Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng tây nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại đà lạt

i
..

CƠNG TRÌNH ĐƢỢC HỒN THÀNH TẠI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC CƠNG NGHỆ TP. HCM

Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Lê Anh Tuấn

Luận văn Thạc sĩ đƣợc bảo vệ tại Trƣờng Đại học Công nghệ TP. HCM
ngày14 tháng 10 năm 2017
Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm:
(Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ)

TT
1
2
3
4
5

Họ và tên
PGS. TS. Nguyễn Phú Tụ
PGS. TS. Phạm Trung Lƣơng
TS. Đoàn Liêng Diễm
TS. Nguyễn Văn Lƣu
TS. Trần Văn Thông

Chức danh Hội đồng
Chủ tịch
Phản biện 1
Phản biện 2

Ủy viên
Ủy viên, Thƣ ký

Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận văn sau khi Luận văn đã đƣợc
sửa chữa (nếu có).
Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV


ii
TRƢỜNG ĐH CƠNG NGHỆ TP. HCM
PHỊNG QLKH – ĐTSĐH

CỘNG HÕA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
TP. HCM, ngày..… tháng…..năm 20..…

NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ
Họ tên học viên: Đỗ Thị Lê Lam ...................................................................Giới tính: Nữ
Ngày, tháng, năm sinh: 15/09/1984 ........... Nơi sinh: Thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng
.................................................................................................................................................
Chuyên ngành: Quản trị Dịch vụ Du lịch và Lữ hành...............MSHV: 1541890016.......
I- Tên đề tài:
Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát
triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt
II- Nhiệm vụ và nội dung:
Thực hiện đề tài “Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên
trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt” từ 15/02/2017 đến 31/08/2017.
Nội dung: Nghiên cứu thực trạng khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng
Tây Nguyên phục vụ du lịch ở Đà Lạt và đề xuất một số giải pháp nhằm khai thác hiệu
quả dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên để phát triển sản phẩm du lịch

ở Đà Lạt.
III- Ngày giao nhiệm vụ: 15/02/2017
IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ: 31/08/2017
V- Cán bộ hƣớng dẫn: (Ghi rõ học hàm, học vị, họ, tên): PGS. TS. Lê Anh Tuấn
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN
(Họ tên và chữ ký)

KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH
(Họ tên và chữ ký)


iii

LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.Các số liệu, kết
quả nêu trong Luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai cơng bố trong bất kỳ
cơng trình nào khác.
Tơi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này
đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn
gốc.
Học viên thực hiện Luận văn
(Ký và ghi rõ họ tên)

Đỗ Thị Lê Lam


iv

LỜI CẢM ƠN

Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến những ngƣời đã giúp đỡ tơi trong q
trình thực hiện và hồn thành luận văn này.
Trƣớc tiên, tơi xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Lê Anh Tuấn về sự hƣớng
dẫn, lời khuyên và góp ý của Thầy trong q trình tơi thực hiện luận văn từ khi làm
đề cƣơng đến khi hồn thiện luận văn.
Tơi xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Quyết Thắng, Trƣởng Khoa Quản trị
Du lịch - Nhà hàng - Khách sạn, Trƣờng Đại học Cơng nghệ TP. Hồ Chí Minh và
TS. Trần Văn Thông, Trƣởng Khoa Quản trị Du lịch và Khách sạn, Trƣờng Đại học
Kinh tế tài chính TP. Hồ Chí Minh về những lời khuyên, góp ý và sự chia sẻ tài
liệu của các Thầy trong q trình tơi thực hiện luận văn. Ngồi ra, tơi xin gửi lời
cảm ơn đến các giảng viên từ Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh và các trƣờng
đại học khác đã cung cấp cho chúng tôi những kiến thức quý giá trong suốt khóa
học này.
Trong q trình thu thập tài liệu, dữ liệu cho nghiên cứu này, tôi đã nhận đƣợc
sự giúp đỡ, hỗ trợ của các cán bộ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng và
phịng Văn hóa huyện Lạc Dƣơng, đặc biệt là bà Nguyễn Thị Nguyên, Giám đốc Sở
Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng và ơng Cao Anh Tú, Trƣởng phịng quản
lý Văn hóa huyện Lạc Dƣơng tỉnh Lâm Đồng.
Ngồi ra, tơi xin gửi lời cảm ơn đến các chủ Câu lạc bộ biểu diễn văn hóa
cồng chiêng Tây Nguyên và các bạn bè đã giúp đỡ tơi trong q trình điều tra thu
thập số liệu.
Cuối cùng, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn đến bố mẹ và gia đình về những động
viên của họ đã giúp tôi yên tâm trong công tác và học tập.
Một lần nữa, tôi xin chân thành cảm ơn tất cả.
Đỗ Thị Lê Lam


v

TÓM TẮT

Sau gần 20 năm đƣợc giới thiệu đến khách du lịch, dịch vụ biểu diễn văn hóa
Cồng chiêng Tây Nguyên đã đóng góp vào sự đa dạng hóa dịch vụ du lịch ở Đà Lạt.
Tuy nhiên, sự phát triển của nó chƣa tƣơng xứng với yêu cầu của ngành du lịch ở
Đà Lạt nói chung và của khách du lịch nói riêng.
Xuất phát từ thực tế đó, tác giả đã thực hiện đề tài “Khai thác dịch vụ biểu diễn
văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt”.
Đề tài đã nêu lên ba câu hỏi nghiên cứu:
1. Lý thuyết nào liên quan đến việc khai thác dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng
chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch?
2. Thực trạng việc cung cấp dịch vụ biểu diễn văn hóa Cồng chiêng Tây
Nguyên phục vụ khách du lịch ở Đà Lạt nhƣ thế nào?
3. Những giải pháp nào có thể giúp khai thác hiệu quả dịch vụ biểu diễn văn
hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt?
Luận văn đã phân tích các kết quả liên quan đến hoạt động du lịch tại Đà Lạt
và dịch vụ biểu diễn văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên cũng nhƣ thảo luận một số
vấn đề trong lĩnh vực dịch vụ này. Bằng cách sử dụng cơng cụ SERVQUAL, nghiên
cứu đã phân tích mong đợi và cảm nhận của khách du lịch đối với dịch vụ biểu diễn
văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên dựa trên các số liệu thu thập từ khảo sát.
Luận văn đề xuất một số giải pháp đề nghị nhằm phát triển sản phẩm du lịch ở
Đà Lạt thông qua việc khai thác hiệu quả dịch vụ biểu diễn văn hóa Cồng chiêng
Tây Nguyên; nêu lên những đóng góp và hạn chế của đề tài. Đề tài cũng tạo tiền đề
tốt cho những nghiên cứu sâu hơn trong lĩnh vực này.


vi

ABSTRACT
After approximately 20 years being introduced to tourists, Gong performance
has contributed to the diversity of tourism services in Da Lat city. Nevertheless, its
development is not commensurate with the requirements of the tourism industry in

Da Lat in general and tourists in particular.
From that fact, the author has carried out the thesis "Exploitation of cultural
Gong performances of Tay Nguyen in the development of tourism products in Da
Lat". The thesis raises three research questions:
1. What is the theory related to the exploitation of the Highland Gong culture
performance service in the development of tourism products?
2. What is the status quo of providing Gong performance service to tourists in
Da Lat?
3. What solutions can help to effectively exploit Gong performance service in
development of tourism product in Da Lat?
The thesis reflects the findings related to the results of tourism in Da Lat and
Gong performance service as well as discuss some issues in this field of service. By
using SERVQUAL instrument, the study analyzes tourists‟ expectations and
perceptions on Gong performance service based on the data collected from the
survey.
The thesis introduces some suggestions for developing tourism product in Da
Lat by effectively exploit Gong performance service; points out some contributions
and limitations of the research. It also creates a good precedent for further studies in
this field.


vii

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1
1. Đặt vấn đề và tính cấp thiết của đề tài .................................................................1
1.1.

Đặt vấn đề ............................................................................................... 1

1.2.

Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................... 1

2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ...........................................................................3
2.1. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 3
2.2. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................ 4
3. Đối tƣợng nghiên cứu ..........................................................................................4
4. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................4
5. Phƣơng pháp nghiên cứu .....................................................................................5
6. Lƣợc khảo về tài liệu nghiên cứu ........................................................................6
7. Ý nghĩa nghiên cứu của đề tài .............................................................................8
8. Kết cấu của luận văn ............................................................................................8
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ................................................................................9
1.1.

Khái niệm và đặc điểm của sản phẩm du lịch ...............................................9

1.1.1.

Khái niệm sản phẩm du lịch ................................................................... 9

1.1.2.

Đặc điểm của sản phẩm du lịch ............................................................ 10

1.2.

Phát triển sản phẩm du lịch..........................................................................13

1.2.1.

Mục tiêu phát triển sản phẩm du lịch ................................................... 14

1.2.2.

Một số nguyên tắc phát triển sản phẩm du lịch .................................... 15

1.2.3.

Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển sản phẩm du lịch ....................... 17

1.3.

Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật phát triển sản phẩm du lịch .
.....................................................................................................................18

1.3.1.
lịch

Vai trò của biểu diễn văn hóa nghệ thuật trong phát triển sản phẩm du
............................................................................................................... 18

1.3.2. Mối liên hệ giữa việc khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật
với phát triển sản phẩm du lịch .......................................................................... 19
1.3.3.
thuật

Các yếu tố cấu thành chất lượng dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ
............................................................................................................... 20

viii
1.3.4. Kinh nghiệm khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa dân tộc để phát triển
du lịch trên thế giới và ở một số địa phương trong nước .................................. 22
1.4. Mơ hình đánh giá chất lƣợng dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật truyền
thống .....................................................................................................................26
Tiểu kết chƣơng .....................................................................................................28
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG KHAI THÁC DỊCH VỤ BIỂU DIỄN VĂN HÓA
CỒNG CHIÊNG TÂY NGUYÊN PHỤC VỤ DU LỊCH TẠI ĐÀ LẠT ................29
2.1. Các vấn đề cơ bản về dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây
Ngun ...................................................................................................................29
2.1.1.

Khái qt về khơng gian Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ................ 29

2.1.2.

Đặc trưng của Khơng gian Văn hóa cồng chiêng Tây Ngun ............ 32

2.2.

Dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ..................................41

2.3.

Các thành phần của dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên .42

2.3.1.

Không gian dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ......... 42

2.3.2.

Diễn viên biểu diễn ............................................................................... 44

2.3.3.

Chương trình biểu diễn ......................................................................... 45

2.3.4. Tổ chức và quản lý hoạt động biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây
Nguyên ............................................................................................................... 46
2.4. Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên để phát triển
sản phẩm du lịch ở Đà Lạt .....................................................................................48
2.4.1.
2016

Kết quả hoạt động kinh doanh du lịch của Đà Lạt giai đoạn 2012............................................................................................................... 48

2.4.2. Thực trạng sử dụng dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây
Nguyên trong các sản phẩm du lịch ................................................................... 51
2.4.3. Kết quả kinh doanh dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây
Nguyên ở Đà Lạt ................................................................................................ 54
2.5. Đánh giá của khách du lịch về dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây
Ngun ...................................................................................................................56
2.5.1.

Thơng tin chung về mẫu điều tra .......................................................... 56

2.5.2. Kết quả mong đợi và cảm nhận của khách du lịch đối với dịch vụ biểu

diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ............................................................... 61


ix
2.5.3. Kết quả về giá của dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây
Ngun ............................................................................................................... 70
2.5.4. Cơng tác tổ chức và quản lý dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng
Tây Nguyên ......................................................................................................... 71
2.5.5. Đánh giá chung của khách du lịch về dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng
chiêng Tây Nguyên ............................................................................................. 72
2.6.

Đánh giá chung ............................................................................................73

Tiểu kết chƣơng .....................................................................................................76
Chƣơng 3: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ ĐỀ XUẤT ..............................................78
3.1.

Căn cứ của đề xuất .......................................................................................78

3.1.1.

Căn cứ lý thuyết .................................................................................... 78

3.1.2.

Căn cứ thực tiễn .................................................................................... 79

3.2.

Đề xuất các giải pháp và kiến nghị ..............................................................80

3.2.1.

Giải pháp về bảo tồn ............................................................................. 80

3.2.2.

Giải pháp về phát triển sản phẩm du lịch............................................. 84

3.2.3.

Giải pháp về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ............................. 87

3.2.4.

Giải pháp về tăng cường hoạt động quảng bá, xúc tiến ....................... 89

3.2.5.

Giải pháp về tăng cường quản lý .......................................................... 91

3.3.

Đóng góp của đề tài .....................................................................................92

3.4.

Những hạn chế của đề tài và hƣớng nghiên cứu tiếp theo...........................94

Tiểu kết chƣơng .....................................................................................................94
KẾT LUẬN ...............................................................................................................95
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... I
PHỤ LỤC ................................................................................................................... V


x

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
1.
2.
3.
4.
5.

Từ viết tắt
CCTN
CLB
DSVH
Sở VHTTDL
SPSS

6.
7.

UBND
UNESCO

8.

9.

VHCCTN
VND

Ý nghĩa
Cồng chiêng Tây Nguyên
Câu lạc bộ
Di sản văn hóa
Sở Văn hóa, Thể Thao và Du lịch
Statistical Package for the Social Sciences:
Phần mềm máy tính phục vụ cơng tác phân
tích thống kê
Ủy ban nhân dân
United Nations Educational Scientific and
Cultural Organization: Tổ chức Giáo dục,
Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc
Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên
Đồng Việt Nam


xi

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Các điểm/nhóm biểu diễn giao lƣu văn hóa cồng chiêng .........................44
Bảng 2.2. Số lƣợng khách du lịch đến Đà Lạt từ 2012 đến 2016 .............................49
Bảng 2.3. Tốc độ tăng trƣởng lƣợng khách du lịch đến Đà Lạt từ 2012 - 2016 .......50
Bảng 2.4. Khách du lịch thƣởng thức dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng Tây
Nguyên tại Đà Lạt .....................................................................................................53
Bảng 2.5. Số buổi biểu diễn và doanh thu dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng chiêng

Tây Nguyên ở Đà Lạt giai đoạn 2014 đến 2016 .......................................................55
Bảng 2.6. Thông tin chung về mẫu điều tra ..............................................................56
Bảng 2.7. So sánh đánh giá của khách du lịch về các nhân tố của chất lƣợng dịch
vụ . ...........................................................................................................................653
Bảng 2.8. So sánh chất lƣợng mong đợi và chất lƣợng cảm nhận ………………...65
Bảng 2.9. Cảm nhận chung của khách du lịch về dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng
chiêng Tây Nguyên ở Đà Lạt ....................................................................................73


xii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Mô hình Servqual..................................................................................... 26
Sơ đồ 1.2. Các nhân tố của chất lƣợng dịch vụ ......................................................... 28
Biểu đồ 2.1. Tỷ lệ khách du lịch thƣởng thức dịch vụ biểu diễn VHCCTN theo độ
tuổi ........................................................................................................................... 581
Biểu đồ 2.2. Tỷ lệ khách du lịch thƣởng thức dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng
chiêng Tây Nguyên theo mục đích chuyến đi. .......................................................... 58
Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ khách du lịch thƣởng thức dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng
chiêng Tây Nguyên theo nghề nghiệp. ...................................................................... 59
Biểu đồ 2.4. Tỷ lệ khách du lịch thƣởng thức dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng
chiêng Tây Nguyên theo nghề nghiệp .................. ...................................................60


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề và tính cấp thiết của đề tài
1.1. Đặt vấn đề
Ngành Du lịch Việt Nam trong những năm gần đây đã chứng kiến sự phát

triển đáng kể, ngày càng đóng vai trị quan trọng trong chiến lƣợc phát triển kinh tế,
xã hội của đất nƣớc; thu hút đƣợc các nguồn lực đầu tƣ để phát triển mạnh mẽ.
Một trong những ƣu thế nổi bật của Việt Nam là nguồn tài nguyên du lịch
phong phú, cả tài nguyên du lịch tự nhiên và tài nguyên du lịch nhân văn. Tiêu biểu
có di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, vƣờn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng,
quần thể di tích cố đơ Huế, phố cổ Hội An, thánh địa Mỹ Sơn, di sản văn hóa phi
vật thể Nhã nhạc cung đình Huế, khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun và
hàng ngàn di tích lịch sử-văn hóa đƣợc công nhận trên cả nƣớc. Đây là những điều
kiện thuận lợi giúp ngành Du lịch phát triển ngày càng mạnh hơn.
Ngày 25 tháng 11 năm 2005, UNESCO đã quyết định cơng nhận “Khơng gian
văn hóa Cồng chiêng Tây Ngun” của Việt Nam là kiệt tác truyền khẩu và di sản
phi vật thể của nhân loại. Đây là niềm tự hào không chỉ của đồng bào các tộc ngƣời
Tây Nguyên mà cịn là tài sản vơ giá của dân tộc Việt Nam, và trở thành tài sản
chung của cả nhân loại. Nói đến cồng chiêng Tây Nguyên, ai trong chúng ta cũng
cảm thấy thích thú và mong muốn đƣợc thƣởng thức, đƣợc tìm hiểu đặc biệt là
trong những chuyến du lịch lên với vùng đất Tây Nguyên. Việc đƣa hoạt động biểu
diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên vào phục vụ khách du lịch, phát triển du lịch
là điều cần thiết, giúp cho việc quảng bá hình ảnh, văn hóa của vùng đất Tây
Nguyên đến du khách, bè bạn gần xa.
1.2. Tính cấp thiết của đề tài
Thành phố Đà Lạt, tỉnh lỵ của tỉnh Lâm Đồng từ lâu đã đƣợc biết đến nhƣ là
một thành phố du lịch nổi tiếng bởi khí hậu mát mẻ, tài nguyên du lịch tự nhiên và


2
nhân văn phong phú. Những tài nguyên du lịch hấp dẫn lân cận nhƣ Vƣờn quốc gia
Bidoup-Núi Bà, Thung lũng Vàng, hồ Đankia, núi Lang Biang… cùng các phong
tục tập quán, lễ hội truyền thống của 43 tộc ngƣời anh em ở Lâm Đồng góp phần
thu hút lƣợng khách du lịch ngày càng nhiều đến với Đà Lạt. Trong quá trình phát
triển của Du lịch Đà Lạt, cồng chiêng Tây Nguyên cũng đã đƣợc một số đơn vị kinh

doanh du lịch đƣa vào biểu diễn phục vụ khách du lịch.
Ở Đà Lạt, các loại hình dịch vụ giải trí chƣa thật sự phong phú, nhƣng việc
thƣởng thức biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên cũng đã đƣợc nhiều du
khách lựa chọn. Biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đóng góp phần quan
trọng trong phát triển du lịch và du lịch văn hóa ở vùng đất Tây Nguyên nói chung
và Đà Lạt nói riêng. Cồng chiêng Tây Nguyên mang sắc thái địa phƣơng rõ nét bởi
vì nó gắn chặt với đời sống văn hóa tinh thần của bà con các tộc ngƣời nơi đây.
Biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã trở thành một yếu tố đƣợc khai
thác phát triển sản phẩm du lịch độc đáo phục vụ nhu cầu giải trí cho khách du lịch
đồng thời góp phần bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của địa
phƣơng. Nhƣ tầm quan trọng của nó, kể từ khi bắt đầu đƣợc đƣa vào biểu diễn phục
vụ du khách, loại hình dịch vụ này đang tìm hƣớng phát triển phù hợp.
Từ trƣớc đến nay, đã có nhiều cơng trình nghiên cứu, bài báo viết về cồng
chiêng Tây Nguyên nhƣng tiếp cận cồng chiêng Tây Nguyên dƣới góc độ là một
dịch vụ biểu diễn phục vụ phát triển sản phẩm du lịch là điều khá mới mẻ. Thực tế,
việc khai thác các dịch vụ biểu diễn đã đƣợc quan tâm triển khai phục vụ khách du
lịch, tuy vậy, vấn đề làm thế nào khai thác hiệu quả dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng
chiêng, đa dạng hóa các sản phẩm du lịch là vấn đề cần đƣợc triển khai nghiên cứu
một cách hệ thống.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn và thực hiện đề tài luận văn
thạc sĩ “Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc
phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt”.


3
Với mục đích hiểu đƣợc gốc rễ của vấn đề một cách sâu sắc để có thể đề xuất
các giải pháp khả thi. Nghiên cứu này góp phần vào việc thảo luận tiếp tục trong
cách thức tổ chức dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên phục vụ
khách du lịch, đồng thời là việc cải thiện chất lƣợng dịch vụ. Một sự hiểu biết thấu
đáo về các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng dịch vụ, cảm nhận và phản hồi của

khách du lịch về dịch vụ là rất quan trọng và cần thiết cho các giải pháp tích cực.

2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
- Mục tiêu tổng quát:
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là tìm hiểu thực trạng khai thác dịch vụ biểu
diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tại Đà Lạt nhằm tìm ra các giải pháp đề xuất
khai thác có hiệu quả hơn dịch vụ biểu diễn cồng chiêng Tây Nguyên để phát triển
sản phẩm du lịch ở Đà Lạt.
- Mục tiêu cụ thể:
+ Hệ thống hóa những vấn đề lý luận liên quan đến khai thác các dịch vụ
biểu diễn nghệ thuật phát triển sản phẩm du lịch;
+ Phân tích thực trạng khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng
Tây Nguyên phát triển sản phẩm du lịch phục vụ khách tại một số điểm du lịch
ở thành phố Đà Lạt;
+ Điều tra phản hồi của du khách về chất lƣợng loại hình dịch vụ này sau
khi thƣởng thức từ đó đánh giá thực trạng hoạt động khai thác dịch vụ này để
phát triển sản phẩm du lịch hiện nay ở Đà Lạt;
+ Đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cƣờng khai thác dịch vụ
biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong phát triển sản phẩm du lịch
tại Đà Lạt.


4
2.2. Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi nghiên cứu liên quan đến việc giải thích các vấn đề nghiên cứu về sự
cần thiết cho việc điều tra (Zikmund, 1997, trang 88). Các câu hỏi nghiên cứu có thể
đƣợc tiếp cận nhƣ sau:
- Lý thuyết nào liên quan đến việc khai thác dịch vụ biểu diễn Văn hóa cồng
chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch?

- Thực trạng việc cung cấp dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây
Nguyên phục vụ khách du lịch ở Đà Lạt nhƣ thế nào?
- Những giải pháp nào có thể giúp khai thác hiệu quả dịch vụ biểu diễn văn
hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt?

3. Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là hoạt động khai thác dịch vụ biểu diễn các
loại hình văn hóa nghệ thuật phục vụ phát triển sản phẩm du lịch.

4. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung:
Khai thác dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong phát triển
sản phẩm du lịch.
- Phạm vi không gian nghiên cứu:
Các địa điểm tổ chức biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ở thành phố
Đà Lạt và huyện Lạc Dƣơng (xã Lát, Núi Langbiang).
- Phạm vi thời gian nghiên cứu:
Số liệu thứ cấp đƣợc sử dụng liên quan đến đề tài nằm trong giai đoạn từ 2012
đến 2016 và các số liệu sơ cấp điều tra, khảo sát năm 2017.


5

5. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Phƣơng pháp thu thập và xử lý tài liệu:
Đây là phƣơng pháp đƣợc sử dụng xuyên suốt và chủ yếu trong quá trình thực
hiện đề tài. Để có nguồn thơng tin đầy đủ về khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây
Nguyên và các vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu, tác giả đã tiến hành thu thập
thông tin và các tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau nhƣ các tài liệu từ Sở Văn hóa,
Thể thao và Du lịch Lâm Đồng, các bài viết trên các tạp chí khoa học, sách báo,

mạng internet … Các số liệu thu thập đƣợc thông qua các bảng hỏi đƣợc tổng hợp
và phân tích bằng phần mềm SPSS để tính giá trị trung bình làm cơ sở cho các nhận
định và giải pháp đề nghị.
- Phƣơng pháp điều tra xã hội học:
Bảng hỏi đƣợc thiết kế để điều tra mong đợi, cảm nhận và đánh giá của du
khách đối với dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ở Đà Lạt.
5 bảng hỏi đƣợc thiết kế ban đầu đƣợc sử dụng điều tra thử sau đó về điều
chỉnh, bổ sung các biến để phù hợp với nội dung nghiên cứu. 250 bảng hỏi đƣợc
phát điều tra ngẫu nhiên ở các câu lạc bộ cung cấp dịch vụ biểu diễn VHCCTN
trong đó 16 bảng trả lời không hợp lệ nên bị loại bỏ. Đề tài áp dụng tính cỡ mẫu
trong phân tích nhân tố khám phá, tỷ lệ quan sát /biến đo lƣờng ít nhất là 5:1, tốt
nhất trong khoảng tỷ lệ 5:1-10:1. Tỷ lệ đƣợc chọn trong đề tài vào khoảng 9:1. Điều
tra ngẫu nhiên về khách du lịch tại các điểm du lịch đảm bảo tính khách quan, đại
diện cho khách du lịch đến Đà Lạt.
- Phƣơng pháp chuyên gia:
Theo Dillon và cộng sự (1993, trang 134), phƣơng pháp nghiên cứu định tính
bao gồm các kỹ thuật thu thập thông tin từ một số ít ngƣời đƣợc hỏi về suy nghĩ,
cảm xúc và quan điểm của mình mà khó thực hiện với tồn bộ dân số. Một phƣơng
pháp phổ biến trong số này là phƣơng pháp chuyên gia. Trong nghiên cứu này, bảng


6
hỏi khảo sát sẽ là phƣơng pháp quan trọng để có đƣợc dữ liệu cho việc phân tích và
đánh giá. Tuy nhiên, phƣơng pháp chuyên gia cũng là một phƣơng pháp để hỗ trợ
các mục tiêu trên và tăng cƣờng độ tin cậy của nghiên cứu. Một nhóm nhỏ những
ngƣời tham gia bao gồm đại diện của Ban quản lý tổ chức dịch vụ (Phịng quản lý
văn hóa huyện Lạc Dƣơng, Phòng Quản lý di sản Sở VHTTDL Lâm Đồng), Sở Văn
hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng, cơng ty du lịch ở Đà Lạt, nhà cung cấp dịch vụ
và các chuyên gia từ trƣờng Cao đẳng Du lịch Đà Lạt trao đổi trong một cuộc thảo
luận khơng có cấu trúc về thực trạng và chất lƣợng của dịch vụ biểu diễn văn hóa

cồng chiêng Tây Nguyên ở Đà Lạt.

6. Lƣợc khảo về tài liệu nghiên cứu
Nghiên cứu về khai thác giá trị văn hóa truyền thống để phát triển du lịch, phát
triển sản phẩm du lịch cũng đã đƣợc nhiều tác giả thực hiện nhƣ Quản Minh
Phƣơng (2013) với đề tài “Khai thác giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu
số phục vụ phát triển du lịch tại huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai”; Trần Thị Minh
(2012) với đề tài “Khai thác các giá trị văn hóa của nghệ thuật múa rối nƣớc ở vùng
đồng bằng Bắc Bộ Việt Nam phục vụ phát triển du lịch”; Lê Ngọc Quỳnh Mai
(2015) với đề tài “Khai thác văn hóa ẩm thực phục vụ phát triển du lịch tại quận
Hoàn Kiếm, Hà Nội”.
Cồng chiêng Tây Nguyên đã đƣợc đề cập tƣơng đối cụ thể trong các nghiên
cứu của nhiều tác giả. Nguyễn Phƣớc Hiền (2014) đã nêu đƣợc giá trị văn hóa của
cồng chiêng Tây Ngun, phân tích tác động của du lịch đối với văn hóa cồng
chiêng Tây Nguyên và phân tích vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa cồng
chiêng Tây Nguyên trong du lịch.
Bên cạnh đó, Nguyễn Chí Bền (2011) đã khẳng định Khơng gian văn hóa cồng
chiêng Tây Ngun chứa đựng những giá trị nổi bật ngang tầm kiệt tác sáng tạo của
nhân loại; văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên bắt rễ từ truyền thống văn hóa truyền
thống lịch sử của cộng đồng có liên quan và cồng chiêng đóng vai trị là phƣơng
tiện khẳng định cộng đồng và bản sắc văn hóa dân tộc của cộng đồng các dân tộc ít


7
ngƣời ở Tây Nguyên. Cƣ dân các dân tộc ít ngƣời ở Tây Nguyên đã đạt đến những
hiểu biết sâu và có các kỹ thuật điêu luyện trong việc sử dụng cồng chiêng trong
văn hóa và âm nhạc của mình. Cồng chiêng Tây Nguyên có giá trị nhƣ một bằng
chứng độc đáo của đặc trƣng truyền thống văn hóa và khẳng định những nỗ lực đƣa
Khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là di sản văn hóa phi vật thể của nhân
loại đã đƣợc đền bù xứng đáng.

Lê Thị Kim Dung (2009) đã giới thiệu về không gian văn hóa cồng chiêng Tây
Ngun, phân tích những giá trị văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và những thách
thức của thời kỳ hội nhập đối với văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên.
Các nghiên cứu của các tác giả đề cập đến nguồn gốc của cồng chiêng Tây
Nguyên, lễ hội cồng chiêng Tây Ngun, khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây
Ngun, bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống của văn hóa cồng chiêng Tây
Nguyên. Bên cạnh đó, các nghiên cứu chủ yếu giới thiệu các giá trị về nhạc cụ cồng
chiêng, về tình hình sử dụng và phát huy âm nhạc cồng chiêng của một số các dân
tộc ở Tây Nguyên dƣới những góc độ khác nhau. Song, đa phần các tác giả thƣờng
nghiên cứu văn hóa cồng chiêng từ cách tiếp cận đơn ngành hoặc đƣa ra một số
định hƣớng ở dạng ghi chép, mô tả, giới thiệu về nghệ thuật cồng chiêng.
Nhƣ vậy, đề tài dƣới góc độ khai thác giá trị văn hóa của cồng chiêng Tây
Nguyên trong việc đa dạng hóa và phát triển sản phẩm du lịch của một địa phƣơng
riêng biệt vẫn chƣa có nghiên cứu cụ thể. Đề tài “Khai thác dịch vụ biểu diễn văn
hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt” là
đề tài mới, chƣa đƣợc đề cập một cách cụ thể trong các nghiên cứu trƣớc đây.
Dựa vào những nghiên cứu của các tác giả đã thực hiện, đề tài tiếp tục nghiên
cứu về văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, thực trạng hoạt động biểu diễn văn hóa
cồng chiêng Tây Nguyên phục vụ khách du lịch ở Đà Lạt và giải pháp khai thác
dịch vụ này trong việc phát triển sản phẩm du lịch tại địa phƣơng.


8

7. Ý nghĩa nghiên cứu của đề tài
Ý nghĩa lý luận: Hệ thống hóa đƣợc các vấn đề lý luận liên quan đến khai thác
phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong phát triển sản phẩm du lịch hiện nay.
Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài có một ý nghĩa lớn đó là khơng chỉ nhằm tơn vinh
các giá trị của văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên - một biểu tƣợng độc đáo của Tây
Nguyên, di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại mà cịn góp phần vào việc tìm ra

định hƣớng tiếp tục trong cách thức tổ chức dịch vụ biểu diễn văn hóa cồng chiêng
Tây Nguyên nhằm phát triển sản phẩm du lịch ở Đà Lạt một cách hiệu quả, bền
vững.

8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, bố cục của luận văn gồm có 3 chƣơng. Chƣơng 1 đề cập
đến các vấn đề lý thuyết nhƣ khái niệm và đặc điểm của sản phẩm du lịch, khai thác
dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật phát triển du lịch; Mối liên hệ giữa việc khai
thác dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật dân tộc và phát triển sản phẩm du lịch;
Các yếu tố cấu thành chất lƣợng dịch vụ biểu diễn văn hóa nghệ thuật trong việc
phát triển sản phẩm du lịch tại Đà Lạt; Kinh nghiệm của việc phát triển biểu diễn
dịch vụ văn hóa dân tộc ở một số địa phƣơng trong nƣớc và tổng quan các đề tài
nghiên cứu trƣớc đây. Chƣơng 2 giới thiệu về thực trạng khai thác dịch vụ biểu
diễn văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên phục vụ du lịch ở Đà Lạt. Và chƣơng 3 đƣa
ra tóm tắt về kết quả nghiên cứu và một số giải pháp và kiến nghị đề xuất cũng nhƣ
nêu những đóng góp và hạn chế của đề tài cùng hƣớng nghiên cứu tiếp theo.


9

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

1.1. Khái niệm và đặc điểm của sản phẩm du lịch
1.1.1. Khái niệm sản phẩm du lịch
Theo các tác giả Trƣơng Sỹ Quý và Hà Quang Thơ (2010, trang 12): “Sản
phẩm du lịch là sự kết hợp giữa những dịch vụ và phƣơng tiện vật chất trên cơ sở
khai thác những tiềm năng du lịch nhằm cung cấp cho du khách một khoảng thời
gian thú vị, một kinh nghiệm du lịch trọn vẹn và sự hài lòng”.
Theo Điều 4 Luật Du lịch 2005: “Sản phẩm du lịch là tập hợp các dịch vụ cần
thiết để thoả mãn nhu cầu của khách du lịch trong chuyến đi du lịch”. Theo điều 3

Luật Du lịch 2017 thì “Sản phẩm du lịch là tập hợp các dịch vụ trên cơ sở khai thác
giá trị tài nguyên du lịch để thỏa mãn nhu cầu của khách du lịch” (Quốc Hội, 2005).
Nhƣ vậy, sản phẩm du lịch bao gồm các yếu tố hữu hình (hàng hóa vật chất)
và các yếu tố vơ hình (dịch vụ, sự tiện nghi) để cung cấp cho khách du lịch. Sản
phẩm du lịch bao gồm 2 thành phần quan trọng: Tài nguyên du lịch; các dịch vụ và
hàng hoá du lịch. Tài nguyên du lịch bao gồm tài nguyên du lịch thiên nhiên và tài
nguyên du lịch nhân văn. Các dịch vụ gồm vận chuyển, lƣu trú, ăn uống, vui chơi
giải trí…và trong các dịch vụ đó thì có một số hàng hóa đƣợc cung cấp cho du
khách.
Để có thể thu hút khách đến với một địa phƣơng, một vùng hay một đất nƣớc
nào đó thì sản phẩm du lịch độc đáo, khác biệt phải đƣợc tạo ra. Các doanh nghiệp
kinh doanh du lịch muốn có đƣợc sản phẩm du lịch độc đáo, khác biệt thì phải dựa
trên cơ sở đầu tiên, quan trọng nhất đó là điểm đến có tài nguyên du lịch hay không.
Dựa trên tài nguyên du lịch đặc trƣng của từng nơi, các doanh nghiệp sẽ triển khai
các dịch vụ và hàng hóa cụ thể, phù hợp để có thể thỏa mãn tốt nhất nhu cầu của
khách du lịch. Các giá trị văn hóa truyền thống đƣợc coi là tài nguyên nhân văn để
khai thác, phát triển sản phẩm du lịch phục vụ khách du lịch.


10
Sản phẩm du lịch bao gồm những hàng hóa và dịch vụ kết hợp nhau.Bất kỳ
sản phẩm du lịch nào cũng nhằm thỏa mãn nhu cầu của khách du lịch. Để đáp ứng
nhu cầu đa dạng, phong phú của khách, sản phẩm du lịch có thể là sản phẩm đơn lẻ,
có thể là sản phẩm tổng hợp do một đơn vị cung ứng trọn gói hay do nhiều đơn vị
kinh doanh cùng tham gia cung ứng.
Sản phẩm đơn lẻ là sản phẩm do các nhà cung ứng đƣa ra nhằm thoả mãn một
nhu cầu cụ thể của khách. Ví dụ dịch vụ lƣu trú (khách sạn, homestay…), dịch vụ
vận chuyển, dịch vụ biểu diễn văn hóa truyền thống…
Tuy nhiên, ngƣời đi du lịch không chỉ để thỏa mãn bởi một dịch vụ mà trong
chuyến đi du lịch của họ phải đƣợc thỏa mãn nhiều nhu cầu do những sản phẩm đó

tạo nên, hay nói cách khác là họ địi hỏi phải có sản phẩm tổng hợp. Sản phẩm tổng
hợp là sản phẩm phải thỏa mãn đồng thời một nhóm nhu cầu, mong muốn của
khách du lịch, có thể do một nhà cung ứng hoặc do nhiều nhà cung ứng cung cấp.
Việc phối hợp các bộ phận hợp thành một sản phẩm du lịch hoàn chỉnh cung ứng tốt
cho khách du lịch là quá trình phức tạp và đa dạng.
1.1.2. Đặc điểm của sản phẩm du lịch
Sản phẩm du lịch bao gồm hàng hóa và các dịch vụ du lịch, trong đó bộ phận
dịch vụ chiếm tỉ trọng cao. Vì thế sản phẩm du lịch mang những đặc điểm của dịch
vụ nói chung.
1.1.2.1. Tính vơ hình
Sản phẩm du lịch về cơ bản là khơng có hình thái cụ thể (vơ hình).Thực ra nó
là một chuỗi các trải nghiệm, tiêu dùng các dịch vụ đƣợc cung ứng bởi các nhà cung
cấp hơn là một món hàng cụ thể, mặc dù trong cấu thành sản phẩm du lịch có hàng
hóa. Sản phẩm du lịch là khơng cụ thể, do đó khơng thể đặt ra vấn đề nhãn hiệu nhƣ
hàng hóa và cũng vì vậy mà sản phẩm du lịch rất dễ bị sao chép, ngƣời ta có thể dễ
dàng sao chép những chƣơng trình du lịch, bắt chƣớc cách bài trí phịng đón tiếp
hay qui trình phục vụ đã đƣợc nghiên cứu cơng phu. Mặt khác, do tính chất khơng
cụ thể nên khách hàng không thể kiểm tra chất lƣợng sản phẩm trƣớc khi mua và vì


11
vậy, rất nhiều ngƣời chƣa từng đi du lịch sẽ phân vân khi chọn sản phẩm du lịch.
Ngoài ra, cũng do đặc điểm này mà vấn đề quảng cáo trong du lịch đóng vai trị
quan trọng và phải khác với quảng cáo cho những hàng hóa vật chất.
1.1.2.2. Tính khơng đồng nhất
Vì đƣợc tạo thành chủ yếu từ dịch vụ nên sản phẩm du lịch khó tiêu chuẩn hóa
đƣợc, khó đƣa ra một quy chuẩn nhất định. Cùng một sản phẩm dịch vụ nhƣng chất
lƣợng có thể khơng giống nhau khi:
- Cung cấp bởi những nhân viên khác nhau
- Cung cấp cho những khách hàng khác nhau

- Cung cấp tại những thời gian, địa điểm khác nhau.
Trong một nhà hàng hay khách sạn, mặc dù có cùng tiêu chuẩn dịch vụ nhƣng
đánh giá của khách hàng sẽ khác nhau là do mỗi khách hàng đƣợc phục vụ bởi một
hoặc một nhóm nhân viên khác nhau. Nhân viên trong cùng đơn vị có thể có trình
độ chun mơn nhƣ nhau nhƣng thái độ phục vụ, tinh thần trách nhiệm đối với công
việc... khác nhau sẽ tác động đến sự cảm nhận khác nhau về chất lƣợng dịch vụ giữa
các khách hàng. Trong một số trƣờng hợp, cùng một tiêu chuẩn dịch vụ, cùng một
nhân viên nhƣng phục vụ nhiều đối tƣợng khách hàng.Mỗi khách hàng có một đánh
giá, một cảm nhận khác nhau chất lƣợng sản phẩm, về thái độ phục vụ của nhân
viên.Điều này cho thấy chất lƣợng sản phẩm du lịch cung cấp cho khách phụ thuộc
vào tính cách, sở thích, trạng thái tâm lý... của mỗi khách hàng.Chất lƣợng sản
phẩm du lịch cung cấp cho du khách cũng sẽ đƣợc cảm nhận khác nhau tùy vào
từng thời điểm, không gian khác nhau. Vào những lúc đông khách hay vào thời
điểm vắng khách, vào ngày đẹp trời hay ngày nóng bức... thì cũng sẽ ảnh hƣởng đến
việc đánh giá chất lƣợng sản phẩm của du khách cũng nhƣ sự linh hoạt trong phục
vụ của đơn vị kinh doanh...
1.1.2.3. Tính đồng thời giữa sản xuất và tiêu dùng
Việc tiêu dùng và sản xuất sản phẩm du lịch (dịch vụ) xảy ra trên cùng một
khơng gian và thời gian. Vì sản phẩm du lịch gắn liền với yếu tố tài nguyên du lịch,


12
mà nhƣ chúng ta biết muốn phát triển du lịch thì phải có tài ngun du lịch và tài
ngun du lịch không thể di dời đi nơi khác (cố định về khơng gian), vì thế khách
phải tìm đến nếu muốn tiêu dùng sản phẩm du lịch. Đồng thời, sản phẩm du lịch đa
phần là dịch vụ, mà đã là dịch vụ thì chỉ khi nào khách tiêu dùng thì lúc đó cơ sở
kinh doanh mới cung cấp, hay nói cách khác lúc đó dịch vụ mới đƣợc sản xuất. Với
đặc điểm này thì khách du lịch khơng thể kiểm tra đƣợc chất lƣợng sản phẩm trƣớc
khi mua và muốn tiêu dùng thì phải đến nơi sản xuất.
1.1.2.4. Tính mau hỏng và không dự trữ được

Sản phẩm du lịch chủ yếu là dịch vụ nhƣ dịch vụ vận chuyển, dịch vụ lƣu trú,
dịch vụ ăn uống…Vì thế khơng thể sản xuất trƣớc, lƣu kho và bán từ từ cho
khách.Nói cách khác,sản phẩm du lịch không thể dự trữ đƣợc và mau hỏng. Số
lƣợng buồng trong khách sạn, số chỗ ngồi trong nhà hàng... nếu khơng thể bán vào
ngày hơm nay thì khách sạn, nhà hàng sẽ mất doanh thu chứ không thể cộng thêm
tất cả số buồng và chỗ ngồi đó vào số buồng và số chỗ ngồi của doanh nghiệp ngày
hơm sau đƣợc. Chính vì vậy, làm sao để tối đa hóa cơng suất theo từng ngày là điều
mà các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch luôn quan tâm và cố gắng khai
thác.
1.1.2.5. Các đặc điểm khác
Ngoài bốn đặc điểm chính trên thì sản phẩm du lịch cịn có các đặc điểm cần
đƣợc luận giải.
a. Sản phẩm du lịch do nhiều nhà cung cấp tham gia cung ứng
Nhằm thỏa mãn nhu cầu trong suốt cuộc hành trình của khách, từ nhu cầu thiết
yếu cho đến nhu cầu thứ yếu, địi hỏi phải có nhiều loại hình dịch vụ vận chuyển,
lƣu trú, ăn uống, tham quan... Để có thể đáp ứng đƣợc tất cả các nhu cầu của du
khách một cách đầy đủ nhất, đa dạng nhất vào mọi thời điểm... thì phải có nhiều nhà
kinh doanh tham gia vào việc cung ứng sản phẩm du lịch cho khách.


13
b. Việc tiêu dùng sản phẩm du lịch mang tính thời vụ
Do nhu cầu du lịch thay đổi thƣờng xuyên, lúc thì cầu du lịch q cao nhƣng
có lúc thì quá thấp, trong khi đó cung du lịch tƣơng đối ổn định trong thời gian dài.
Từ đó nảy sinh độ chênh lệch giữa cung và cầu du lịch, đó chính là tính thời vụ
trong việc tiêu dùng sản phẩm du lịch. Đặc điểm này gây khó khăn đối với nhà kinh
doanh du lịch: làm sao để độ chênh lệch giữa cung và cầu ở mức thấp nhất vào mùa
cao điểm, làm sao để giải quyết mọi vấn đề về lao động, doanh thu, sử dụng hiệu
quả cơ sở vật chất... vào mùa thấp điểm. Những đơn vị kinh doanh du lịch muốn đạt
đƣợc hiệu quả nhƣ mong muốn phải hiểu đƣợc đặc điểm của sản phẩm du lịch để tổ

chức hoạt động kinh doanh, bố trí nhân sự...

1.2. Phát triển sản phẩm du lịch
Phát triển sản phẩm du lịch hiện nay không chỉ chú trọng đến phát triển về quy
mô, số lƣợng các dịch vụ du lịch chuyển trọng tâm sang nâng cao chất lƣợng sản
phẩm du lịch, hoàn thiện các sản phẩm du lịch. Các loại hình sản phẩm du lịch ngày
càng đƣợc đa dạng hóa, cơ cấu dịch vụ du lịch tăng lên, chiếm tỷ trọng cao trong
tổng cơ cấu kinh tế chung.
Phát triển sản phẩm du lịch có thể tiếp cận theo nhiều hƣớng khác nhau nhƣ:
- Các yếu tố thu hút và phục vụ khách bao gồm cơ sở hạ tầng (đƣờng sá, điện
nƣớc, thông tin liên lạc, các loại phƣơng tiện vận chuyển khách), cơ sở vật chất kỹ
thuật phục vụ khách (các cơ sở lƣu trú, ăn uống, giải trí, mua sắm...), nhân viên
phục vụ và cơ sở vật chất và tiện nghi khác; đặc biệt là vấn đề tiếp thị, quảng cáo và
xây dựng hình ảnh cho điểm đến.
- Theo một hƣớng tiếp cận khác, phát triển sản phẩm du lịch bao gồm phát
triển những điểm tham quan, các hoạt động và các dịch vụ đa dạng phục vụ khách.
Trong hai cách tiếp cận trên, cách thứ nhất đóng một vai trị quyết định đến
việc phát triển sản phẩm du lịch tại các điểm đến du lịch.