Bach Van Gia Huan Nguyen Binh Khiem

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (278.36 KB, 20 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Trạng trình :

Ngi lng Trung Am, nay là Cổ Am, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng.
Cụ sinh ngày 07 tháng 08 năm 1491, mất ngày 08 tháng 12 năm 1585.
Cụ sinh ra trong một gia đình có truyền thống hiếu học, lớn lên trong
lúc nhà Lê suy, loạn lạc khắp nơi, nhà Mạc lên ngơi, tình hình tạm ổn cụ mới
đi thi, lúc đó cụ đã 43 tuổi, kì thi nào cụ cũng đỗ đầu. Nhà Mạc rất kính phục
tài đức của cụ nên đã phong chức Trình Quốc Cơng. Thấy thế sự khó lờng,
dân tình khốn khổ, cụ từ quan về viết sách.

Cụ về với dân làm đợc nhiều việc tình nghĩa, viết để lại cho đời nhiều
thơ văn kiệt tác, nh: Trình Quốc Cơng thi tập, Bạch vân gia huấn, Sấm kí tiên
đốn sự việc rất đúng sau 500 năm.

Trần Minh Khôi su tầm!

đạo lí

Thiên thứ nhất bàn về đạo lí
Sống i phi ngh trc sau

Trăm hoa lấy hiếu làm đầu
Vạn điều ác cũng khơi màu từ tham

Dnh sỏch cho cháu con là quý
Nhng dễ gì chúng đã đọc cho
Dành vàng cho chúng đầy kho
Chắc đâu chúng đã giữ cho lâu bền

Chi bằng tích đức thờng xuyên

Mới là cái kế lâu bền về sau
Hoạ hay phúc biết đâu mà giả

Do con ngời định cả đấy thôi
Ngẫm xem quy luật đất tri
Trng u c u, da thi ra da

Lới trời rỗng, tha mà không lọt
Không bao giờ bỏ sót chính tà

Biết xấu thì tránh cho xa
Biết lỗi sữa lỗi, ấy là điều hay
Trớc khoan nhợng sau dày quả phúc

Trc m mang sau đợc phúc lành
Chớ chơi với kẻ bất minh

Của phi nghĩa chớ biến thành của ta
Lòng chớ nghĩ gian tà, hiểm độc
Chân đi không bớc bậy, dậm quàng

Nghe lêi nãi thẳng rõ ràng

Thy ni chớnh ngha ng hong thỡ theo
Ngi siêng năng thêm nhiều tuổi thọ

Kẻ chơi bời đa số chết non
Sự đời chậm chắc thì hơn

Tình ngời thoang thoảng mà hơn quá nồng

Sự giàu sang nếu không đáng hởng

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Có hởng rồi cũng chẳng ra sao
Cha già đã hởng lộc cao

Hẳn rằng rồi cũng mau mau hết đời
Kẻ mu mô hại ngời, ngời hại
Nuôi hận thù mói mói khụng thụi

Ngời quân tử chẳng hoài chơi
Chẳng cần lí sự tranh lời hơn thua

Có bệnh biết phòng ngừa bệnh tật
Thì con ngời chắc chắn sống lâu

Có việc biết bảo ban nhau
Cửa nhà êm ấm bền lâu tình ngời

Ly vợ đâu kén đẹp ngời
Đợc ngời hiền đức thì đời mới vui
Mối quan hệ với ngời thân quyến
Dù xa gần nờn n thm nhau

Qua lại không cứ thấp cao

Thanh liờm, cần mẫn, dân nào chẳng yêu
Tình bầu bạn giúp nhau mới đẹp

Chớ nên vì nhậu nhẹt mà chơi
Ngọc là vật quý i

Cháu con hiếu thảo sáng ngời gia phong.

Thiờn thứ hai, chức phận làm con 
Phận làm con phải thụng o hiu

Phận làm dân phải hiểu chữ trung
Trên ra lƯnh, díi phơc tïng
Cha lµm viƯc tèt con cïng học theo

Của cải nhiều dùng lâu cũng hết 
Chữ hiếu trung hëng m·i v« cïng

Bàn mu t lợi thì đừng

BiÕt điều chân chính nên cùng tham gia
Làm tốt chớ ba hoa, kĨ lĨ

Hoa sớm nở thì cũng sớm tàn
Cẩn thận đáng giá ngàn vàng
Hãy suy nghĩ kĩ hãy làm mi nờn

Ngời tốt hay xăn tay làm giúp
Giúp ai không lợi dụng ngời ta

Ngời biết lỗi sửa thì tha
Trị ngời có lỗi chớ mà quá nghiêm
Dạy điều thiện không nên cao qu¸

Để học trị có khả năng theo

Khoan hồ sẽ c tin yờu

Siêng năng cần mẫn ắt nhiều thành công
Nói thận trọng thì không có lỗi

Lm chu ton hi về sau
Thế lực dù mạnh đến đâu
Nếu đem dùng hết ắt sau hại mình

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Cứ đờng chính đạo m i

Hiếu trung nhân nghĩa cứ suy mà làm

Chng th 3 bàn về phú quý
Chữ giàu sang ai chả ớc mong
Nhng giàu chẳng phải mất công
Là phi đạo đức hẳn khụng lõu bn

No cơm hẫm thiết gì thịt cá
Vui cảnh nghèo quên cả giàu sang

Ngời quyền quý lắm bạc vàng
Lấy gơng xử với bạc vàng mà soi

cú o nhiu ngời giúp đỡ
Sống bất lơng ít kẻ thân tình
Thà nghèo giữ đợc thơm danh
Hơn giàu lắm chuyện, phẩm bình cời chê

Bọ ngựa rình con ve định bắt

Sẻ lại rình bọ ngựa phía sau
Tiếng tăm lừng lẫy càng nhiều
Tránh đâu kẻ xấu sinh điều ghét ghen

Nhiều tài cũng lắm phen khốn khổ
Nhiều cơng là cái hố suy bì
Nhớ rằng đừng cậy chẳng khoe
Phải ln thận trọng chớ hề phơ trơng

Nãi víi bạn việc hay ý thẳng
Phải ngời thâm họ chẳng nghe đâu
Nói với quan những chuyện thanh tao
Phải quan tham nhũng h¼n sau nã thï

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Thiên thứ t nói về đại nghĩa
Lúc thi hành phải nghĩ cho sâu

Trung với nớc đặt lên đầu
Đạo cha con đợc xếp vào đạo luõn

Trai tài biết thơng dân tuấn kiệt
Gái kiên trinh phải biết giữ mình

Ngi ti nc c thm danh
V gii nh c ngc lnh tri cho

Gái bất chính thì cho chẳng lấy
Trai có tài mắc bẩy là ngu

Bất trung dễ mắc mu thù

Vua chúa nh mù mới lấy làm quan
Con dân thờng chăm ngoan học giỏi

Cng cú ngy tin ti lm quan
Con quan chẳng chịu học hành
Suốt đời cũng chỉ là anh dân thờng

Làm quan mới thấm ơn chế độ
Có ni con mới nhớ mẹ cha
Muốn lòng ngay thẳng thật thà
Luyện rèn ý chí mới là đầu tiên
Việc gia thất muốn n mọi sự
Mọi ngời nên biết xử phận mình

§õng mu lÊy cđa bÊt minh

Chớ ghen ghét với ngời mình cịn thua
Vợ ngời ta chớ đùa cợt nhả

§õng dÌm pha quấy phá hôn nhân
Một năn có một mùa xuân
Một ngày có một giờ dần mà thôi

Chỏy nh cú nc lin dễ chữa
Xóm giềng gần giúp đỡ lẫn nhau

Trị đời lắm chuyện thơng đau
Anh em để mất lòng nhau thật buồn

Ngêi xa bảo thói thờng vẫn vậy

Đàn bà thì khó dạy khó chiều

Quân tử phép tắc tuân theo

Tiểu nhân chẳng biết những điều lễ nghi
Thấy ai có vật gì quý giá

Chớ lân la tán gạ cầu xin
Công việc nào quá khó khăn
Đừng bắt ngời khác phải lăn vào làm
Muốn thành ngời phải xem mình trớc

Nu tha mỡnh tha c ngi ta
Phng bất chính kẻ gian tà
Kết thân với chúng dễ mà tàn thân
Khơng minh bạch miếng ăn, lời nói

Ngun nhân là tội lỗi hại mình 
Tuổi trẻ lao động nhiệt tình
Khi gi cuc sng gia ỡnh thnh thi

Trẻ mà lêu lổng ch¬i bêi

Về già nhất định cuộc đời gian truân
Của cho con đâu cần vàng bạc

Mà cho con đợc học đợc hành
Cho muôn khoảnh ruộng tốt xanh
Chẳng bằng cho chúng nghề lành trong tay

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Thuốc hay khó chữa bệnh oan
Của nhặt đợc khó mở mang giàu bền

Bất nghĩa mà trở nên phú quý
Nh mây bay giọt nớc nổi trôi
Phúc sinh trong sạch lòng ngời
Đức sinh kiên nhẫn sống đời yờu thng

Tham lam lắm ắt vơng tai hoạ
Sống bất nhân tội chẳng thoát đâu

Tiểu nhân chẳng giúp ai đâu
Bởi chừng lòng chúng nh đầu mũi kim

Ch gai gc ton tỡm mu kế
Cốt hại ngời mong để lợi mình

Ngêi qu©n tư có bất bình
Khéo mà xa lánh kẻo mang hận thù

Tình ngời vốn nh tờ giấy trắng
Nh cuộc cờ vốn chẳng gièng nhau

Khéo mà ứng xử với nhau
Đừng làm ai đó phi cau ụi my

Chớ mạt sát day tay mắm miệng 
Để ngời ta phải nghiến hàm răng

Ngựa gầy nên kéo chẳng hăng

Ngời không hồ hởi phải chăng do nghèo

Sn tin rợu thì nhiều bạn đấy
Lúc lâm nguy nào thấy một ai
Lut tri bỏo ng chng sai

Không trớc mắt cũng lâu dài chứng minh

Thiên thứ năm tâm linh chí thiện
Phải giữ mình cho sáng tâm t

Vui nhất là bạn thi th

Vic đời khó nhất cũng là dạy con
Cha nghiêm nghị sinh con hiu tho

Mẹ nhân từ dạy bảo gái ngoan
Nhà lành hơng toả chí lan

ởđâu cũng thấy mùi hơng ngọt ngào

Gần nhà uế nh vào chợ cá
Buộc con ngời quen cảnh mùi tanh

Có nết tốt chẳng kiêu căng
Đức tốt làm mÃi cho thµnh thãi quen

Giàu chớ kiêu, chớ nên ích kỷ
Sang cũng đừng xa xỉ hơn ngời

ViƯc lµm mn tèt tut vời
Ba lần cân nhắc hẳn hoi hÃy làm

Suy tớnh k bao hàm hai ý
Việc chung riêng thấu lý đạt tình

Tõ xa vẫn sợ vẫn kinh

Lòng ngời nham hiểm nảy sinh khó lờng
Kẻ tiểu nhân vốn thờng xảo quyệt

Tỡm mu mụ tiêu diệt ngời ngay
Cho dù nham hiểm quắt quay
Không qua l phi, chng xoay o tri

Bất nhân mà nhất thời nổi tiếng
Không ngời, thì trời diệt chẳng tha

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Một là lộc lớn hai là hoạ to
Có lúc bại trời cho thắng cuộc
Hoặc đang nghèo lại đợc sang giàu

ThÕ gian yêu lắm ghét nhiều
Khen nhiều chê lắm bao điều bất an

Mừng nhiều lo lắm chẳng oan
Vinh nhiều nhục lắm thế gian thờng tình

Đừng cậy thế mà sinh kiêu ngạo
Chớ cậy quyền mà tạo lợi riêng

Làm một việc thiện cũng nên
Trừ một việc ác quả nhiên rất cần

Sinh s thì bận tâm mệt sức
Nên nhún nhờng đạo đức thì hn

Việc có chuẩn bị hÃy làm

Vic khụng chun b ch tham làm nhiều
Bao kinh nghiệm từ xa đã thấy

Sai một li đi mấy dặm đờng
Quả quyết đợc việc lẽ thờng
Do dự hỏng việc ấy gơng ở đời
Sắc chẳng mê ngời, ngi mờ sc
Ru chng say ngi, ngi t say

Đừng nên vui quá nói chày
Chớ vì sớng quá vung tay làm bừa
Quý chim phợng bởi yêu lông cánh

Trọng hiền tài ở cách nói năng
Gặp khi hoạn nạn khó khăn
Hành vi tế nhị nói năng lựa lối
Mời mắt trông và mời ngón trỏ
Thật thông minh sáng tỏ sâu xa

Qu o ngi quý tặng ta
Ta lấy quả mận đem ra tặng ngời

Cung l¹ chớ cầm chơi mà khốn
Ngựa không quên chớ cỡi mà gay

Qua rng da chí sưa dµy
Du qua gèc mËn chí dơ tay sửa đầu

Coi chừng chốn nhà cao cửa rộng
Đừng cậy rằng tông tộc mình to

Họ to lắm chuyện tò mò

Cửa cao thờng dở lắm trò kiêu căng
Ngời tốt chơi, nói năng chân thật

Kẻ xấu chơi nh mật chết ruồi
Ngời tốt thiện chí thức thời
Khó khăn thuận lợi vẫn nuôi chí bền

Kẻ xấu thờng van xin lúc khó
Đợc việc rồi thì nó quên luôn
Mới hay muôn sự vui buồn

Những điều chí thiện phải nuôi chí bền

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Thiên thứ sáu hai dòng thiện ác
Đừng theo phờng bạc ác tinh ma

Trăm năm trong cõi ngời ta
Dở hay báo ứng thật là công minh

Bỏo ng cú khi nhanh khi chm
Nh úi nghốo no giỏm coi khinh

Việc làm phúc: nếu vô tình

Nh phờng lánh nạn đáng khinh khỏi bàn
Kẻ bạo ngợc mu toan việc xấu

Bịp ngòi đời sao dấu đợc trời
Vầng dơng mọc lặn luân hồi
Mặt trăng tròn khuyết đầy ri li khụng

Tình ngời cũng tụ xong lại tán
Sự buồn vui, vui chán lại buồn

Cỏ hoa sớm nở tối tàn

Cây tùng cây bách muôn vàn sức xuân
Mỗi ngày xét bản thân ba lợt
Hẳn nhiều ngời sẽ biết cho ta

S tri vốn sẵn định ra

Giàu sang có mệnh vinh hoa có ngày
Hoa nở muộn bởi cây cằn cỗi
Đời cha vui bởi nỗi khó nghèo
Giàu sang khách đến thăm nhiều
Nghèo hèn thân thích ra chiều cách li

Lúc d tiền phịng khi túng thiếu
Khi sớng vui phải liệu khi buồn
Một nhà nền nếp cơng thờng
Kính tơn cha mẹ đẹp gơng vợ chồng

T×nh anh em thuận lònh nhân ái
Nghĩa bạn bè đi lại giúp nhau

Nuôi con phòng ốm đau

Cha thúc phũng úi l cõu chí tình
Giúp ngời khi tình hình nguy cấp
Hoặc cứu ngời trong lúc gian nguy

Có mới đừng nới cũ đi

Miệm nói một lối, bụng suy một đờng
Chớ có bóp trịn thành ra mộo

Đừng có bé xé ra to
Một chút tà tất quanh co
Ngời ta sẽ biết cái trò không hay
Lời không cánh mà bay khắp ngÃ

Đạo cao thì gốc cả rễ sâu
Mài viết ngọc chẳng dễ đâu
Nói sai biết sửa bao lâu mới thành

Li ó núi bay nhanh nh giú
Bn nga phi cũng khó mà theo

Khinh ngời là thói tự kiêu
Ngời ta khinh li i no chu thua

Tự khen mình mà chê ngời hỏng
Thì ngời ta có trọng gì mình

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Thiên thứ bảy hÃy luôn tích thiện 
Chứa điều lành nh mặt trời lên

Rất vô t, rất tự nhiên

Sỏng soi muôn nẻo chẳng phiền đến ai
Chứa điều ác là tai hoạ đấy
Lửa trên đầu nào thấy mà lo

Chuyện ác dù nó chẳng to
Trên trời rung động tựa hồ sấm vang

Việc mờ ám chẳng ai rõ biết
Nhng mắt thần nhật nguyệt sáng soi

Giu sang ỳng phn thỡ thụi

Nghèo hèn yên phËn sèng m«i trêng nghÌo
Suy tõ ta ra nhiỊu ngêi khác

Khoe điều lành điều ác dấu đi
Thấy ai làm trái ®iỊu g×

Thì can ngăn hoặc tránh đi chớ nhìn
Chuyện ngời khỏc khụng nờn m tiu

Mặc ngời ta mạnh yếu dở hay
Nói nhiều nghe cũng nhàm tai
Dạy nhiều sinh oán bấy nay lÏ thêng

Khi yêu cũng nên lờng lúc ghét
Lúc ghét nờn nh n khi yờu

Việc làm lời nói ít nhiều

Phải luôn hớng thiện phải theo phận mình

Th yờn phn l thiên thứ tám
Đừng để ngời đụng chạm đến ta

BiÕt lo tríc biÕt phßng xa

Khoan dung ngay thẳng hẳn là đơng vui
Nớc chân chính, lịng thời cũng thuận

Quan thanh liªm dân hẳn yên lòng
Vợ hiền là phúc nhà chồng
Các con hiếu thảo thì lòng cha yên

Tài giỏi cũng chớ nên khoác lác
Nhiều việc cao bằng việc an nhàn

Bn mựa ỏm lạnh xuyềnh xồng

Nói năng thận trọng rõ ràng đợc u

Dễ đợc thì tất nhiên dễ mất
Đợc vất vả thì mất khó khăn

Làm thong thả việc chắc ăn
Việc đời mn sự khó khăn ban đầu

Ngời xa nói những câu triết lí
Vào rừng bắt hổ dễ nh chơi
Còn khi mở miệng dạy ngời
Khó khăn lắm đấy liệu lời đắn đo

Quân tử cần ăn no vừa đủ
Khơng cầu kì cốt giữ bình n

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Việc chia chác khơng lo ít ỏi
Chỉ đáng lo cái tội khơng đều
Khơng lo hồn cảnh túng nghèo

ChØ lo xÃ hội lắm điều bất công

Gi i o l thiên thứ chín
Lấy chữ trung, chữ tín làm đầu

Ngời quân t o c cao

Không kiêu căng giữ trớc sau khoan hoà
Khi cần giúp ngời ta việc gấp

Chng chn ngy ng bấm ngón tay
Ngời đợc ta cũng mừng thay
Ngời đau cũng cảm đắng cay cho ngời

Nói thao thao ngàn lịi tiêm tt
Cng khụng qua vic tht ó lm

Kiếm lời chê trách nhân gian
Chính là chuốc lấy nỗi oan hại mình

Ta giỳp ngời chân tình độ lợng
Là cái thuật làm phớc đáng tin
Trăm nghe khơng bằng một nhìn
Việc thật q hơn ngàn lời nói sng

Việc trời đất cũng thờng thay đổi
Sáng gió ma chiều tối đẹp trời

Cịng nh cc sèng con ngêi
S¸ng chiều may rủi đầy vơi chuyển vần

Cú vic i với ta là thế
Nhng với ngời đâu dễ giống ta

Khi lời nói trái phát ra
Tất nhiên cái lỗi, cái tà vµo theo

Của phi nghĩa đa vào phía trớc
Nó tìm đờng bớc lối cửa sau
Đừng làm những việc không đâu

Chớ ham của lạ để sau hận lòng
Việc làm chớ lao tâm cật lực

Nên đắn đo hợp sức thì hơn
Khơng lời biếng chẳng ôm ham
Học đợc đại đạo để làm thực tâm

Thiên thứ mời là khuyên đọc sách
Sách là thầy dạy mách cho ta

Bao điều đạo lý sâu xa

Văn minh khoa học bao la đất trời
Ham đọc sách thì trời chẳng phụ

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Đạo đức cao quý thần nể sợ
Đợc mọi ngời giúp đỡ tin yêu

Thấy việc thiện cứ làm theo
Biết lỗi sửa lỗi là điều đáng khen

Cách đối xử phải nên suy xét
Đừng cạn tình trái nết mất lịng

Lµm nhanh ẩu việc khó thành
Suy sâu tính kỹ thực hành mới hay
Tre uốn mạnh không vênh cũng gÃy

Chú cn ba bi chạy cùng đờng

Đánh chuông chuông cũng kêu vang
Ngời uất ức cng sn sng u tranh

Chớ nên hám lợi hám danh

ít ham muốn mới yên lành dài lâu

Thiên thứ mời một nói câu số mệnh
Nghĩa là do tiền nh c ri

Giàu sang cũng bởi tại trời
Công danh có vËn cã thêi ë may

Đồ ăn uống xa nay sản suất
Cũng do trời do đất khởi sinh
Ngời khôn làm đúng phận mình
Kẻ h mạo hiểm háo danh khoe tài
Nói thẳng thừng trái tai chẳng thích

Hãy xét suy có ích cứ làm
ở đời lắm thói đa đoan

Thuốc đắng khỏi bệnh thế gian tỏ tờng
Thấy ngời tốt chớ xem thờng
Hãy nghiêm mà học tìm đờng mà theo

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Thiªn thø mời hai nói về thành sự
Muốn thành công phải biết lo xa

Mu sù lµ ë ngêi ta

Thành cơng tốt đẹp suy ra tại trời
Có trờng hợp ở nơi nguy hại
Đợc trời phù nên thắng lại to

Hoặc khi tai nạn gay go
Gặp may lại đợc trời cho an bình

Có đức mà bần hàn cơ cực
Hẳn là do nghiệp chớng từ lâu

Bất nhân mà đợc sang giàu
Chắc là kiếp trớc bắc cầu thiờn duyờn

Nếu phận nghèo thì nên nghèo trớc
Chớ dÃ tâm bạo ngợc khởi đầu

Biết mệnh là bởi hiểu sâu
Sống yên vô sự khác nào thần tiên

Muốn sống lâu phải rèn luyện tốt
Từ việc làm ăn uống thuốc men

Giữ gìn chừng mực cho quen
Một ngày vui khoẻ là tiên một ngày
Không có thuốc chữa thành trờng thọ

Cú tin õu mua c con hiền

Vợ ngoan chồng chẳng u phiền
Có con hiếu thảo n lịng mẹ cha

Bởi uống say nói khơng tử tế
Vì tiền tài huynh đệ từ nhau
Xuống ngựa trớc lúc qua cu
Cú ng b ch r nhau i thuyn

áo trắng thì bụi đen dễ dính
Khó an toàn bởi tính kiêu căng

Lũng ngời hiểm hơn núi rừng
Hãy suy luận để coi chừng ú nghe

Bọ ngựa rình bắt con ve tởng bở
Sẻ lại rình bọ ngựa kề bên

Ngời săn tặng sẻ mũi tên
Hổ lang rình sẵn xông lên vồ ngời

H c ý lờn đồi định biến
Ngỡ đâu sa xuống giếng mạng toi

Mới hay mạnh yếu ở đời

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

BËc trÝ gi¶ sưa mình trớc hết
Bậc hiền tài sáng tựa sao mai

Tiờn tri thế sự lâu dài
Không cần đấu lực đấu tài với ai

Giữ danh dự trong ngồi kính nể
Bảo vệ cho thân th vn tuyn

Biết sự kiềm chế thì yên

Khụng b nhc khơng bị phiền đến thân
Có những chuyện ngời trần khó bit

Mà trời cao nghe hết mọi điều
Bảo rằng lỗi ít chẳng sao
Lỗi nhiều góp lại lớn lao khó lờng

Mt mỡnh chớ đi đờng nguy hiểm
Chớ tham E sinh chuyện đắm ũ

Chuyện ngời ta chớ tò mò
Có trách thì trách lỗi to cđa ngêi

Thù ốn cũ thơi thời khép lại
Trớc khoan hoà sau đợc bền dai

Yêu đừng yêu quá đắm say

Ghét đừng ghét đắng, ghét cay sinh thù
Có ngời chẳng đợc nh ý muốn

Nên bảo ban đại lợng thì hơn
Trọng danh tiết nh Thái sơn

Ngời không nghĩ chẳng giản đơn chút nào

Giàu sang chẳng tự cao cậy thế
Nghèo hèn không lõm lu cỳi u

Kẻ vụng chẳng thấy việc đâu
Ngời khéo thì việc vùi đầu luôn tay

Bc trớ gi trc õy ỳc kt
Ta nờn tỡm hc bit m theo

Luật tiêu hà dạy sáu điều
Lệ khổng phù tử cũng nên ba lần

Ngc Minh Châu là thiên mời bốn
Ngợi ca đức khiêm tốn sỏng trong

Ngọc là vật quý vô cùng

Minh Chõu to sỏng trong vùng tối tăm
Ngọc muốn đẹp phải năng mài dũa

Cố nâng niu gìn giữ kẻo hồi
Trời cho ta tấm hình hài
Phải lo tự giác mà bồi bổ thêm
Trời cho phúc ta nên gắng sức
Phải tự tôn cho đức dày thêm

Con hay, cha chớ quá khen
Cha mắc lỗi con chớ nên nãi nhiÒu

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

Muốn sống đẹp phải chăm học hỏi

Có t duy mạnh giỏi hơn ngời

Trớc là đẹp đạo đất trời
Sau là xây dựng tình ngời đẹp hơn

HiÕu víi cha thì con hiếu lại
Kính trọng ngời ngời lại trọng ta

Chớ tin những thuyết tà ma
Nó làm chìm đắm xấu xa lịng ngời

Biết giữ phận thì đời nhân hậu
Khơng gian tham thì hoạ khó vào

Vận đi vàng hố ra thau
Vận đến sắt cũng ra màu vàng tơi

Rợu trắng nhuộm đỏ mặt ngời
Bạc vàng dễ nhuộm lịng ngời tối đi

NghÌo gi÷a chợ ai thèm thăm hỏi
Giàu ở rừmg có khối ngời th¬ng

VÏ Hỉ, khã vÏ bé x¬ng

Biết ngời biết mặt, khó lờng lịng nhau
Khơng đáng sợ sức hai con Hổ

Chỉ sợ ngời ăn ở hai lịng
Sống đại lợng phúc huy hồng

Mu sâu ắt hoạ cũng càng thêm sâu

Vỵ chång hỵp søc nhau bàn bạc
Có tiền mua nhiều lạng vàng ròng

Vợ chồng ăn ở khác lòng
Có tiền đâu dễ sắm cùng cái kim

Trị nhà nh cầm cơng ngựa dữ
Trị nớc nh dạo th cung n

Cho nên học hiểu mà làm
Lẽ trời với lẽ dân gian hài hoà

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Thiờn th mi sáu thờng xuyên tu đức
Phải chuyên tâm nỗ lực hàng ngày

Häc råi thùc tÕ lµm ngay
Rót ra kinh nghiƯm dë hay sù t×nh

Tu đức tốt tớng sinh ra tớng
Con thảo hiền sinh đợc cháu ngoan

Nhà nghèo nhờ vợ đảm đang

Níc loạn cần tớng giỏi giang trung thành
Âm dơng hoà không sinh lơt b·o

Vợ chồng hồ thì đạo nhà n
Tránh điều nghi kỵ hờn ghen

Đàn bà tiếp khách phải nên nhớ rằng

Cử chỉ đẹp nói nhẹ nhàng
Khi đa tiễn khách xin đừng q xa
Bốn đức tính cơng, dung, ngơn, hạnh

Ngời đàn bà nặng gánh lo toan
Đừng kiêu sa chớ nên lăng loàn
Đừng ghen ghét chớ giận hờn với ai

Gái yêu chồng đẹp vui mọi vẻ
Giúp chồng nuôi con khoẻ, con ngoan

Dựng xây tôn thống họ hàng
Sáng trong nh ngọc nết càng đẹp ra

Khi lòng dục dâm tà đã mở
Quên yêu thơng bỏ cả lệ nghi

NÕt h dï cã mét li

Tiếng tăm đồn đại bay xa khắp vùng

Làm ngời tốt là thiên mời bảy
Sống nhân từ ai nấy đều thơng
Trời cho Phúc, Lộc, Thọ, Trờng
Sống vui thanh thản đời thờng gặp may

Cha dạy con từ ngày còn nhỏ
Chồng khuyên vợ từ thuở mới về

Khụng quỏ vui n am mờ

Bài bạc, nghiện hút, rợu chè, gian dâm
Tình dục chớ tham lam buông thả

Sức suy tàn, rệu rÃ ai thơng
Của quý chớ có phô trơng

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Bung the ch ai dũm

Của còn nguyên vẹn tình còn bền lâu

Thiên mời chín lập thân bền vững
Phải khôn ngoan trong cứng ngoài mềm

Phúc nhà thuận dới kính trên
Kiệm, Cần, Kiên, Nhẫn là nền tri gia

Làm quan phải giỏi và liêm khiết
Phải cần cù và biết thơng dân

Mới hay bí quyết lập thân

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

Thiên mời tám đạo cao đức trọng
Có lợng tài sống cht thm danh

Ngời tài lành có bạn lành
Ngời ác, bạn ác kết thành tai ơng

Kẻ xấu gần mà chẳng thơng yêu
Ngời lành nói ít làm nhiều
Tiểu nhân múa mép lắm ®iỊu ba hoa

Ngời lành khơng gian tà uẩn khúc
Hàn động luụn chớnh trc phõn minh

Kiệm, cần có lý có tình

Để không mang tiếng rằng mình kiêu sa
Vụng may áo gấm hoa cũng hỏng

Làm bậy thì phá hỏng cơ ngơi
Vô sự thì sống thảnh thơi
Đa mang lắm chốn lắm lời thị phi

Ngời giúp việc kể chi đẹp xấu
Cần chọn ngời trung hu chm ngoan

Lòng ngời nọc rắn khó phân
Của trời ai biÕt chun vÇn ra sao

Của xóm đơng lấy về hơm trớc
Đến hơm sau lại ngợc xóm đồi

ViƯc h«m nay, viƯc ngày mai
HÃy đem hai chữ lợng tài mà xem

Thiờn hai mơi nói về thịnh đức
Một số điều đã đợc rút ra

Ngời thực tài chảng ba hoa
Thờng khi dung mạo cứ là nh ngây

Có ruộng khơng cấy cày thì đói
Có sách khụng hc hi thỡ ng

Trai mà lêu lổng thì h
Gái mà lời biếng cũng nh lợn xề

Trai sợ vợ bởi vì nhu nhợc

Lng ti o c

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Gi kớnh chồng thì đợc nết ngoan
Dè xẻn chẳng bởi đủ ăn

Sèng xa xỉ bởi nguyên nhân của thừa
Vừa lời nhác lại võa ngu xuÈn

Thì giàu sang đâu đến mà mơ
Hay đến thân cũng làm sơ
Ngồi lâu chủ chẳng bao giờ thích đâu

Uống rợu đấu khẩu nhau ít chứ
Mới là ngời quân tử phịng thân
Thóc tiền sịng phẳng đồng cân
Mới là đức độ, tinh thần trợng phu

Loài cầm thú sa mồi mắc by
Cam phn hốn khi ó sa c

Cá tham giật thì lªn bê

Cóc hối cũng chẳng bao giờ đợc tha
Làm việc xấu đã ra pháp luật
Hối ba lần cũng thật muộn mằn

Nớc loạn chớ đến dung thân
Nơi nguy hiểm chớ bớc chân tìm vào

Phép quyền biến làm sao biết đợc
Phải đắn đo may đợc an tồn

Lß lưa vÝ nh phÐp quan
Lßng ngời nh sắt nh gang trong lò
Ngời yếu thờng phải nhê ngêi m¹nh

Giúp đợc ngời là hạnh phúc thay
Khơng thù giai, khơng hại ai
Tuy nhiên vẫn phải có bài tuỳ thân

Trên lợng cả chẳng cần phạt dới
Kẻ hẹp hòi từ chi ng chi

Nớc trong ít cá lội bơi

Sống mà khe khắt ít ngời mến thân

Thiờn hai mt tun hon vay trả
Báo ứng nhanh gơng đã nhiều rồi

Nhạt nồng khéo ở lịng ngời
Dở hay đã có đạo trời phân minh

Trêi ma gió thình lình bất trắc
Ngời có khi dồn dập tai ng

Đức cao dễ đợc thọ trờng

Tu nhân tích đức phúc thờng dày thêm
Lừa dối ngời là mầm tai hoạ
Phúc dày nh lng c bao dung

Cẩn thận chẳng sợ khốn cùng

Nhn thì chẳng nhục, vạ khơng đến mình
Sống bình tĩnh đợc phần yên ổn

Biết kiệm, cần đỡ phải gieo neo
Biển rộng tuỳ khúc bơi chèo
Vào nhà lựa tục khéo chiều xó giao

Dạy con cháu bằng điều từ thiện 
Lấy khoan dung sai khiến mọi điều

Một năm kế hoạch ăn tiêu

Khụng gì bằng cấy trồng nhiều lúa khoai
Kế mời năm dài hơn một chút
Khơng gì bằng trồng đợc nhiều cây

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Là trồng cây đức dẻo dai vững bền
Dù lắm tiền thuốc thang tẩm bổ
Chẳng bằng đêm nằm ngủ riêng dng

Dạy con cần mở văn chơng
ở trong vàng, bạc, kim c¬ng cã thõa

Một con đợc ăn nhờ lộc nớc
Để cả nhà cùng đợc thơm lây
Siêng năng học tập đêm ngày
Để mà chiêm ngỡng lời này khuyên răn

Việc đúng cứ tiến hành đừng sợ
Trời sẻ cho phúc ở tầm tay

Lấy điều đạo lý xa nay
Truyền cho cháu đời này mai sau

Biết đắn đo sống hẳn yên lành
Biết suy nghĩ việc dễ thành
Cầu đâu đợc đấy vui lành biết bao

Khi sống biết lo sau tính trớc
Lúc lâm chung sẻ đợc yên lành

Tuổi già lắm bệnh phát sinh
Đều do lúc trẻ tự mình làm ra
Lúc thịnh đạt gian tà trái đạo
Khi tuổi già quả báo coi chừng

Sợ thay đóm lửa thiêu rừng
Nửa câu núi trỏi sau ng khoe khụn

Biết điều thiện ôn tồn mách bảo
Chỉ nơi nguy ngời khác tránh xa

Khi lũng him độc gian tà
Niệm kinh gõ mõ quả là vơ dun

§em bố thí bằng tiền bất chính
Cũng chỉ là vô ích mà thôi

Ch vi vic xu nht thi
Núi khụn núi khộo ai ngời còn tin
Sống thừa thải bạc tiền nhung lụa
Chắc đâu bằng sống đủ mà vui

Mực gần thì dễ đen thui
Gần son thì đỏ sự đời chẳng sai
Gần ngời ngu biến hay thành dốt

Gần ngời hay càng tốt thêm ra
Ngời quân tử đức nở hoa
Tiểu nhân tìm cái xấu xa học địi

Ngẫm xem mn sự ở đời

ác thì đợc ác nhân thì đợc nhân 
Ngựa háu tì vung chân đạp đá

Chim cùng đờng liệu mổ mà bay

Thó cïng mn sỉng chạy dài
Bản năng tự vệ muôn loài bẩm sinh

Ngi gi dối thì đừng bắt chuyện 
Gái lẳng lơ thì biến cho xa
Những ngời ngay thẳng thật thà
Kiên tâm gần gũi để mà học theo
Kẻ nghiện ngập lêu têu hợm hĩnh
Hãy coi chng c trỏnh ng chi

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

Trắng đen cũng bởi lòng ngời mà ra

Thiên hai ba là thiên th tất
Sách Bạch vân kết luận nói rằng

Muụn iu khi sự cái tâm
Nếu lịng bng thả sai lầm đến ngay

Häc điều hay tỏ bày chân lý
Bảo tồn Chân, Thiện, Mỹ sáng trong

Thánh nhân trợ giúp bao dung
Tiến lui còn mất míi mong t×nh ngêi

Khơng để mất kỷ cơng chính đạo
Lời thánh hiền dạy bảo thiêng liêng
Hiếu, Trung, Cần, Kiệm, Chính, Liêm

Xa gần kính trọng dới trên thuận hồ
Sự kính nhờng coi là cái gốc
Lấy học hành trí thức nâng lên
Chân thành học hỏi thờng xuyên
Muốn tu chí đức phải nghiờm ly mỡnh

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>