Phát hiện loài Fusarium spp gây bệnh thối xương rồng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
BỘ MÔN CÔNG NGHỆ SINH HỌC
****0O0****








KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP





PHÁT HIỆN LOÀI Fusarium spp. GÂY BỆNH THỐI
XƢƠNG RỒNG (Cactaceae) BẰNG PHƢƠNG PHÁP
POLYMERASE CHAIN REACTION (PCR)

Ngành học: CÔNG NGHỆ SINH HỌC
Niên khóa : 2003 – 2007
Sinh viên thực hiện : PHẠM THỊ HẰNG




Thành phố Hồ Chí Minh
- Tháng 9/2007



BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
BỘ MÔN CÔNG NGHỆ SINH HỌC
****0O0****









PHÁT HIỆN LOÀI NẤM Fusarium spp. GÂY BỆNH THỐI
XƢƠNG RỒNG (Cactaceae) BẰNG KỸ THUẬT PCR
(Polymerase Chain Reaction)

Giáo viên hƣớng dẫn Sinh viên thực hiện
KS. DƢƠNG THÀNH LAM PHẠM THỊ HẰNG
TS. LÊ ĐÌNH DÔN







Thành phố Hồ Chí Minh
Tháng 09/2007

ii
LỜI CẢM TẠ

Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này, tôi nhận đƣợc rất nhiều sự ủng hộ
và giúp đỡ từ gia đình, thầy cô và bạn bè. Nay tôi xin chân thành cảm ơn đến:
Cha Mẹ và những ngƣời thân luôn tạo điều kiện, động viên con trong suốt

quá trình con học tập tại trƣờng.
Ban giám hiệu trƣờng Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, Ban Chủ
nhiệm Bộ Môn Công nghệ Sinh học cùng tất cả Thầy Cô đã tận tình giúp đỡ, dạy
dỗ, truyền đạt những kiến thức quý báu cho tôi trong suốt thời gian học tập tại
trƣờng.
Thầy Lê Đình Đôn và thầy Dƣơng Thành Lam đã hết lòng giúp đỡ, hƣớng
dẫn tôi trong suốt quá trình thực tập tốt nghiệp.
Anh Nguyễn Văn Lẫm, các Anh Chị làm việc tại phòng thí nghiệm 105 Bộ
Môn Bảo Vệ Thực Vật khoa Nông Học cùng các Anh Chị làm việc tại Viện nghiên
cứu Công nghệ Sinh học và Công nghệ Môi trƣờng Trƣờng Đại học Nông Lâm
Thành phố Hồ Chí Minh đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện
khóa luận.
Các Bạn sinh viên lớp công nghệ sinh học 29 đã động viên, giúp đỡ tôi trong
suốt thời gian học tập và làm đề tài tốt nghiệp.


Tp. Hồ Chí Minh tháng 9 năm 2007

Phạm Thị Hằng










iii

TÓM TẮT

PHẠM THỊ HẰNG, Đại Học Nông Lâm Tp. Hồ Chí Minh, tháng 9-2007
“PHÁT HIỆN LOÀI NẤM Fusarium spp. GÂY BỆNH THỐI XƢƠNG RỒNG
(Cactaceae) BẰNG KỸ THUẬT PCR (Polymerase Chain Reaction)” tại phòng Bảo
Vệ Thực Vật, Khoa Nông Học trƣờng Đại học Nông Lâm và Viện nghiên cứu Công
nghệ Sinh học và Công nghệ Môi trƣờng – phòng Công nghệ Sinh học Thực vật
Trƣờng Đại học Nông Lâm – TP.HCM.
Thời gian thực hiện đề tài: 20/3/2007 đến 30/7/2007.
Giáo viên hƣờng dẫn: KS. Dƣơng Thành Lam.
TS. Lê Đình Đôn.
 Nội dung nghiên cứu
 Điều tra tình hình bệnh hại xƣơng rồng trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.
 Thu thập xƣơng rồng bị bệnh từ các vƣờn điều tra. Từ đó phân lập, nhân và
thu sinh khối các dòng nấm đã phân lập đƣợc.
 Ly trích thu DNA. Thực hiện quy trình phản ứng PCR khuếch đại trình tự
nằm trong vùng tef bằng primer ef1 và ef2 của các dòng nấm phân lập đƣợc.
 Giải trình tự sản phẩm PCR.
 Chủng bệnh lên xƣơng rồng khỏe mạnh.
 Kết quả đạt đƣợc
 Tỷ lệ nhiễm bệnh tại các vƣờn điều tra:
Bệnh do vi khuẩn: 7,43%.
Bệnh do nấm: 18,2%.
Bệnh do virus: 0,16%.
 Phân lập đƣợc 12 dòng nấm từ các mẫu xƣơng rồng bị bệnh với 2 hình thái
có màu khuẩn lạc đặc trƣng:
Khuẩn lạc nấm màu trắng, tròn, tơ mịn.
Khuẩn lạc nấm màu tím, tròn, tơ mịn.

iv

 Ly trích đƣợc DNA tổng số của 12 dòng nấm phân lập đƣợc. Khuếch đại
đƣợc đoạn DNA có kích thƣớc 700 bp nằm trong vùng tef của các dòng nấm (dựa
vào thang ladder).
 Giải trình tự vùng tef của 3 dòng nấm thuộc Fusarium spp. gồm: FC07 – 3,
FC07 – 7, FC07 – 10. Xác định dòng FC07 – 3 và FC07 – 10 là nấm Fusarium
solani. Còn dòng FC07 – 7 đang đƣợc tiếp tục nghiên cứu.
 Chủng bệnh nấm trên xƣơng rồng khỏe: 7 dòng nấm có khả năng gây bệnh
nặng sau 4 ngày chủng bênh (ở nhiệt độ phòng).

v


MỤC LỤC

LỜI CẢM TẠ ............................................................................................................. ii
TÓM TẮT ................................................................................................................. iii
MỤC LỤC ................................................................................................................... v
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................... viii
DANH SÁCH CÁC HÌNH ....................................................................................... ix
DANH SÁCH CÁC BẢNG VÀ ĐỒ THỊ ................................................................... x
DANH SÁCH ĐỒ THỊ ............................................................................................... x
Chƣơng 1: MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1
1.1. Đặt vấn đề ..................................................................................................... 1
1.2. Mục đích - yêu cầu ....................................................................................... 2
1.2.1. Mục đích ............................................................................................... 2
1.2.2. Yêu cầu ................................................................................................. 2
1.3 Giới hạn của đề tài ........................................................................................ 2
Chƣơng 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...................................................................... 3

2.1. Một số đặc tính để phát triển kiểng xƣơng rồng .......................................... 3
2.2. Phân loại thực vật và giới thiệu về cây xƣơng rồng (Cactaceae) ................ 4
2.2.1. Phân loại thực vật .................................................................................. 4
2.2.2. Giới thiệu về cây xƣơng rồng và các cây cùng họ ................................ 4
2.2.3. Tình hình sản xuất và phát triển xƣơng rồng ở Tp. Hồ Chí Minh và
trên thế giới .......................................................................................................... 5
2.2.3.1. Tại Tp. Hồ Chí Minh ..................................................................... 5
2.2.3.2. Trên thế giới .................................................................................. 6
2.2.4. Đặc tính thực vật và điều kiện sinh thái của xƣơng rồng (theo Huỳnh
Văn Thới, 2004) ................................................................................................... 6
2.2.4.1. Đặc tính thực vật............................................................................ 6
2.4.2.2. Điều kiện sinh thái .................................................................... 10

vi
2.2.5. Bệnh hại trên cây xƣơng rồng ............................................................. 11
2.2.5.1. Bệnh thối gốc xƣơng rồng ........................................................... 11
2.2.5.2. Bệnh đốm than ............................................................................. 11
2.2.5.3. Tuyến trùng hại xƣơng rồng ........................................................ 12
2.2.5.4. Rệp sáp hại xƣơng rồng ............................................................... 12
2.3. Sự phân loại, phân bố, phạm vi kí chủ, đặc điểm phát sinh phát triển và
khả năng gây bệnh của nấm Fusarium .................................................................. 12
2.3.1. Sự phân loại ........................................................................................ 12
2.3.2. Sự phân bố .......................................................................................... 14
2.3.3. Phạm vi kí chủ .................................................................................... 14
2.3.4. Đặc điểm phát sinh phát triển của nấm Fusarium .............................. 14
2.4. Khả năng gây hại của nấm Fusarium spp. gây ra và biện pháp phòng trừ 14
2.4.1. Khả năng gây hại ................................................................................ 14
2.4.2. Một số biện pháp chủ yếu để phòng trị nấm Fusarium spp. ............... 16
2.4.2.1. Sử dụng cây giống kháng bệnh ................................................... 16
2.4.2.2. Biện pháp canh tác ....................................................................... 16

2.4.2.3. Biện pháp hóa học ....................................................................... 17
2.5. Tổng quan về vùng tef trên genome của nấm Fusarium ............................ 17
2.6. Ứng dụng kỹ thuật PCR trong phát hiện nấm ............................................ 18
2.6.1. Khái niệm ............................................................................................ 18
2.6.2. Nguyên tắc .......................................................................................... 19
2.6.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến kết quả phản ứng PCR ............................. 20
2.6.4. Ứng dụng của PCR ............................................................................. 22
2.7. Giới thiệu sơ lƣợc về kỹ thuật DNA sequencing ....................................... 22
2.8. Một số nghiên cứu trong và ngoài nƣớc về bệnh do nấm Fusarium spp. .. 22
2.8.1. Trên thế giới ........................................................................................ 22
2.8.2. Tại Việt Nam ....................................................................................... 25
2.9. Danh mục một số loài Fusarium đƣợc tìm thấy ở Việt nam ...................... 26
Chƣơng 3: VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................... 27

vii
3.1. Vật liệu thí nghiệm ..................................................................................... 27
3.1.1. Thời gian – địa điểm nghiên cứu ........................................................ 27
3.1.2. Vật liệu ................................................................................................ 27
3.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................ 29
3.2.1 Điều tra tình hình bệnh chết trên cây xƣơng rồng tại TP. Hồ Chí Minh...... ... 29
3.2.2. Phân lập mẫu nấm ............................................................................... 29
3.2.3. Tăng sinh khối nấm trên môi trƣờng nhân sinh khối .......................... 31
3.2.4. Ly trích DNA tổng số của nấm ........................................................... 32
Quy trình này đƣợc thực hiện dựa trên quy trình của Lee và Taylor. ............... 32
3.2.5. Điện di xem DNA tổng số .................................................................. 32
3.2.6. Thực hiện phản ứng PCR khuếch đại vùng tef các dòng nấm
Fusarium spp. .................................................................................................... 33
3.2.7. Đọc trình tự sản phẩm PCR ................................................................ 35
3.2.8. Chủng nấm lên cây xƣơng rồng .......................................................... 36
3.2.8.1. Tiến hành chủng bệnh trên xƣơng rồng....................................... 36

3.2.8.2. Đánh giá kết quả .......................................................................... 36
Chƣơng 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ............................................................ 37
4.1. Tình hình bệnh hại xƣơng rồng tại Tp. Hồ Chí Minh ................................ 37
4.2. Các triệu chứng bệnh trên xƣơng rồng ....................................................... 37
4.2.1. Tỷ lệ nhiễm bệnh do vi khuẩn, nấm, virus gây ra qua các vƣờn điều
tra (số liệu điều tra tháng 04 năm 2007). ........................................................... 39
4.3. Phân lập mẫu nấm ...................................................................................... 40
4.4. Kết quả ly trích thu DNA tổng số từ các loài nấm Fusarium spp. ............. 41
4.5. Kết quả phản ứng PCR khuếch đại vùng tef .............................................. 43
4.6. Kết quả giải trình tự vùng tef ..................................................................... 43
4.7. Chủng bệnh trên xƣơng rồng ...................................................................... 50
Chƣơng 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .................................................................. 52
5.1. Kết luận ...................................................................................................... 52
5.2. Đề nghị ....................................................................................................... 53

viii
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 54
PHỤ LỤC .................................................................................................................. 58



DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT

PCR :Polymerase chain reaction.
DNA :Deoxyrybonucleotide acid.
TE :Tris EDTA.
TAE :Tris Acetate EDTA.
dNTP :Deoxynucleotide triphosphate.
Taq :Thermus aquaticus.
UV :Ulta violet.

PGA :Potato glucose agar.
WA :Water agar.
EtBr :Ethidium bromide.
l :micro lít.
g :micro gam.
M :micro gam/ lít.
mM :mili gam/ lít.
ctv :cộng tác viên.
ng :nano gam.
bp :base pair.
rDNA : ribosomal DNA
RFLP : Restriction Fragment Length Polymorphism.
Tm : Melting Tempereture.
TEF : Translation elongation factor.
ITS : Internal Transcribed Spacer.

ix
NCBI : National Center for Biotechnology Informatic.



DANH SÁCH CÁC HÌNH

HÌNH TRANG
Hình 2.1. Hình thái bào tử nấm Fusarium spp. ................................. 13
Hình 2.2. Vùng gen tef trên nấm Fusarium
sử dụng trong FUSARIUM-ID ........................................ 17
Hình 4.1. Xƣơng rồng với triệu chứng thối gốc ................................ 38
Hình 4.2. Xƣơng rồng với triệu chứng thối vàng và đen ở gốc ......... 39
Hình 4.3. Xƣơng rồng với triệu chứng thối thân ............................... 39

Hình 4.4. Xƣơng rồng cắt dọc
với triệu chứng thối từ lõi ra ngoài .................................... 39
Hình 4.5. Nấm phân lập từ xƣơng rồng bệnh
trên môi trƣờng PGA ......................................................... 42
Hình 4.6. Sản phẩm ly trích DNA tổng số của nấm .......................... 43
Hình 4.7. Sản phẩm PCR khi khuếch đại
bằng cặp primer ef1 và ef2. ................................................ 44
Hình 4.8. Xƣơng rồng khỏe mạnh trƣớc khi chủng bệnh .................. 51
Hình 4.9. Xƣơng rồng với triệu chứng thối sau khi chủng ................ 51
Hình 4.10. Nấm phân lập từ xƣơng rồng bị bệnh
sau khi chủng nấm 4 ngày trên môi trƣờng PGA. .......... 52






x



DANH SÁCH CÁC BẢNG VÀ ĐỒ THỊ

BẢNG TRANG
Bảng 2.1. Một số loài Fusarium đƣợc tìm thấy
ở Việt Nam (Đỗ Tấn Dũng, 1996). .................................. 26
Bảng3.1. Primer dùng trong phản ứng PCR .................................... 33
Bảng 3.2. Thành phần phản ứng PCR và lƣợng
cần dùng đủ cho một phản ứng ........................................ 34
Bảng 4.1. Tỷ lệ nhiễm bệnh do vi khuẩn, nấm,

virus gây ra qua các vƣờn điều tra ................................. 40
Bảng 4.2. So sánh phần trăm (%) độ tƣơng đồng
giữa dòng FC07 – 3, FC07 – 7 và FC07-10. ................... 46
Bảng 4.3. So sánh phần trăm độ tƣơng đồng (%) giữa 3 dòng
FC07 – 3, FC07 – 7, FC07 – 10 với các dòng trên genbank........ 49

DANH SÁCH ĐỒ THỊ

ĐỒ THỊ TRANG
Đồ thị 4.1. Tỷ lệ nhiễm bệnh do vi khuẩn, nấm,
virus gây ra qua các vƣờn điều tra ................................. 40






1



Chƣơng 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Ngày nay, do nhu cầu đời sống của con ngƣời đƣợc nâng cao nên vấn đề thƣ
giãn tinh thần ngày càng đƣợc coi trọng. Hiện nay vấn đề chơi cây cảnh trên địa bàn
Tp. Hồ Chí Minh (Tp: thành phố) ngày càng phát triển trong đó có xƣơng rồng.
Xƣơng rồng đang dần đƣợc khẳng định trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh vì chúng
tƣơng đối dễ trồng, giá cả phải chăng, ai cũng có thể chơi và chăm sóc. Xƣơng rồng
dù sống trên sa mạc khô cằn vẫn nở hoa sặc sở, thể hiện một sức sống mãnh liệt. Do

nhu cầu của ngƣời sử dụng thích những loại xƣơng rồng lạ nên nhà vƣờn thƣờng lai
tạo ra các loại cây ghép với sự đa dạng về chủng loại từ đó làm cho bệnh hại xƣơng
rồng cũng phát triển theo. Xƣơng rồng cũng bị rất nhiều mầm bệnh tấn công và hậu
quả của nó là làm cho nhiều loại quí hiếm của ngƣời sƣu tầm giống bị hƣ hại dẫn
đến giảm phẩm chất, bệnh nặng và có thể chết hàng loạt gây thiệt hại cho nhà vƣờn
và ngƣời sử dụng. Các bệnh thƣờng gặp trên xƣơng rồng: bệnh thối gốc, bệnh đốm
than… và một trong những bệnh phổ biến nhất là bệnh thối do nấm Fusarium spp.,
bệnh này gây nguy hiểm cho tất cả các loại xƣơng rồng.
Vì vậy, vấn đề đặt ra là làm sao xác định chính xác tác nhân gây bệnh để từ
đó có những định hƣớng đúng đắn trong việc phòng trừ bệnh, nhằm làm giảm thiệt
hại và mang lại hiệu quả cho ngƣời sản xuất.
Đƣợc sự chấp thuận của bộ Môn Công nghệ Sinh học Trƣờng Đại học
Nông Lâm Tp. Hồ Chí Minh, dƣới sự hƣớng dẫn của KS. Dƣơng Thành Lam và TS.
Lê Đình Đôn, chúng tôi tiến hành đề tài: “Phát hiện nấm Fusarium spp. gây bệnh
thối xƣơng rồng (Cactaceae) bằng kỹ thuật PCR (polymerase chain reaction)”.

2
1.2. Mục đích - yêu cầu
1.2.1. Mục đích
Xác định tên loài Fusarium spp. gây bệnh thối xƣơng rồng nhằm tìm ra quy
trình phòng trừ hữu hiệu cho xƣơng rồng.
1.2.2. Yêu cầu
 Điều tra tình hình bệnh hại tại các vƣờn trồng xƣơng rồng trên địa bàn Tp.
Hồ Chí Minh.
 Thu thập và phân lập mẫu nấm trên xƣơng rồng bệnh. Nhân sinh khối các
dòng nấm Fusarium spp.
 Ly trích DNA các dòng nấm phân lập đƣợc. Thiết lập quy trình phản ứng
PCR để khảo sát các yếu tố nhƣ chu kì nhiệt, nồng độ primer, nồng độ DNA, số chu
kì thích hợp.
 Giải trình tự sản phẩm PCR.

 Chủng bệnh trên xƣơng rồng khỏe.
1.3 Giới hạn của đề tài
 Đề tài đƣợc thực hiện từ 20/03/2007 đến 30/07/2007.
 Chỉ thực hiện đƣợc trên một số mẫu.

3


Chƣơng 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Một số đặc tính để phát triển xƣơng rồng (theo Huỳnh Văn Thới, 2004)
Trƣớc đây không chỉ ở nƣớc ta mà nhiều nƣớc trên thế giới cũng vậy, số
ngƣời thích chơi kiểng xƣơng rồng rất ít. Ngƣời nào thích “sƣu tập” thì số lƣợng
cũng không nhiều.
Nhƣng, càng về sau, số nghệ nhân đến với kiểng xƣơng rồng càng ngày càng
nhiều, khi họ nhận ra một điều loại kiểng trụi lá này đƣợc các nhà thực vật học
không ngừng lai tạo thêm nhiều cây có hình dáng lạ, và màu sắc cũng khác lạ.
Xƣơng rồng có đủ loại: cây cao có mà cây thấp cũng có, cây to cây nhỏ
cũng nhiều.
Theo thói quen, hễ nói đến cây kiểng, ai cũng nghĩ là trồng ở trong vƣờn,
ngoài sân, trƣớc hàng ba, lan can… nơi có nhiều nắng gió thông thoáng, chứ không
ai nghĩ kiểng lại đem chƣng bày trong nhà, nơi thiếu ánh nắng và không khí lúc nào
cũng hầm hập.
Với xƣơng rồng là loại cây kì diệu, có thể sống tƣơi tốt trong nhà một vài
tuần, thậm chí cả tháng, trong điều kiện thiếu hẳn ánh nắng, thiếu bón tƣơi… chính
sự kì diệu này đã đƣa kiểng xƣơng rồng đến với mọi ngƣời, mọi nhà, trong đó có
đông đủ cƣ dân thành thị.
Đƣợc biết, tại nhiều nƣớc Âu Mỹ, mãi đến những năm đầu thế kỷ XX, ngƣời
ta mới khám phá ra đƣợc điều này. Bởi vì trong giai đoạn này các thành phố của họ

mật độ thị dân tăng cao đột ngột. Từ đó, đƣờng sá đƣợc mở rộng thêm, nhà cửa
đƣợc cao tầng hơn, đất thổ cƣ trong thành phố còn lại bao nhiêu điều đƣợc trƣng
dụng vào việc cất thêm nhà cửa…. Nhƣ vậy, không ai còn một khoảng đất thừa nào
để trồng cây cảnh nhƣ trƣớc đây nữa!


4
Vì vậy, muốn trực tiếp đƣợc sống gần gũi với thiên nhiên, muốn có cây cảnh
để giải trí, giảm stress, các thị dân mới nghĩ đến… kiểng xƣơng rồng, và đổ xô tìm
mua về trồng. Ai cũng biết, chỉ có xƣơng rồng mới có khả năng sống lâu đƣợc trong
nhà, lúc nào khí hậu cũng nóng và khô. Mặt khác, kiểng xƣơng rồng dùng chƣng
trong nhà, thấp, choáng mặt bằng không nhiều nên dùng làm vật trang trí rất thích
hợp và đẹp.
Xƣơng rồng thƣờng đƣợc trồng trong loại chậu kiểng bằng gốm sứ với nhiều
kiểu dáng khác nhau. So với nhiều giống cây kiểng khác, kiểng xƣơng rồng có giá
cả thƣờng thấp hơn. Vị trí đặt chậu xƣơng rồng trong nhà cũng không cần phải cân
nhắc quá kỹ. Nó có thể dùng móc kẽm cột vào chậu rồi treo lên nhƣ cách treo lan…
Còn ở nƣớc ta trong thời gian gần đây dân từ các vùng quê cũng rủ nhau lên
thành phố để tìm kế sinh nhai. Từ đó đẩy mật độ dân ở các thành thị tăng cao, có
nơi tăng gấp hai ba lần! Việc đó dẫn đến phố phƣờng chật hẹp ngƣời đông đúc, nhà
nào còn thửa đất nhỏ để trồng cây?
Trƣớc tình trạng đó, chắc chắn dân thành thị cũng chỉ còn cách trồng
kiểng… trên bao lơn, trên sân thƣợng và chƣng… kiểng xƣơng rồng trong nhà mà
thôi! Nhƣ vậy, ngành nghề trồng kiểng xƣơng rồng tại nƣớc ta sẽ có cơ hội tốt để
phát triển mạnh, do đó thị trƣờng rộng hơn.
2.2. Phân loại thực vật và giới thiệu về cây xƣơng rồng (Cactaceae)
2.2.1. Phân loại thực vật
Giới (Kingdom) Thực vật
Ngành (Division) Thực vật có hoa
Lớp (Class) Thực vật hai lá mầm

Bộ (Ordo) Caryophyllales
Họ (Familia) Cactaceae
(Nguồn:http:// en.wikipedia.org/wiki/cactaceae).
2.2.2. Giới thiệu về cây xƣơng rồng và các cây cùng họ
Trích theo (nguồn: http:// en.wikipedia.org/wiki/cactaceae).

5
Cây xƣơng rồng thƣờng là loại cây mọng nƣớc thuộc họ Cactaceae (có cây
ra hoa hai lá mầm). Họ Cactaceae có từ 24 đến 220 chi, tùy theo nguồn (90 chi phổ
biến nhất), trong đó có từ 1.500 đến 1.800 loài. Những cây xƣơng rồng đƣợc biết
đến nhƣ là có nguồn gốc từ Châu Mỹ, nhất là ở những vùng sa mạc. Cũng có một số
loại biểu sinh trong rừng nhiệt đới, những loại đó mọc trên những cành cây, vì ở đó
mƣa rơi xuống đất nhanh, cho nên ở đó thƣờng xuyên bị khô.
 Loài cây quen thuộc có chung họ xƣơng rồng
Quỳnh (Epiphyllum oxypetallum): Đây là loại hoa kiểng rất đƣợc nhiều
ngƣời yêu chuộng vì đặc tính hoa đẹp. Hiện nay, ngƣời ta đã lai tạo đƣợc loại
hoa Nhật quỳnh, loại hoa quỳnh nở cả ngày.
Thanh long (Hylocereus undatus): Đây là một loại cây ăn trái. Trái có mùi vị
đặc trƣng, hơi chua, ngọt. Vỏ trái màu từ đỏ hồng đến đỏ tía.
2.2.3. Tình hình sản xuất và phát triển xƣơng rồng ở Tp. Hồ Chí Minh và trên
thế giới
2.2.3.1. Tại Tp. Hồ Chí Minh
Theo Trƣơng Duy Lam (2006), từ những năm 60 của thế kỷ trƣớc, các loại
cây xƣơng rồng đã đƣợc du nhập vào Việt Nam nhƣ Bolivia, Eriocacfus warasii…
Và cho đến ngày nay, chúng là loại cây không thể thiếu trong bộ sƣu tập của những
ngƣời chơi xƣơng rồng. Đất Tp. Hồ Chí Minh vẫn còn nổi tiếng với một bậc lão
thành chuyên về các giống xƣơng rồng đó là Bác Năm Trƣờng ở Thủ Đức. Ông đã
lai tạo, nhân giống liên tục để đến hôm nay trên thị trƣờng Việt Nam nói chung và
thị trƣờng Tp. Hồ Chí Minh nói riêng có rất nhiều giống xƣơng rồng có màu sắc
hoa rất lạ và đẹp. Trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh hiện nay phần lớn xƣơng rồng

nhập từ Trung Quốc trong đó đặc biệt là các cây dùng để ghép. Thực tế cho thấy
càng ngày trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh càng có nhiều hộ dân kinh doanh về xƣơng
rồng. Cụ thể là theo điều tra thì cách đây hơn 10 năm số hộ trồng xƣơng rồng để
kinh doanh chỉ đếm trên đầu ngón tay nhƣng ngày nay con số đó đã lên đến hàng
chục hộ. Phần lớn các hộ trồng xƣơng rồng ở Tp. Hồ Chí Minh không xuất khẩu vì
không đủ tiêu thụ trong nƣớc. Hiện nay các hộ trồng xƣơng rồng ở Tp. Hồ Chí

6
Minh đa số phân phối cho các tỉnh trong nƣớc đặc biệt là các tỉnh miền trung và
nhiều nhất là vào các dịp lễ tết.
Trung tâm Sinh học thực nghiệm (Viện ứng dụng công nghệ) đã nhân giống
thành công cây xƣơng rồng Nopal có nguồn gốc từ Châu Mỹ, sinh trƣởng nhanh và
rất thích hợp với điều kiện của vùng đất khô hạn.
2.2.3.2. Trên thế giới
Theo Minh Sơn (2004), hiện nay Mỹ là một trong những nƣớc sản xuất và có
thị trƣờng xƣơng rồng lớn nhất thế giới. Phần lớn ngƣời trồng cũng nhƣ thu hoạch
tập trung ở vùng Tây Nam của quốc gia này. Ba thị trƣờng chính tiêu thụ xƣơng
rồng đƣợc sản xuất tại Mỹ là vƣờn ƣơm, siêu thị và các nhà sƣu tập tƣ nhân. Các
quốc gia tiêu thụ nhiều xƣơng rồng nhất từ sa mạc Chihuahua là Mỹ, Anh, Đức,
Thụy Điển, Tây Ban Nha, Mexico, Italia và Canada. Christopher Robbins cho biết:
''Ở một số vùng của sa mạc Chihuahua, thu hoạch thực vật hoang dã là hoạt động
mang lại hàng triệu USD mỗi năm. Một trong những động lực thúc đẩy hoạt động
thu hoạch xƣơng rồng hoang dã này, cả hợp pháp và bất hợp pháp, bắt nguồn từ nhu
cầu tạo cảnh quan tại các thành phố sa mạc". Trong những năm gần đây, Châu Âu
và Nhật Bản là những điểm đến phổ biến của cây, hạt và quả xƣơng rồng hiếm, có
giá trị cao. Các loại xƣơng rồng hiếm, đặc biệt là loại đƣợc tìm thấy ở vùng sa mạc
thuộc chủ quyền của Mexico, có thể mang lại hàng nghìn USD. Hạt xƣơng rồng
hiếm đƣợc bán với giá 7,5 USD/hạt tại Châu Âu. Hiện nay số lƣợng xƣơng rồng
quý hiếm ở các sa mạc đã cạn kiệt do sự thiếu kiến thức của ngƣời dân và bọn buôn
lậu đã nhổ cây từ các sa mạc lớn.

2.2.4. Đặc tính thực vật và điều kiện sinh thái của xƣơng rồng (theo Huỳnh
Văn Thới, 2004)
2.2.4.1. Đặc tính thực vật
Xƣơng rồng không đẹp mã bằng nhiều giống cây kiểng khác, vì chúng chỉ
có một đoạn thân cây mập mạp, trơ trụi và giản dị tƣởng chừng nhƣ đời sống của nó

7
không có gì đáng để cho mọi ngƣời quan tâm chú ý đến. Thật ra, xƣơng rồng vẫn
hội đủ những đặt tính thực vật đáng để đƣợc tìm hiểu cặn kẽ.
 Thân cây
Xƣơng rồng có thân mập, căng bong mọng nƣớc, vì bên trong chứa rất nhiều
nƣớc gọi là mủ.
Thân xƣơng rồng rất đa dạng: hình trụ (thƣờng gọi là mộc trụ hoặc độc trụ),
hình cầu và dẹp. Đa số giống là hình trụ và hình cầu, số ít giống hình dẹp, nhƣ cây
lƣỡi long (gốc dẹp, thân dẹp và cành nhƣ những chiếc lá dày). Hoặc loại xƣơng
rồng “tai thở”… Thân cây xƣơng rồng, tùy giống mà có loại cao loại thấp, loại to,
loại nhỏ. Thân có khía hoặc có múi. Có giống ít khía nhƣ giống ta dùng làm hàng
rào (chỉ có ba khía), nhƣng cũng có giống 25 khía nhƣ giống Ferocactus wedzenii.
Có giống khía rất cạn, nhƣng cũng có giống khía sâu. Giống không khía thì có múi.
Múi là những nốt sần lớn từa tựa nhƣ vỏ trái thơm (dứa) mà đa số các giống xƣơng
rồng hình cầu đều có dạng này.
 Lông
Đa số giống xƣơng rồng có thân trơn láng, nhƣng cũng có một số giống thân
có lớp lông mịn phủ đầy, nhƣ Cephalocerus. Có giống trên ngọn đƣợc phủ chụp lớp
lông dài trắng xóa, gọi là giống Borzicactus.
 Gai
Đa số xƣơng rồng đều có gai nhọn và là gai chùm, cái nào cũng nhọn hoắt.
Nhiều giống xƣơng rồng có nhiều gai cứng mọc tua tủa, nhƣng cũng có giống gai
nhỏ và mềm dịu. Đƣợc biết, mới đây một chuyên viên ngành hoa kiểng ở California
là ông Luther Burbank đã lai tạo ra đƣợc giống xƣơng rồng mới không gai. Gai

xƣơng rồng thƣờng màu đen, nhƣng cũng có giống gai màu vàng. Gai xƣơng rồng
là biến thể của lá kèm mà thành, đây là đặc tính của đa số giống cây mọc ở vùng sa
mạc quanh năm nóng cháy. Và nhờ vào tiết diện gai quá nhỏ đó nên xƣơng rồng
không bị thoát nƣớc nhanh nhƣ các giống cây kiểng có nhiều lá khác. Tiêu biểu
dạng gai, ví dụ:
- Xƣơng rồng Ephorbia có nhiều gai, vừa dài vừa to, lại nhọn và cứng.

8
- Xƣơng rồng Echinocactus Grusonii thân có nhiều gai chằng chịt cơ hồ bao kín
mít khắp thân cây.
- Xƣơng rồng Cephalocerus có lông rất cứng nhƣng ít và nhỏ, lông giấu mình
trong những nùi lông tơ trắng
 Lá xƣơng rồng
Khi nói đến xƣơng rồng ai cũng nghĩ đến thân nó trơ trụi, không lá. Thế
nhƣng thực tế cũng có một ít giống xƣơng rồng có lá. Có giống lá nhỏ có giống lá
to, nhƣng đa số lá đều có giống cuống ngắn và bản dày vì bên trong mọng nƣớc.
- Xƣơng rồng Aeonium Holochrysum xuất xứ ở vùng Bắc Phi có nhiều lớp lá xếp
khít nhau thành vòng tròn đồng tâm.
- Một số giống xƣơng rồng khác, trong đó có giống Euphorbia có lá nhỏ xuất
hiện ở phần ngọn và từ cạnh mép của cành.
 Rễ xƣơng rồng
Do xƣơng rồng (đa số) chỉ có thân đơn độc, trơ trụi, nhƣng trong thân lúc
nào cũng chứa nhiều nƣớc (mủ), lại không bị thoát nƣớc nhanh nhƣ những giống
cây có lá khác, nên nó không cần có bộ rễ hoàn chỉnh để hút đƣợc nhiều nƣớc nuôi
cây, xƣơng rồng không có rễ cái (rễ trụ) mà chỉ có chùm rễ con lƣa thƣa. Chùm rễ
con này có nhiệm vụ giữ cho thân cây mọc đứng thăng bằng không bị ngã đổ, và
hút chất bổ dƣỡng trong đất để nuôi cây. Mặc dầu có bộ rễ yếu, nhƣng xƣơng rồng
lại có sức sống khỏe, dẻo dai. Dù có bị nhổ lên trồng lại vẫn sống mạnh , khó chết.
 Hoa xƣơng rồng
Xƣơng rồng trổ hoa quanh năm. Số lƣợng hoa mỗi lần trổ có thể từ một đến

năm bảy hoa, thậm chí nhiều đến chín mƣời hoa.
Tùy từng giống mà hoa đậu trên cây ít hay nhiều ngày: có giống chỉ nở một
ngày rồi tàn, nhƣng cũng có giống hoa khoe sắc trên cây đến vài ba ngày mới héo.
Màu sắc của hoa xƣơng rồng cũng rất đa dạng, gồm có màu trứng, đỏ son, tím lợt,
vàng chanh, vàng cam…
Xin đơn cử một số giống xƣơng rồng với sắc hoa đặc trƣng của nó:

9
- Hoa màu trắng với nhiều chấm đỏ tía điểm xuyết, có giống Turbicarpus,
xuất xứ tại Mexico.
- Hoa màu bang và đỏ sậm có các giống Thelocactus (xuất xứ tại Mexico), và
giống xƣơng rồng ở vùng Texas là Homalocephala.
Về vị trí hoa trổ ra trên cây. Tùy giống mà có sự khác nhau. Thông thƣờng
hoa mọc ra từ kẽ múi, nếu thân có dạng múi. Ngƣợc lại, nếu thân dạng khía thìhoa
mọc ra ở cạnh gai (gai mọc ở mép khía). Ngay chồi con cũng vậy, thân dạng múi
chồi con nẩy ra từ kẻ múi, còn thân dạng khía thì chồi con nẩy ra ở dạng gai.
Cũng có giống xƣơng rồng hoa mọc thành từng cụm ở nách lá, nhƣ các giống
EuphorbiaMilii, Euphorbia ligularia… Có giống hoa mọc trên sẹo của lá nhƣ
xƣơng rồng Euphorbia Antiquorum
 Trái xƣơng rồng
Xƣơng rồng có trái hình cầu bên trong không chia thành ngăn hoặc múi và
chứa nhiều hột. Từ lúc xƣơng rồng trổ hoa cho đến ngày trái chín. Tùy giống, ngắn
là một tháng, dài là vài ba tháng.
 Hột xƣơng rồng
Trái xƣơng rồng chứa rất nhiều hột. Cây còn nhỏ thƣờng cho trái nhỏ, những
cây trƣởng thành ra trái to hơn. Trong trái nhỏ chứa chừng vài chục hột, còn trái lớn
chứa từ 500 hột trở lên. Kích thƣớc hột rất nhỏ, nhƣ hột é, nhỏ hơn hột mè
(vừng). Tùy giống, khi chín trái già tự động tách vỏ ra để hột bên trong bắn hết ra
ngoài. Nhƣng cũng có giống khi chín, trái cứ đeo dính trên cây, nếu không đƣợc hái
thì chờ đến lúc vỏ trái bị mục hột mới phân tán ra ngoài. Hột vừa chín có thể đem

gieo ngay, và tỷ lệ nảy mầm rất cao.
2.2.4.2. Điều kiện sinh thái
Xƣơng rồng có nguồn gốc nguyên thủy ở vùng sa mạc, nơi có thời tiết vô
cùng khắt nghiệt, ngày rất nóng và đêm rất lạnh, đất đai lại cằn cỗi.
Vì vậy, xƣơng rồng không kén đất trồng, thích nghi đƣợc với các nƣớc vùng
nhiệt đới, quanh năm có khí hậu nóng ẩm. Tại nƣớc ta, vùng nào cũng có thể trồng

10
đƣợc kiểng xƣơng rồng nhƣng, thích hợp nhất là các tỉnh Nam Bộ trong đó có Tp.
Hồ Chí Minh, nơi có khí hậu khô, nóng và lƣợng mƣa trong năm không nhiều.
Xƣơng rồng vẫn chịu đựng đƣợc với vùng có khí hậu lạnh khoảng 10
0
C,
nhƣng chúng sinh trƣởng yếu và phát triển chậm. Còn ở những vùng có khí hậu
nóng ẩm thì sự sinh trƣởng và phát triển của chúng bình thƣờng. Trong điều kiện
khô hạn, xƣơng rồng có thể chịu đựng đƣợc vài ba tháng liền mà sức khỏe của cây
không bị suy giảm. Đó là ƣu điểm của nó khi đem trồng trong nhà.
 Lƣợng mƣa
Những vùng nào có lƣợng mƣa ít trong năm đều thích hợp cho việc trồng
xƣơng rồng, nghĩa là nó chỉ cần lƣợng mƣa từ 1.000 mm trở xuống mới tốt. Vùng
nào mƣa nhiều, nhất là mùa mƣa thƣờng kéo dài thì nên trồng xƣơng rồng trong nhà
kính hoặc dƣới giàn che. Có thể nói trồng xƣơng rồng trong vùng ít mƣa vẫn tốt,
miễn là thỉnh thoảng đƣợc tƣới để đất trồng đủ độ ẩm cần thiết là đƣợc.
Xƣơng rồng không thích hợp với mƣa to gió lớn. Do bộ rễ quá yếu nên cây
dễ ngã đổ hoặc nghiêng ngã khi gặp ngọn gió to. Vì vậy, với giống xƣơng rồng có
thân cao to nhƣ các giống Euphorbia, Ercobaria, hoặc các giống Opuntia Dillenii
Opuntia ficus Undia, khi cây trƣởng thành nên làm trụ chống đỡ cho khỏi đổ ngã.
Ngay các giống xƣơng rồng có thân dài leo cao nhƣ Rhodcactus Scuelata và
Rhodcactus grandifolius cũng có cây chống đỡ mới mọc thẳng lên đƣợc. Xƣơng
rồng chịu đƣợc ánh sáng trực xạ. Trồng vào nơi có nắng nhiều cây càng sinh trƣởng

tốt, kích thích sự ra hoa nhiều hơn và màu sắc hoa đƣợc tƣơi tắn hơn. Do xƣơng
rồng là giống cây có nguồn gốc vùng sa mạc, quanh năm có thời tiết khắc nghiệt
nhất, nên dù có gặp mùa nắng hạn vùng nhiệt đới kéo dài, cây vẫn đủ sức chống
chọi. Nên tƣới nƣớc để giữ đƣợc độ ẩm cần thiết giúp cây sinh trƣởng tốt hơn.
 Nhiệt độ
Xƣơng rồng chịu đựng đƣợc nhiệt độ cao, vì vậy trồng xƣơng rồng trong
nhà nhiều ngày liền, lúc nào nhiệt độ cũng khô, nóng nhƣng chúng vẫn sống tƣơi
tốt. Với vùng nhiệt độ thấp, xƣơng rồng vẫn chịu đựng đƣợc, mặc dầu sự sinh
trƣởng có phần chậm lại.

11
 Độ ẩm
Độ ẩm không khí cũng rất cần thiết cho sự sinh trƣởng của xƣơng rồng, tuy
nhiên độ ẩm quá thấp lại không tốt.
2.2.5. Bệnh hại trên xƣơng rồng
2.2.5.1. Bệnh thối gốc xƣơng rồng
Là bệnh khá phổ biến và nguy hiểm cho tất cả các loại xƣơng rồng. Bệnh
gây hại chủ yếu là thối gốc hoặc một số vết thƣơng của cây ghép. Ban đầu là các
đốm thối chứa nhiều nƣớc màu xám hoặc nâu đen, các chấm mốc màu đỏ tím hoặc
màu trắng ở nơi tiếp giáp phần bệnh và phần khỏe. Đó là thể quả nấm và chất tiết
của nấm. Khi bệnh lan rộng đến xung quanh thân, cây có thể bị khô mà chết.
Nguyên nhân gây bệnh thối gốc xƣơng rồng là do nấm lƣỡi liềm (Fusarium
oxysporum Schlecht) thuộc lớp nấm bào tử sợi gây ra. Bào tử không màu hình lƣỡi
liềm có 3 – 4 vách ngăn, kích thƣớc 19 – 50 x 2,5 – 5 µm. Nhiệt độ thích hợp cho
nấm sinh trƣởng là 25 – 30°C. (Trần Văn Mão, Nguyễn Thế Nhã, 2002).
Theo Ik Hwa Hyun, Sang Dok Lee và ctv (1998), một loài Fusarium đƣợc
phân lập từ xƣơng rồng có triệu chứng thối rửa ở tỉnh Koyang, Kyonggi năm 1997.
Mầm bệnh này đƣợc xác định là Fusarium oxysporum dựa trên đặc điểm nấm học.
Triệu chứng thối xuất hiện dƣới đất và vòng thƣơng tổn chiếm khoảng 1 – 3 cm
đƣờng kính, xuất hiện trên gốc xƣơng rồng. Hình dạng nấm bệnh có cả dạng tiểu

bào tử và đại bào tử. Dạng tiểu bào tử chiếm nhiều hơn cả, từ dạng oval đến dạng
bầu dục. Đại bào tử có hình lƣỡi liềm, có 3 – 5 vách ngăn. Màu sắc khuẩn lạc trên
môi trƣờng PGA là màu trắng, màu đào hoặc màu tía. Mầm bệnh có thể là nguyên
nhân gây nên triệu chứng thối trên gốc xƣơng rồng ghép cũng nhƣ xƣơng rồng
không ghép.
2.2.5.2. Bệnh đốm than
Bệnh đốm than (bệnh thán thƣ) trên xƣơng rồng phát sinh khá phổ biến, bệnh
nặng có thể làm cây chết khô. Cây bị bệnh thƣờng có đốm nhiều nƣớc màu nâu
nhạt. Đốm bệnh dần dần lõm xuống lúc ẩm ƣớt trên đốm bệnh xuất hiện các chấm

12
đen nhỏ lồi lên đó là thể quả nấm. Bệnh do nấm đĩa gai (Colletotrichum sp) thuộc
lớp bào tử xoang, bộ bào tử đĩa đen gây ra. Đĩa bào tử nhỏ, có lông cứng mọc rãi
rác, bào tử đơn bào không màu hình bầu dục dài, kích thƣớc 10,8 – 14,4 x 3,5 – 4,3
µm. Bệnh này thƣờng gặp vào đầu mùa hạ và đầu mùa đông. Những loại xƣơng
rồng cầu màu vàng rất nhạy cảm với bệnh này. (Trần Văn Mão, Nguyễn Thế Nhã,
2002).
2.2.5.3. Tuyến trùng hại xƣơng rồng
Theo Trần Văn Mão, Nguyễn Thế Nhã (2002), bệnh tuyến trùng hại xƣơng
rồng chủ yếu trên xƣơng rồng 6 cạnh. Ngoài ra còn phát sinh trên hải đƣờng, mào
gà, hƣớng dƣơng, hoa hồng. Trên rễ chính và rễ bên hình thành nhiều u bƣớu nhỏ,
lúc đầu nhỏ về sau thô dần, cắt u thấy có nhiều hạt nhỏ màu trắng đó là tuyến trùng
cái. Bệnh có thể làm cho cây chết khô. Bệnh tuyến trùng hại xƣơng rồng do
Meloidogyne incognita chitwood. Nhiệt độ thích hợp cho sinh trƣởng phát triển là
20 – 25
0
C. Đất ẩm có lợi cho sự di chuyển của tuyến trùng đi tìm thức ăn và xâm
nhập vào rễ cây. Nƣớc mƣa, nƣớc mƣơng dẫn, hoạt động con ngƣời có thể mang
tuyến trùng lây lan.
2.2.5.4. Rệp sáp hại xƣơng rồng

Rệp sáp hại xƣơng rồng (Diaspis echinocacti Bouche) thuộc bộ cánh đều họ
rệp sáp hình thuẫn. Chúng dùng miệng chích hút để hút nhựa cây xƣơng rồng ảnh
hƣởng đến sinh trƣởng của cây. Mỗi năm phát sinh 2 – 3 lứa, tháng 5 – 7 và tháng
10 năm sau đều có rệp gây hại. (Trần Văn Mão, Nguyễn Thế Nhã, 2002).
2.3. Sự phân loại, phân bố, phạm vi kí chủ, đặc điểm phát sinh phát triển và
khả năng gây bệnh của nấm Fusarium
2.3.1. Sự phân loại
Giới (Kingdom) Fungi
Ngành (Phylum) Ascomycota
Lớp (Class) Sordariomycetes

13
Bộ (Order) Hypocreales
Họ (genus) Fusarium
(Nguồn:http:// en.wikipedia.org/wiki/Fusarium).









Hình 2.1. Hình thái bào tử nấm Fusarium spp.
a. Nấm có dạng hình lƣỡi liềm. b. Vách ngăn.
(Nguồn: />Moulds/Illustrations/Fusarium_drawing.jpg)
Nấm Fusarium thuộc lớp nấm bất toàn (Deuteromycetes), giai đoạn sinh sản
hữu tính là gibberella thuộc lớp nấm nang (Ascomycetes). Có tế bào sinh bào tử
trần. Fusarium đặc trƣng bởi hệ sợi nấm ngăn vách màu trắng hoặc có một số màu

khác nhƣng thƣờng có màu trắng. Nấm Fusarium có cành bào tử phân sinh, giá trần
bào tử đơn độc hoặc tụ họp trong các đệm giá (Sporodochia) hoặc thành đệm cho
giá nhầy (Pionnetes) đơn hoặc phân nhánh, các tế bào sinh bào tử trần là các thể
bình đơn độc hoặc thành cụm trên đỉnh giá bào tử trần, đỉnh các nhánh của giá hoặc
trực tiếp trên thân giá, trên các sợi nấm không phân hóa hình thái. Bào tử trần
thƣờng ẩm ƣớt tụ họp thành khối cầu ở đỉnh thể bình hoặc hình chuối. Nấm có 2
dạng bào tử: bào tử trần lớn (Macroconidia) và bào tử trần nhỏ (Microconidia). Bào
tử trần lớn có một đến nhiều vách ngăn, hình lƣỡi liềm có hoặc không có gót ở ngăn
gốc. Bào tử trần nhỏ không có hoặc có 1 – 2 vách ngăn, hình elip, hình trứng, hình
trụ, hình gần cầu, thƣờng không màu hoặc màu trắng nhạt.

a
b

14
2.3.2. Sự phân bố
Theo Bùi Xuân Đồng (1986), nấm bệnh phân bố rất rộng trên khắp thế giới,
nấm Fusarium gây thiệt hại trên các loại cây trồng và gây ảnh hƣởng rất lớn đến
kinh tế, đặc biệt ở vùng Châu Phi, Châu Mỹ và các nƣớc nhƣ: Australia, Panama,
Hawaii, Philippines, Taiwan và các nƣớc Đông Nam Á.
Bệnh do nấm Fusarium đƣợc phát hiện vào năm 1809 do nhà bác học Link,
H.F. Sau đó vào năm 1821 đƣợc nhà bác học Fries, E. bổ sung thêm.
2.3.3. Phạm vi kí chủ
Theo Bùi Xuân Đồng (1986), nấm Fusarium có rất nhiều dòng khác nhau
nên khả năng ký chủ rất rộng trên nhiều loại cây trồng nhƣ: cây ăn trái, cây rau màu
và một số cây hoa cảnh, có thể sống trong các điều kiện khác nhau và có thể tồn tại
trong đất một thời gian dài, trong các xác bã thực vật dƣới nhiều dạng khác nhau,
bào tử nấm có thể tồn tại trong các điều kiện khắc nghiệt một thời gian dài sau đó
gặp điều kiện thuận lợi sẽ phát triển và lây lan.
Nấm gây hại nặng trên một số cây trồng đặc biệt là trên cây ăn trái nhƣ:

chuối, xoài, nhãn, nho, ổi, cam quýt, đu đủ, bơ…. Ngoài ra, có một số dòng nấm
Fusarium gây bệnh cho ngƣời và động vật nhƣ: gây ung thƣ họng ở ngƣời và ung
thƣ bán cầu đại não trên ngựa và chuột (Thiel, P.G và ctv, 1991).
2.3.4. Đặc điểm phát sinh phát triển của nấm Fusarium
Theo Bugnicourt F. (1939), nấm Fusarium có phổ kí chủ rất rộng trong các
điều kiện khác nhau và có khả năng phát triển trong khoảng nhiệt độ 5ºC– 40
0
C.
2.4. Khả năng gây hại của nấm Fusarium spp. và biện pháp phòng trừ
2.4.1. Khả năng gây hại
Lester W. Burgess và ctv, (1988), đại học Sydney (Australila) xác định 13
nhóm, 20 loài gây hại trên một số cây trồng sau: