạc Nhà nƣớc huyện.
Đối tƣợng quản lý ở đây chính là các hoạt động của chi thƣờng xuyên ngân
sách huyện. Đó là các mối quan hệ kinh tế gắn liền với việc xác lập, hình thành các
10


khoản chi đến việc sử dụng các quỹ tiền tệ này.
+ Mục tiêu quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc:
Chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp huyện chiếm một phần lớn, mang
tính thƣờng xuyên, liên tục trong các khoản chi của ngân sách nhà nƣớc cấp huyện.
Do vậy mà hiệu quả của việc quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách cấp huyện sẽ ảnh
hƣởng đến hiệu quả tài chính quốc gia. Nó bao hàm các mục tiêu chung của quản lý
NSNN và mục tiêu riêng của từng địa phƣơng. Quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách
nhà nƣớc cấp huyện hƣớng tới các mục tiêu:
Quản lý CTX NSNN cấp huyện đảm bảo thực hiện vai trò của NS huyện là
cơng cụ tài chính quan trọng của Nhà nƣớc trong việc thực hiện chính sách, pháp
luật, nâng cao hiệu quả điều hành của chính quyền huyện để thực hiện xóa đói,
giảm nghèo, đảm bảo phúc lợi cho các đối tƣợng chính sách…góp phần quan
trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở địa phƣơng nói riêng và của cả nƣớc
nói chung.

Quản lý CTX NSNN cấp huyện đảm bảo sử dụng có hiệu quả các nguồn lực
của Nhà nƣớc ở địa phƣơng. Sử dụng các nguồn lực của Nhà nƣớc cần quán triệt
nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả do nguồn lực còn hạn chế. Tuy nhiên thực tế việc sử
dụng các nguồn lực của Nhà nƣớc ở địa phƣơng còn tràn lan, kém hiệu quả, nhiều
nguồn lực còn chƣa đƣợc khai thác gây mất cân đối. Các lĩnh vực chi tiêu còn chƣa
hợp lý, chi chƣa đúng, chƣa đủ. Chính vì vậy mà việc quản lý CTX NSNN cấp
huyện cần phải hoàn thiện, nhất là trong giai đoạn đất nƣớc ta đang trong q trình
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và ngày càng hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới.
+ Nguyên tắc quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc:
Nguyên tắc quản lý theo dự toán: Dự toán là khâu mở đầu của một chu trình
ngân sách nhà nƣớc. Những khoản chi thƣờng xuyên một khi đã đƣợc ghi vào dự
toán chi và đƣợc cơ quan quyền lực nhà nƣớc xét duyệt đƣợc coi là chi tiêu pháp
lệnh. Xét trên giác độ quản lý, số chi thƣờng xuyên đã đƣợc ghi trong dự toán
thể hiện sự cam kết của cơ quan chức năng quản lý tài chính nhà nƣớc với các
đơn vị thụ hƣởng NSNN, từ đó nảy sinh nguyên tắc quản lý chi thƣờng xuyên
theo dự toán.
Nguyên tắc tiết kiệm hiệu quả: tiết kiệm, hiệu quả là một trong những nguyên
tắc quan trọng hàng đầu của quản lý kinh tế, tài chính bởi lẽ nguồn lực là hữu hạn
nhƣng nhu cầu là khơng có giới hạn. Vì vậy, trong quá trình phân bổ và sử dụng
nguồn lực khan hiếm phải tính tốn sao cho với chi phí thấp nhất nhƣng đạt đƣợc
11


kết quả cao nhất.
Hơn nữa do đặc thù của hoạt động NSNN diễn ra trên phạm vi rộng, đa dạng
và phức tạp, nhu cầu chi từ NSNN luôn gia tăng với tốc độ nhanh trong khi khả
năng huy động nguồn thu là có giới hạn, nên càng phải tơn trọng nguyên tắc tiết
kiệm, hiệu quả trong quản lý chi thƣờng xuyên của NSNN.
Nguyên tắc chi trực tiếp qua Kho bạc Nhà nƣớc: Một trong những chức năng
quan trọng của Kho bạc Nhà nƣớc là quản lý quỹ NSNN. Vì vậy, Kho bạc Nhà

nƣớc vừa có quyền, vừa có trách nhiệm kiểm soát chặt chẽ mọi khoản chi ngân sách
Nhà nƣớc, đặc biệt là các khoản chi thƣờng xuyên. Để tăng cƣờng vai trị của Kho
bạc Nhà nƣớc trong kiểm sốt chi thƣờng xuyên của NSNN cấp huyện, hiện nay ở
nƣớc ta đang thực hiện việc chi trực tiếp qua Kho bạc Nhà nƣớc nhƣ là một nguyên
tắc trong quản lý khoản chi này. Để thực hiện đƣợc nguyên tắc chi trực tiếp qua
Kho bạc Nhà nƣớc cần có các yếu tố sau:
Thứ nhất, tất cả các khoản chi NSNN phải đƣợc kiểm tra, kiểm sốt trƣớc,
trong và sau q trình cấp phát, thanh tốn. Các khoản chi phải có trong dự toán
NSNN đƣợc duyệt, đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức do cấp có thẩm quyền quy
định và phải đƣợc thủ trƣởng đơn vị sử dụng kinh phí NSNN hoặc ngƣời đƣợc ủy
quyền quyết định chi.
Thứ hai, tất cả các cơ quan đơn vị, các chủ dự án, sử dụng kinh phí NSNN
(các đơn vị sử dụng ngân sách Nhà nƣớc) phải mở tài khoản tại Kho bạc Nhà
nƣớc, chịu sự kiểm tra, kiểm soát của cơ quan, tổ chức, Kho bạc Nhà nƣớc trong
q trình lập dự tốn, phân bổ dụ toán, cấp phát thanh toán, hạch toán kế tốn và
quyết tốn NSNN.
Thứ ba, Bộ tài chính, Sở tài chính tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng,
phịng tài chính kế hoạch huyện (các cơ quan tổ chức) có trách nhiệm thẩm định dự
tốn và thơng báo dự tốn đã đƣợc thẩm tra cho các đơn vị thụ hƣởng kinh phí ngân
sách, kiểm tra việc sử dụng kinh phí, xét duyệt quyết toán chi của các đơn vị và
tổng hợp quyết tốn chi NSNN.
Thứ tƣ, Kho bạc Nhà nƣớc có trách nhiệm kiểm soát các hồ sơ, chứng từ, điều
kiện chi và thực hiện cấp phát, thanh toán kịp thời các khoản chi NSNN theo đúng
quy định, tham gia với các cơ quan tổ chức có thẩm quyền trong việc kiểm tra tình
hình sử dụng NSNN và xác định sổ thực chi NSNN. Kho bạc Nhà nƣớc có quyền
tạm đình chỉ, từ chối thanh tốn, chi trả và thơng báo cho các đơn vị sử dụng NSNN
biết, đồng thời gửi cho các cơ quan tổ chức đồng cấp giải quyết trong các trƣờng
12

hợp sau:
Chi khơng đúng mục đích, đối tƣợng theo dự tốn đƣợc duyệt.
Chi khơng đúng chế độ, định mức chi tiêu tài chính Nhà nƣớc.
Khơng đủ các điều kiện về chi theo quy định
Thứ năm, mọi khoản chi NSNN đƣợc hạch toán bằng đồng Việt Nam theo
từng niên độ NS, từng cấp NS. Các khoản chi NSNN bằng đồng ngoại tệ, hiện vật
đƣợc quy đổi và hạch toán bằng đồng Việt Nam theo tỷ giá ngoại tệ, giá hiện vật do
cơ quan có thẩm quyền quy định.
Thứ sáu, trong quá trình quản lý, cấp phát, quyết tốn chi NSNN, các
khoản chi sai phải thu hồi giảm chi. Căn cứ vào quyết định của cơ quản tổ chức
hoặc quyết định của cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền, kho bạc nhà nƣớc thực
hiện việc thu
1.2.2. Nội dung quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp huyện
Quy trình quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp huyện là quá
trình quản lý hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình tạo lập, phân
phối và sử dụng quỹ tiền tệ của chính quyền Nhà nƣớc cấp huyện, quản lý các
khoản chi của huyện đã dự toán bởi UBND huyện và đƣợc thực hiện trong một năm
để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của cấp trên và huyện đề ra. Quản lý
chi thƣờng xuyên ngân sách huyện bao gồm các khâu sau:
1.2.2.1. Công tác lập dự toán chi thường xuyên ngân sách huyện
Theo Luật NSNN thì hàng năm, trên cơ sở hƣớng dẫn của UBND tỉnh, UBND
huyện tiến hành lập dự toán ngân sách năm sau của cấp mình trình HĐND huyện và
HĐND huyện ra quyết định dự toán ngân sách.
a. Yêu cầu của việc lập dự toán chi thƣờng xuyên NSNN huyện
Dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc huyện phải phản ánh đầy đủ
các khoản chi theo đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức.
Dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách huyện phải lập theo đúng biểu mẫu,
đúng thời hạn quy định và phải lập chi tiết theo mục lục NSNN.
Bản báo cáo chi thƣờng xuyên NSNN huyện phải kèm theo bản thuyết minh
chi tiết các cơ sở, căn cứ tính tốn.

Dự toán chi thƣờng xuyên NSNN huyện phải đảm bảo cân đối theo nguyên

13


tắc: Chi phải cân đối với số thu ngân sách trong thời kỳ ổn định
b. Căn cứ lập dự toán chi thƣờng xuyên NSNN huyện
Nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng an ninh; chỉ tiêu
nhiệm vụ của năm kế hoạch và những chỉ tiêu phản ánh quy mô, nhiệm vụ, đặc
điểm hoạt động, điều kiện kinh tế - xã hội, tự nhiên của địa phƣơng.
Căn cứ theo quy định của Luật, Pháp lệnh về chế độ chi ngân sách, tiêu chuẩn,
định mức, thẩm quyền quyết định, các chế độ chính sách hiện hành để làm cơ sở lập
dự toán chi ngân sách.
Những quy định về phân cấp quản lý kinh tế - xã hội, phân cấp quản lý chi
thƣờng xuyên ngân sách.
Chỉ thị của Thủ tƣớng Chính phủ về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự
toán ngân sách của năm sau; Thơng tƣ hƣớng dẫn của Bộ Tài chính về lập dự toán
ngân sách và văn bản hƣớng dẫn của các Bộ.
Số kiểm tra về dự toán ngân sách do cơ quan có thẩm quyền thơng báo.
Tình hình thực hiện dự toán các năm trƣớc.
c. Phân bổ, giao chi thƣờng xuyên ngân sách huyện
Sau khi huyện nhận đƣợc quyết định giao nhiệm vụ chi của UBND tỉnh,
Phịng Tài chính - Kế hoạch có trách nhiệm giúp UBND huyện trình HĐND huyện
quyết định dự toán chi ngân sách huyện, phƣơng án chi ngân sách huyện. UBND
huyện có trách nhiệm báo cáo UBND tỉnh, Sở Tài chính dự tốn chi ngân sách
huyện và dự toán phân bổ ngân sách huyện đã đƣợc HĐND huyện quyết định.
Căn cứ vào Nghị quyết của HĐND huyện, UBND huyện quyết định giao
nhiệm vụ chi ngân sách cho từng cơ quan, đơn vị trực thuộc huyện, nhiệm vụ chi
ngân sách cho từng xã, thị trấn.
d. Điều chỉnh dự tốn chi thƣờng xun ngân sách huyện

Khi có một số đơn vị dự toán phải điều chỉnh, các đơn vị này đều phải điều
chỉnh dự toán chi ngân sách của mình (chủ động hoặc theo yêu cầu của cơ quan tài
chính cùng cấp hoặc cơ quan tài chính cấp trên), lập dự toán chi ngân sách điều
chỉnh gửi cơ quan tài chính cấp trên hoặc cùng cấp, cơ quan kế hoạch và đầu tƣ. Cơ
quan tài chính có trách nhiệm báo cáo UBND.
e. Nội dung dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách huyện

14


Tổng hợp theo nhiệm vụ chi đƣợc giao.
Dự toán chi tiết theo chƣơng, loại, khoản, mục, tiểu mục của Mục lục NSNN.
Thu chi ngân sách là 2 nội dung chủ yếu của ngân sách nhà nƣớc. Nếu nhƣ
quá trình thu là quá trình tạo lập, hình thành ngân sách thì quá trình chi là quá trình
sử dụng ngân sách. Hai nội dung này có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, thu ảnh
hƣởng tới chi và ngƣợc lại, chi lại chịu sự điều khiển của q trình chi (khơng thể
chi nhiều hơn thu) đồng thời tạo thêm nguồn thu thông qua các khoản chi đầu tƣ.
Ngân sách nhà nƣớc (NSNN) hình thành và phát triển gắn liền với sự xuất
hiện và phát triển của kinh tế hàng hóa tiền tệ, nó vừa là một phạm trù kinh tế, vừa
là một phạm trù lịch sử. Theo điều 1, Luật NSNN năm 2002 “Ngân sách nhà nƣớc
là toàn bộ các khoản thu – chi của Nhà nƣớc đƣợc cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền
quyết định và đƣợc thực hiện một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng nhiệm
vụ của Nhà nƣớc.”
Hệ thống ngân sách nhà nƣớc bao gồm có ngân sách trung ƣơng và ngân sách
địa phƣơng. Trong đó, ngân sách địa phƣơng bao gồm ngân sách của các đơn vị
hành chính các cấp có HĐND và UBND theo quy định của Luật tổ chức HĐND và
UBND bao gồm:
Ngân sách tỉnh và thành phố trực thuộc trung ƣơng (gọi chung là ngân sách
tỉnh), bao gồm ngân sách tỉnh và ngân sách các huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh;
Ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (ngân sách huyện), bao

gồm ngân sách huyện và ngân sách xã, phƣờng, thị trấn;
Ngân sách xã, phƣờng, thị trấn (ngân sách xã).
Ngân sách huyện là một cấp trong hệ thống NSNN, do UBND huyện xây
dựng, quản lý và sử dụng, do HĐND cùng cấp quyết định và giám sát quá trình tổ
chức thực hiện.
Ngân sách huyện cũng bao gồm các khoản thu - chi, trong đó chi thƣờng
xuyên là một trong những nội dung của chi ngân sách .
Chi ngân sách là quá trình sử dụng quỹ NSNN theo nguyên tắc khơng hồn trả
trực tiếp nhằm thực hiện các nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội của đất nƣớc. Trong
đó, chi thƣờng xuyên là khoản chi ảnh hƣởng trực tiếp đến các hoạt động kinh tế xã hội của đất nƣớc.
Đặc điểm của chi thường xuyên ngân sách huyện:

15